Gwyliedydd Newydd

 '—— ..l. PQGLAU. 1 Private Richard Brown, Bryn-J teg.—Dydd Gw.ener, Iöúåwr 11, brawychwyd y dref hon pan ddaeth gair o Swyddfa Rhyfel fod y brawd uchod wedi boddi ar ei ffordd i wlad Canaan. Fel hyn yr oedd y pellebr "Missing, belived drowned." Cyn ymuno a'r fyddin, ychydig fisoedd yn ol, yr oedd yn ilythyrgludydd, ac yn adnabyddus i'r dref a'r wlad, yn briod a dau o blant, a chyda chalon drom o hiraeth yr wyf yn ysgrifennu gair am farwolaeth fy annwyl gyfaill. Cefais lawer o'i gymdeithas, a llawer o ymddiddan melus, ac mai yn syn gennyf feddwl na chaf byth eto ei weled na chael ymddiddan am y pethau goreu gydag ef yr ochr yma i'r lien. Y mae ef wedi myned tu draw i'r lien, a gwyn ei fyd y rhai sydd yn marw yn yr Ar- glwydd mae gobaith y cawn gyd- gyfarfod yn y Wynfa ldn lie na raid ymadael mwy. Yn ei lythur diweddaf at ei briod yr oedd wedi dod i olwg gwlad Canaan, a gresyn yw meddwl ei fod wf-dllcolli ei fywyd yng ngolwg y glannau. Pe buasai wedi cael glanio a threulio ychydig amser yn y wlad sanctaidd, a chael dod yn ol i'w hen gartref, buasai ganddo lawer iawn i ddweyd; ond nid felly y bu. Yr oedd ynddo dalent i wahanol gyfeiriadau, yn enwedig mewn barddoniaeth, ynddarllenwrmawr, yn hoff iawn o bregeth, a chof agorol: gallai adrod dddarnau o bregethau a barddoniaeth o weithiau y pregethwyr a'r beirdd goreu. Yr oedd yr achos yn Ebenezer yn agos iawn at ei galon yr oedd ei wasanaeth yn werthfawr iawn, yn enwedig mewn cyfar fodydd amrywiaethol er cynorth- wyo yr achos; ond:yr Ysgol Sul a'i ddosbarth*oedd fwyaf at ei galon yr oedd ganddo barch mawr i'w athraw, ac yr oedd yn hynod barod a chryf yn ei ddosbarth. Nidynfuan yr anghofia eglwys tlSenezer ei brofiad melus yn y seiat olaf nos Sul cyn iddo fynd i tfwrdd y tro diweddaf. Mae llawer ddywediadau yn fyw yng nghot. eglwys. Derbyniais amryw o lythyrau oddiwrtho er pan ymun- odd a'r fyddin, ac nis gallaf yn well na' difynnu rhai brawddegau o honynt, er 4angos ei gariad at yr Achos a'i Waredwr: "Y Sabboth yw hi, ond Sabboth ymhell o Walia anwyiaf; diolch am wybod beth yw Sabboth Cymru. 0 na fuaswn heddyw yn gallu addoli yn Eben- ezer annwyl, ond diolch am allu meddwl am ychydig am Dduw mewn lie fel hwn, sef Salisbury PJaln mae hi yn awr bron yn ddau o'r gloch, amser yr Ysgol Sul, I 0 fel mai hiraeth yn fy meddiannu wrth feddwl am danoch. Pwy sydd yn y class heddyw tybed? A ydyw y rhai sydd yn cael bod adref yn sylweddoli y fraint o fynychu'r Ysgol Sul; gobeithio eu bod, heddyw 'rwyf yn gwybod beth yw colli yr Ysgol. Gallaf ddweyd fel Dewi Hafesp: 1 Fe rown y byd, pe bai yn fy rhan, Am funud yn fan honno.' Eisieu cael terfyn ar y rhyfel yw cri pawb o'r bechgyn yma, ac 0! mor felus yw meddwl am y dydd hwnnw, mae llygaid gobaith yn tremio at fore gwawr, a tanau tel- ynau yn sisial ganu- 'Ni pheru ddim yn hir, Y ddu dymhestlog nos." Mae y werin wedi gorfod cario'r groes yn hir, ond mae. bore braf gerllaw; bydd gan bawb ohonom rhywbeth i'w ddweyd pan ddelo'r dydd hwnnw. Mor dda yw Duw onide, daliwch i weddio fel eglwys, cofiwch am danaf yn eichgweddi au, lie ces fy magu, yr Ysgol Sul a'r capel yw y lie goraf wyf wedi ei weled eto." Yn ei lythyr olaf dywedai eiriau fel hyn "'Rwyf ■wedi cael digon ar y mor bellach am byth, bydd gennyf hanes i ddweyd pan ddof adref, gan ein bod wedi cymeryd cymaint o amser i fynd, wedi bod mewn cymaint o leoedd Q'r fiordd, cewch yr hanes i I gyd rhyw ddiwrnod os gwel Duw yn dda fy arbed. Gweddiwch lawer drosof, aiff gweddi byth yn ofer. O! mae bywyd yn felus, a gobeithio y caf fywyd ac iechyd eto i ganmol Duw am ei ryfedd ddaioni a'i drugaredd fawr ataf." Ond rhaid dweyd heddyw fod y gobeithion hyn wedi eu torri, a fy nghyfaill annwyl yn ei ddyfrllyd fedd. Er nad oes man fechan i'w fedd y gallwn daflu blodyn gwyn arno, da yw cofio fod Duw, yn gwybod y man a'r lie, ac y daw yntau i fyny o'r eigion mawr yn ei wisg newydd. Mae ein cydymdeiralad yn fawr iawn fel eglwvs a'r wraig a'i dau fach, hefyd a'i dad a'i fam ,Mr a Mrs R. Brown, un o flaenoriaid ffyddlon Ebenezer, hefyd a Mr a Mrs Meredith, Tudno Villa, swydd- og pwysig yn yr egl wys,-dau deulu mawr a ffyddlon eglwys Eb- enezer, Dolgellau. Yr Arglwydd a roddo nerth iddynt oil i ddal y brofedigaeth fawr hon o golli un annwyl iawn iddynt oil, ac a'r eglwys a'r dref. Canodd fy nghyf- aill lawer, yn enwedig gyda'r delyn, a phob amser yn ardderch og-Ilawer iawn o'i waith ei hun. Yno ni gawn ganu byth, Mewn gogoniant pur dilyth, I Grist a'r Arglwydd lor. Carwp daflu blodyn ar fedd fy nghyf- aill, Mr J. Jones, Library, Abermaw, a hunodd mor sydyn, wedi llafur caled ymhob cyfeiriad. Nid anghofiwn byth ei wasanaeth a'i weithgarwch o blaid yr Ysgol Sul a'r Cyfarfodydd Ysgolion. a bydd yn ehwith iawn i ni yn Ebenezer gynnal Cyfarfod Ysgolion heb i Mr Jones ddod yma i arholi y Dosbarth Hynaf: yr oedd yr eglwys yn awyddus am ai weled a'i glywed bob amser. Mae ein colled yn fawr fel Cylchdaith, ao yn enwedig i'r Abermaw, lie y bu fel Tad i'r boll feahgyn sydd ar faes y Ehyfel. Hoddwdh i'wlwoh. CYMRO.

CARSTON. Dydd Mercher, Ionawr 9fed, bu farw Mrs John Williams, Long Lane, wedi rhai ^wythnosau o gyst udd poenus. Y mae'r eglwys fech- an yn Garston mewn galar mawr wedi colli un mor ffyddlon, cared- ig, a hael am flynyddoedd. Nid yn uaig fe fu Mrs Williams yn gefri i'r achos, ond bu ei bywyd glan a'i phtofiadcyfoethog o ras Duw yn gynysgaeth i'r eglwys am lawer blwyddyn. Yr oodd yn frenhines ar yr aelwyd, a thrwy ei chyng- horion a'i hesiampl a'i thiriondeb enynodd barch ac anwyldeb ym mhawb tuag ati. Wylir ar ei hoi mewn cylch, a mawr yw'r cydym- deimlad a'i phriod a'r plant. Rhodded Duw yn belaeth iddynt o'i oleuni a'i nerth, Claddwyd gweddillion y ddiw- eddar Mrs Williams ym mynwent Garston y dydd Sadwrn dilynol, a gwasanaethwyd gan y Parchn Ed. Oavies, J. Roger Jones, B A., J. D. Evans (M.C.), ac R. W. Davies. Ar Ian y bedd cymerwyd rhan gan y Vicar, yr hwn, oherwydd yr ysbryd mawrfrydig a ddengys ar adegau fel hyn, sy'n fawr ei barch ac uchel ei glod ymysg Ymneilltuwyr y cylch. Goh.

YSTRAD RHONDDA, I Y diweddar Private D. John Rowlands-Dydd Gwener diwedd- af, cyrhaeddodd y newydd trist am angau y milwr ieuanc uchod rywle yn Ffrainc. Mab ydoedd i'r diweddar Mt a Mrs David Row- lands, Grocer. Nid oes blwyddyn er pan mae yn y fyddin, a bu hynny yn ormod croes i'w annwyl fam fel y torodd ei chalon. Wele. yntau yn awr wedi gwneud yr aberth mawr, a chwith fydd y newydd yma gan liaws cyfeillion adwaenant y teulu rhagorol hwn. Diddaned y nefoedd y chwaer a'r brawd bach amddifad sydd yn aros f el gweddill o'r teulu.

I PENYGRAIG. I Y ddiweddar Mrs J. Jones-Fel y nodwyd yn y Gwyliedydd diwedd- af, yn yr oedran aeddfed o 78 ehed- odd ysbryd y chwaer hon at Dduw. Blaenodd ei phriod hi tua dwy flynedd yn ol, ac ar ol colli ei phriod nid oedd iddi yma fawr o bleser. Er bob gofal yr wyron a'r plant am dani, "am fynd adref 'roedd ei henaid nos a dydd." Yr oedd ei phriod-y diweddar John Jones, yn un o golofnau yr achos goreu yn Nghylchdaith Treorci, ac yr oedd hithau hefyd yn cael ei hystyried yn un o ffyddloniaid yr achos yn y Cwm poblog hwn, yn nydd ei bethau bychain. Erys ei henw a'i choffadwriaeth yn hir am yr hyn a wnaeth, ac am y mab talentag—Gwynfryn—roddodd i Wesleaeth Gymreig. Claddwyd yn hyn oedd farwol ohoni yng nghladdfa gyhoeddus Treorci dydd Mercher, 16eg. ac er fod y ddaear yn cael ei orchuddio gan drwch o eira, gwelwyd tyrfa fawr yn talu y gymwynas olaf o bob rhan o Gylchdaith Treorci a rhai o'r cylch- deithiau gyfagos. Diddaned y nefoedd ei mhab a'i merch a'r llu wyrion sydd heddyw mewn galar am golli mam mor dda. Gwasan- aethwyd yn yr angladd gan y Parch E. D. Thomas. Treorci. I Goh, I

GAILTMELYD. I Sabboth, Ionawr 13eg, cafwyd gwasaaaeth goffadwriaethol i'r brawd ieuanc W. A. Jones, Nant yrogof, un arall o fechgyn yr eglwys fach hon, fu farw mewn ysbyty filwrol ymhell oddicartref. Pregethwyd yn hynod 0 gyfaddas gan y Parch T. G. Roberts. Cyd- ymdeimlir yn fawr a'i briod, a'i unig bleptyn, a'r teulu oil. Dym- una Mrs Jones a'r teulu ddiolch i bawb am arwyddion o gydym. deimlad, a'r geiriau caredig a fu yn gymorth iddynt ymgynnal yn y brofedigaeth. I E. w.

I LLANIDLOES. I Y mae gennym y gorchwyl prudd o gofnodi marwolaeth y brawd selog a ffyddlon Captain William Arter, yr hyn gymerodd le nos Lun, Rhagfyr 31, ac efe yn 73ain oed. Brodor ydoedd o'r Borth, ger Aberystwytb,ac fel llawer o i gyd-bentrefwyr dewr ildiodd yn fore i gyfaredd y mor. Treuliodd yr ymad ftwedig mwy na hanner ei oes ar y mor, iac yn ngbwrs yr amserj enillodd radd dda yn ei alwedigaeth. Llanwodd wedi hynny am flynyddau gyda mear a ckymeradwyaeth uchel safle cyfrifol ar y ''Manchester Canal." Ehoddodd ei ymsefydliad yn Manchester y fantais a fawr hoffai o fynychu yn rheolaidd Dy yr Arglwydd, a bu yn aelod cyson a gweithgar o Eglwys Hardman Street. Ymneilltuodd dair blynodd yn ol, a gwnaeth ei gartref yn y dref hon Profodd ei hun yn aelod ffyddlon a defnyddiol yn ein plith. Yr oedd ein brawd yn sylwedydd craft a meddai ddawn -arbennig i ddesgrifio yr hyn ddaeth o dan ei sylwv Yr oedd ei adroddiadau am ei ymweliadau a rhanau pellenig y ddaear yn ddiddorol ac add* ysgiadol. Bu mewn enbydrwydd mawr lawer tro, a phan gyffyrddai a'r amgylc- iadau hynny yn ei y mddidd anion clod- forai Enw yr Arglwydd am bobdihangfa. Perchenogai, grediniaeth ddiysgog yng ngallu gweddi, yn seiliedig ar brofiad personol o'i effeithiolrwydd. Yn ystod misoedd olaf ei fywyd dihoenodd mewn gwendid mawr, ond bu y diwedd yn dangnefeddus iawn. Dydd Sadwrn dilynol ynghanol Mawert o arwyddion o barch dwfn i'w goffadwriaetb, clndwyd gweddillion marwol ein brawd i foddpod y tsulu ym mynwent Llanfihangel, ger y Borth. Gweinyddwyd wrth y ty gan y Parch W. T. Ellis, ac ar lan y bedd gan y Parchn J. F. Griffiths (Tre'rddol), a W C. Humphreys (Borth) Diddaned yr Arglwydd y weddw a'r teula yn eu galar a'u hiraeth. CYFAILL,

PENNAL. Chwith gennym gofnodi marwolaeth Mr Richard Morris Pugb, Esgair baa, Rhag. 31, 1917, yn 39 mlwydd oed. Mab ydoedd i Mr a Mrs Richard Pugh (gynt o Shiloh, Corris, Towyn wedi hynny), a brawd i Mr H. D. Pugh, sydd yn aelod parchus yn City Road. Yr oedd yr ymadawedig yn "gymeriad a hoffid yn ei ardal, yn unplyg a didwyll. Nid oedd dim a ffieiddiau yn fwy ha rhagritb, a gweniaeth. Yr oedd yn ganwr gwych-canodd lawer ar lethrau Maldwyn a Meirion. Chwith oedd gennym weled barug y glyn ar ei delyn fwyn yn ei gystudd olaf, ond gwyddom fod gan Dduw "Wlad Well" i bertfeith- io'r telynorion. Daeth ei gwys i ben yn gynnar er pob gofal meddygol a ffyddlondeb a thynerwch priod hoff a chyfeillion caredig, datod wnaeth y daearol dy. Cymerodd ei gladdedigaeth (Private) le Ionawr 3ydd, ym Mhennal. Canwyd wrth y ty Mor ddedwydd yw y rhai trwy ff ydd," un o'i hoff emynau arwein- wyd y gan gan Mr John Lumley, Mach- ynlleth Gwasanaethwyd gan y Parcbn R. W. Jones, Machynlleth; J. P. Jones, Corris, Jones (M C), Pennal, a'r Offeiriad. Gadawodd briod, a phump o blant bach, a brawd mewn galar ar ei ol. Diddaned Duw y teulu trallodus. Annwyl frawd, plentyn llafur oediit, gweithiaisfe yn galed- "Ond rhaid marw ddydd oynh.aeaf. A rhoi'r oryman lawr Bhaid i ddyn, pan fo bysuraf, Gwrdd a'i awr; Os yw'r Haw fua hau y gwenith Yn yr amdo'n gmetb, D'wed y d'wysen dan ei bendith, Beth a wnaeth.

LLUNDAIN. Yng Nghyfarfod Chwarterol Cylchdaith Llundaiu, a gynhal- iwvd Ionawr 10, 1913, yr Arolygwr, y Parch. Richard Jones, B.A, yn y gadair, pasiwyd y penderfymad a ganlyn:- Fod y Cyfarfod Chwarterol hwn, yn cynryehiali Wesleaid Cymreig Llundain, yn protestio yn y niodd mwyaf pendant yn erbyn yr adran ym Mesur Ethohadol y Llywodraethj sy'n awr getbron Ty yr Arglwyddi. sy'n difreinio y Gwrthwynebwyr Cydwybodol, a geilw ar y Llywodraeih i symudyr anghyfiawnder dybryd hwn cyn y delo'r Mesur yn Ddeddf."

Y mae y Parch. Gwilym Reee, M.A., Merthyr, wedi derbyn gwahoddiad gan eglwys yr An- nibynwyr, Mount Pleasant, Pont- ypool. Y mae mwnwyr Yorkshire a gweithwyr y rheilffyrdd agos trwy'r wlad yn protestio yn erbyn cynnyg y Llywodraeth i gludo cannoedd o honynt ar joy rides i faes y gyflafan, yniFfrainc. Dywed Mr Bonar Law nad yw y Llywodraeth erioed wedi meddwl am roi treth ar gyfalaf yn ystod nac ar ol y rhyfei. Camgymeriad, meddir, oedd meddwl i Mr Bonar Law addaw peth felly wrth Ddir- prwyaeth y Gweithwyr.