PLANT YDDAEARGRYN: N1!;Ti, HHULWKN WEDI DHYCHIN.|1887-03-23|Baner ac Amserau Cymru

PLANT YDDAEARGRYN: N1!;Ti,…

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

PLANT YDDAEARGRYN: N1!;Ti, HHULWKN WEDI DHYCHIN. (Ukwcdl Hallesyddol). PHXNOD XXX.-Gw,I¡liw1' Y,,It?eiiaidd. YK oedd Mr. Gomez, wedi yr ymgyfarfyddiad a'r ,),)M) gadfhdog.yncaetciwasgu gan deim)adau tra y gadawai babeH y cadiywydd Caf,¡,l vi alw yn ac vn ,h1igon eglur fod Moi-eno, yr un Iodd duc, 'I tllcddu wrth ac edmygu y carcliar- or, fie I ¡!ashau el Yr oedd hyn yn fust) a gwermod i Jose Gomez; owl c1',urai ei hun ffaith nas gallai Martin ochel rae! i draddodi fel yn oed pe ],t(;()ai i gwestiwn yr 'ysbtwr' gael ei benderfynu 'i b'dd -iddo wadu dini, a ?wna ei falchder Ayfnig fod 'n ddinystr iddo. Ca'itf'ei saethu yfory, ae vna gal1af wnevd yr hvn a ewyl1vsiaf A Concha, i fciddia ei thad byth ddyfo gwersyl1; 0'1' hyn Ueiaf, os daw, efe a raid ddioddef y canlyniadau.' Er hyny, yr oedd y meddw] y byddai yn bossibl i'r heu rednwyddwr ddyfod yn peri t ryw gryndod oer ylilgl-ipio dros Josè Gomez; canys gwyddai lIlai dyn ho)!ol ddiofn oedd yr hen Diax, ac yn aDuog i wneyd beh yn y 0 Ond táfl- odd 0 I' neIlldu y hon, ac a aeth i babell Concha, He yr edrychodf! i mown drachefn i ddy- "Y mae eich brawd hybarch wedi ei gymmeryd yn garcharor, a ei saetliu, fel yn y boi-eu. Sut yr ydych yn hotti ctywed y newydd, nnss ?' Bit Concha garedig ffafrio i tlii-em ddir. mvgus; ond wedi iddo fyned ymaith, ymwelwodd yr eneth, tra v dywedai wrth JertDie ;— Dyn celwyddog ydyw y dyn yna, er pan yr wyf ii yn ei adwaen. A ydych chwi yn deaf] pa beth a 'Nac ydwyf,' attebai Jessie, yr hon nad oedd yn siarad Yspaenaeg, Pwy ydyw, a pha beth a ddy- wedodd?' Ei enw ydyw Gon)ex; a dywedodd wrthyf fod fy Mirawd wedi ei gymmeryd yn garcharor, ac y caiH' ei 8aethn fel ysbïwr yn y Ymliwiodd Jessie, a chiliodd yn 01 mewn braw:- brawd? Mr.-Mr. yr hyn a Ond nis gulletf ei gretizz. Y llIae Josè Gomez y fath tybiwch fod y peth yn 0 Miss Diaz, gallai ei fod wedi dyfod yina-yma-atoiii ni. Beth os ydynt wedi ei gymmeryd yn Crychai Concha ei thalcen mewn meddwl prydei-us. Yr oedd yn naturiol 0 natur wrol a -nid yn dueddol i roddi i ?yny hyd nes y byddai pob gobaHh wedi diflanu; ac yr oedd yn awr yn cynllunio l'a beth i'w wneyd. Gwyliai Jessie hi yn brydertis, ac yn y man gofyn- oddiddi:— AVel, beth ydyw eich Ysgydwodd Concha ei phen yn araf. 'Nid wyf yn gwybod l?a beth i'w feddwl. Pe gwy lJyddwn fol y peth yn wir' Wel, pa beth a wnaech y pryd hwnw?' Mi a awn at y 11 'ynvydd meddai yr eneth Yspaenig, gan godi ei ph en yn lalch. Y maent yn dyweyd wrthyf ei fod yn ddyn gwrol, Re yn ddyn da; ?c 3-t- ydym eisoes wedi cael allan nad ydyw y :Ffrangcod yn 1'r Ni wnai Ý ca,i- I)en ein rhoddi i &ny i ose pan yr oedd amo ein lieisieu; ae yn siwr, ni wnai yr un dyn gnvi-ol gospi IJrawd am (idyfod i wersyll i achub ei chwaer dtag )J'th gwaeth na marwolaeth.' Felly, pam nad awn ato ar unwaitli Gofynai Jessie y cwestiwn yn betrusgar, a dis- gwyliai mai attebiad nac;iol a ?oddai Concha iddo; ond ymdda!lgosal YI' eneth Yspaemg fel yn derbyn yr awgrymiad yn garedig, canys dywedodd :— Gallai hyny fo 9 yn oren yn 'diwedd. Gallai y llOddlonat i'n givele(i ti, pan y gwrthodai hyny i ddyn.' Yr oedd Concha yn gwybod am ei phrydferthwch, a'r ganmo)iaet)i a roddid iddi bob amser gan ddyn- ion, er ei bod yn y cytt'redin yn gochel y rhai hyny oeddynt yn uwch na hi 0 ran safle mewn a hyny oddi ar fatchder, a'r wybodaeth—yr hyn a tldysgodd fl?-ri (idoedd 0 In'otiad-en b od y rhan amlaf yn niyn.?vesu twriadaii drwg tuag ati Ond cwestiwn oed(i hwn i waredu Martin. Uwyddai fod ei berygl, os oedd yu y gwersy)), wedi ci wneyd ya ganwaith mwy gan Jose Gonez. GweJodd Conciia. ysbiwyr yn cael eu saethu cyn hyn yn y gwersyH Seisnig, He yr oedd y dfenydd- iadau yn eae! ea gwneyd mor gyhoeddus ag oedd yn bossib, er IIlwyn cael eft'aith foesol. Edrychai ar Jessie yn betrusgar. A fnasech chwi yn meiddio dyfoll gyda mi, ? 'Dyfod gvda cinvi? Wrth gwrs. Buaswn yn 'huanes anniolchgar pe nas gwnawn yr hyn ol! sydd yn fy ngatlu—i'r boneddwr a achubodd fy mywyd.' Ac hyd yn oed yn y sefyllfa berygfns yr oedd -tessie wedi ei gosod ynddi, fnachiodd rhyw wrid ,le6l le we i ei l'ywiog I'W gruddiau. "Edrychai Concha ami braidd yn drist. Miss, vr ydych chwi yh ieuengach na myn—yn foueddigaMd a rhwydd-ga)on,' meddai. Os Jiwydd- wn, conwch y gwna ei etiwaer eich bendithio am y tcindadau caredig a ddangoswch tuag at un nad ydy\v ond yn unig mab i rednwyddwr, a Hawer islaw deh atle Darfu i Jessie, gyda'r un Hiw yn ei gwynebpryd, utteh:— l ivn inewn perygl, efe a'in liaeltubodd; Pan yr oeddwn mewn perygl, efe a'm hachubodd; ac er fy mwyn i, y mae' Yu y fan hon; o herwydd rhyw reswm nas geltir rhojdi cyfrif am dano, hi a ymattaliodd; a chwaneg- o'i'l,yn 'fwytawet 'Y mae eich brawd wedi gwneyd gwasanaetii gwerthhwr i'r IIywodraettnvr; ac os nad wyf yn camgymmeryd.ymaeganddohawtigaeleirestru gyda'r boneddigion eraill yn y gaerfa. Y mae wedi y'Muno&'nbyddinm.' Cyffrôdd Concba yn y. a fn' Sut yr ydych yn gwybod hyny ?' gofynai, braidd yn wresog. Ni ddywedodd ddim w?/t?/? ynghyleh yfathbeth.' Aomeidiodd Jessie ei phen bychan yn ddoeth. wyf yn 0 herwydd ond na hidiwch sut yr wyf ii yn gwybod am y peth, Miss Diax. Os ydyw yn y gwersyH, cafodd ei gymmeryd .Y" gMcharor mewn brwydr. canys yr wyf yn gwybod Cl fod wedi dychwelyd 0 hynt yn yr hon Yr wyf yn erfyn arnoch beidio hoii chwaueg arnaf, ond 'l' wyf yn silvi, 0'1' yr SyUodd Concha ami gydag ymddangosiad o beth "<t)chder, tra y dywedai ;— 'Y mae'n yn'ddangoa fod fy mrawd a chwithau yn deall ejell gilydd, miss.' Yr oedd Jessie yn eistedd yn agos ati, ac yn dtii- symmwth tanodd ei breichiau o amgylch gwddf yr eaet)t YKpaenig d!os, gan sisiat:— Ydwyf- ydwyf A ydych chwi yn ddtg wrthyf !l1Il hYJJ:' Concha? Gwneweh adael i nii eich galw ya Concha, oni wueweli- Tynerodd eaton Concha rywfodd. Yr y?y" y" garoharorion cyfartal o ran ein han- awd, ? "? g?'w ttbrddio cweryia. Ond ni ddy- wedodd fy mrawd erioed wrthyf. 'Dvma y gyfrinap!) gyntar a gadwodd oddi wrthyf vn ystod ei'ho!! fywyd. V" AvYfvn dechren deai), yib "W/' beth a barodd y gwahamaeth yn ei ymddygiad.' Aeth Jessie yn fwy agos drachefn ati, gan sisia] Concha, puidiwch bod yn ddig wrthyf. Nis gaH- em et he]pio. Mi—peidiwch bod yn ddig—mi—mi a ddywedais wrtho am ennitt swydd yn y fyddin, fel y byddai i fy nhad edrycf) yn U'afriol arno, ac-efe (t Trodd Concha ati yn ityrnig, a dywedodd :— reHy, chwj sydd wedi anfon fy mrawd i'w farwo!- aeth At dyna eich meddw], miss ?' Na, na: nid i'w fal'wol:teth, end anrhydedd. (' 'concha peidiwch edrych yn ddig arnaf, canys yr wyf-r ,'yf-y/' w,lf yn M-yM-M A'M holl galon!' A ttrydiodd darau.o Jygaid yr eneth fechan Ys- gottg tra y eyfartyddai drem tern Concha, wrth gan- fod y rha.i y tynerodd y Hall ar unwaith, ac y coneid- lodd hi, gan f)trumro Y pientyn diniwed, pa,ham na buasech vn dywev'd hyny wrthyf er's Hawer o atnser 'yn ol ? Yr oeddych yn gwybod am y peth yr holl amser; ond yr oeddych chwi yn rhy wylaidd i gyfaddef y gwir wrthyf- wrthyf h o hawb yn y byd.' Ac fe!Iy, cawsMt--yr hyn a fwynhA pob merch ar adpg—wyio da uwch ben y dadguddiad; a darfu i Concha o'r diwedd sychu ei Hygaid, a dyweyd :— 'Yrydymyngwastraffuamser. Ymaeynrhaid i ni fyned at y cadfridog, os ydym am achub Martin.' Cod odd Jessie gyda Ili; ac y ddwy eneth at ddrws y babell, ac edrycha.sant anac. Canfyddent wyliwr Yspaenig llipa olwg arno yn cerdded o amgylch a phan welodd y merched, efe a chwyfiorld el law, gan ddyweyd yn Ewch yn ol. Y gorchymyn ydyw eich bod i arcs i oddi niewnirb abell. Darill i Concha fwrw golwg arno, tra y darfu i Jessie-yr hon nad oedd yn deall yr hyn a ddy- wedai--ilio yn 01 mewn ofn wrth gly%v?d ei lais garw. 6wydaai yr eneth Yspa Slit i fyned 0 gwmpas v gwyliwr Yspaenig, a gad'awodd y babell Yn dIdX[iiliidio o'i- gorchymyn sarug a gafodd, a I'hodd- odd e, ,aw In ?i Ilo?,ell. Y y gwyIiwr hyny, tynerodd ei wynebpryd, a safodd, gan edrych yn tynegol ar Concha. Hi a wenodd ei gwên fwyaf darbwyllol, a gofynodd yn hudolus ydych yn teimlo yn unig iawn yn y fan pa beth ydyw eich enw, 'Gal want fi yn Gil Perez,"?tiebai y gwyliwr, ll1ewn acen ddeheuol. 'Yr wyf yn unig awn, miss; a'r gwaethaf o'r cwbl ydyw na chaniateir i ni ysmocio pan ar Ond N?edi i wyliwr ara1l gynllueryd eich Ile, gell- wch ysmocio, ac yfed hefyd. Ai Did felly y mae l' Erbyn hyn, r oedd ei phwrs yn ei IlaN?, a gwelodd y gwyIiwr ddisgleirdeb yr 11,'1' arian ll1ewn y g-??,y l i-,vr Inanyd. Gallaf, miss, y mae hyny yn wir; ond y mae gwin yn costio swm da 0 arian yn y yn Algesira; ac y mae gwerthwr yn y gwersyl yn hen leidr di- a dylai gael ei pe caecli, (lyweder, IJanner GiJ, gall- ech brynu Ilawer iawn 0 win. Onid wyf yn [darn 0 aur yn yr Yspaen ydyw hwn, 0 werth tlla 3p. 5.s.]. Yr oedd Gil yn Ilawn crechwen pan glywodd y -eiriau hyn. 'Gallwn gadw fy hun yn feddiv am wytlmos, misH,' meddai, yn hwysllásio!. 'Felly, tybiwcb eich bod 'n troi cich cefn, ac yn myned i'r gorneI acw,' chwancgai hithau, ?an ?y-??- meryd y rlernyn aiian y siaradodd am (lan,? a1lano'i phwrs, fel y gallai y gwyliwr ei weled yn ei Ilaw. Yr wvf yn myn'd i I'm hwn ar lawr yn ymyl drws y bahell; ae os di(fll:ydd i I'ywun a 11 ei godi, ni bydd help. MYfi?f.yddaiy?e?-son ol f i hudo mil. wr oddi ar (?i ddyledswydd; ond, ar yr un I)ryd, y mae arnaf eisieu i chwifyned i'r odtr amUi'r d???iiel ltCI! ac aros yno, fIydlt'c/¡ cefn fnag (dOUl, am yr am- ser a gymmerai i chwi ddyweyd eich pader. Nid oes un niwed mewn gofyn i filwr dewr i ddyweyd ei hader, ai Ffafriodd Cil Perez hi a wine o foddhad hoHoI; ac heb ddyweyd un gair, cerddodd yn IIllaen tua'r mail y dlmunid iddo wneyd. y Cadwodd ei gefn yn ymddangosiadol wedi ei droi tnag ati, dododd f'? ei ddryll ar y lIawr, gorphwys. odd° ei ben ar ei ddwyiaw p)ethedig, ac i bob y)n- dtlangoHiad fel pe bllasai mewn taer weddi ond yr oedd yn eglur ei fod yn ei gwylio oddi wrth y dul) y trodd ei ben pan y dododd yr eneth y dernyn ar y t)a.W]-, ar yr ochr aralt i'r man yr arferai y mitwr ei wylio. AmneidioddConcha arjessie—i'r hon yr oedd yr hoU yn IJithrasant ymaith 0'1' 01 i'r babell allan 0 olwg GiI hwn, ar 01 aros digon i gyflawni y ddyledswydd yr addawod ei wneyd, a drodd 0 ac a gerddodd ar el wyIiadwriaeth aC a godod(I y dernyn arian i fyny, ac yna dechrellodd gerdded yn 01 a bIaen yn ifrynt y babetl wag fel pe buasai etto yn eynnwya y ddwy garcharo es. Cymmerodd ofal i beidio edrych y ffordd hono am beth amser wed'yn; ac feDy, nid oedd yn gweled y ddwy eneth yn gwneyd eu nbrdd at faes-babell fawr- eddog, )le yr oedd baner wen Ffraingc yn chwy&o yn yr awe), fel arwydd mai yn y babetl hono y preswyl- iai y cadtywydd Ffrengig. Cedwoh yn agos ataf h, a phetdiweh ymddangoa yn gySrous,' sis)a)ai yr eneth Yspaenig, tra yr ed- rychai Jessie yn ofnus wrth ganfod y minteioedd o nlwvr oeddynt yn ysteician o amgytch y tauau. Os na ehyfarfyddwn & swyddogion, by(td pob peth yn iawn; ac, ar bob oyfrif, gadewch yr ho)l siarad i mi.' Yr oedd Jessie braidd yn rhy barod i wneyd hyny, ac aethant yn miaen ar eu n'ordd tua'r gwersyU, gan dynu Dawer iawn o aylw ar gyfrif eu tlysni a'u gwisg- oedd-y rhai oeddynt yr un a phan y canwyd tiwy o'r ysbytty—ond nid oedd neb wedt cynnyg eu hattal yn mfaen byd yn hyn. Fet y dywadodd Concha, eu perygl mwyaf j ydoedd cyfarfod a swyddog; ond yr oedd y swyddogion yn ciniawa, a JIwyddasant i fyned drwy y ihnellan rhwng y Ffrangcod a'r Yspaeniaid heb gyfarfod a nebageisioddeutroiynol. Yr unig wrthwynebiad ydoedd oddi wrth swyddog Ffrengig mewn gwisg nniturf wen; yr hwn a ym- grymodd yn isel, ao a ddywedodd yn foesgar :— Maddeuwch i mi, foneddigesau, ond y mae hyn yn erbyn y gorchymynion.' Yn awr, petrusodd Concha, eanys yr oed,d wed,i. myned drwy ei hoH stoc yn yr iaith Yapaenig a'r iaitti Seianig; ond daeth Jessie i'w chynuorthwyo, gan atteb mewn Ffrangcaeg Iled eg)ur:— 'Yr ydy)u yn ewyJIysio gweled y due, syr.' Cododd y Ffrangcwr ei ysgwyddau, a gwenodd. (1 barhau

[No title]

I ENGLYNJON.

IBEIRNIADAETH.I

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

I BEIRNIADAETH. A GANLYN ydyw beirniftdaeth y Parch. Ellis Edwards, M. A" Bala, ar y cyfieithiad Saesneg 0 ran gyntaf 0 ddartith 3ydd y Parch. D. C. Davies, M. A., ar Derbyniwyd y papyrau a tldygant yr Gallu. Carpu8, Paul, Sant, Cato, X., By the of Babylon, ac R. Y mae bob am?er yn bleser gweled penderfyniad a dyfal- barhad yn gweithredu pan y mae hualau anfanteision ya amlwg ac yn amI. Gwych ydyw canfod fod X. ac R. wedi IIwyddo i'r graddau y maent i ymgydnabyddu iaith Credwn mai Ilawer lIai 0 waith iddynt a fydd yr hyn sydd ar 01 0'1' fllddugoliaeth rhan sydd wedi ei eniiill. Y mae cystrawen yr iaith yn dyfod yn feddiant i Oato hefyd; a chwaneg. 0 ymarfer, gellir disgwyl, a rydd iddo yn fuan gynufindod ëang, Y mae By the rivei-s of Babylon i'w ganmawl yn neilIduol am harddweh ei lawysgrif, a gwedd brydfertb ei boll bapyr, 0 yehydig 0 gywiriadau. Nid ydyw yn mor agos at y testyn ag y gal1asai beb aberthu dim nerth, Yn wir, y mae yn myned ar brydiau yn mhellaeh na ebyf- ieithiad. Nid ydyw heb arfer geiriau Ilawer Ilai syml, ac felly gwanach, na rhai yr awdwr. Weithiau, nid ydyw y cyfieithiad yn gywir, ae weithiau cyfldir, nid yn unig arliw gwahanol 0 ysibyr, end arall. Y Dlae By the l'iæ'1'8 of er y cwbJ, yn mhell ar ei i fod yn Sais da, Dymunem awgrymu iddo y priodoldeb 0 sylwi yn neilldnol ar ieithwedd ymddiddanol Saesneg, a defnyddiad o ryw lyfr 0 eiriau cyfystyr (synon!12ns). Y mae lIawysgrif Cynwyd Sant etto yn elra pbrydferth; ac y mae yntau yn amlwg yn un sydd wedi eael Ilawer 0 ymarfer iaith Saesneg, er, fe allai. nad Ilawer â chyf. ieithu darnau 0 fath y ddarlith bon, unwaitb, yn wir, nad ydyw ClInwyd Sant wedi cael y gradd 0 ymar. feria(l â chyfieithu sydd yn fanteisiol i argraphu ar y meddwl deimlad 0'1' lIymder ag y mae cyfieithu, wedi y cwbl, yn galw yn gyffredin am dano, Gwêl Sant mIdi w,th y ..reiau ar ei bapyr rai o'r engbreifftiau y cyf. (?irir atynt; end y mae y.?twythder yn ei iaitll sydd yn peri meddwJ na bydd trysorau yr iaith end am fyr amser allan gyrhaeld. lthwng Paul, Carpits, a Galla, y mae mwy o Y mae un yn cyfieithu yn mewn UR man ,alr lIan mewn man arall. beiau yma y buasai rhanau eraill 0'1' un cyfieithiad yn peri i chwi feddwl rhagoriaeth aew nad oeddych, wedi gweled rhai 0'1' beiau, yn disgwyl ei gyfarfod. Ond wedi 0 chyd-gymiiiharu i gael gwelwyd fod easgliad yn aros oedll yn ymddangor3 yn lIeù ddiogel. allan 0'1' gystadleuaeth, yn un peth, 0 herwydd nifer y cam-gyfieithiadau 0 dermau neillduol; megys, am Y,t" yviau twyllodru8, am ddichcll, 8wayed am gyminei-yd ci ai-wain, OC craill nad ydynt agoa &'r rhat hyD. Nid ydyw Paul ehwaith. mwy na neb yn y gystadleuaeth, Yn wir, yn rhydd oddi wrth feiau eys- trawen; ac y mae weithiau yn aralleirio yn Ile cyfieithu, lie nad ydyw yn galw am hyny. Bhwngytnsyddynaros.buraid cymmhMuonewydd, g?? .or ,g.,? yr yidd..g.,??.t. 'Weithiau, meddyliem mai Gallu oedd y cyntaf, weithiau mai Carpu.8, ac weithiau m&i JSt't/ttdttXts. Wedi teimlo bron yn srgyhoeddedig am un ehwelid ein barn yn ddiattreg gan y gym. mhariaeth o ryw frawddeg newydd. Nid oM dim i wneyd end rhoùdi i yn fanwl y cyfanswm drachefn. Y mae Bryndina3 yn well na neb mewn rhai lleoedd; a phe buasai wedi cymmeryd amser i edryeb dros ei waith, fe allai y buasai y dyfarniad yn Gallu otto sydd yn llwyr tlaenaf mewn rhai manau; ond gwêl ef a Br,1/ndinas oddi wrth y maroiau eu bod wedi eamgymmeriadau Ued fawr yma ac aow. Wedi rhoddi y cwbl gyda'u gitydd, y mae y fantol, credwn, yn yn ddiymwad 0 blaid Cai-pus. Ynddo ef y mae y beiau yn Heiaf Uiosog, a'r brawddegau goreu yn amlaf. Y mae yntau wedi cam-gyf- ieithu, ac yn gwauychu ei frawddegau drwy radd o hoffder at eiriau hirion, a dullwedd an-ayml o ddyweyd peth am!wg. Ocd y mae y cyfanswm yn gyfryw fel na9 gellir oagoi ei ddedfryd. Yr ydym yn dealt mai y Pareh. J. Hughes Party, M. A., Croesoswallt, ydyw yr ymgeisydd

LLANDRILLO. I

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

LLANDRILLO. I J. H. Jones, Ysw" theimladau yr ydym yn hysbysu am farwolaeth y boneddwr uehod, yr hyn a gymmerodd Ie prydnawn ddydd Sabbath diweddaf. Nid oedd efe yn gallu myned allan er's rhai blynyddoedd 0 aebos yr asthma a'r bronchitis yr oedd yn dioddef oddi wrthynt; ond anaml y ciywid ef yn ewyno. Yr oedd bob amser yn lion a siriol ei ysbryd; ae felly y bu farw. Digwyddodd hyn yn ddisymmwth- wrth fyned i'w wely-yehydig 0 funydau ar 01 iddo fod yn eanu- gronyn baeh 0 fy Yn drysor eanmil Yr oedd yn hoff iawn 0 ganu, yn enwedig hen dbnau eys- tiegredig ae anthemau. Yr oedd hefyd ya Ilenor da. Ys- grifenodd laweroedd 0 Iythyrau i'r FANER, a ohyboeddiadau eraill. Ei hoff bwnge a fyddai eaniadaeth; a bu yn ddi. weddar yn gohebu lIawer ynghyleh ysgrifau a ymddangosodd yn yr Amserau ddeng mlynedd ar hugain yn o), pa rai a ystyriai efe yD rhagorol. Heb law bod yn ysgo]- haig da ei hunan, yr oedd yn teimlo dyddordeb mewn addysg; a bu am !awer o flynyddoedd yn aetod o Fwrdd Yagol nes y gorfu iddo roddi y swydd i fyny o berwydd afieehyd. Ond eafotld y pleser 0 weled ei fab yn cael ei ethol yn ei Ie. Gan ei fod yn darllen Ilawer, a'i g6f yn dda, yr oedd ganddo wybodaeth heJaeth am bob p?th yn mron; a gellid ymddiried i'w gynghor. Y mae sôn am garedignvydd teulu Coedmoelfa; ae y mae iddynt liawi? mawr 0 gyfemion yn mhell ae yn agos; ae y mae yn sier y bydd pob un yn teimlo yn hiraethus wrth feddwl fad Mr, Jones wedi ei symmud ymaith. Yr oedd wybodus am bob poth-rnor dyner ae serehus gyda phawb-a byth ni chlywid ef yn dyweyA !gair croes, fel yr oedd yn hyNod o Heserus i fod yn ei gwmni. Bydded i Dduw gysuro ei weddw a'i blant eftredig yn eu t;a!a.r a'u tristweh. By,I,¡ y claddedigaeth yn uu teulu&idd (pt'tfate). Gohcbydd.

I ?Mj?M y -.???

Newyddion

Dyfynnu

Rhannu

I ?Mj?M y ??? COFIANT V PARCH, J. HARRIS JONES, AI.A., PIUI" TREFECCA, gon y Pm'clm. EDWAHD MATTHEWS It J. CVNDDVLAN JONES, D.D. YN sier, y n)ae bwn yn un o'r cofiantan IIlwyaf dN dd?rol y yr iait!l Gymraeg; hyn, gyda 'Uaw,' t tldlsgwyhem wed I gweled pwy oedd wedi ei "ym, meryd mewn ]law. Gwir deilyngai Dr. Harris lOlH's' y deyrngeù hon i'w ae y 111M 1\1 r. Matthews a Chynrldylan wedi i-lioddi en oedd goreu ar waith i'w wneyd vn deilwng O'?- gw?-til? ddrych, aC 0 honynt en hnnain. Ni a hydewn y byd4 y gefnogaeth a roddir iddo gan Fet?io(li-,tiait Cyiiiru, a ,c emIli, yn gyfi-yw ag gwneyd yn rheidiol ddwn ail 0 hono; flIy, y gallnoglr hwynt 1 wneyd I flwrdd hYII y ant yn ei erbyn yn y rhagymadrodd i'r argraphiad hwn. Cyflwynir y gwaitli, trwy i Arglwyddes Llanofer Gtænt), gan yr hon yr ediiiygi(I dnwioldeb a thalentan disglaer gwrthdrlrych y OIrheinir hanes ei fywyd yn fanwl febyd .N ffermdy Pen.y.bangc, Clos.y.graig; yn fachgeii yi- ys?ol, yn dy;gii amaethyddiaeth, ac yn gweled nmi nid vn y ffo??ld hono yr oedd ei nerth-yn yr Y sgol ,Rammadcgol a'r Coleg Presbyteraidd yn N?haer, fyrddin-Tn dechren pregethn-yn ennill y??oloi-- iaeth Dr. WilJiams, a'r bathodyn aur YII Glasgow- yn myned trwy brifysgolioll yr Almaen-yn i Gytiirn- 'y'n ymgymmeryd swydd 0 athraw yn Nhrefecea y? pregethu in mhob rhan 0 Gymrn, gan ysgwyd y cynnnlleidfaoedd yn mhob man'-hd ei gynattiserol, i olwg yn New Brighton, gan bi-egetliu hyd y diwedd, a dau bregetlm yn y clafciy. Fel prawf 0 wirionedd y gosodiad n'ai Dyf'1Ibar. hM y ffordd i lwyddiant,' y mae hancs bywyd Dr, .Jones yn esa ??I nodedig. Tnvy yrnriiad dyfal a diflin r ?n.iilo,?N efe ei safle anrhydeddus, Cym. mereI' y disgrifiad canlynol 0 hOllo fel efrydydd YII yr Almaen i'w arosiad yn Glasgow fod tua phedair blynedd. Gweithiodd yno megys cawr, Disgrifir Minerva, duwies doethineb, yn llamu allan 0 ben Jupiter mewn ftlamau 0 dân, dysgu ni mai trwy boen meddwi, gwewyr ymenydd, y gall dyn gyrbaed(I Ond ri(I oedd ei galed- waith ddim or ei iecliy(I ef, gan haiarnaidd ei Cerddai dair, petiair, weithiau chwe milldh., cyn eistedd i lawr i barotoi ei wersi erhyn draiioeth; yna, dych we]ai yn frwd a chalonog at ei waitli, ac eisteddai wrth y ford hyd un ddau or gJooh y boreu; yna, hcb gyffroi dim, am dair ueu bedair awr, pan y byddai yn agos pryd i ymddangos yn y dosbarth. Ni wyddai beth oedd bod yn wir sal; nis gallasai gydymdeim!o A chwarddai am ben Nid oedd byth heb at fwyd, ao at-chwaeth gymmedrol dda. Y peth tebycaf i'w gyfarfo(I of y bIynyddau hyn oedd-nid (liffyg cylla i'r bwyd, ditfyg bwyd i'r oylla; ond cafodll y fraint, y rhan fynycliaf, 0 gaol y ddau at eu gilydd yn weddol rwydd a Er yn gawr 0 aC yn athraw medrns i efrydwyr ieuaingc etto hod yn hregetilwr oedd ei uclielfais, a phregethn oedd nwyd ei fywyd. Nid gormod a ddywed ei am dano yn y dyfyuiad canlynol pregethu ocdd un 0'1' nodweddion cryfaf yn nghymmeriad y Doctor er yn ieuaugc iawn. i bregethu bob amser, ac mewn unrhyw fan, oddi ar pan yn ddwy.ar.bymtheg oed; Iii wanhaodd yrawyddfryd ynddo hyd y Yn Athrofa pregethai bob yn Glasgow, elai i bregethu yn gysson at dlVr bychan 0 Gymry ychydig 0'1' dref, y rhai a weithient yno mewn cys. sylltiad â gwaith haiarn; pan yn dychwelyd 0 Germany Y" y pregethai yn mhob man y câi gyfte; yn ystod ei arosiad yn pregethai yn ddidôr drwy y blyn- yddoedd; ac nid oedd nemawr 0 gyfarfodydd ocldi eithr ar y Sabbatli, nad oodd y Doctor ynddyiit. 1regetliai drwy holI Gymru, YII mheU ao yn agos, wedi ymsefydlu yn athraw yn nid oedd byth yn blino pregethu, u reiltf ni ni un hyny erioed. Ond iddo ef gael ychydig 0 hwyl wrth ddringo i fyny lethrau Calfaria, yr oedd yn allghofio Atlien, Goettingeii, cwbl -yr oed-ynt ullyn suddn i ebargotiant. Hyd yr ydym ni yn dealI, yr oedd cyfrif pob peth yn mewn cym. mhariaeth i'r a ùeimlai mewn cyhoeddi Crist yu Geidwad. Yr oedd yn diystyru ei glefyd diweddaf, yr glefyd 0 ran hyny a gafodd yn ei fywyd, ac äi allan i breg. ethu pan yr oedd meùdygon, cyfeiUion, a gwerin yn ei at ei gyhoeddiadau 0 anfodd pitwb, ac er syndod i bawb. Ni chredai ei fod yn oil; ni ehydllabyddai fod oi gyfansoddiad yn dadfeilio; ond yn ei flaen y mYllai fyued, gan ganmawl trefn y cadw, a'i ohymmhell i sylw y cynnulleidfaoedd, pan y bYlldai lIawer gwrandawyr yn crynu rhag iddo Byrthio yn farw yn yr Yr ei awyddfryd i bregethu yn nwyd fewII, nes peri idd. ..nghofio ei boenau a'i holl an liwyl(lerau col'phorol. Y Sabbath olaf,ond un, y bu fyw, mYllai bl'egethu, er ei fod wan nes cwympo wrth ddisgyn ar ci hyd ar yr orsaf. Ylla, aeth i New i fath 0 glafdy i ymgynghori metldygon yno, y rhai a'i bys bysasant fod ei glefyd yn beryglus. Eithr ui fynai gredu, a dywedai wrthynt nad ydoedd ago8 cYIl.ddrwg ag oedd ?di bod. Ond gwanhau yn gyflym a wnaeth yr ychydig ddiwrnodiau y bu yiio; ond dyna oedd yn ethu yr ydoedd yoo ar ei wely, pan wedi coUi ci ymwy. a yn gryf iawn, fel y bu raid can drysau yr y?tafelloedd Ile y gorweddai y cleifion erail!, yn gymmaint a bod ei lais yn tr?iddio drwy y tk, e Y. peri aflonyddweh. SYllai y meddygon at rym a phereidd-dra ei lais. Yr oidd yn yn tynu yn agos i borth y nef, ac yn 0 hyd wrth fyned yn y blaen; y llIae y drws yn agor, ac yntau yn pregetbu ar y trothwy, nes i'w lais ddarfod yr hyn. Os oedd yn pregcthu rhaid ei iod yn pregatbu i gynnullciMa newydd, yn hy.null??idfa y rbai cyntaf-anedig, ysbrydoedd y eyflawn y rbai a berffeitbiwyd, a?r myrddiwn 0 angylion.' Hofiasem ddyfynu lIawer clinvaneg; end ni oddef ein terfynau. Y mae y gwaith yn wir rhagorol drwy- ddo 011, Y mae yn ddestlns hefyd, a gobeithiwn y bydd cylchrediad helaeth at y fath gyfrol ddyddorol.

Papurau Newydd Cymru

Baner ac Amserau Cymru

8 erthygl ar y dudalen hon