Y Dinesydd Cymreig

PONTRHYTHALLT. Anaf. —Drwg oedd gennym weld cin hen gyfaill Mr D. Davies, Eirianfa, wedi cwrdd a dam wain dost i'w fraich. Dy- munwn iddo adferiad buan. Dewis.—Allan o nifer fawr deallwn mai Atiss Maggie Davies, Eirianfa, gafodd ei I dewis i gymeryd lie Mr R. Lloyd Roberts fel goruehwvliwr vswiriol. Dymunwn ei llwydd. Clwyfedig.—Drwg ocdd gennym ddeall fod y cyfeillion ieuainc y Mri Edwin Wil- liams, Arfryn, Rhyddallt Terrace, a J. 0. Ellis, Peimillt, wedi eu clwyfo ar faes y gad. Deed iddynt adferiad Uwyr a ho!Io!. ?. Prudd.—DeaDwn fod Mr a Mrs PhiL lips, Llanrug, wedi derbyn newydd fod en mab Eftirys wedi colli ei fywyd ar faes y gad. Drwg gennym drostynt. Sib- rydir fod arall, ond hyderwn nad yw'n ffaith. Adref.—Nos Wener daeth i'n plith y Corporal Freddie Jones, Cocli Hir, yr hwn ddaeth drosodd o Peronne. Deall- wn iddo weled lIawer ysgarmes. ond iddo ddod yn iach a dihangol ohonynfc oil. Angladdau.-Prynhawn Siadwrn heb- ryngwyd gweddillion Mrs David Jones, Glantrygelyn, Cwmyglo, i cly ei hir gartrof. Mae ei phriod yn yr America. -Hefyd y diweddar Mr Thomas Wil- liams, y Felin, Fachwen ii-cdi cystudd maith. Dodwyd ef i orwedd ym Mac- pelah.Noded y "Drych."

FOURCROSSES. Heddwch.-Deallaf fod Mr G. LI. M. Davies, yr hWll sydd yn gweithio ym Moelfra Fawr, Llanaelhaiarn, yn cynnaJ cyfarfodydd bob nos bron yn Irevor o blaid heddwch. Dymunwn bdb llwydd- iant i'r mudiad. Cyfarfod Chwarterol.-Dytld Llun di- weddal, cynlialiwyd Cyfarfod Chwarterol Annibynwyr Do Caernarfon vn Sardis, Peneaenewydd, o dan lywyddiaeth «y Parch J. Rhydderch, Pwllheli. Rliodd- wyd y swin o 32p gyda thystysgrif i'r Parch Hugh Davies, Aberereb, am ei ftyddlondeb i gyflawni ei swydd fel ys- grifennydd. Cafyd anerchiadau gan y Parchn R. W. Jones, Thomas Williams, AV, Ross Hughes, T. Evans, Hebron; Morgan Price, a Mr S, Roberts. Penod- wyd y Parch Thomas Williams i ddilyn Mr Davies fel ysgrifennydd. Hefyd cafwyd anerchiad dda a grymus gan y Parch R. W. Jones, Cilgwyn, ar "Pa fodd i gadw ffvdd yn yr egl\i-vs." Dydd Mawrth dilynol cafwyd pregethu, a cliaf- wyd prtgethau da a grymus iawn. Wedi ei Glwyfo.—Drwg gennym hys- bvsu fod y Preifat Henry Davies, Rhyd. vgwystl, wedi oi glwyfo yn Ffrainc. Y mao yn awr mewn ysbyty yn Halifax. Dynia yr ail waith iddo gael ei glwyfo. Dymunwn iddo adefriad Uwyr a buan. Milwr Adre-f.-I,Iiii-eii gennym fel ar- dal weld y Preifat William Jones, Clogwyn Bach, adref o Switzerland, wedi bod yno am yn ages i ddwy fljniedd Cymerwy! ef yn garcharor yn gynnar yn IJ1) gan Almaenwyr, ond cafodd ei di'o-ig'wyddo i SwitzeilanS ymhen ychyd'ig. liaeth adref ymysg y 400 a oedd yn cael eu trosg'lwyddo i Birydiiiii. Llawon iawn gan ei dad'a'i fam a'i gyfeillion ei weled yn cdrych mor dda.

f FELINHELI. I Adref o Ffrainc.—\r wytlinos non dis- gwylir y Parch T>d\v;ud Griftith, B_A.. Betliania, adref o Rouen, Ffrainc, lie y bu, fel y gwyddis, am y pedwar mis di- weddaf yn cyflawni gwaith mewn eysyllt- iad a'r Y.M.O.A. M;ie yn ddiameu y ceir llawer hanesyn diddorol ganddo ar y petliau a welodd ac ;v glywodd tra yn gwasanaethu gyda'r gymdeithas ddyn- garol lion. Angladd. — Dydd Mercher ydoedd di- Wrnod angladd Mr Lewis Williams, sail, maker, Augusta Place. (Bu cofnodiad am ei farw sydyn yn ein colofnau yr wyth- nos ddiweddaf). Daeth torf anarferol o liosog ynghyd i dalu y gymwynas olaf iddo, trwy hebrwng ei weddillion i fyn- went Llanfairisgaer, a gwasanaethwyd \vrth y ty gan y Parchn Thomas Hughes (AY.),* Elim, a Griffitli Oiven (M.C.), Ty Gwyn, Bangor, ac* yn y fynwent gan y Parch J. T. Jones, ficer y plwyf. Yr oedd trefn yr orymdaith bruddaidd fel y canlyn:—Yr elorgerbyd yn blaenori, yna pump o gerbydau, a'r dorf yn dilyn. Yn y cerbydau yr oedd y perthynasau a'r cyfeillion canlynol :-Cerbyn cyntaf: Miss A Dora Williams (merch), Mr Bob Wil- liams (mab) Mrs Owen, Cefn Farm, a Miss Ellen Williams, Augusta Place (chwiorydd) Capten Benjamin Williams, Cliff, a Mr Robert Williams, 30, Bangor Street (brodyr). Ail gerbyd: Mrs Wil- liams, Penybryn; Mrs AVilliams, Cliff; Mrs Williams, 30, Bangor Street; a Mrs Jones, Caernarfon (.chwiorydd-yngliyf- raith); M iss Dilys Owen, Cefn Farm I (nitli.). Trydydd ccrbyd: Mr Hugh Owen, Cefn Farm (brawd-ynghyfraith) Miss Elnned Griffith, Master Eirwyn Griffith, a Mrs Vale, 14, Terfyn Terrace Mr AYilliams, Beddgelert (cefnder) Mrs Glvnne, Penrhyndeudraeth. Pedwerydd cerbyd: ill's Morris, 30, Bangor Street; Mr Ifor Owen, Cefn Va nn (nni); Miss Maggie Jones, Waenfawr; Mr Richard Jones, Amlwch; Mis Capten Jones, Velinheli Terrace. Pumed cerbyd, yn cynnwys nifer o gyfeillion i'r ymadaw- edig. Ennill Anrhydedd. -D.vitiuiieill longyf- arch Private Riciiard AVilliams, 39, Car- narvon Road, ar ei waith yn ennill y D.S.C., sef DistinguisJied Service Certi- ficate, am weithred o wroldeb ar faes y frwydr yn Ffrainc ar y 31ain o fis GorfFennaf. Clwyfo ar Faes y Frwydr. Drwg oedd gennym ddeall am yr hysbysiad trist a ddaeth i law fod Sapper John Owen, pumed mab Mr a Mrs Robert Owen, Cader Elwy, wedi ei glwyfo yn beryglus ar faes y frwydr yn Ffrainc. Cyn ym- uno a r fyddin yr oedd Sapper Owen yn gwasanaethu yn y gwaith trydanol per- thynol i ystad y Vaenol. Ychydig yn ol cofnodvvyd am dano yn ennill y Military I Medal am wrhydri ar faes y gad. Go- beithiwn yn fawr y bydd newydd gwell am dano yn fuan. ac y bydd yn cael gwellhad o' i glwyfau. Yn Gwella. Da gennym ddeall fod newydd gwell wedi dyfod i Jaw am Lieut. Frank LI. Griffith, Bryn, yr hwn a glwvf- wyd yn drwm ar faes y frwydr, ei fod erbyn hyn yn dyfod ymlaen yn foddhaol. Eiddunwn iddo Iwyr wellhad bunn. Un Eto Q'n Milwyr.—Wedi gorffen y cofnodion iichod daeth liysbys-rwydd i'n Un w fod un eto o'n bechgyn wedi ei glwyfo ar faes y frwydr, sef Private Wil liam Hugh Hughes, mab ieuengaf Mrs Hughes, Rallt Cottage, ac y Ulao ar hyn o bryd yn yr ysbyty yn Ffrainc. Daeth Private Hughes drosodd o Vancouver, Canada, er ateb galwad ei wlad trwy ym- uno a'r fyddin, ac y mae yn Ffrainc ers rhai misoedd. Gobeithio y bydd new- yddion gwell am dano yntau yn fuan, ac y caiff adferiad. Am Seibiant.—Bore ddoe, cyrhaeddodd y Pi-cifit Joseph T. Jones, Bethania House, adref o Ffrainc am ychydig ddyddiau o seibiani. lUae v Preifat Jones yn fab ieuengaf i Mr a Mrs John Jones, 24, Bangor Street, ae y mae dros flwyddyn er pan y gwelsom ef ddiwreddat yn ein plith. Mae yn cdrych yn dda a chalonnog.

LLANWNDA. Ap Gwyneddon.—Cawsom lythyr oddi- wrth y Preifat G. O. Thomas, Rhosgad- fan, sydd yn Llandrindq^l yn ceisio gwella, yn dweyd fod y Cynghorydd R. Gwyneddon Davies yn neillduol o garedig i ii,i-tlivn? fpl C, hWYllt vmrv vno. Aeth a. hwynt ^••aydd or blacii i'r wlad a rhoddodd de rhagorol iddynt oil. Y maent J'n teimlo yn rliwymedig iawn iddo am ei garedig- rwydd i'r Cymry fel hyn.

10  — — —— — -f ° YR AFR AU | CAERNARFON. _I fCannoedd o Remnants ac Oddments, Pethau y mae yn werth i chwi eu, sicrhau. mh COTIAU HARDD IT Y GAIliF wedi dyfod i mewn. COFIWCH YR WYTHNOS HON. .11 'Ybt 'J.{ Pierce & Witt amcf. Om = -0

EBENEZER A'R CYLCIi. 0 Ffrainc.—Dyma y rhai tu adref o Ffrainc yr wytlinos o'r b'eu;—Preifat Willie Roberts, 4, Caradoc riace; Preifat Lewis H. Jones, North Road, Ebenezer; Prelfat G. R. Lewis, a'r Preifat D. W. Thomas, Portli Noddfa, Clwtybont. Golwg da oedd ar y bechgyn Priodas.Medi yr Rfed, unwyd trwy briodas ynghapel Anfield Road, Lerpwl, Mr H. Roberts, 4, Wilson Street, Kirk- dale, a -Miss Lizzie E. Morris, merch Mr a Mrs Ebenezer E. Morris, Hafod v Braich, Dinorwig. Mr W. Davies, Ler- pwl, oedd y gwas, a gwasanaethwyd fel morwyn gan Miss Maggie Humphreys. Aiii) in-ell. Y Parch G. Wynne Griffith a weinyddai yn y seremoni, ac yng Nghymn? y ti-euliii-i d yr wyl briodasol. Marw,Medi 13 bu farw Mrs Cathe- rine Roberts, gweddw T diweddar Mr R. Roberts, G-lj-mdwr Terrace. Clwtybont, yn 84 mlwydd oed. • Claddwyd ddydd Mawrtb, angladd preifat, yn Macpelah, Clii-tybont. Gwasanaethwyd gnn y Parch W. Griffith, M.A., Disgw-ylfa, lie yr oedd yn aelod ffyddlon. Y Milwyr a'r Wyau.—Cafodd Mrs Ro- berts, priod y Preifat Owen Roberts, Vnynol House, Clwtybont, lythyr oddi- wrth fihvr clwyfedig o'r enw Fred Daw- son dderbyniodd wy a'i chyfeiriad arno, yn diolcli am ei charedigrwydd.

RHOSTRYFAN. I Wedi ei Glwyfo. Yr wytlinos ddi- weddaf de:byniodd Mr ».■ Mrs H. Hughes, Bod A ten, hysby^nvydd fad «11 niyb, v Preifat Owen Hughes, oedd gyda v; Plliii.li Wal^s Borderers, wedi ei glwyfo yn Ffrainc. Nid ocdd ond pum vythnos er pan aeth allan o High Town, Lerpwl. Cyn ymuno a'r fyddin yr oedd yng ngwasanaeth y Mri Aston a'i Gwmlli, Castle Square, Caernarfon. Y mae ar hyn o bryd yn yr ysbyty yn Ffrainc. Hyderwn y caifF adferiad bunn.

I PRINDER ATHRAWON. I Eisiau 30,000 o Athrawon. Dydd Sadwrn, wrth annerch athrawon Dwyrain Sir York, dywedodd Syr James Yoxall, A. S., yn Beverley, ilizi-i dall o achosion diffygion addysg elfennol ydoedd dosbartliiadau mawrion yn rhwystr i addysgiant bersonol, a chaniatau i blant adael yr ysgolion pan yn yr oodran goreu i ddysgu. Er eyflenwi eisiau yr ysgolion ar hyn o bi-yd mewn nthrawon gelwir am i 30,000 o rai newydion fyned i mewn i'r broffeswriaeth. Yr oedd cyflwyno addysg yn broffeswriaeth oedd yn marw, ac yngwyneb y cvflymdra yr oedd yr athrawon yn gadael yn awr byddai yna brinder hyd at newyn os na thelid iddynt yn well a rhoi amodau rhagorach. I Barn Mr F'sher. Yn Sheffield, ddydd Sadwrn. dywedodd Mr Fisher, Gweinidog Addysg, mai dyma oedd y tro cyntaf i gynllun eenedlaethol gael ei ddwyn ymlaen i wella addysg nn- ianyddol. Drwy ddarpaiai ysgolion i rai fo wedi gorffen y cwrs arferol byddai i bobl ieuainc fod dan arolvgiaeth yn y tymor mwya f avgraffiadol a pheryglus. Beirniadwyd ei festir olierwyd(I y gost a | olygai, ond ni fyùdai iddo gostio ond 30 0 oriau rliyfel. Yr oedd y rhyfcl 1mn wedi ein dysgu fod y wlad lion yn ddigon cjTfoethog i dalu am unrhyw beth yr oedd arni ei eisiau. -irni ei eIsiau.

CLOCIAU CYWIR. I Wedi bod am fisoedd yn rhoi aniser anghywir, y mac clociau tref a gwlad ei fore Liull unwnith eto yn dweyd y gwir. Yr oedd yr awr enillwyd yn felus yn y bore; ond cwynid yn gyffi edinol fod y brcnin dn Yll dud mor gy^nnar yn yr hwvr.

BARA RHAD. I Mae bara a blawd yn rhatach o gryn gwrs yn awr. Ceir gostyngiad yn y bara i gael tortli 4 pwys am 9c.

ADRODDIAD SYR DOUGLAS HAIG. I Dywed Syr Douglas Haig fod corff o 2,000 o filwyr traed Germani yn cael ym- osod araynt gan dan gynau peiriannol ein haAvyrwyr o uchder o 100 troedfedd gan en chwaln. Yn ychwanegol at r ollwng fi'rwdbelenau ymhob cyfeiriad taniwyd miloedd o "rounds" gan y gyn- au peiriannol oddiar y tir. AWYRWYR FFRAINC. I Gollyngodd awyrv.yr Ffrainc 15 o dun. I nelli o "projectiles" ar weithfe.vdd a j safleodd y gelyn yn Stuttgart. Colmar. I Logelbach, Yletz, Thionville, UckiBgen, a SaiTebourg. YR AWYRLONGAU. I Bu i'r awyrlongau llyngesol fombardio I llongau Germanaidd ar ddeng militir 0'1 glanau cydrhwng Ostend a Blan Ken- berg. Gollyngwyd ffrwdbelenau ar ddis- trywvddion, trawlers, neu "drifters. I Tarawyd un distrywydd, a suddwyd un neu ddwy o'r "trawlers." I Y GORCESTlON AWYROL I Yn y brwydro awyrol rhoddodd y Pry- deinwyrpddeuddeg o beiriannau y gelyn allan o weithrediad am ddeg o'r eiddom ni tra y gwnaeth y Ffrancwyr i ffwrdd a deuddeg o rai Germani. ? I YRtTAUAtD. I Ar Plateau Bainsizza y mae'r Italiaid wedi curro 'n ol bechnn o adymosodiaau olynol, gan gymeryd 73 yn garcharorion. Yn Treutino chwalwyd partion geiynol. ac yn Carnia yr oedd y cyflegrnu o bobtu yn fy bywiog. I Y SAFLE YN RWSIA. Adroddir yn banner swyddogol fud y Cadfridog Kaledin, Hetman 0'), Don Cos- sacks, wedi yinddisAvyddo o'i safle. Y mae Kerensky wcdi anfon pellebr i'l llynges yn Baltic yn hawlio rhoi goreu i'r gweithredoedd gormesol ac eithafol ar ran dwylo y llongau lbyfel. I GERMANI I REOLl POLAND. Mae Gorchyinyri wedi ei gyhoeddi gan Lywodraeth Germani o berthynas i eafle Poland. Yr. awdurdod sydd i fod nes y penodir hrenin neu ymerawdwr ydyw Cyngor o Dri, ond yn ol y AVasg Ger- manaidd, yr awdurdodau milwrol fydd yn parhau mewn uchafiaeth. GERMANI A SWEDEN. Dywedir fod Germani wedi datgan 21 gofid i Sweden olierwydd y "safte any- munol sydd wedi ei godi fel canlyniad i drosglwyddiad pellebrau dirgelaidd drwy y Swycldfa Dramor yn Stockholm; ond dywed Berlin ar yr un pryd y bydd i'r dulliau Luxburg gael eu parhau. Cyn- haliwyd cyfarfodydd cyhoeddus mawrion yn Stockholm yn hawlio oddiar y Llyw. odraeth i arfer polisi o amhleidiaeth. EIN GWiRFODDOLWYR. Y mae ein Swyddfa Rliyiel yn datgan fod camrau eithriadol yn ("ad eu cyiner- yd yn erbyn aelodall o gatrodau y GAvii- foddolwyr fo'n iiietliii cadw at eu dyled- swyddau a phresenoli yn y drills. CRIBO GWEITHFEYDD CAD- DDARPAR. Dywedir fod camrau i'w eymeryd o feinii y dyddiau nesaf i archwilio yn dry- Ilryr, gardiau rhyddhaol a meddygol gweithwyr cad-ddarpar mewn amryw o adrannau c Royal Small Arms a'r Royal Gunpowder Factories yn Enfield. Bydd i hyn cffeithio ar filoedd o ddynion. a'r tebyg yw y bydd nifer fawr o fihvyr ryddhawyd yn eymeryd lie rhai a gymerir i'r fyddin.' ARGLWYDD RHONDDA A'R CIGWYR. Derbyniodd Arglwydd Rhondda gyn- rychiolaeth oddiwrth Gyngrair y Fasnach Gig yn Grosvenor House nos Lun, pryd y sylwyd ar amryw bwyntiau ynglyn a'r Gorchymyn Prisiau Cig diweddar. D-wed;tl y cigyddion fod y fiermwyr meWrl rhai achosion yn codi gormod am eu gwartheg. a,-giN-asgeiit yn giyf am gyfundrefn i bwrcasu yn ol pwysau byw gyda phrisiau gosodedig. Hefyd aw- grym?.nt fod y gwartheg yn cael eu graddio. Dywedodd Arglwydd Rhondda fod y feddyginiaeth yn eu dwylo hwy y cig- yddion i raddau pell ynglyn a'r prisiau uchel. Yr oedd y prisiau uc-liel yn cael eu gefyn ohenvyid y eyd-ymgais yn eu mysg hwy. Byddai i'r uclirir prisiau ynglyn a cliig gael ei gadw ato yn gaeth, ac ychydig o reswm oedd dros amen na fyddai i'r prisiau um wartheg gyfiawn- hau eu hunain. Y PR!F WEINIDOG AC ARGLWYDD MILNER. Yi-. oedd y Prif Weinidog yn mwynhau ei wyliau dros y Sul yng Xghricciefh, a dydd Llun yr o £ dd efe ac Arglwydd Mil- ner yn mwynhau yr heulwen ar lan y mwr yn su awelon iach Criceieth. "AA'cle, mor udaionus yw tvigo o fiodyi ynghyd." — CYFARFOD HEDDWCH MERTHYR. Dydd Sul cafwyd cyfarfod heddwch ym Merthyr. Y siaradwyr oeddyut Mr C. P. Trevelyan a Mrs E. D. Morel. Pas- iwyd penderfyniad unfrydol yn datgan gwerthfawrogiad o wasanaeth Mr Morel i ddyneliaeth, ac yn hawlio ei ryddhad buan.. Siaradodd 1\1rs Morel a difynodd nodiadau o eiddo ei gwr oeddynt yn dal perthynas a'i fwriad i ddod i Merthyr. Pasiwyd yn unfrydoJ hefyd benderfyn- iad oedd yn cael ei gefnogi gan Mr Tre- velyan yn hawlio nr i'r Llywodraeth ddatgan y telerau ar ba rai y mae yu foddlon myned i fewn am drafodaethau heddwch.

Yr Ysgol Uv/ch Safonnol. Ar y 7fed cyfisol cynhaliwyd cyfarfod o reolwyr yr ysgol hon yn yr Institute. Yn bresennol yr oedd yr Henaclur J. R. Pritchard (yn y gadair); Mrs Jones, Minafon; Dr 11. Parry, Mri Charles Jones, D. G. Jones, Alfred Richards, M. E. Nee, W. G. Thomas, John Jones, E. Abbott, a J. J. Williams, Bontnewydd. Ar ddechreu y term presennol yr oedd eisys 430 o blant wedi cyfhvyno en hunain am fynediad iddi, o'r rhai hynny y mae 170 yn aros i giniawa yn ddyddiol. Dywedodd y Cad- eirydd fod gwaith rhagorol wedi ei wneud y flwyddyn ddiweddaf o dan am- gylchiadau anhawdd, yr oedd addvsgiant, gwyddonol yn dioddef yn arbennig yn y cyieiriad hwn. Mewn trefn i roddi vr holl fanteision y gellir eu cael allan o ysgol dan drefniadau cyfnodol penderfyn- wyd i droi un o'r classrooms yn ystafeli wyddonol, ac i ddarpar cyfleustra ych-, wanegol drwy rentu Aisgol Tw11 ii 11 a'1 YsgoS Raniadegol. Pendcrfynwyd iliefyd galw sylw y Pwyllgor Addysg at hwylus- dod yr adeiladau priodol a sefydliad yr I ysgol yn Llanberis Road yn wyneb y ffaith o'r nifer ychwanegol sydd yn awr yn prcsenoli yn yr ysgol. j