Y Rhedegydd

13Ollwaredd Gylchwyi Lianbeor" Dechreuwyd y cyfarfod gyda ton gan y gyn- lllIeidfa. Marchog Iesu yn IJwyddianus Yna awd yn mlaen at y cyfarfod:-Prif draethawd, Miss Laun Evans, Coed, 2 J. Evans, Gwyn- fryn traethawd i ferched, Lura. Evans, Coed ffurfio deuddeg cwestiwn, i rai dan 25 lftd, Miss Arthur, Llanbedr. 2 j. W. Jones, Gwvnfryn eto i rai dan 21 oed, 1 H: P. Griffith, P.O 2 R. T. Simon, Llanbedr; ar- holiad ysgrifenedig safon iv, 1 L. jane Jones a Bessie Ellis, 2 J. Lloyd, 3 Gwennie Jones, Gwynfryn eto, safon v, 1 Cyril K. Lloyd, 2 Glk,i-"fm Morris, 3 Willie Griffith eto, i rai tan 16 osd, 1 Cyril Lloyd, 2 Cassie Ann Jones; eta, i rai dan 21 oed, 1 Rhys Pugh Griffith, 2 Rhys Arthur, Llanbedr; chwe' phenill, Eos Gwyns,nt englyn, Mab y bryniau; her- lunawd, T. Davies Llanegryn, a A. E. Davies oer-unawd, i rai heb enill 7/6, 1 J. H. Davies Tom Davies, 2 A. E, Davies, Penrhyn; unrhyw ddeuawd, Tom Humphreys a T. Davies, Llanegryn deuawd i biant dan 16 oe i, Jane Owen a Cassie Owen ucawd i rai dan 14 oed, Laura Owen, 2 Lizzie Jones unawd ar y 1-bwi b an.-igl (fifr?), E. chwibanogl (fife), 1 Ellis Owen, 2 Tommy Jones. Gwynfryn unrhyw adroddiad, i rai Wwchlaw 18 od, Owen Williams a John Wil- «arns, Nantgv< yaant; adrodd i rei'dan 18 oed, J. Richards, Lyffryn eto, i rai dan 12 oed, Jennie Jones, 2 Maggie Griffith. 3 Annie ?es; llawysgrifen, 1 Willie Griffith, Artro 'lot'- 2 Gwilym Morris; map, J .Evan. ynfryn,2 R. P. Gnaith, P.O., UMbedr; ffon gollen, Edward Williams, Tanywenallt, Llanbedr; ffon ddraenen ddu, John Jones, Park Road, Pecrhyndeudraeth; bedroom slippers, Miss Gaen Pritchard, Llanbedr; knitted tie. Miss Thomas, Penrhiw dau droed bwyall, Mr G. Roberts, Hafod Bryn.

Y PARCH. R. SILYN ROBERTS A'R I WYRCWS. Mr Gol,-Gan hyderu y caniatewch i mi wneud ychydig sylwadau ar y mater uahod yn gymaint a fy mod yn edmygydd mawr o'r Parch. R. S. R. yn y mwyafrif o'i ysgrifau llenorol &c., a'i syniadau yn gyffredinol. Ond yn y mater dan sylw yr wyf wedi fy arwain megis yn ddiarwybod i gryn bemb!eth ac anhawsder. Yn y lie cyntaf natur y cyhuddiadau, a'r modd y mae y Parch. R. S. R. yn eu gosod allan, Yn yr ail le amddiffyniad Mr David J. Jones, Meistr y Ty. Cydrhwng y ddau bwynt dyrus yna, nis gailaf foddloni i ffurfio canu, heb yn gyctaf osod fy hun yn agored i gymeryd y drafferth ddiddioJch o brofi drosof fy hun a ydyw y pethau hyn felly. Fel trethdalwr gwyddwn fod genyf hawl i ymweled a'r Ty. Ond nida':tbum aMan gvda'r erfyn miniog hawl yn noeth yu fy Haw. Gofynais yn barchus i'r Swyddogion am ganiatad. Heb gysgod gwrthwynebiad cefais bob croesaw, rhyddid, caredigrwydd. a chyf- arwyddid. Arweiniwyd fi i holl ystafelloedd y merched gan y Feistress, a chan v Meistr trwy ystafelloedd y dynion a'r grounds. Nid oedd yn wybyddus i'r naill na'r llall beth oedd fy ngolygiadau, nag ycbwaith i ba gyfeiriad yr oedd curs fy sylwadaeth yn debyg o fyned. Ond nis gallwn gelu, nad oeddwn yn bwriadu manylu ar bethau gan fy mod yncodi nodiadau wrth fyned trwy y Ty. Un o'r pethau amlycif a chyntaf oeddwn yn rhwym a sylwi arno oedd y g'anweithdra a'r destiusrwydd eithriadol oedd yn y He. Yo y fan hon rbaid i mi ddweud na welais yr un man ericed well trefn na'r ystafelloedd. Yr ystafelloedd am y dydd yn ogystal a'r lleoedd i gysgu. Drwg genyf orfod dweud fod miloedd o weithwyr caled a gonest yn chwysu bywyd allan y naill ddydd ar ol y llall ac yn gorfod wynebu ar rawer salach lie i fyw a chysgu. Yn wir gwn y buasai baner cant o honom yn falch o le mor gysurus adref. Ood cydnabydeaf wrth fyn'd heibio mai yn y Wyrcws yr ydwyf ar hyn o bryd yn profi i ystyr y cyhuddiadau. Nid oes yr un o'r ystafelloedd hyn nad oes gofal rbywun arbenig drc-stynt dydd a nos, gan nad beth na pwy fydd yn galw. Mor bell ac y mae cyllwr mewnol yr holl ystafelloedd, gallaf yn ddi- betrus 'heno neb pwy bynsg i brofi dim yn wahanol. Nid dmrnod y Visitors bondi- grybwyll eedd hwn sef Mawrth 29, 3 910 ond dydd ag y gellid ei restru fel un o ddyddiau trafferthus y Ty. Er byny nid oedd traffertbion wedi esgor na pheri fod dim blerwch nsg anghysur i neb. Goddefer i mi ddweud fy mod yn ddigoa gonest i neges cydwybod i ddweud y gwir gan nad yn erbyn pwy y tery Mor bell ag y mae a fyuo trefn, glanweithdra, &c., a'r Ty, anhawdd genyf gredu fod modd ei wella. Gofynaf yn garedig am i rhywun wrthbrofi un neu yr oil o'r gosodiadau hyn. Yn ystod fy athosiad yn y Ty, cefais hamddsn a cbyfleusdra i ymddiddan a meibion a marched hen ac ieuanc a phlant hefyd. Nid cedd neb o'r Swyddogion gyda mi yr adeg hon. Un o'c merched y cefais y fraint o ymddiddan a h! oadd Sarah Williams, Tanygnsisu. Nid am fy mod mewn un modd yn amheu-dilysrwydd ysgrifau y Parch. R. S. R. yr ceddwn yn gwneud hi, n, ond am fod yr hen wraig yn caeS ei nodi allan fel cael cain, &c. Gan nad bath ydyw caru v Parch R. S. R. am lythyr v Meistr, cid wyf fi yn myned i drafffrth i geisio penderfynu, ond nis gallaf ei ganmol ef fel swyddog am ysgrifenu o gwbl, ar yr un pryd dichon nad wyf yn iawn. Taw waeth am y naill,neu y llall o'r opiniyoau yna, wrtb ymddiddan yn gyfrinachol a'r hen wraig S, W cefais allan ei bod yn dweud nad ymwelodd y Parch R, S. R. a hi yn ol fel y dywed y Meistr. Felly mae y rhan yna o'r broblem yn aros i'w dadrys; Mae yr hen wraig ton yl desll yn lied dda beth y mae yn ei gylch gallvvn feddwl, ac y mae ei chof fel dyddiadu*. Wrth gwrs ni wyddai pwy oeddwn na ph" beth oedd fy neges. Gofynais iddi "a ddeui hi vn ot gyda mi, a cbyda gryn ciipyn o uthredd ar ei haeliau, a storm yn ei thymher dvwedodd na chymerasai hi iawer a gadael y ilr, Nid oedd terfyn ar ei chanmoliseth i'w chartrtf newydd. Cyn gadael y mater hwn sylwaf fod y Parch. R. S R, yn gofyn Os nad oes yn y Penrhyn gymeriadau felly, paham y cymerwyd pwrs yr hen wraig oddiarci cyn gvnted gg y cyrhaeddodd y Ty." Gwn y goddef y Parch R, S. R. i ni ei gyieirio am eglurhad i'r gyfraiih a berth yn i'r Ty. Gwel yn y General Order (Consolidated) of the Poor Law Comissionsrs p. 6, 7 yn ol Sec. 10 or 11 and 12 Vict. c. 110 fcrd yn rhaid gwneud hyn. Nid cedd yn meddiant yr hen wraig ond deg ceiniog ar ei helw, ac y mae y weddw hon fel y weddw o'i blaen wedi taflu ei dwy hatling i gronfa gyffredinol yr Undeb yn 01 y I gyfraith. Hyderwn y gwel y Patch, R. S. R. fed ystyr briodol i gymeryd y pwrs, a bydd y pwrs i'w gael i'r hen wraig pan vn ymadael os bydd yn dewis gwneyd byJltf. Felly nid am fod yr hen wraig hon mwy nag eraiil wedi ei bwrw ynghanol lladron y cymerwyd y pwrs, ond am mai dyna y gyfraith. Rhaid oedd i'r swyddog wneud ei ddytedsvyad, nid ces g and do hawl i beidio. Wrth gwrs cjmsrais yn ofalus rhag deftro teimiadau trallodus S. W. ac nid oeddwn yn caru ei harwain gyda cwestiynan trwy ddyffryn cymylog hiraeth i amgylchiadau gorphenol ei bywyd. Dewisais yn hytrach fod yn weddol fyr ac i.bwrpss. Beia S. W. i Parch. R. S. R. yn erwin am yr hyn y mae wedi ddweud yn nglyn a hi. Mae wmbredd o wahaniaeth rhwng adroddiad S. W. a'r Parch. R. S. R. a chredwn fod digon o foneddwr a christibn ynddo ef i egluro pethau yn fanylach. Eddyf "Os yw hyn yn wir ni ddylwn fod yn enw o Weinidog Eglwys byth" Coiled i fyd ac Eglwys fyddai hyny, mentraf ddweud. Dywed S. W. fod yr hyn a ddywed bi yn wir Tybed y dichod fod yr hyn ddywed y Parch R. S. R. yn wir hefyd ? Nid oes genyf yr amynedd na'r gallu i'w, athronyddu. Cawn ei oleuni ef mae'n sicr ar y matter. Hefyd mae y cyhuddiad yn cynwys fod yn y Wyrcws feddwon a phuteiniaid Nis gallaf gydolygu a'r Parch R. S. R. wrth edliw gor- phenol bywyd neb iddo Yn anffodus, rhaid addef fod hanes digon tywyll i rai sydd yn y Ty. Ond a ydynt yn lladron, meddwon, a phuteiniaid heddyw ? Nid beth oeddynt ond beth ydynt ydyw eu perthynas a'r Ty. Erlid- iwr oedd Paul cyn ei droedigaeth. Trwy y lleidr ar y Groes y dangosodd ein Gwaredwr un o'i drugareddau mwwaf. Cymwynas o drugaredd fawr wnaeth Ef a phutain! Nid edliw Beth bynBag ydyw dalen ddu gorph- enol harleg neb, gall amgylchiadau 'ei wella, a gall gras ei achub. Beth bynnag ydyw angen a thlodi neb yn dymhorol, os yn y Wyrcws y maent, gallwn yn ddibetrus ddweud fod digon o glydwcb, ymborth, a meddyginiaeth yn ddarparedig ar eu cvfer. Oes rhywun a faidd ddweud ya amgen? Dyma yw tystiolaeth y rhai sydd yno. Parch calon i'r Parch R. S. R. os mai teimlo dros y tlawd a'r adfydus y mae, ond os fel y mae debvcaf, mai gwas cyflogedig ydyw i'r Llefafrif," a bod I cyfryw yn penfeddwi yn nghanol mympwyon chwyldroadol, ac yn rhwbio eu llygaid yn mroydd breuddwydion anmhftsibiderau y dyfodol, credwa y gwel y Parch R. S R fod rhoddi achos y tlodion yn nwylaw y Cyngborau Sirol, &c., yn wallgof- rwydd diesgus. Tybed nad oes modd cael rhyw gynllun gwiadwriaethol tjellecb a wna wella gymaint ar fodolaeth wan y dosbarth gweithiol? Tybed mai goddefydd yn dra- gwyddol ydyw ef i fod ? Tybed mai trwy greu chwyldroad i gynyrchu miloedd o segur swyddau newyddion y mae y gweithiwr druan i gael ysgafnhau ei faich gorlethol ? Na, mentraf ddweud nas gall hyny fod. mwy nas gall rboddi achos y tlawd. yn llaw y Cyngor Sir fod yn ddim amgen na chreulondeb! Gwahoddwn y Parch R, S. R. allan i egluro ei hun.~Yr eiddcch yn ddiffuant, Vox » NODIAD —Mae rhyddid i'r Parch R. S. R. gael yr enw priodol yn gyfrinachol yn y Swyddfa, gan fy mod yn rhoddi yr hawl i'r Gol. i byny os bydd raid.—Vox.

MR. WILLIAM GEORGE A GWADD-I OL YR EGLWYS. Syr,-Efengyl Ymneillduaeth a ddywed fod yr Eglwys yn derbyn ei chynbaliaeth o'r cyllid gwladol, a dywedir hyn yn eu newyddiaduron a'u cyfnodolion. A hyn a bregethwyd yn ddi- weddar yn Ffestiniog gan Mr, WiHiam George. Felly mae'r werin wedi rhoddi crediniaeth i'r twyil a'r celwydd hwn. Am hyay ysgrifenais at Mr. Herfeeft Gladstone, a gofynais iddo a fu neu a yw yr Egl ,vys wedi derbyn neu yn derbyn ei chynbaliaeth o'r cyllid gwladol; a'r atebiad yw, nad oedd gyfrif iddi dderbyn dim o'i chyn- haliaeth o'r cyllid gwladol; ond fod Eglwys yr Alban wedi derbyn ugain mil o bunau. Wele gopi o'i lythyr :— Home Office, Whitehall. Dear Sir, I am desired by Mr. Gladstone to ack- nowledge the receipt of your letter of the 15th, and to say in reply that certain small grants are made in pursuancs of sev- eral statutes to the Scottish Church, am- ounting, he believes, to some £ 20 000 in all; but that apirt from these nothing is paid out of revenue either to the Establish- ed Church or to any Nonccmformist body. Mr, Gladstone regrets that he is unable to say whether any such sums have ever been so paid in the pist,-I am.vours very truly. p M. L. WALLER. Credaf mai camgymeriad bychan a wnaeth Mr. George, ac mai hanes derbyniadau yr Ymneill- dllwyr oedd ganddo mewn golwg, ond iddo trwy ryw amryfusedd eu priodoli i'r Eglwys Mae gan y llywodraeth gyfrif i Ymneillduwyr Cymru dderbyn eu miloedd, tra nad oes cyfrif i'r Eglwvs dderbyn dimai. Y tyst i brofi hyn yw Dr. Thomas Rees, awdwr Hanes Ymneill- duaeth yn Nghvmru, Rhoddaf yma ei dystiol aath tf o flaen pwyllgor ftrbenig seneddol, fel trysoryad y Llywodraeth I dderbyn an iu o'r cyllid gwladol i dalu cvflcgau i xveinidogion ymneillduol Cymru. Y Pwyllgor: "Trwy eich dwyiaw chwi y cyfrenir yr arian i weinidcgion Yr.rmeillduol. anide?" Dr. Rees:" Mëe genyf yr anrhydedd o fod wedi fy mhenodi yn dder- bynydd y rhodd s< nsddol o'r trysorlys." Pwyllgor "Ets pa faint 0 amser yr ydych yn y swydd hono?" Dr. Rees: "Bum yn ddos- barthwr am ddeng mlynedd Pr hugain, a phen- odwyd fi yn drysorydd ganArglwydd Melbourne i dderbyt arian o'r trysorlys, fel yr wyf ers o wyth i ddeng mlynedd yn rirysorydd." "A fydd V SWD-1 gyfrenir bob amser yr un faint ?" B ,yki-jp-i o un fil chwe chant i .un fit a saith gant. Telir bwynt yn ddau daliad haner blyn- yddol." "A dderbyniasocb lythyrau yn erbyn v rhodd." "Dim un." "A dderbyniasoch lythvrau yn erf)n am y rbodd eddiwrth weici dogion ? "Braiddy gallaf eu cyfrif. Bu fy myrddau yn ilwythog gan lythyrau taerson am ran liyna ran fechan o dystiolaeth y Doctor i'r Pwyllgor Seneddol am yr arian a dderbyn- iai o'r Trysorlys i dalu rhan o gyfiogau gweioi- dogion Ymneillduol Cymru, A'r trysorydd hwn oedd yn myned ar hyd a lied y wlad gan gan ddywedyd fod yr Eglwys yn derbyn ei chynhaliaeth o'r qUI Ni dierbyniodd yr Eglwys ddim meddai Mr. Gladstooe. Yn awr, dyna i Mr. George brawf fodyr Ymneiilduwyr wedi derbyn arian gan y Llywodraeth, profed yntau nad yw dywediad Mr. Gladstone yn gy- wii. A gofymd i'w frawd galluog, y Cangellr ydd, faint a dalodd ef o'r cyllid at gynal yr Eglwys, OWEN ROBERTS (CRISPIN). BUDDUGOLIAETF LLAFUR. Mr Gol.-Mae gwers yr etholiad wedi ei hysgrifenu ddigon bras i'r hwn a redo i'w dar- llen. Mae gweithwyr Ffesticiog wedi deffro i'r ffaith mai Did unigolion ydynt, heb berth- ynas a neb, na chyfrifoldeb i neb, ond cym- deithaso ddynion i gyd-symud a chyd-frwydro. Drwy eu pleidleisiau ddydd Sadwrn, rhoisant fynegiad pendant ac unol i'r yspryd newydd sydd wedi eu meddiannu, Credaf mai schos o lawenydd di-gymmysg i bawb, yw gweled corph o bob! yn deffro i'w cyfrifoldeb fel dinasyddion, gan gyd-gerdded yn un fyddin gref, i gyfeiriad delfrydau cym- deithasol uebel. Ond, boddlon neu beidio, rhaid gwynebu'r ffaith fod Llafur wedi dod yn aliu y rhaidcyfrif arno ym mywyd cymdeithas- ol Ffestiniog. Bellach, bydd yn cerdded ei lwybr ei hun, ac yn siarad ei iaith ei hun. Hyderwn na fydd ei lwybr yn ei arwain i wrth- darawiad gyda galluoedd eraiil, na'i dhybsadau yn gwbl ahneailadwy i'r dosbarthiadau eraiil. Ffaith arall gwyd i'r wyneb yw, mai egwydd- orion, ac nid personau, sy'n cyfrif heddyw, Rboddwyd 819 o bleidleisiau i Lafur a'i ddslfrydau. I bersonau ac nid i ddelfrydau y rhoddwyd y pleidleisiau eraill. Dyddordeb yn eu personau, ac nid yn eu fpolisi, roddodd i'r ymgeiswyr eraill gynifer o bleidleisiau. Ond, ac eithrio Mr R. C. Jones, yr osdd yr Aelodau Llafur yn wyr hollol anadnabyddus a di-brofiad, mewn cylchoedd cyboeddus. tra yr oedd eu cydymgeiswyr, bron heb eithriad yn wyr o ddylanwad ac wedi bod yn flaenorol, naill ai yn Gynghorwyr neu ynte yn ymgeiswyr. Yr hyn drodd y fantol o blaid ymgeiswyr Llafur, ydoedd, nid eu henwogrwydd na'u safle, ond y delfrydau y safent drostynt Mae hon yn un o'r agweddau mwyaf gobeithiol ar fvwyd ein hardal, Nid swydd na safle sydd i gyfrif bellach, ond egwyddorion a'u cyfeiriad i godi'r werin. Nos Lun diweddaf cynhaliwyd cyfarfod yn Ystafell Plaid Llafur i ddathlu'r fuddugoliaeth, ac i wrando profiad etholi idol yr ymgeiswyr llwyddianus. Yn gyntaf darllenwyd peader- fyniad o longyfarchiad, basiwyd yn Nghiniawdy Chwarel y Llechwedd. Yna cafwyd gair gan y pum' Cynghorydd. Swm y cwbla glybuwyd yw, i'r frwydr gael ei hymlasdd, gan yr holl ymgeiswyr, mewn ys- pryd iach a diwenwyn. Ar y diwedd pasiwyd, yn unfrydol, benderfyniad yn eu llongyfarch ar eu buddugoliaeth. Bellach bydded iddynt gofio y bydd llygaid beirniaid a chyfeillion yn eu gwylio dros y tair blynedd nesaf. Dymunwn i'r pum' Llafurwr, ac i'r Cyng- horwyr eraill hefyd, dymmor o wir wasanaeth i'r ardal, ac o wir fwynhad iddynt hwythau. Y mae i'r etholiad ei chenadwri gyffradinol. Nid digon yw ymuno, o dan un Faner, i emil etholiad. Beth am Faner Undeb v Chwarei- wyr ? Pa bryd y sylweddola Chware wyr Cymru eu bod yn ddyledswydd arnynt i ymuno i godi hon? Mae Baner Llafur yn teilyngu goreu pob Chwaretwr. Mae dydd teyrnasiad cyfoeth drosodd, Llafur fydd Brenin y dyfodol. T. GRIFFITH. AAAAAAAAAAÂ

BWRDD I RHYNDEUDRAETH. Cynhaliwyd yr uchod yn Llys Ednyfed, dydd Mawrth, pryd yr oedd yn bresenol MriOwen Jones (Cadeirydj), Capt Morgan Jones, E. M. Owen, Richard Roberts, D. Fowden Jones, William Williams, John Roberts (Talsarnau), John Roberts (Trawsfynydd), D. Tegid Jones, n. Richards, Ed Llewellyn, W. Morris, D. Pugh, Owen Evans, R. W. Vaughan, E. Bowen Jones, R. O. Williams, R. O. Lewis, Mrs Casson, J. Pritchard, j. Williams, Dr J. R. Jones, Thomas Roberts (Clerc), a David Jones (Clerc Cynorthwyol), a D. J. Jones (VIeistr). Yr Elusemm a'r Tlodion. Talwyd gan Mr R. Parry yn Nosbarth Tre- madoc, £ 82 15s 8c ar gyfer £ 85 2s 2c a gofynai am [82. Yn Nosbarih Ffestiniog, talodd Mr William Thomas [122 14s 9c ar gyfer £ 121 Os 7c Yn Nosbirth Deudraeth talodd Mr J. Bennet Jones £71 7s 4c ar gyfet £ 75 4s 2c, a gofvnodd am (71. Yn yr Atiandy yt ffafr y Bwrdd £ 389 4s 6c Adroddlad y Mestr. I Mawrth 25, aeth Roland Williams o'r Ty gartref i Blaenau Ffestiniog. Mawrth 27, daeth C. Owen, 29 oed, i'r Ty ar archeb Mr Bennett Jones Mawrth 28, 4eth William Roberts o'r Ty ar ei gais ei hun. Mawrth 28, aeth Michael Lsrcin o'r Ty ar ei gais ei hun. Mawrth 31, aeth ? r/ Owen Garnett, a'i phlentyn 11 mlwydd ö¡r Ty. Ebrill 2, Aeth Robert Williams, 13 oe1. Thomas Davies, 9 oed. ac Evan G. Jones, 7 oe'd i gartrefi yn Blaenau Ffestiniog yn unol a phenderfyniad Pwyllgor y Byrddu allan. O'r Cvnahor Sir. Hysbysodd y Cadeirydd eu bod wedi derbyn £ 18 8s 3c o'r Cycghor Sir yn gadael dyled Z389 4s 6c, ac fod y sefyllfa yn foddhaol iawn. Protest. Darllenwyd a ganlyn gan y Cierc Caersalem Terrace, Blaenau Ffestiniog, Mawrth 31, 1910. Anwyl Syr,-Dymunaf ar ran Eglwys Bethel, Tanygrisiau, ofyn i cbwi dchrl)en pendcrfyniad caulynol yn Mwrdd y (7.,wa, cheidwfAd a gynhelir dydd Mawrth nesaf. Nos Fercher, Mawrth 31, 1910 yn Seiit Eglwys Betbel, pasiwyd yn unfrydol bleidlais a anghymeradwyaeth o waith rhai yn gwneyd defnydd o'r Eglwys hon fel efferyn yn eu llaw i ymosod ar ei gweinidog y Parch. R. Silyn Roberts, M.A. Ynghyda datgan ei gwerthfawrogiad o'i wasanaeth. Ysgrifenydd. Ysgrifenydd. WM. RICHARDS, j Pasiwyd i'w adael ar y Bwrdd,

PENRHYNDEUDRAETH. 0 bwys i drigolion y Peorhyn a'r Cylch ac i ymwelwyr. Dymuna Mrs J. H. Roberts, Tecwyn View wneyd yn hysbys i'r cyhoedd fod ganddi gyflawnder o ddewis mewn Newspapers, Stationery, Post Cards, Sweets, Tobacco, Cigarettes, Pipes, a llu mawr o Toys, &c.- Cofiwch y cyfeidad Tecwyn View, Penrhyn*- deudraeth. CYFARFOD CYSTADLEUOL BRYNGWYN.—♦ Cynhaliwyd yr uchod Mawrth 31air, 1910. Buddugwvr :-Cann i blant dan 12 oed, tJ Barbara Thomas, 2, Elizabeth Owen; Canu dans 16 oed, 1, Annie Griffiths; Deuawd i rafi dart 16 oed, 1, Mary Grace Roberts a Katia Thomas Adroddiad i rai dan 10 oed, 1, Ellis Davies Lewis, 2, Laura Thomas Wythawd i rai dros 30ain oed, 1, Parti Evan Thomas, Hen Shop; Her Gvstadleuaeth Gorawl, 1, Cor J. Wiliiams, School St. Canu ar y Modulator i rai mewn oed, 1. Evan Thomas, 2, John Williams; Ateb cwestiynan roddid ar y pryd (i blant) 1, Willie Davies, 2, Bertie Edwards; Eto i rai mewn oed, 1, Evan Davies Pencil Sketch, 1, Johnnie Griffith; Twll Botwm, 1, Elizabeth Owen; rhestr o Gastelli Cymru, Robert Oweh Hefyd cafwyd adroddiad gan Miss Kate Pritchard, Eryri House; Dadl gan Elizabeth E. Davies ac Annie Davies Row- lands unawd gan Evan Thomas ac anerchiadatx barddonol gan Ellis Humphrey, Evan Thomas, a William Phillips. Beirniairl: -Gerddoriaeth, Mr R. T. Jones, Y Bryn, a Mr Joseph Roberts., Tecwyn View; Adroddiadau, Miss Kate Pritchard; Llywydd, Mr William Jones, A c., High Street. MARWOLAETHAU.—Mae yn ofidus genynj orfod cefnodi cymaint o dan y penawd uchod yr wytbnos hon. Boreu Gwener, bu farw Mrs Catherine Evans, Sardis, yn 73 mlwydd oed. Claddwyd dydd Llun yn mynwent yr Eglwys. Gwasanaethwyd wrth y Ty gan y Parch Mon. Hughes, ac yn yr Eglwys ac ar Ian y bedd gan y Parch John Hughes, Vicar.—Yr un adeg boreu Gwener, bu farw yr hen chwaer Mrs Ellen Evans, Griffin Terrace (gynt Adwyddu). yn yr oedran teg o 87 mlwydd oed. Mam yd- oedd i Mrs Rees, Griffin Terrace, a Mr D. Lloyd Evans. Claddwyd dydd Mawrth yn Nazareth. Gwasanaethwyd gan y Parch E. J. Evans. Nazareth. Canodd Cor Mr. D. L Evanst y don Pwll Glas ar y geiriau Er nad yw cnawd ond gwellt, a'm hesgyrn ddim ond clai." —Eto boreu Sadwrn bu farwgyr hen gymeriad dyddan Mr. Edward Williams, Maesgwyn (neu fel yr adnabyddid ef gan bawh Edward William, Pant neu y "Maer"), yn 65 miwydd oed. Angladd angyhoedd yn Llanfrothen dydd Mercher. Derbynied y llu cyfeiilion sydd mewn profedigaeth a galar ar 01 eu perthynssiu anwyl ein cydymdeimlad llwvraf. Dewiswyd yn Swyddogion yn Ysgol Sabboth- ol M c., Nazareth y Sul diweddaf y rhai canlynolArolygwr, Mr. John Moses Jones, Mount Hazel; Ymwelwyr, Mri. Kictiard Hughes, a Jarret Davies, Gwilvm Terrace; Ysgrifenyddion. Mri. Albert E. Davies, Ieuan Jones. laesvdd Llydan. Mewn Ynadlys Arbenig dydd Linn, ger bron Dr. J. R. Jones, y Rhingyll D. R. Uavies a gyhuddai John Smith o Fanceinion am gardota. Aufonwydeffr carchar am bedwar diwsnod- a'r ddeg. Masnach Rydd neu Ddiffyndollaetb, dyna ydoedd testyn dacl yn y Demi nos Wener diweddaf. Yr agorwyr ydoedd Mri. John Moses Jones a Griffith J. Jones, Cymerodd amryw ran a cbafwyd dadl frwd. Cyfarfod ymgysegriad oedd yn N ghymdeithas .Ymdrech Grefyddol Gorphwysfa. a N>izaieth y Sabboth diweddaf. Yr oedd yn Ngevmdeithas Nazareth ffarwelio a dymuno llwyddiant en eyn lywydd Mr. R. R. Williams, Penyblyn ar ei waith yn symud i Pontypridd. Caf.wyd cyfarfod dyddorol nos Iau yrr Nazareth dan lywyddiasth Mr. Henrv Jone Richard. Ton gan y Plant; adroddiad g" t Robert Ivor Owen a Ben. Phillips; can y Gwennie Davies; cystadleuaeth cyfa-wyt dyn dieithr o Orsaf y Cambrian i Orsaf Pe; bwJch, cyfartal Tudor Roberts a Ileudrat Williams Adroddiad gan Olwen Williams Mary Williams, Isfryn; ton gan y plant; adroddiad gan Robert E. Davies a Mary Williams, Brongelynen. Cofiwch am gyfarfod olaf y tymhor heno (nos Iau) mae rhagolygon sm gyfarfod rh?gorol. Mae nifer fawr o ymgeiswyr ar y gwahancl destynau ac amryw o Gorau yn cystadiu, Nos Fawrth cyrhaeddodd Mr vViJJhm Owen. Brynffynon, adref o'r America. Bu i llwrdd rai blynyddau. Yn Croesor arferant fe! teula a byw, ond yn ystod ei arosiad yn yr America daethant i fyw i Brynffynon, Penrhyn. Nos Fawrth. yn Nazareth, dan iywyddiaeth Mr R T, Jones, cafwyd papur rhagorol ar Y modd goreu i dreulio ori^u hamduenol gan Mr Richard Griffith Glynne, SUradwyd yn bellach gan amryw o'r aelodau.

yy-Vv LLAN FROTH EN. Bydd y RHEDEGYDD i gael-o bvn allan yn shcp Mrs. Williams (Croesor gyat) ynKy Garreg,- CYNGERDD.—Nos Sadwrn nfsaf, EbriH 9fed, mae Cyngherdd Elusenol Mr. Evan P Roberts, Rhyd. Drwg genym mae parh ,1 bur wael y mae Mr. Evan Roberts.

PENMACHNO. ETHOLIAD.—Cafwyd Etholiad brwdfrydig ddydd Sadwrn i ddewis Cyngorwyr Dosbarth, pryd yr oedd chwech ar v maes, saf v t-i hen Gyngorwyr a thri o newydd. Yr hen aelodaw oeddynt Mri John Lloyd Morris, Evan W. Roberts, ac Edward Roberts. Pleidleisiodd 179 yn PenmachEo a 121 yn y Cwm, ac fel hjgt y safii yr YmgeiswyrHugh Hughes, 198 E. W. Roberts, 191; John Richards, 136; T. R. Jones, 112; J. Lloyd Morris, 110; ac Ed- ward Roberts, 64, Gwelir feliy mai Mr E. W. Roberts yw yr utiig un sydd wedi ei ail ddewis. Am bris Argraffwaith o bob math, ymofyner yn Swyddfa'r Rhedegydd.