Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
2 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
2 erthygl ar y dudalen hon
Marwotaeth Dr. EDWARD JONES,…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Marwotaeth Dr. EDWARD JONES, U.N., Dolgellau. Gyda gofid dwys yr ydym heddyw yn gorfod cof- tioli marwolaeth Dr. Edward Jones, Caerffynon,— y gwr oedd yn llanw v lie mwyaf vn mywyd cy- hoeddus y sir lioii, a'r hwn yr oedd ei allttoedd. a'i nerth, a'i antser, yn fwyaf c.vsegredig i'w gwasan- aetfi. Cymerodd yr amgylehiad pruddaidd Ie .(.hy.1ig c.vn un ar ddeg o'r gloeh neithiwr- 110s Lttn—-ar ol ond rhyw bedwar diwrnod o gystudd. Yr oedd ar fin syuittd o Gaerffvnon i hw i Lys- Mynaeli, ty oedd wedi ei adeiladu er's rhai blyn- vddau yn ol. yehvdig bcllder o'r dref ar fford(I Llanelltyd, gan fwriadu ymneillduo i raddau oddi- wrth ei alwedigaeth; aid, fe allwn fod yii sier, i orphwys, ond i ymroddi vn fwy nag erioed i wasan- aethu ei oes a'i genedl. Dydd Iau diweddaf, ar ol rhoddi y borcu i ymweled a'i patients,"treuliodd y prydnawn yn IJys Mynacli. Y lioson hono eaed ei fod dan lnaupny.a.prydnawndydd Sadwrn daetli Pneumoniai mewn, ac er gwaethaf pob ynulreeh gwaethygu yn gyflym a ddarfu. Dydd Llun daeth Dr. Carter, Liverpool, j'w weled, ond nid oedd gaii- ddo ddim i'w Avtievti iddo niwy nag oedd wedi wneyd. Offryiilwy(I llawer o weddiau ar ei ran, ond uid oedd adferiad i fod iddo y tro hwn. Hun- odd yn dawel yu yr Iesu, fel y dywedwyd, tios Luti. Cawn gyfle eto i gyfeirio at iu;:lweddion ei gymer- iad heddyw nis gallwn, ond rhoddi ger broil ein darllenwyr yn fyr brif ffeithiau ci banes. Ganwyd ef yu Dolgellau, Ionawr 21ain, 1834, fel yr oedd newydd gyraedd GGain oed. Derbyn- iodd ei addysg yn Ysgol IR,aiiiadegol y dref lion; ae yn y flwyddvii 18CO ymsefydlodd fel nteddyg yma. Ymroddodd i'w atwediigaeth, ac yn ftian iawn cnitl- odd ymddiried yr holl wlad. Yr oedd liieddygon yn aiiaml y pryd hWIIW, ac estynai ei gylch o ym- weliadau rheolaidd o Ddinas Mawddwy a Cltorris, i'r Abermaw a Thrawsfynydd, Arferai ddweyd am yr ugain mlynedd cyntaf ar ot iddo ymsefydlu fel meddyg, na wyddai beth oedd cael diwrnod o seib- iant. Cyii bo liir daliai holl benodiadau meddygol cyhoeddus yr holl gylclioedd hyn. Er's rhai blyn- yddau bellach y mae dau di feibion yn gyfranog gydag ° ef, a'r galwadau ar y 'firm' yn amlhau beun- ydd. Ar ol iddo ymsefydlu yn y dref, daeth vn fUa iawnynunoarweinwyrei liynyd cyhoeddus. yr ootid'.vn ddyn o argyhoeddiadau mor ddyfnio, o beiulcrfyniad mor gryf, fel y daethpwyd i arno fel arweinydd yitglyn a ,a.](iysR, ac 'yinneillduaetli. Buasai yn fwv llwvddianiis phoblogaidd fel me:ldyg mewn rhai cylchoedd pc );1 Hat pur i'H egwyddonol1 a'i argvlioeddwlii, Aberthodd lawer iawn i'w Eyddfrydiaeth a'i Y?. lieillduaeth. Ond cynyddu wnaetli ei ddyl;u,Wi,(| er hyn i gyd. Daethpwyd i edrych arno cyu ho ttj|- 'yn arweinydd Rhyddfrydiaeth y sir, a hw.vliodd y Hestr drwy lawer mor cynhyrftis. Efe oedd llywydd eyntaf Cymd'eithas Ryddfrvdol y Sir. Mynodvl roddi ei le dros ychydig i Mr. Pope, on(1 yr oedd wedi ei ail ddewis er's blynyddau bellach,. 131, 111 gefnogydd selog i Mr. David Williams mewn adPg ag yr oedd Rhyddfrydwyr yn anatnlach yn y ir nag ydVnt yn awr, a phan yr oetltl yn rhaitl i un aberthu llawer wrtli sefyll dros ei egwyddoriou. Yr oedd yn mboethder y fr«-ydr fawr yn amser Mr. Henry Rohertson. Wedi liytiy cafodd y diweddar Mr. Ellis ynddo gyfaill calon a chynghorydd tlocth. Effeithiodd marwolaeth Mr. Ellis yn fawr arnn. yr nedd yn teimlo yn angerddol y golled oedd v <ir wedi gael yn c-i farwolaeth. Mvnai llawer alw arno ef i fod yn olvnydd i Mr. Ellis,—a diau y gwnaetliai aelod seneddol gwerthfawr iawn; ond pan y deall- odd fod gobaith sierhau Mr. O. M. Edwards i gyn- ryciiioli v sir, gweithiod-d a'i )ioll egiii o*i I)Iai,l. Yn awr ar eneiliad Mr. Edwards, yr oeddis yn teim- lo yn dawel iawn y deuai Meirionydd drwy yr ar- gyfwng yma liefvd yn anrliydeddus, pan y eofid fod Dr. Jones wrth y llyw. Yr oedd er's amser maith yn aelod o Bw.vllgor Gweithiol y National Liberal Federation. Gweithiodd yn bonderfynol dros Ddirwest. mewn gwahanol gylclioedd. yn arbenig felly yn y Llysottld TnQ,ldedol.. Xid yn fuan yr angliofir y mod 1 yr ymladdodd ei frwvdr olaf ar y cwestiwn yn erli.vn Mr. Samuel Moss. A.S., Dadleuydd y Tafarnwyr yn y Llvs Chawrterol yn y Bala mis Hydref diweddaf. Credwn na ddvinunai y gwr liwnw bvtli ei gyfarfod yn yr un cymeriad eilwaith. Gyda gwaith cyhoeddus y sir er amser selydliad y Cyngor Sirol, bu yu g^veithio yn ddi-orphwy-- Efe oedd Cadeirydd eyntaf y Cyngor Sirol, ac efe hefyd oedd Cadeirydd y Cyd-bwyllgor Heddgeul- wadol. Ar y fainc ynajdol yn y sir yr oedd ei brc- enoldet) yn sicrwydd y ceid gwrandawiad teg; ac os na byddai dvfarniad y mwyafrif yn unol lIï tarn ef, yr oedd bob amser yn ddigon cryf, gan nad pwy fyddai yn eydoistedd ag ef, i ddatgan ei farn yn ddi- gamsvniot. Gwnaeth fwy na neb arall i berffeithio addy-g ganolraddol y sir. Bu ar y Cyd-bwyllgor yn gweitli- io law-yn-llaw ar diweddaf Mr. Ellis mewn tynu alian y 'scheme' AcWysg Ganolraddol ar gyfcr sir. Efe oedit Cadeirydd y Bwrdd o L.vwodraetlt- wyr Sirol o'i sefydliad. ae nid ydym yn meddwl idd" golli eymaint ag un o gyfarfodydd y Bwrdd liwnw. Drachefn yn Xolgellau gweithiodd tnewn amsef a.nanoamscrgydargwahaMotysgoIien.Ym!add- odd yn ddewr dros gael Bwrdd Ysgol yn y drrf. Trwyddo ef, i raddau mawr, y sicrhawyd sefydliad Ysgol Waddole lig Dr. Williams yn y dref, yr lion sydd erbyn hyn yn un o ysgolion merched mwyaf llwyddianus y D-wysogaeth. Y gwasanaetli J>- hoeddlls olaf a gyflawnudd oedd mewn cyfarfod o lywodraethwvr yr ysgol hono dydd Merclier diwofk af. Yr oedd vno yn rhoddi adroddiad o'r rhauiad a wnacd, drwy ei ddylanwad ef, ar rodd Arghv. Ren del at Ysgolion Canolraddol y ,t' J,)[ y sicrhawyd £ 30 i Ysgol Dr. Williiiiis tuag at oriaethau. Cafodd ei feirniadu pill rai iiii ei wcitn- rediadau ynglyn a'r ysgol lion yn ei pherthyna- a' sir, ond y mae yn ddiddadt fod Dr. Joues yn pd" ogydd mwy selog a ffyddlawn iddi na'r rhai oedd >n ei feirlliadll. Gwelodd sefydlu Ysgol Ganolraddol i fechgvn M' y dref, gwelodd adeiladu ysgoldv hardd at wa,,1I1- aeth yr ysgol lion, a gwelodd hefyd vr holl ddy el oedd ar yr adeilad wedi ei tlialu. Bydd yr ade' ad lion yn gofadail arhosol i'w ynidrechion diflil") II blaid yr vsgol. Y mae y golled i addysg y sir dr*> ei farwolaeth yn ymdtfangos yn un anhawdd iilu ei gtvnevd i fvny. Cafodd Colegau a Phrify',glll Cymru ynddo gefnogydd selog,-yr oedd af Gy1Ig- horau yr oil o honvnt. Nid oes raid ychwancgu fod Dr. Jones yll dwys grefyddol. Methodist ydoedd, ae yr o^dd Fethodist trwyadl. Ni ddilytiodd laiier ar fo(lyd(i y Gymdeithasfa. na chvlchoedd mwy e.r- hoeddus gwasanaeth ei Enwad. Bu am ddau d,M"°l yn Llywyd'd Cyfarfod Misol Gorllewin Meiriollydd, -swydd a lanwai gydag ttrdclas mawr. Ond. g>("
Oyflwr y Oyfundeb ar Ddiwedd…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
ydd yii eill mysg. Yr ydym wedi deehreu edrych yn ngwyneb v ffaith fod 759,416 o drigolion C.ymru a Morgan wg yn tystio yn 1801 nas gallent Invy wneyd defnydd o'r iaith Gymraeg; ac yn mhcllach, yr ydym wedi declireu gwneyd darpariaethau ar gyfer rhyw gyfran foclian o honynt. Y Inae genym 239 o eglwysi Saesneg, ymha rai y mac 17,027 o gymunwyr, a 56,728 yn yragynuli i addoli. Y mne y nifcr hwn yn fyclian mae'n wir pan ystyrir ei fod yn c.vnwys infer mawr o G.vmry dwy-ieithawg, a'r holl Fet-hcdistiaid Saesneg a feddwn yu Lloegr; ond eto y mac vu brawf diamhcuol fod rbagfaniau dwfn-wreiddiol yn gorfod encilio. Yn y rhestr a ganlyn, fo wel y darllenydd fod nifer lied dda o eglwysi Saesneg, ae y maciit liwv, fel eu chwiorydd Cymreig, yn mawr ragori ar fwy- afrif eglwysi ein Cyfundeb liiewn liaelioni crefydd- ol. Ond er. eu lioll viiidrecljioii, y niae iiifell eu haelodau mor fyclian, ohenvydd (fel rheol) mai eg- lwysi ieuainc ydvnt, fel y mae yn afresymol dis- gwyl iddynt allu cyfranu digon i sierhau iddynt eu hunain arolvgiaeth fugeiliol. Os oes rhywtin yn teimlo eiii bod mewn perygl o gyfranu mor helaeth lies d'inystrio aniiibyniaeth a hunan-ymdrech ein teithiau gweiniaid, myfyried yn feddylgar a difrifol uwchben y ffeithiau liyn. Ac onid yw y niwyafrif o r eglwysi hyn yn brawfioii tii-aii-iidol o north yr egwyddor wirfoddolP Y Chweihuii Dosha u rn 0 Deithiau Gweiniaid, sef Teithiau yn cyuwys o 10 i 50 o aelodau. Yu y Delieudir 1. Yn derby u eymortli Danghosa v ffigyran sydd yn dilyn pob lie Colofn 1. Rhif yr Aelodau 2. Casgliad ,v Wcinidogaeth 3, Swm y Grant; 1. Sivm y Ddyled. 1. 2. 3. I. Hay a Priory Wood (S.) 12 £ 52 L I. .c Llandybie 18 35 7 Treharris 19 2:1 50 350 Llangynwyd a Pontrhydycyff 44 7G 20 BlaengarIA- (S.) 41 34 10 250 Marshes Hall (S.> 45 50 120 1850 Brithdir 41 35 20 2,.10 Burnett's Hill a Millins Cross 49 38 20 Blaina 42 45 7.)0 Pontvgof 45 19 15 131 Nifer yr aelodan ar gyfartaledd ar gyfcr pob Pg- Iwys,-—45. Casgliad at y wcinidogaeth ar gyfer pob tuith, £ 40. Ar gyfer pob aelod,—18s. 2. Heb fod yn derbyn eymortli Danghosa y ffigyrau sydd yn dilyn pob lie Colofn 1. Rhif yr Aelodau; 2. Casgliad y Weinidogaeth; 3. Swm v Ddvlcd. 1. 2. 3. Brynseioit 45 C26 u Bryu.?'xju 4.) -L2C  Pendeulwyn '3 2H 50 Penllin 46 20 120 Betliesda a Llanelltyd 12 32 100 Llantrisant 48 47 Abertillei-y (Carinel) 45 27 380 Garnfach 40 50 Gelligroes 45 38 Penycae (Ebcnezer) '15 19 431 Caerphilv 48 69 Ynysybwl (S.) 44 73 Triniti 44 11 Old Welb 49 24 Tumble 44 1:;0 Nifer yr aelodau ar gyfartaledd ar gyfer pob iaith, — £ 45. Swm casgliad y weinidogaeth ar gyfer pob taith, — £ 36. Y sInn ar gyfer pob a()lod,-16. Yn y Gogledd. Teithiau Sabbothol yn cyuwys o 40 i 50 o gymunwyr. 1. Yn derbiii 1. 2. 3. 4. Pwllheli (S.) J2 C68 J.;75 £ Denbigh (S.) 48 ill 20 Buckley (S.) 4G 55 33 Coedpoeth (S.) 42 311 20 Caergwrle (S.) a -48 51 785 Seion 2K (50 70 Dolgellau (S.) 46 89 20 Svchnant (S.) 46 27 40 Glanyrafon 47 39 22 706 Y n Lloegr— New Brighton 48 31 22 40 Middlesbrough 44 40 57 50 Stockton-on-Tees 12 24 72 Bomerc Heath a \??m-nn'-H)U (S.) M ? 1 35 70 Nifrr aelodau ar gyfartaledd ar gyfer pob taith, Jó). Swm y ■casgliad at y weinidogaeth ar gyfer pob taith, £ 49. Y swm ar gyfer pob aelml: tl 2. Heb fod yn derbyn eymortli: 1. 2. 3. Llaneurgain 13 J';2,t C240 Wepre, 49 55 Gwersyllt 43 37 Yn Llucgr Whiston 40 15 Uuyton Quarry 13 20 Faruwortli 51 36 Nifer yr aelrdan ar gyfartaledd ar gyfer pob taith, 45. Swm y casgliad at y weinindogaetli a.r gyfartaledd ar g3-fer.pol) C31. Y swm ar gyfer pob aelod, Its. Nid ydyvt y cyfraniadau tuag at gynhaliaeth y weiiiklogaetli ar gyfartaledd ond dellddeg swllt yr aelod tnvy v Cyfundeb. tra v mae yr eglwysi hyn yn cyfranu o bed war swllt ar ddeg i ddau swllt ar liugain yr aelod! Diall fod nifer fawr o honynt vn tretliu eu holl adnoddau ae .vn rlioddi pob gewyn ar waith gario yr aclios mawr vmlaen gyda'r effeith- iolrwydd mwyaf sydd yn bosibl. ae eto rhwystro iddo su'ldo i ddyled a gwarth. Y mac'r pwnc hwn yn nil mor lnvysig i ni fel Cyfundeb fel y tvstia till givr sydd yn nieddu gwybodaeth drwyadl ant liaws o'r Teithiau Sabbothol gweiniaid hyn: "Y mae yn (faith ddiymwad: fod degatt o eglwysi ar hyrl a lied r wiad yn myned trwy gwrs o ddirywiad cvsoii a didor er's blynyddoedd. ae nad oes (Iiiii i'ii herbyd rliag (iif(,(IiAiit o(l(lieitlir i'r Cyfundeb ddeffro i'w rwymcdigi.etli tuag atynt." Gwyddom nad vdy-r hwn yn ddarlun rhy gryf o gyflwr llawer o'n beglwysi gweiniaid. a'n dyledswvdd yw cyiiiervd y pwnc anhawdd a dyrus liwn i'n hystyriaeth fwyaf difrifol.