Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
0 CAIRO I HELWAN. I
0 CAIRO I HELWAN. I [GAN MR. J. R. ARTHUR.] I PARATOI. UN boreu yn mhorth yr Eden Palas Hotel, yr oedd tri ci honom wedi colli'r secret pa l betb i wneyd a ni ein hunain y diwrnod hwnw. Yr oeddym bellach wedi gweled, drwy lafur dirfawr, yn ystod y dyddiau a basiodd, prif wrthrychau hanesyddol dinas Cairo. Ond ni fuom yn hir cyn cael ein cyflwyno i arweinydd diogel a chymeradwy a ddigwyddodd ddod i ddanfon Germanwr a'i wraig i'r Hotel o dref Helwan-yr hon sydd oddeutu pymtheng milldir i'r de o Cairo. Ac wedi i fy nghyd- deithiwr gael ymgom a'r Germanwr caredig o berthynas i'r hyn oedd i'w weled yn Helwan, y diwrnod hwnw. Yr oedd y Germanwr a'i wraig yn ymadael am Alexandria-yr oedd ei wraig o linach Americanaidd ac yn bur ffraeth. A phan ddeallodd hi ein bod am fyned i Helwan:—" Ah," meddai, I am sorry for you —the tea there was very bad." Fe aeth y sylw heibio, wrth gwrs, yn ddisylw oblegyd nid doeth codi dadl un amser, ar bwnc o chwaeth. Awgrymwyd digon gan y wraig dda hono i beri i ni gredu mae ei phrif hyfryd- wch hi oedd "tapio trwyth y tepot." HYNODRWYDD Y DRAGOMAN, PRIF nodweddion ein guide oedd :—Tafod rymus, saes- oneg hwylus, dwylaw medrus, traed hcenus, a thri o archollion ar bob ochr I w wyneb o dan ei dalcen, Gofynwyd iddo beth fu yr achos o'r fath archollion dyfn- ion ar ei wyneb. "O meddai, i gadw draw cur yn y pen." Felly, nid ydych yn awr yn cael cur yn eich pen ?" ebe ninau. 0 vdw syr, ond nid i'r un graddau ajphe y bawn heb y stripes yma ar fy ngwyneb." "Sut y gwyddoch ?" ebe fy nghyfaill. "Am fod fy nhad," ebe yntau, wedi dweyd wrthyf, ac am fod pob Arab yn gwybod ac yn credu hyny." Yn credu ac yn gwybod fod yr arch- ollion ar eich gwyneb yn diogelu rhag y cur ynypen?" ebe fy nghyfaill. "Ie," meddai yntau. "Pa bryd y gwnawd hwy ?" "Pan oeddwn yn blentyn," ebe yntau. Fel yna, goddefai ei gateceisio heb gysgod o anfoddlon- rwydd. Yr oeddym wedi sylwi fod pob Arab yn meddu yr archollion hyny ar eu gwynebau. A sylwyd fod archollion cyffelyb ar wyneb cerflun o ddyn ar feddrod Ti" ac eraill yn ngladdfa Mempliks-Beddrod fel y cawn achlysur i sylwi eto, sydd yn 6500 oed. Wel, dyna ddigon byth i ategu y dywediad mai bwndel o arferion ydyw dyn, ac fod of argoel- iaeth, fel rhagfarn, yn anhawdd ei hymlid a'i iladd. Dylasem ddweyd mai galwedigaeth ein guide, y rhan gyntaf o'i fywyd, oedd cadw corph ac enaid yn gymydogion. A chan mai Meddyg oedd ein cyd-deitbiwr, symiwyd i fynu wybodaeth feddygol y guide i gylch siwgr a spice, a phobpeth nice, fel cyffyriau anffael- edig at bob anhwylder sy'n etifeddol i'r corff dynol. Yr unig rym tu ol i'w M.D. oedd Money Down." Dyna y fath un oedd ein guide y daith hon, ryw charlatan o feddyg a ddarllenir yn y geiriau hyny If people sick do come to me, I purge and bleed, and sweat them If after that they like to die, What's that to me ? I let them. CHWARELAU HENAFOL. WEDI codi tocyn yn Station Bab-el-Luk yn Cairo, esgyn- wyd i'r train, chwibanodd y peiriant, cychwynodd y ger- bydres, ac wele ni ar amrantiad yn chwyrnellu i waered am Helwan. Ar y chwith, yn ystod y daith hon, yr oedd cadwen o fryniau noeth- lWID, ac ar y dde yr oedd y Nilus, a gwlad swynol a phrydferth. Wedi cefnu ar Station Turra gyda'i gorsafoedd milwrol eang, ac a fewn ychydig i Helwan/ceir cipdrem o'r train ar resi o gamelod a mulod yn cludo cerrig adeiladu o'r chwareli sydd yn y cymydogaeth- au hyny i lan y Nilus. Dyma y chwareli hynaf ac hefyd y chwareli eangaf o'r natur yma y gwyddis am danynt. Dyma'r chwareli o ba rai y cloddiwyd cerrig i adeiladu y Pyramidiau. Cloddia yr Arabiaid yn bresenol yn yr awyr agored, ond dull miners y Pharoahau gynt oedd gyru lefelydd i galon y bryniau, a lledu a ryffiio gan drefnu yn getfydd agorydd anferth, a gadael pileri i gynal y roof. Dyna eu cyn- Hun hwy dair a phedair mil o flynyddoedd yn ol os y digwyddent daro ar graig hwylus, weithiadwy, a defnyddiol. Gyda chynorthwy canwyllau a matches, geilir treulio amser dydd- orol yn mhlith yr agorydd rhyfeddol hyn. Teimla y teithiwr wrth grwydro drwyddynt on bod yn gyssegredig gan henafiaeth, ac fod rhyw barchedig ofn yn ei feddianu wrth gan- fod, yn ngenau y lefelydd henafol, arysgrifau yn dweyd iddypt gael eu hagor drwy orch- ymynion Brenhinoedd oedd yn teyrnasu 4030 a flynyddqedd yn ol. Gelwid y chwarelan hyn yn Royan gan yr Aifftiaid gynt, a gelwid hwy yn Troja gan y Groegiaid. Gadawodd y Groegiaid, fel yr Aifftiaid gynt, argraff i ddynodi y manau hyny lie y buont hwy yn sioddio. Yn awr, crybwylla yr hanesydd Strabo fod y Pentre sydd gyferbyn a'r chwar- elau hyn yn drigfan Groegiaid a gymerwyd yn garcharorion amser brwydr Caerdroia. A dyna paham y galwyd y chwarelau hyn yn Troja." HELWAN. SAIF Helwan 145 milldir i'r de o I, Alexandria; 15 milldir i'r de o Ddinas Cairo; 3 milldir i'r dwy- rain o'r Nilus. Mae Helwan wedi ei hamgylchu gan Anialwch tywodlyd, ac nid oes un math o dir llafur yn nes na milldir a haner. Ei rhagoriaethau ydynt Ffynhonau naturiol o Saline, Chalybeate, a Sulphur, a ystyrir gan Feddygon yn gyfoethocach eu hansawdd na ffynhonau fel Llandrindod a Threfriw. Mae purdeb rhyfeddol yr av,yr- gylch drachefn yn cyfranu adnewyddol adnoddau i deulu dyn dan wahanol ac amryw- lol anhwylderau corphorol. Dyna ragoriaethau Helwan Ei atdyniadau ydynt;-Baddonau M cyhoeddus, Golf Links, Tennis Courts. Mae yn gychwynfan hwylus am Memphis a Phyr- amidiau a Beddrodau Sakkarah pa rai sydd yn ganfyddadwy yr ochr arall i'r afon. Gan fod Helwan wedi ei hadeiladu ar yr Anialwch, a thywod yn ei hamgylchynu i bob cyfeiriad gwelir yma ac acw ar hyd a lied yr anialwch tywodlyd, ymwelwyr mewn tywodfeuau neu gieir llusg yn cael eu tynu gan feirch a rhai mor bell ar yr anialwch fel yr ymddanghosent i ni o Helwan fel trychfilod ar y tywod. JAPANIAID. YN ngwesty Twefic Palace yn I Helwan, daethom yn ddam- weiniol i eysylltiad a dau Japaniaid, dau ddyn bywiog "five foot nothing" o hyd, ac yn enedigol o rywle yn agos i Yokohama. Yr oedd y ddau wedi bod mewn rhyw fath o ysgol yn Llundain, ac yn galw yn yr Aifft ar eu taith adref i wlad eu tadau. Er fod eu Saesoneg braidd yn garpiog-daethom i ddeall ein gilydd yn rhyfedd iawn. Pender- fynwyd ein bod yn bedwar mewn nifer-dau Brydeiniwr, dau Jap—yn myned am daith i lan y Nile. Cychwynai y ddau Jap o'r Hotel, guide book yn un Haw, geiriadur yn y llaw arall, a'u clustiau a'u llygaid yn effro a chraff, er mwyn o bosibl casglu briwsion o ddysg a ddigwyddai syrthio i'w sylw. Dyma rai o sylwadau y Japanese fu yn ein cwmni:— Japanese have beef and no mutton; Chinese mutton and no beef Bells have no tonges Cherries have no stones; Oranges have no pips Snakes have no poison Music has no Harmony; They have no Forks, Spoons. Tablecloth and they have no Bedsheets, no glass, and no Tumblers. Casglwyd hefyd nad oedd gan fasnachnwyr y Rising Sun yr hyn a elwir ya gydwybod, ond, i wneyd i fyny am y diffyg, ymddengys nad oes gadddynt y fath beth a llwon a rhegfeydd yn eu hiaith. PLANT RHEUB- US; MERCHED GOLYGUS. TRA yr oeddym yn ceisio cymeryd i mewn y bywyd prysur oedd ar acoddeutu glanau yr afon, yr oedd coryn bach yn aflonyddu yn barhaus arnom ac yn daer iawn am gardod. Bygythiwyd ei daflu i'r afon yn fwyd i Crocodile-pan ddeallodd hyny, bwriodd ei hun mor sydyn a cheiliog y rhedyn, ar ei ben i'r dwr. Wedi peth nofio daeth atom dracbefn gan hawlio cardod (backsheesh) gydag awdurdod. Llwyddodd yn ei amcan, a bu byny yn achlysur i ddwsinau o'i gymrodyr, yn fechgyn a merched, neidio fel llyffaint i'r afon a chwareu ar y wyneb fel pe y baent ysglodion. A difir oedd ei gweled felly, yn splashio, plungio, a nofio fel britbilliaid. Amheuaf a oes boenusach a bywiocach mercbed na'r cludyddion dwr welwyd hyd lanau y Nilus. Yr oedd y merched hyny mor heini fel mai anhawdd oedd peidio sylwi arnynt. Cyfrifir am harddwch a llunieidd-dra eu cyrff yn benaf i'w harferiad o gludo pobpeth ar y pen. Priodolir dracbefn eu bywiogrwydd a'u boenusrwydd i'w hamddifadrwydd o'r dillad baglog sydd yn achosi i'w chwiorydd gorllewinol ddangos y fath afrwyddineb a thrwstaneiddiwch wrth geisio gwneyd unrnath 6 ymarferiad corphorol. Prin y ceir neb yn Ffestiniog allai gystadlu a hwy yn y science o gludo pwysau ar y pen. Wrth rodio hyd lan yr afon, gwelsom enethod yn divio i'r dyfroedd gyda'u costrelau. Wedi dychwelyd i'r lan, a gosod y gostrel ar y pen, canfyddent y gostrel yn rhy drwm. Yn awr, i gyfaddasu y pwysau i'w gallu corphorol, gwelsom y cyfryw yn rhoi jerk sydyn a deheug a'r pen, a thrwy hyny, yn gwagbau y gostrel o gyfran o'r dwr, heb gyffwrdd llaw, na cholli dyferyn am ben y dillad. Gwelsom un arall yri dod i fynu o'r afon gan gludo padellaid anferth o ddwr. Caofyddodd yr eneth hono un Teithiwr yn taflu ymaith fath o rosyn o'i got. Aeth bithau yn mlaen at y rhosyn, a gwelsom hi yn ei godi a bawd ei throed yn fedrus ddigon, ac yn ei drosglwyddo gyda'r rhwyddineb mwyaf, yn hwylus i'w dwylaw, ac yn ei arogli. Wedi cael bwyd, rboi ein cyfeir- iad i'r Japaniaid, awd i'r station yn Helwan, a chyfeiriwyd yn ol am Cairo.
I NODION O'PE-UnHYiNDr-UDRAF-TH.
NODION O'PE-UnHYiNDr-UDRAF-TH. CYNGHERDD Y TYLOTTY.-Cynbaliwyd yr uchod nos Iau, o dan lywyddiaeth ein cyd- drefwr ffraeth Mr Llew. Williams, Ysgolfeistr. Yr oedd y rhaglen chwaethus yn cael ei gwneyd i fyny o brif weithiau ein cerddorion. Y dat- ganwyr oeddynt Mrs. Hart Williams, Mrs. Joseph H. Roberts, Misses A. E. Davies, Eliz- abeth Williams, E. Blodwen Roberts, Mri. J, Lloyd Humphreys, Portfamadoc; R, D. Rich- ards, G. Parry Jones, Eynon Pierce, J. L. Williams a Joseph Roberts. Adroddiadau gan Mr Thomas H. Jones a Master R. Isaac Jones. Cyfeil iwyd gan Meirionwen Deudraeth. Wedi myned trwy y rhaglen diolchodd Mr. Joseph Roberts i'r deiliaid am yr asrheg oedd wedi ei dderbyn ganddynt sef Beibl Teuluaidd," ar ei ymadawiad oddiyno fel Swyddog, gwnaeth hyny mewn ychydig eiriau pwrpasol. Dyma fel y canodd Glaslyn iddo:- Mae'n anhawdd i'm ffarwelio A chyfaill cywir crai, Ychydig yw'm cyfeillion, A rbeini'n myti'd yn llai. Bydd chwith am ymdrafodaeth Am helynt tref a gwlad, Y Senedd a'r Llywodraeth A driniem mewn mwynhad; Pwy gaf i gyd-ymddiddan Yn hyfryd a chytun, Peth ffol ar ddyn rwy'n addef Fydd siarad wrtho'i hun ? 'Rwyf yn dymuno'ch Ilwyddiant Mewn bywyd yn mhob rhan, A liuaws o gyfeillion Newyddion yn mhob man Bydd clywed am eich llwyddiant Yn hyfryd iawn i mi, A deall eich dyrchafiad I fwy o barch a bri. AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA
[No title]
Pob math o ddefnyddiau Ysgrifeiu i'w cael yn Shop y Rhedegydd."
DEDDF Y MAN-DYDDYNOD.
DEDDF Y MAN-DYDDYNOD. Mr. Golygydd.—Trwy fy mod yn ddarllenwr cyson o'ch newyddiadur er's rhai blynyddau, yr wyf yn mentro anfon gair neu ddau atoch. Rhai arythnosau yn ol, galwasoch sylw eich darllenwyr at Ddeddf y Man-dyddynod. Dy- wedasoch y buasech yn disgwyl amgenach gwaith ynglyn a'r ddeddf uchod, gan Gynghor Rhyddfrydig Meirion. Credaf fy hun ei fod y Cynghor mwyaf Ceidwadol yn Mhrydain Fawr. Clywsom lawer o dwrw a dadwrdd ychydig amser yn ol am waith Ty'r Arglwyddi yn taflu allan y Mesur Trwyddedol. Dywedid mai y prif reswm dros ei wrthod oedd, mai ymyryd a wna y mesur a'u buddianau hwy. A'i tybed mai yr un ydyw y prif reswm na wneir mwy o ymdrech gyda Deddf y Man- dyddynod gan Gynghor Sir Meirion? I'm tyb i, un o brif anhebgorion llwyddiant y ddeddf yma ydyw sefydliad Cymdeithasau cyd- weithiol, ac yn adran 36 o'r ddeddf, mae yna ddarpariaeth i'r Cynghor Sir ffurfio Cymdeith- asau Cydweithiol, Banciau amaethyddol, ac felly ymlaen. Onid ydyw yn afresymol disgwyl i'r Cyngor wneyd hyn tra mae yna oddeutu ugain o fas- nachwyr yn eistedd arno. Sut y gellir disgwyl iddynt ffurfio Cymdeithasau pan yr ymyra gymaint a'u buddianau hwy ? Mae amryw o ddeddfau amaethyddol wedi ei pasio yn lied ddiweddar, ond os na roddir hwy mewn grym ni fyddwri un iot na thipyn pellach ymlaen. Dyna y Fertilizers & Feeding Stuffs Act:" deddf i amddiffyn amaethwyr rhag cael ei dwyllo mewn gwrteiShiau celfyddydol, blawd- iau, a bwydydd anifeiliaid. Faint o amaeth- wyr sydd yn cymeryd mantais ar y ddeddf yma ? Gwyddom fod gan y Cynghor Sir Arol- ygydd yn gweithredu dan y ddeddf hon, ond faint or amaethwyr sydd yn galw am ei wasan- aeth ? Gellir dweyd am Sir Feirionydd at ei gilydd, mai Sir Amaethyddol ydyw, ond wrth edrych ar restr ein Cynghorwyr gallem feddwl mai masnachdy vdyw i'r gweddill o Brydain Fawr. Nid fy amcan ydyw difrio yr un o'r boneddwyr sydd ar y Cynghor (haeddant pob parch, a diolch am wneyd y gwaith maent yn ei wneyd); ond ceisio dangos mor ddifater y mae amaethwyr o'u buddianau. Y mae gweithwyr ac amaethwyr wedi arfer er's oes- oedd adael i bob trefniant gael ei wneyd gan ryw rai yn eu lie, yn hytrach na threfnu eu hunain, neu gymeryd rhan yn y trefniant; ond mae y gweithiwr wedi deffro i'w fuddianau yn bell o flaen yr amaethwr, a gallwn fel amaeth- wyr yn hawdd gymeryd daien o'i Iyfr. Mae gan bob dosbarth o weithwyr, o'r bron, eu hundeb, ond beth am amaethwyr, nid oes ganddynt heddyw neb i'w cynrychioli fel dos- barth. Mae yn hen bryd i ni ddeffro o'r cys- gadrwydd a'r difaterwch oesol yma, a defn- yddio y breintiau sydd yn ein cyrhaedd.—Yr eiddoch, &c., Berthlafar, Bala. E. W. JONES,
.ADDYSG YN PENMACHNO.
ADDYSG YN PENMACHNO. Syr,—Yr wyf ysywaeth yn ysgrifenu i'r Wasg Gymreig ers dros ddepgain mlynedd, ac er fy mod wedi cymeryd rhan mewn ami i ddadl boeth, y Parch. Thomas John James, gweinidog y Methodistiaid yn Penmachno yw y cyntaf i edliw fy Nghymraeg i mi. Mae'n debyg nad yw fy Nghymraeg yr hyn a ddylai fod, ond carwn gael ryw athraw wedi cyrhaedd safon uwch na Mr. James i roddi gwersi i mi. Ni fuasai raid i mi gywilyddio pe buasai fy llythyrau yn ymddangos yn y newyddiaduron yn hollol fel y maent yn cael eu hysgrifenu, heb eu trwsio na'ul caboli gan y gwahanol ol- ygwyr. Mantais fawr i rai yw fod llygaid eryr- aidd y Golygydd yn cymmeryd y fath drafferth i gywiro eu grammadeg a'u sillebiaeth. Cwyna Mr. James fy mod wedi ysgrifenu llawer o bethau gwael a di-alw-am-danynt" yn ystod yr helynt hwn, ond sicrha mai fv llythyrau ynghylch addysg Feiblaidd Ysgolion y Cynghor oedd y truenusaf ohonynt oil." Yn ffodus ni raid i mi dderbyn Mr. James fel awdurdod ar druenusrwydd. Efallai mai digon fuasai i mi ei adgofio o hen gynghor, Y meddyg, iacha dy hun." Temtir ni oil ar ad- egau i ddyweyd pethau gwael" a" thrüenus," ond nid wyf hyd yn hyn wedi ymddarostwng mor isel fel ag i adrodd ar glawdd newyddiad- uron wrachiaidd chwedlau hen ferchettos a'u stampio a fy anrhydedd fel Gweinidog yr Ef- engl, a hyny cyn gwneyd unrhyw fath o ym- chwiliad pa un ai gwir ai gau oeddynt. Syr, yr wyf yn cyfaddef mai pethau hollol an- mherthynasol i'r pwnc yw y pethau hyn, a llawer gwell genyf fi fuasai peidio cyfeirio at- tynt; ond myn Mr. James ymdrybaeddu, fel hwch yn ei chynnefin, yn y psrsonol a'r an- mherthynasol. Gan hyny, 6ydded y cyfrifol- deb ar ei ysgwyddau ef. Gwaith anhawdd yw cario gohebiaeth ymlaen gydag ysgrifenydd sydd yn arddangos y fath anwybodaeth diobaith ag awgrymu ar glawr dau newyddiadur fod Dan Feibl!! Yr wyf yn gwybod am y Beibl a gyfieithodd yr anfarwol Esgob Morgan o'r Wybernant o ba Ie, wys. y daeth y Beibl arall ? Pwy a'i cyfieithodd? Pwy a'i hysgrifenodd ? Ac yn mha Ie y mae copi ohono i'w we!ed ? Ai bodoli yn unig a wna yn nychymmyg y Parch. T. J. lames? A beth feddyliech, Mr. Gol, ofr frawddeg hon (heb son am ei Chymraeg) ? Fit Beibl Duw erioed yn yr Hen Ysgol." Buasem yn disgwyl i Athraw Cymraeg Hunan-osodedig ysgrifenu esiampl fwy cywir i'w ddisgyblion na'r frawddeg hon. Ond yr hyn sydd yn fwy truenus," beth feddyliech o'i chywirdeb ? Gwneir yr haeriad hwn yn Penmachno,—mewn plwyf lie mae'r holl ardalwyr wedi arfer myn- ychu'r Hen Ysgol, ac wedi bod eu hunain yn dysgn "Beibl Duw" ynddi. Buasai haeriad fel hwn yn ddiammeu yn atteb dyben Mr. James yn eithaf yn Timbuctoo, ond y mae holl ardalwyr Penmachno yn gwybod o'u profiad personol eu hunain fod haeriad hynod Mr. James yn hollol ddisail ac yn haerllug i'r eith- af. Ac nid oes arnaf gywilydd cyfaddef yn gyhoeddus ei fod yn fater o ofid calon i mi fod Mr. James (gyda'r hwn yr wyf ar delerau cyf- eillgar yn bersonol) yu euog o anfon haeriadau Uac a ffol fel hyn i'r Wasg, oherwydd nid yd- ynt yn clwyfo neb ond efe ei hunan. Wele haeriad arall: "Y mae y Beibl i gyd yn agored," (yn yr Ysgol Newydd). Nac ydyw Syr, a dyna sail fy nghwyn. Pe buasai'r Beibl i gyd yn agored, ni fuaswn wedi ysgrifenu gair na sill ar y mater. Pledio yr wyf dros Feibl agored, ac nid Beibl wedi ei goginio at ar- chwaeth cylla y Cynghor Sir. Yn fy ail lythyr (yr hwn nid yw ond teg dweyd nad oedd Mr. James wedi ei weled pan oedd yn ysgrif- enu) rhoddais i lawr un o reolau y Cynghor Sir "Os y dymuna unrhyw athraw ddarllen rhanau o'r Beibl yn lie y rhai a osodir i lawr yn y syllabus gellir gwneyd hyny trwy gydsyniad y Pwyllgor Addysg." (Rheol 5, adran e.) Nis gall unrhyw athraw ddarllen unrhyw ran o'r Beibl ond yn unig y rhanau hyny sydd wedi eu gosod i lawr yn y syllabus. Pe buasai ar yr athraw awydd darllen, dyweder, loan i, buasai raid iddo anfon yn gyntaf at y Pwyllgor Addysg i ofyn am ganiattad i wneyd hyny Ac eto haera Mr. James fod y "Beibl i gyd yn agored." Pe buasai'r Beibl i gyd yn agored, a fydd Mr. James mor garedig ag atteb y cwes- tiwn hwn Paham y mae'n rhaid i athraw an- fon am gydsyniad y Pwyllgor Addysg i gael darllen rhanau o'r Beibl ? Byddaf yn edrych ymlaen am ei atebiad. I Mab Duw yn cael ei gau allan. Noda Mr. James amryw ranau o'r Beibl gynnwysir yn y syllabus, oddiwrth y rhai y gellid dysgu fod Iesu Grist yn Fab Duw-ac ychwanega, ni raid i'r athrawon ddywedyd hyny wrth y plant." Syr, nid oes rhyddid idd- ynt i ddywed hyny wrth y plant! Dyna lie mae y drwg. Pe buasai athraw wrth ddarllen y rhanau y cyfeirir attynt yn teimlo ar ei galon i ddweyd fel y dyn hwnw gynt, yn wir, Mab Duw oedd y dyn hwn," ni fuasai yn cael dweyd hyny Mae rheolau y Cynghor Sir yn rhoddi clo ar ei enau Beibl agored yn wir Mae yn hen bryd i Mr. James ddechreu astudio rheol- au y Cynghor Sir. Dywed Rheol 5, adran a fel y canlyn Nid oes caniattad i wneyd unrhyw ymgais i ddylanwadu ar feddyliau y plant o blaid unrhyw gredo neillduol," Y mae'r ffaith fod Iesu Grist yn Fab Duw yn gredo neillduol y mae y Drindod yn yr Undod "yn gredo neillduol y mae bodol- aeth uffern yn gredo neillduol ac oherwydd hyny, rhaddir clo ar bob un ohonynt tu allan i ddrws yr Ysgol Newydd Druain o honynt! fuasai waeth iddynt mo'r llawer fod yn y Pegwn Gogledddol. Neidia dyn ar foddi i bob glaswelltyn. A meddai Mr. James yn ei ddiniweidrwydd, Y mae loan V-IX o leiaf i mewn." A galwa sylw ceillduol at adnodau oddiwrtb y rhai y gellid dysgu (pe ond caniatteid hyny gan Undodiaid) fod Iesu yn Fab Duw. Ond yn ei ffrwst ai ffwdan neidiodd Mr. James i laswelltyn. Cymmered amser i edrych eto. Ar ol gweled loan V-IX i lawr, neidiodd i'r casgliad fod y cyfan oil i fewn." Ond os y cymmer bwyll i ddarllen y cyfarwyddyd a roddir uwchben, canfydda mai rhanau dewisedig" o'r pennodau hyny sydd i'w darllen, ac y mae yn rhaid i'r athraw ddewis y "rhanau hyny, yn ol gorchymyn Rheol 5 Adran (a), ac y mae'r holl adnodau y mae Mr. James yngalw sylw arbenig attynt yn myned gyda'r Hi, a'r hwn yn ei ffrwst a neidiodd iddynt wedi boddi! I Mai Cynhun yn unig yw. "Cofier i ddechreu meddai Mr. James "mai cynllun yw y mae genym wers-lyfrau yn perthyn i'n hysgolion Sul, yn mha rai y gadewir darnau helaeth o'r Beibl allan.Oes yn ddiameu, ond nis gallaf gredu fod gwers- lyfrau Cristionogol ym mha rai y cauir allan bob gwirionedd Cristionogol. Efallai y gwna Mr. James enwi un. Os gwerslyfr un flwyddyn a feddylir, eithaf gwir fod darnau helaeth o'r Beibl yn cael eu gadael allan, ond gw.neir hyny oberwydd nas gall Ysgol Sul ymgymmeryd a dysgu ond rhan neiHduol yn ystod un flwyddyn, ac nid oherwydd fod yna wrthwynebiad i'r rhanau a adewir allan. Dysgir y rhanau ereill yn ystod y blynyddoedd dyfodol. Ond nid cynllun felly yw syllabus y Cynghor Sir. Dyma'r unig gynllun y maent wedi dynu allan er's pan y maent mewn awdurdod Tynwyd ef allan ar ddechreu y flwyddyn 1905, a'r un cynlluti sydd mewn grym yn 1909 heb newid sill ohono Rhanau o Lyfr Job yn 1905, a rhanau o Lyfr Job yn 1909. Fpistle of James yn y flwyddyn 1905, ac "Epistle of James" yn y flwyddyn 1909. "Mab Duw" tu allan i'r drws yn 1905, a "Mab Duw" tu allan i'r drws yn 1909; ac allan y bydd tra fyddo y rhai sydd mewn swyddi yn bresenOl yn meddu ar yr awdurdod i'w galw allan. Am y rhesymau hyn, Syr, y medrais ddyweyd, No Admittance i Fab Duw yn yr Ysgol Newydd." Synodd Mr. James wrth ddarllen fy llythyrau blaenorol ar y pwnc hwn; caiff bellach hamdden i syn-fyfyrio. Yr eiddoch yn gywir, Rheithordy, :B. JONES, I Penmachno, Ion. 18fed. 1909.
CREFYDD CYMRU YN Y GLORIAN.
CREFYDD CYMRU YN Y GLORIAN. Syr.-Ysgrif sydd yn -tynu cryn lawer o sylw ac felly yn pari llawer o siarad, yw yr un sydd yn y Geninen am lonawr, ar y testyn aw- grymiadol uchod. Mae yn debyg nad ym- ddangosodd ysgrif yn y wasg Gymreig, er's llawer dydd, ag y mae iddi genhadaeth Jwy pwysig, nac un hefyd ag sydd^yn cynwys gwir- ioneddau halltach. Feallai y bydd gwahanol syniadau yn mhlith darllenwyr yng nghylch yr erthygl fuddgar hon rhai, feallai, o'r farn fod yr ysgrif yn cynwys rhai pethau sydd yn ddigon gwir, eto am gymhwyso yr hen air hwnw :— "Llawer gwir, gwell ei gelu." Eto, wrth ys- tyried yn ddifrifol beth yw cyflwr presenol crefydd yn ein gwlad, carwn ofyn i bob dar- llenydd sylwgar a diragfarn, onid yw yr ysgrif fawr a chref hon yn datgan syniadau pob syl- wedydd deallus a chraff yn ein gwlad ? Onid yw yn cynwys barn gyffredin gwlad ar sefyUfa bresenol crefydd yn ein mysg ? Yr wyf fi yn credu y dylem fod yn falch fod genym fel cenedl gyhoeddiad ag sy'n caniatau perffaith ryddid barn a llafar i'w ohebwyr-cyhoeddiad rhydd ac annibynol, nad yw yn cael ei lyfeth- eirio gan ddylanwad unrhyw blaid na chlym- blaid crefyddol na gwleidyddol yn ein gwlad.- Ydwyf, &c. LLAFAR BID LAFAR."
-BEDDGELERT.
BEDDGELERT. Nos Sadwrn daeth nifer fechan at eu gilydd i'r gynhadledd gynbelir yn nghlyn ar Ysgol Sabbothol. Darllenwyd cyfrifon y gwahanol Ysgolion gan yr Ysgrifenydd, Mr. W. Williams, Nantmor, a chafwyd sylwadau arnynt gan amryw o'r cyfeillion. Ofnir am y Gynhadledd yn fuan iawn ac y bydd wedi darfod am dani. Gresyn fod cynifer wedi troi cefn arni o rai welsom yn flaenllaw iawn a selog. Cynhaliwyd cyfarfodydd Ysgolion y Dos- barth yma, Llywydd, R. H. Roberts. Arholwr, Parch. D. Perry Jones, Rhyd-ddu. Y Plant yn cael eu holi yn Hanes Samuel. Yr Arolwr yn ei twyliau goreu, a'r plant yr un modd yn ateb yn fywjog a meistrolgar, Y canu gan y Plaut yn swynol iawn fel arfer, dan arweiniad Mr. R. Williams, y Llythyrdy. Cyfeilydd R. Roberts. Y mater i siarad arno ydoedd "Rhwystrau sydd ar ffordd llwyddiant yr Ysgol Sul, a'r modd i'w atal." Agorwyd gan Mr. David Ellis, Rhyd-ddu, siaradwyd yn mhellach arno gan Robert Roberts, Corlwyni, D. Buarthau Jones, a'r Parch D. Perry jone- Y Cyfarfod trwyddo yn fywiog a da. Y Pryd- nawn holwyd y ddau Arolygwr, gan Henry Owen, a chaed attebion ffafriol am yr Ysgolion ganddynt. Holwyd yr Ysgol yn gyffredinol oddiar Mathew.26, yr attebion yn weddoliawn, tystiolaeth pawb oedd yn bresenol mai marw- aidd iawn ydoedd y cyfarfod trwyddo, GWAITH DWFR BEDDGELERT.—Deallwn fod cael dwfr glan i Beddgelert ar droed eto. Cawn ddweyd am dano fel am lawer o bethau i'r Bedd, sef Ffordd Haiarn, ag :Ysgol Ddydd- iol a'r gwaith Dwfr y gwnaiff son am danynt y tro i'r Cenhedlaethau i ddyfod, ag y byddant heb ei gorphen yn mhen mil o flynyddoedd wiw disgwyl gwelliantau mewn Bedd, gan fod pawb yn farw yno.—SYLWEDYDD.
TREFN OEDFAON Y SUL
TREFN OEDFAON Y SUL Y. METHODISTIAID. PENIEL.—Parch. John Owen, M.A., Bowydd. ENGEDI.-Parch. E. Jones Edwards, Arthog, GWYLFA.—10, Parch. R. S. Roberts, M.A. 6, Parch. J. H. Hughes, Eden. BETHESDA.—10, Parch. J. H. Hughes, Eden. 6, Parch. R. S. Roberts, M.A. TABERNACL.—10, Parch. Joseph Jenkins, Garregddu. 6, Parch. T. J. James, Pen- machno. MAENOFFEREN.—10, Parch. T. J. James. 6, Parch. Joseph Jenkins. GARREGDDU.—Parch. R. Ernest Jones, Rhuthyn. BOWYDD—Parch. T. R. Jones, Towyn. KHIW.—Mr. W. R. Jones, America. BETHEL.—Parch. Thomas Hughes, B.A., Rhiw. CAPEL SEISNIG (English' Chapel). Rev, D. Hoskins, M.A. Cyfarfod Miso! Gorllowori Meir.. ionydd yn Rhiw, lonawr 25 a 26. TREFN Y MODDION CYHOEDDUS. Nos Lun.-Am 7 o'r gloch, i bregethu y Parch. R. H. Watkins, Bryncrug. Ar ol y bregeth cynhelir Seiat Gyffredinol. Mater "Yr Eglwys a'r Bobl Ieuainc-rhwymedigaeth y naill i'r llall." I agor y mater Parch. T. R. Jones, Towyn. Nos Fawrth.—Am 7 o'r gloch, i -bregethu y Parch. R. Morris, M.A., B.D., Dolgellad, a'r Parch, T. R. Jones, Towyn. Nos Fercher, am 7 o'r gloch yn Glandwr, y Parch. Joseph Jenkins, Garregddtf. Yn Taly- weunydd, y Parch. Theophilus Lewis, Llan- bedr. YR ANNIBYNWYR. BETHEL.—Parch. Hywel Edwards, Preswylfa, Dyffryn Ardudwy. HYFRYDFA.-6, Parch. J. Williams-Davies. BETHANIA,—10, P.,rch. T. Griffith. 6, Parch, J. Rhydwen Parry. JERUSALEM.—10, Parch. George Davies. 6, Parch. John Hughes. BRYNBOWYDD.—10, Parch. John Hughes. 6, Parch. George Davies, SALEM.—6, Parch. T. Griffiths. CARMEL.—Parch. R. Talfor Phillips. Y WESLEYAID. ESENEZER.—10, Cyfarfod Gwedi. 6, Parch. J. Maelor Hughes. DISGWYLFA.—10, Mr. E. R. Evans. 6, Mr, R. Reberts. SOAR RHIW.-Mr. W. Roberts, TANYGRISIAU.—10, Cyfanod Gweddi. 6, Mr. E. R. Evans. FFESTINIOG.-IO, Parch. J. Maelor Hughes. 6, Parch. P. Jones-Roberts. Y BEDYDDWYR. SEION.—Parch. D. Wynne Lewis, Nevin. CALFARIA.—Parch. E. Cefni Jones. MORIAH.-2, Parch. E. Cefni Jones. CAERSALEM.—10, Mr. Phillip Lloyd. 6, Mr. William Humphreys. PISGAH.-IO, Mr. Wiiliam Humphreys. 6, Mr. Phillip Lloyd.
Family Notices
vvvvvvvv Priodas. Jones—Owen—lonawr 16eg, yn Nghapel Cym- reig, Duke's Alley, Bolton, unwyd mewn glan briodas Mr. Edwin Jones, Tabernacle Terrace, a Miss Ellen Owen, o Brynmarian, Blaenau Ffestiniog, gan y Parch. J. S. Roberts (gweinidog). Eiddunwn i'r ddau. fywyd hapus a dedwydd.