Y Genedl

r" TAN Y BARGOD". I -i NEU NOFEL FEB YN DtSCRIFIO BYWYD CYMREIC. I CAN MR. FREDERICK DAVIES TALSARN I yn ddrwg iawn. genyf ar un wedd, fod eich marn wedi gjwneyd ei hewyllys fel y gwkvaeth, ond coeli wch fi, ni ofyruais erioed iddi wneyd y fath beth. Bum yn hir iawn cyn gwybod fed gandidi ferch o gwbl, a'r ffordd y daethum 1 wybod oedd ciywed eich tad a hithau yn. dadleu yn eich cylch. Ar ol i chwi fud yma yn g! iiyn am fenthyg y can punt, clywais hi yiv dweyci wedi i chwi droa eich cefn, fod yn well ganddi rodjdi ei haria/n i evdroti nag i chwi, am y rheswm nad eedd yn gweled gradd o edifeirwch yn I och am b: lutU Huws. Rhaid i mi cktveyd n,bdl oeddwn yn cydweled a hi, a bu broci i mi ei cligio, pan yr erfyniais ami eich gad- ael i fyned i waled eich tad. Bu yn gaied1 iaw. arnaf yr amser hor,o, ond gwelais mai bod yn d-ditaw oedd oreu i mi, gan fy mmd yn kollol amddifad. Is id wyf pi gwybod fod genyf berthynas ar y ddaear, ni chefais eri- eed wybod enw fy nhad a fy mam, ac ni chaf hellach mae'o debyg. Ond er mor amddii- ad wyf, Tris gallaf deimlo yn hapus i gymer- yd yr anan yma i gyd, yr wyf yn bwrioou rh. pum cant o bunau i chwi yn ddistaw, old (+8 eisiau i neb wybod dim." "T r ydych yn garedig ia.wn," meddai Gwmi, "ond diolch yn fawr i chwi, ni chy- weraf hwynt. Yr oedd/ech yn dyfod a rrues- yman pa-ham y gv.-naeth mam ei heiddo i chwi raid i chwi ddim gwneyd hynny, na. phoem gixmyn ynghvlch y peth. Yr wyf yu ei fwoled yn berffaith deg i chwi eu cael gan maa dyna oedd ei dymuiuad. Gobeithio na winewch deimlo yn a>mgharedig ataf am au. gwrthod, o.T«d mae genyf d'digon ar hyn o bryd, ond 06 daw agen arnaf ryw dro, gwit pa. le i droi fy WYTkb, Bfnidith i chwi arrv ytat ydyw fy nymuniad, yr wyf vn, gwybod vam crich care-digrwychd a'ch tynerwch at fy yn ei waeledd. DywedoiM wrthyf fwy riag urrwaith trwy Jacob y crydid. Pe Wa buadni ond am hynny dymuna-f eich lhrydd- iaRt. ? I "A ffvTs'erwch chwi y ty a'r dodnafn fel ich hen gartref?" "Na, diolCh yn fnvrr i chwi, mae gennyf dy x dodrrfn fy hunaji; cadwclx hw\-Jtt i chwi eich hun." "A rrymeTwoh rhywbeth o'r ty yma i golio am -1, ytite?" "Na chv-meraf cklim; yr wyf wedi cael digon i gofio am dani." "Yn wir." mp-dd'ai Laura, .mae arna-f ofn eich bod yn teirnlo ym ddi.g ataf, a bydd hynny yzx, boen mavrr i mi." 'Coekwch fi un waith am byth. nad wyf yn teimlt} yn ddig wrthych o gwbl, ond yn I hytrach yr wyf yn teimlo rhyw a^o&rwydd tuag atoeh, am y dull c.ai'edig ydych wedi ymddwyn tuag ataf. G&lasech yr un mor I hawd'd ymddwyn yn hollol waha.nol, a'm dv- imaTiiad ydyw am i'r cyfeillgarwch hwji bar- hall vh vuxrori tra hvddwn hvw" k "A wnewch chwi aros yma hyd yforu?" "N-a-, yn wir, rhaid i mi fyn.ed gyda B<r/!>; mae ei dad vn ddis:on a:wael. Efallai y d^mat yma i edrch am dn.Ti/vjh cyn pen hir. Efgus- odvrch fi, rhaid i mi fyned vn awr, mae'r am- ver yu rli-deg, a. nmau efsiau myned adref fienú." H-rb yrndroi l'awr ychwaT>sg aethipt i gktrl,.re' ae erhyri gart.re" Ibb, ac erbyn, iddynt gyrraedtd yr odd ai diad yn bur wael yn ei welv, a Bob draan yn ddigon digaloii, ac o herwydd hyny aroscJa Gwen. ypo a.m y nxvsom, a,c- aeth TIuws a"" r";¡. FENaVOD XII. I GWEN A HUWS iLEWN CYSGOD. J Y mhen. tair wythnos ar ol i G wenj fod yn ctaddu ei mam, dacth liythyr o gartref Bob yn wfyii ai-iii hi a Huws fyned yap mor fuan ag y gallent, gan fod Bob yrr i&el iawn ej fecklwi, a'i dad yn bur wael. Buont yn dy- fain i beth yr oedd edisiau i'r ddau fyraed ni fuaiiai yn syndod iddynt ofyn i Gwen (yu- e.d, yn enwedig os oedd Bob yn dd'Lgalan, ond yr oedd galw c-!1 Huws hefyd yn peri s5-n<ijod ickiynt. Oad heb ynuiroi aethant j'21iO y di- wrnod hwiurw, a chyrhacdda^ant gyda'i" ger- bydres ddiweddaf. Pan aethant i'r ty yr oedd Bob yn eistedd o flaen y tan, a'i ddJw)" bettelin ar ei ddau bengliix, ac wedi claddu ei ddwy law o'r golwg yn ei wailt crych— arwydd o ddigalorudid tyddai yr ystum hwn, 4nio bob ajnser. Pan welodd Gwein yn dtv- fod i'r ty, ni ddadigosodki lawenydd fel arfer, ac ri ddywedodd iaWT ddim hyd nes i Gwen. cMochreu ei holi. "Dal yn wael mae dy dad," meddai wrtho. "La, yn wael iawn. Gofyn ickdi hi," medd- ai, gndi ddan.gois ei fys at y weinyddes oe-dd newydd ddyfod i lawr o'r lloffit. "Hi," fyddai Bob yn galw nyrs bob amser. Deall- ødd Gwen wrt-h nodia.d ei ph-en ei fod yn bur wael. "Oh, gwna.iff wella eto; cofia mor wael y bu .J;LC<)b v crydd', a dyma ef wedi menjdio yn iawn, ac yn ecitrych yn dhia. Yr (wcildwn yru sdarad gydag ef wrth ddh/fod i fytv yma, yn awr. Cofia fod pawb yn wael yn ei dro." "Wvt ti n meddwl y gwna fo wella, Gwen." meddai. "Ydwyf, o vdwyf, mae ganddto ddoctor da.1 a nvi-s ofalus." Siriouxld Bob drwyddo pan glywodd hi yn dwovd, gan fod pob gair ddywefiai Gwen yn d/deddf iddb. "Mi ddeuda i ti pam 'rydw i yn poonÏ cymint. Pe tasa. nhad yw marw, be iviwn i wed'yn? Dyma 'chdi yn byw yn bell odd- yma; pe tag]. chdi yn byw yn y periti'a yma, mi fasa yn iawn "does geii i neb arall yn ffrindia mawr fel chdi." "Fe gaw6et ddyfod ataf fi i aros," meddai Gwm. Cynhyrfodd Bob braidd pan glywodd "J" frawdd'e? hon, a gwthiocld ei law trwy ei wallt. Yr oedd hyn yn golygu dweyd rhyw- beth pvvy^ig yn cl ef symiad ef. "Gw«n," med'dai, "er mol" dda. gen i chdi, mi fa^a'n well guv i farw vn y pentra yma, na symud I oddynsa byth. Wyt t,¡ n meddwl y aov/n i iyw ire fel acvr; In ddown byth." Gwelodd Gwen oi bod wedi gwneyd cam- gymeriad1, ac meddai,—"Aros dii aid wyt yn deall; meddwl yr oeddwi-b i mi symud i'r pentref yma i iyw, ac i tithau ddod ataf i aros. J "Oh, oh," meddai yntau, "mi faswix yn fwy bodion i ahaci farw felly." Nid oedd GA-eir yn meddiwl dim o'r hyn ddywedai yn awr, ond ychydig feddyliai beth oedd amcaav tad Bob yn. gyru ann dani hi a Huws. Aethant i fyny i edrych am dano, [ end nid arhosant ond ychydiig, gaik ei fod yn ea,1 cwrs pur ddrwg. Trainoeih yr oec4d gryiu Jawer yn well, a chafodd Gwen a. Huws wa- hoddiad at erchwyn ei wely, i wrando arno yn dwyd ei ddymuniad'(Jredai mai y peth ,doethaf i mi ydyw ei r&ddi yn ei eiria.u ef ei hun. "Fe1 yr ydych yn gweled," meddai, "yr wyf YIl bur wael; mae arnaf ofn fod' fy y.TKkratodiad yn nesau. O'm rhaji fy hun, yr wyf yn barod, gan fod, y poeruui yr wyf ynmynt ar adegau yn anioddefol. Yr wyf yu. a-edu fy hunan mai y cancr sydid arnaf, er na.d oes neb wedi dweyd hytntny wrthyf. U, peth yn unig svdd yn gwneyd i mi didal fy ugafael yn yr hen fyd' pna, oof Bob. Wn i ddiim pa fodd i'w adliei ar ol. Gwyddoch ei fod yn ddiniwed fel baban, a'i adael yng- hanol yr anialwch yma. svdd boen mawr i mi. Ni raid i mi ddweyd wrthych, Gweh, ei fod wedi cymeryd atoeh era llawer o flyn- yddoe-dd bellach, ac y mag y cyfeillgarwch yn myned yn gryfach bob dydd. Po cawn wybod y cawnai fod ar eich aedwyd chwi, byddwn yn dawel iawii fy meddwl. "Bod ar fv aehvyd caiff," mcd#W Gwen, "pe buasai yn myned ar aelwyd rhywun. ar- all teimlwn yn ddig ia.wn; yr wyf yn ei ys- tvried fel brawd, er nad oes bcrthyiuas rhyrujom." "Diolch o gaion i ellwi, on<d wd wyfwedi gorphen eto mae genyf ychwaneg i'w ofyn i chwi. Gwyddoch na. fu erioed o'r pentret ymii, a chas beth ganddo ydyw son am idtlo fv-ned i rvwle arail. Wyddoch chwi. yn ell. ddimweidrwydd mae yn medawl ruad oes un- man mor" dymunol a'r pentref hwn, ar rhes- wm i mi yru am danoch eich dan ydyw gof- yn a fuasech yn dyfcxl yma ataf i fyw, ae i ehwithau gael popeth ar fy ol. Ni raid i mi ddweyd wrthych nad yw oaud ffolineb 1 mi wneyd dim iddo ef, gan ei fod mor hynpd o ddiniwed. Y peth pwrsig i mi ydyw eich cael yma. i fyw, i edrych ar ei ol, ac os gwn- ewoh adidb dod, gwnaf fy ewyllys cyn y nos, a bydd fy holl eiddo yn myned i chwi. Waeth i mi beidio drreyd faint aydd gemyf. Yr oedd gan eich m-am gryn dipyn o arian, ctnid oedd, Gwea,,? Wet yr wyf yn eich sicr- hau fod! genyf fwy o dipyn na. hynny. Un fGaith arali, fe wytMoch am y felm flawd svdd yn eich tref chwi, mae gennyf un o'r shares mwyaf yn. hcmrto, ac y mae yn talu pi well imina. dim. Bydd y cwbl yn eiddo i chwi yn fuan ia.wn os ydy-ch yn addo dod. A fuasech yn dymuno cael a.mser i ystyried' y petb?" w y "Nid oas ond un ochr i'r cweitiwn, medd- ai T-Iuwt;, "ciim oaid dyfod." "Nag oes, yr vdych yn dweyd v gwir," meddai Gwocn, "ond y mae yn deimlad rhvf- edd i chwi wnevd y eirbl i ni, a gadstel Bob heb dldim, ni fydid hynny ond yr un p-etth ag a wnaeth mbni gyda mi. Oni fyddai yn well i chwi wneyd y cwbl i Bob, m i mn.au, os v byddwn byw ar ei ol, gael y gweddill. "Diolch i chwi am. y giylw yna, Gwen 1 bach," meddai ei dad," y mae ). profi i mi eich cariad tung ato. ac y galai ei ymddir- ied dlan eich gofal. Ond yr wyf wedi rh ■ ystyriaeth fanwl i'r peth, nid rnywbeth sydd wedi dyfod i fy meddwl y dyddiau diweddaf yma ydyw hyn. 0, na, yr wyf wedi pendier- fynu hyn ers misoodid lawer. Wrth wneyd fy ewyllys i chwi, yr wyf ynt ystyried fy mod yn ei gwneyd i J^ob. Yrr unig beth sydd "aiTio ef eisiau ydyw rhywun i fod 3-n ofalus o hojmA, gofalu am fwyd iddo yn ei bryd, a dilla«i lynet t-m d!ano; trefnu alirhe,-ioii pori- odatiol iddo, a gofalu am ddiarn o arian iddo fyned i angladd-aii. Dyna gylch ei fywyd. Yr wyf vn gwybod pe buaswn yn rhoddi dau gynyg iddo yn aWL, iddo gael fy holl eiddd a gwneyd fel v mynjai a hwynt, neu i chwi ddvfod i fyw atom, y d'^rby.iiai y eynyg di- weddaf gyda. llawenydd. lthaid i mi beidio siarad ychwaneg, mae r poetnau yn dechreu arnaf eto. Beth ydych am wneyd?" "0, derbyn eich cynnyg gyda. diolchgar- wch," meddai OweR, "a geliwch fod yn daw- el eich .meddwl na chaa Bab ddun cain tra bvdd fy riali lygad i ynla,DrIed." "Pa. bi-yd y gellwch ddod pna?" medklai yntAU. Y'l ?,?l, oes dim yn rhwystr i ni ddyfod yn ddioed," meddai Huws, "caiff Gwen aros yma, a.f fin&u yn 01 i roddi pen ar bobpeth, omdp, Gweg?" "YIIl hollol felly," modd'ai hithau, nad at oddiyma ballach* dyma iy nghartrei ti-a byd<daf bvw." <t I "-Diolch byth," meddai'r hen WT, os marw raid i mi yn fuan, byddaf farw yn daweliach wedi cael cefn i Bob, byddaf wedi gwn.eyd fy ewylly" s cyn y nos,. fel y cewch weled. Wel, yr ydym wedi siarad digon yn awr msddai Gwen, "awn i lawr er mwyn i chwi gael llonycki." Erbyn iddynt gyr- raedd i'r gogin, yr oedd Bob yn yr un ys- tum ddigalon, a phan y daethant i mewn y nos waith cynt. "Beth ydy? yr olwg ddig?on yma. sydd a-rnat?" medrleut, Gododd yntau ei ben a dyOrc^odd Medd- wl 'rvd, i mor ddiga-lon fvdd edraoa arnoeji chi vn mynd i ffwrdd "foru." "Paid a thori dy galon Bob; nid wyf am Cyrted oddiyma, yr wyf am aroe yma tra byddul byw." barhau).

Anfonwyd gwraig i filwr i garchar am chwe' 1 mia yn Newcastle, y dydd o'r blaen, am es- geuluso ei phiarit. Dvwedodd yr Ynad fod I e; throeedd mor èost fei yr oeddynt ya go- i fidio nad aJlent roddi mwy o gaavhar iddi. -m

J PRIS Y BWYD CWESTIYNAU YN Y SENEDD. AG WEDD AELODAU LLAFUR. ■ 1 ATEB MR. RUNCIIMAN. Yn -Nhy'r Cyffredin, ddydd Mawrth, cod- odd Mr. Barnes, yr Aelod ilafur dros Black- friars, gwestiwn pris y bwyd i fyny. Dy- wedodd fod y prynwr wedi cael ei adael yn rhy hir at drugaredd y marsiandwyr oedd yn gwneud elw da. Dylasai'r Llywodraeth fod wedi prynu'r cy.flenwad gwenith tua dwy flynedd yn ol. Ystyriai y dylasai fod gan- ddynt awdurdod eangach i brynu gwenith, adref ac mewn gwledydd tramor. Gwendid y comisi wn oedd ei fod yn cael ei gyfyngu i'r rhai a elwid experts." Dylasai fod yn fwy cynrychioliadol o'r prynwyr, a dylasai fod I gallddo awdurdod i nodi pris y bara yn ogys- tal a phris y blawd. Tybiai y gallai y Llyw- odraeth wneud rhywbeth i ostwng pris y bacwn; a pharthed llefrith, dywedodd fod ei bris er's deugain mlynedd neu ragor wedi bod mor unffurfiol a "four ale." Yr oedd yr olaf wedi codi mewn canlyniad i'r doll, ond nid oedd toll ar lefrith. Yr oedd y pris uchel presenol i'w briodoli i rai eisiau gor- elw, a gwa-straff. Credai mewn rhai achosion fod y Jfermwyr yn fwriadol wedi gwastraffu llefrith mewn trefn i gyfyngu ar y cyflenwad, a chadw i fYIly'r pris. 'Dylai fod yn drosedd llym i ddinystrio llefrith neu gadw cyflenwad yn 01 o'r farchnad, a dylai'r Llywodraeth reoli pris y llefrith. Dylai fod genym wein- idog yn gofalu am y bwyd, yr hwn ddylai fod yn feddianol ar lygad craff, a Haw drom ar y rhai sydd yn gor-elwa. Gall amser ddod pryd y bydd raid i ni ddygymod a thocynau bwyd, a dylem fod yn parotoi i gyflwyno cynllun os y daw hvnny'n angenrheidiol. Heriodd Capten Bathurst, yr Aelod Ceid- wadol dros Wilton, wirionedd yr honiad fod ffermwyr yn gwastraffu llefrith—yn ei dy- wallt i lawr i'r gwter. Tybiai mai hollol an- heg oedd gwneud y fath gyhuddiadau heb gael prawf uniongyrchol. Cytunai na ddyl- ai'r ffermwyr o dan yr amgylchiadau presen- ol godi mwy na swllt a grot y galwyn am lefrith, ac awgrymodd y dylid rhoddi sylw manwl i'r elw wneir gan y gwerthwyr, y rhai oedd yn masnachu rhwng y cynhyrchwyr a'r prynwy. Dylid cyfyngu ar y dosbarthiad a wneir o lefrith a gynhyrehir yn y wlad hon tuag at wneud chocolate. Parthed gwenith, dywedodd fod lleihad yn yr arwynebedd y cynhyrchir gwenith ynddo ym Mhrydain Fawr, o'i gymharu a'r hyn oedd y flwyddyn ddiweddaf, o 260,000 o aceri. Nid oedd crop y gwenith y flwyddyn hon ond 88-} y cant o'i gyferbynu a chyfartaledd y crop am y deng mlynedd diweddaf. Yr oedd cyfartaledd cynyrch pob acer wedi disggyn 31 o fwseli 0'= gymharu a 32 neu 33 o fwsieli yn ystod y deng mlynedd diweddaf. Yr oedd tir Lloegr yn dod yn llai cynhyrchiol, ac os yr eir a llawer o ffermwyr oedd o fewn oed ran milwr- ol at y fyddin, bydd. y sefyllfa'n ddifrifol iawn. Dywedodd Mr. George Lambert, yr Aelod Rhyddfrydol dros S. Molton, ei fod yn tybio y dvlid wynebu'r ffaith fod ar hyn o brvd. ac v bydd felly y flwyddyn ddyfodol, brin- der bwyd wedi ei gynhyrchu yn y wlad hon. Pan fyddai 30 y cant o lafur amaethyddol wedi cael ei gymeryd o'r tir, ni ellid disgwyl ond lId had mawr yn y cyflenwad bwyd a gynhyrchir yn y wlad hon. Dywedir wrth y ffermwyr fod yn rhaid iddynt thwilio am aradrwyr a chertwyr yn eu lie, ond yr oedd yn amhosibl eu cael. Buasai yn llawer haws cael aelod o'r Cabinet na chael un yn Ile cert- iwr profiadol. {Chwerthin). Dywedodd gwerthwyr Ilaeth wrtho os y cymerid. llawer rhagor o laethwyr, byddai llefrith mor ddrud a port wfne, a byddai yn amhosibl ei gyn- hyrchu. Amcangyfrifai v lleihad yn arwyn- ebedd y gwenith y flwyddyn ddyfodol tua 25 y cant, a dweyd v lleiaf, o'i gymharu a'r flwyddyn ddiweddaf. a solyeai hvnvna fod I yn rhaid cael 2,500,00 o chwarteri o wenith o vIedydd tramor, os na chyfyngid ar fwyd y bobl. Yn Awstralia'n unig yr oedd gweddill o wenith, a byddai raid cael cant o longau 5,000 o dunelli'r un i ddwyn 2,500,000 o chwarteri o wenith drosodd o Awstralia. Lie y cai'r Llywodraeth y llongau? Anogodd fod y miloedd o ddvnion sydd ar hyn o bryd yn y wlad hon ar gyfer amddiffyniad cartref- 01 yn cael eu dosbarthu ar gyfer cynhyrchu rhagor o f" yd. LK^wedodd Syr L. Chiozza Money, yr Ael- od Rhyddfrydol dros East Northants, fod v ffaith fod y siwgi yn rhatach yn y wlad hon nag yn America, yn well teyrnged na. dim arall i reolaeth yLlywodraeth dros y siwgr. Yr unig ddiffyg yn y Llywodraeth parthed bwvd, fel ynglyn a rheoleiddiad cyffredinol v rhyfel, oedd rhy ychydig o ffydd ynddi ei hunan. Dylasai'r Lhvodraeth fod wedi cym- eryd meddiant o'r llongau ar ddechreu'r rhyfel. Buasent wedi arbed, drwy hynny. lawer o scandal a achoswvd drwy ganiatau i berchenogion llongau godi eu pris eu hunain. Hvderai v rhoddai Bwrdd Masnach eu haw- durdod ar waith, ac y dylent nid vs unig ddelio a'r cyflenwadau ddadforid, ond y gal- went am y cyflenwad cartref am bris teg i'r ffermwr. ATEB MR. RUNCIMAN. I Wrth ateb, dywedodd Mr. Runciman, ei fod wedi bod yn newynu a sychedu am gyn- hygion busnes a fuasai'n ychwanegu at gyf- lawnder bwyd y wlad, gostwng pris y bwyd i brynwyr, neu eangu trefniad y Llywodraeth er budd v bobl. Yn Chwefror, 1915, nid oedd ond un cynyg-y dylai'r Llywodraeth Brydeinig gymeryd meddiant o'r holl longpn masnachol. Cyfeiriwyd at y camgymeri; 1 o geisio dwyn y mil blynyddoedd oddiaic gylch ynghanol rhyfel fawr, a chyfeiriwyd y penderfyniad fel yr un mwyaf anfasijachoi, ac yn' debyg o greu anghyfartaledd heb wella'r drygau ag y dioddefent oddiwrthynt. Rhaid i farn pobl newid yn ol yr amgylch- iadau. Yn bersonol, yr oedd yn barod i gymeryd unrhyw gamrau oedd yn angen- rheidiol i atal gor-elw. ac i roddi i bobl y wlad yr hyn ag yr oedd arnynt ei angen. Yr oedd llawer o resymau dros newid y prisiau, ond yr oedd un peth ag y dymunai alw sylw arbennig ato, sef, nad oedd y wlad hon wedi cyfyngu ar yr hyn ddefnyddid. Yr oeddym wedi ychwanegu.

PWNC- YR IEQIDD I Y mae hen wir yn bod sef "Pwyfch mewn pryd arbeda naw" a phe cymerem gamrau priodol i atal yr afiechyd pan dyrr allan gvntaf arbedid naw allan o ddeg o'n hafiech- ydon teuluol. Y mae meddyglyn o Gwilym Evan's Quinine Bitters, o'i gymeryd pan deimlwch allan o hwyl yn bwyth mewn pryd. Y mae cwestiwn o iechyd yn un ag sydd yn sicr o'n cyfarfod rhywbryd Wn ar- benig pen y mae yr Anwydwst mor gyffredin ag yn awr; felly y mae yn briodol gwybod beth i'w gymeryd i atal ymosodiad yr afiech- yd gwanhaol hwn y dyferwst heintiol neu anwyd o'r fath waethaf-bbtlh yw gymaryd pan yn dioddef afiechydon difrifol. Cydna- byddir fod Gwilym Evans' Quinine Bitters y feddyginiaeth arbenig ore-i at yr Anwyd- wst yn ei wahanol agweddau gan ei fod wedi ei baratoi'n ofalus gyda Qninine a sylweddau ereill sydd yn puro y gwaed, yn dda at yr afu Treuliad a'r holl afiechydon y rhaid eu hym- ladd gyda tonic at y nerfau, ac at gryfliau. Dyna farn y rhai a'i tprofasant; y mae yn amhrisiadwy at Anwyd Enwynwst, afiech ydon difrifol, neu wendid yn oodi oddiar Ddiffyg Cwsg, neu bryder, pan y mae y corph yn wan a dinerth. Treiwch ef yn ddi- ymdroi. Anfonwch am gopi o bamphledyn yn cynwys tystiolaethau. Darllenwch y cyfryw yn ofalus ystyriwch hwy. Yna prynwch botel (gwerthir mewn dau faintioli 28 9c a 4s 6c) yn siop y fferyllydd agosaf, ond par. yn prynn gwelwch fod enw Gwilym Evans ar y botel.

Bydd Mr. Frank Bangwyn, A.R.A., 11 yw- ydd Cymdeithas Frenhinol yr Arlunwyr Pryd- einig, ym myned i'r ffrynt Italaidd yn fuan, ar wahoddiad v Llywodraeth Italaidd, i'r amcan o gasglu defnyddiau i wneuAT darluniau o'r ymladd.

'r 0 Pearsydyw Sebon Iechyd Hapus. Daw a gwrid ppydferth i'p wvnebpryd ar croen yn gyffredinol, ?wpes bywyd s?? ^vwio a dwyn ""?'?' Mae defnvddio Pears bob amseyS dod a theimlad o ymwybyddiaeth o ?endid. Y maeypun?d yn hyfpvdweh ac angenpaid ymdpwsio yn mhob tv a ga'll pob pwrs ei fforddio. Mae Pearsyn arbenig yn sebon cynildeb @ êa '44e Pears' Soap A?omrad?nyrchiadlHwied.gharddo-BUBBLES/'e????? o dda.rlun adnabydàs Syr Jol?i E Millais I P.R.A y mam yn 28 modfedd wrth 19 modfedd, heb ddim hysbysebol arno, yn rhad Pd??y 'v?P?t?vn f n o dim ond anfon 1/- mewn stamps neu Postal Order (1 wledydd tramor 2c. yn ychwa^' Postal Order yn -5)" PeaI1s', Ltd.. New Oxford Str¥t, Ladon, W.C.

I PENILLION COFFA. Penillion coffa y diweddar anwyl, Bob Jarvis. mab Mr. a Mrs. Jarvis, Gerlan School House, Bethesda, yr hwn a gwympodd dros ei wlad y* Ffrainc. Pa le mae'r bachgen llednais Fu'n gwenu yn ein mysg? Ple'r aeth y seren oleu, wen, 0 fTurfafenau dysg? Pa le mae'r wvneb siriol? Pa le ma. Bob yn wir? Pa le mae'r bachgen hawddgar, mwyn? Mynn hiraeth gael y gwir. Pa le mae'r gwr a garai'n Angherddol feirdd ei wlad? Pa le mae'r hwn a hoffai swyn Hen iaith ei fam a'i dad? Pa le mae'r hwn a welais Un dydd dan goron wen, A heulwen y dyfodol gwyn Yn tywallt ar ei ben? Pa le mae'r cyfaill tirion?— Tirionaf fu erioed, r A blodau gwynion rhin a moes Yn Lviu'll 61 ei droed: Fy hell mae y llwybrau A gerddai'r cyfaill mwyn, A cbiywaf ryw ochenaid leddf 0 hiraeth ymhob llwyn. Alae" Bob yn cysu'n dawel ,) Yn naear waedlyd Ffrainc- O dyma destyn galar dwys, A nodyn prudd fy nghainc: A thyma gleddyf deu-fin, Yng nghalon mam a thad, Fydd oofio am eu bachgen hoff Yn cwympo yn y gad. Bydd rhywie" 'n gysegredig I mi yn Ffrainc byth mwy, Ond mil mwy cysegredig fydd Y fangre iddynt hwy: Pan ddarffo swn y rhyfel, Ar ryw brydnawn-gwaith braf, Bydd dagriu ar eu gruddiau hwy, A'u clonau'n glaf, yn glaf. Ond pan ddaw'r dydd i 'sbonio Y nodyn prudd Paham," Fe lenwir a. gorfoledd gwir Galonau'th dad a'th fam: Can's nid aeth gwaed dy fynwes Tn ofer-gyfoeth drud,- Mae heddvw n Ilyn yng nghostrel gwyn Y Gwr fu'n prynu'r bvrL Bethesd-i. i Bethesdi BEN JONES, laf Hydref, 1916.

CBIBO'R DiWvCIANAU. GALW PAWB DAN 30 OED. \pf>b dyn dJan 30 ocd i gael ei ryd- I ha,u i r fyddin, os na. fydd amgylchiadau ar- bendng yn galw, ac y mae'r holl ddiwyd- lanau 1 gael eu hadolygu a'u cribo allan yn ofaius, er rod ceisiadau y rhai sydd o bwys- igiwydd1 cor,ediacthol i gael eu hvstyriedi." Gwnaod y datganiadau uchod gerbron cyn- lychioiwyr miiwro], cadeu-yddion llysoedd apel, etc., ochr y Ft-rsvvy, a'r ardaloedil cylchynol, gan Lieut.-General Syr W. Pit- 1 ca. Campbell, K.C.B., mewn cyfarfod yra Lerpwl, ddyttd Iaù. Y ma-e gwaith y Trlbunly oedd a'r cynryohiolwyr milwrol, ar adgau yn un atgas, meddai ytn- hellach, orud ar bob amgylohiad rhaid idd- ynt roddi'r flaenoriaeth i loes y wladwriaeth. Yr oedd yr awdurdodau wedi penderfynu foè pob dyn o dan ddeg ar hugain oed) i gael ei { ryddhau ar gyfer y Fvdd in. Y mae nafer y riiyddhadiau sydd wedi cael eu rhoi gan y Tribuniysoftdd yn frawychus, a gobeithz&i yn y dvfodol, os y teimlai'r TribuniysoedJd fod y-n rhaid iddynt i-oddi rhyddhad i ddynion 1 ddirwyn eu hamgvlchiadau, y byddai'r cyf- nod hwnnw mor fyr ag sy'n bosibl, ac yn dterfynol. Y ma-e'l' arngen am ddiynion ar hyn o bryd' bron cymaint ag y bu unjrhyw adeg. yr oedd hyn.ny yn golygu ein. bod i lacio gyda Jlfl bod yn fawr. Y mae buddiuffoliaethau bob amser yn oostio'n ddrud. Er fod yr avi gylchiadau ar hyn o bryd1 yn ffafriol i m, n'^ t oedd ein colledion o angen rheidrwydid wedi' galw dynion. Nid amser i lacio oedd azn- ser buddugoliaeth, ond yn hytrach ameer 1 fod vn hollol i'r gwrthwyneb. Os oeddym am wnieud yn ddfa, o'n henillion, a gwthio'i* gelyri yn ol ymhellach eto, byddai'ini angen' l'heidiol ca.el lkiwer rhagor o filwyr wrth gefn.

Women Workers' Series.-No. 2. ( a &up of t $'? A??????L <?' t?"'?) ?????? ? ???? ? t?y ???S???S??? ?' $ (/??.f??!?!?!S!f!? AZj? b?M/M?'t??? ? jj? Cocoa I ■ í 4?Lr?4??r<??y<?F?<?? f <jm t?.t??/t??<?pTtTLh/T? f ? lE?????  ??m??  AlA_II ma&ea a Sufcait i/Uo a tnea £ I |

I'R PRIVATE RHYS M. PRITCHARD, CHWIIXXT. Dyichwelwyd o ichwilog,-y Rhesymwr, Rhys Morris odidug; Daetli y diddan a. glan glog, At lesu'r Pen Tywysag. Tyn-y-gprs. DAVID DAVIES. -=.

 — I BREUDDWYD Y CAISF.R. Myfi, Myfi! Pwy fel y Fi!! Pwy'n fwy na Mi! Gwrandewch aJbwydion gwael y llawr, Y Deyrnas wyf a'r Orsedd fawr. Y ddawar,-Iloer,-vr haul a'r lit, Yn un wyf Fi! Myfi yw y bydysawd maith, Wyf fawr mewn bri, A mwy nalr byd wyf I dair gwaith, M'n ffaith i chwi! Pegyn.au'r byd,—y Dydd a.'r Nos,— A'r Llwybr Llaethog wyf heb os,- Wyf bobpeth geidda,-hed heb feth,— Wyf bobpeth nofia.-wyf bobpeth, Myfi wyf I! Ha! chwi wael gaethion dan fy sawdl ddur, Beth wyddoch chwi am Fod mor favT,-mf)r. bur? Ym mhprfedd nos daeth droswyf lawer awr Arswyd-lawn ofn wrth wel'd fy hun mor fawr, Derch, mawr wyf I! Chwe' diwrnod i greu bydoedd maith di-ri. Canrifau a gymerwyd i'm gwneud I! Creu bydoedd ? Orchwyl hawdd! ond fy ngtwneud I Oedd dasg-waith anhawdd Doethion -wyr! Mrfi Addolwch Fi! (Efel.) GWILYiM ABDUDWY. Hen Wyl Fihangel, 1916. I

"TOM CAER FRAN." Dan belydr h^Xilwen y gwauwyn Fel grisial yr oedd y llyn; Yn ernes i tithau a'th ddelfryd— Teyroasiad Tangnefedd gwyn Dim awel na thonau i darfu Dedwyddwch cenliedloedd byd, A gwenaist with adrodd dy freuddwyd, Dan gysgod y Wyddfa glyd. Daeth awel i gynhyrfu'r dyfxioedd- Cynyddodd yr awel yn wynt; Daeth storom i dramwy y oymoedd Lie taiiai tangnefedd gynt Deffrowyd hen ysbryd Llewelyu, Aeth ibechgyn Cymru i'r gad, Yn ffyddlon o hyd i'w delfrydau, Wrth farw yn enw'u igwlad. Mae ma-es y Cyfandir yn fynwent I feibion dewrion fy ngwlad A llawer yn huno yn dawel Heb glywed udgorn y gad 5 Mi fynnwn roi tro tuag yno, A hiraeth yn lleddfu fu nghan. I dalu fy ngheyrnged ddiweddaf, Wirth crofio am Tom Cae'r Fran. Y Bontnewydd. RHYS JONES.

t "FFORDD Y MOR" YW HI! ( "Ac ni arweiniodd yr Arglwydd y bobi trwy wlad y Philistiaid, er ei bod yn agos ond o a.mgylch towy anialwch y Mor Goch." Pe trwy wlad y Philistiaid y cawseant eu harwain, ni fuasai yn, angetirheid- iol croesi'r Iorddonea. Rhwng Piahiroth a BaaJsephon Gwelaf Israel Duw— Rhwng y mor a'r Aiphtiaid ei-e-ulon- Dydd cyfyngder yw; Haws y ffordd trwy wlad Philistia- Dyna oedd y cri; Ond anialwch ae Ioroæonent- "Ffordd y mor" yw hi. Creigiau anhawsderau mawrion Eto yn y byd; Piahiroth a Baalsephoai Ar ein taith o hyd:; Paini rhaid myned y ffordld yma, Gufyn plentyn Duw- Garw ffordd, ond ffordd trugaredd!, A ffoi-dd cariad yw. I Dfyma'r ffordd gymerodldi Iesu, Dros Galfarla fryn; Ffúrdd y groes a'r dioddefaint- Ffordd yniwl a'r glyn; ¡ Dyma'r ffordd mae'11 aiwain eto Ei anwyliaid eu Ffordd y siomiant a'r tralkxliom— 'I "Ffordd y mor" yw hi. Tyrfa fawr y pererinion Yn ei theithio fu Mae pob cam yn gysegredag Drwy'r anialweh du; Nid y ferraf, na'r esmwythaf Iti, blontyn Duw Ond i'r "ddif's gyfaneddol," Y fordd oreu yw. Pwy yw rhain, gofyqa rhywun, Yng Nghaerealem lani— GL,i,n,ddy-iit mae disgleiriach gwisgoedd, A melysach can; Dyma blant y gorthrymdierau, Yn y Nefol gor, Ac ni pheidiant byth a diolch Am hen "ffordid v mor" J.J., Drefnewydd. 1 (Allan o "Gydia Min yr Hwvr"). ————— 000-0-