The London Welshman

THE BATTLE OF THE SITES. Sir John Williams on the Claims of Aberystwyth. The eminent Welsh Surgeon and Baronet was the guest of the Manchester Welsh Society on St. David's Day, and devoted his address to the setting out of the claims of Aberystwyth to be the locale of the Welsh National Library. Amongst other things he said, "if St. David had lived to-day he would have been keenly inter- ested in the questions which are now agitating the Welsh public mind, particularly in the proposed museum and library. I do not know exactly when the idea of a national library for Wales was started, but at least 150 years ago it was thought of by Moses, of Cardiff; William Stephen Williams, of Dyfynog; Vaughan, of Hengwrt; Williams, of Wynnstay, and the Somersets, of Raglan. Libraries were formed in those early days, but three of them perished by fire. In more modern times Gwallter Mechain, of Manafon; Jones, of Hafod Owen Jones, of Llansantffraid, and Thomas Charles Edwards, of Bala, established great libraries and some of their collections have been given to and some bought for public libraries. All these men had the idea of a national library in mind. The idea was carried further some thirty years ago by a number of leading men who had been instrumental in founding Aberystwyth College, which meant the creation of a Welsh 'university, and who met at Rhyl in 1873 and resolved on their own behalf to collect books and manu- scripts to found a Welsh library and place it at Aberystwyth. From that day the authorities of the college have been steadily adding one library after another to their collection, and some years ago a splendid site at Gogerddan was bought for the purpose of a library building and pre- sented to the college by Lord Rendel. The museum question is more modern. It was for some time advocated by Mr. Herbert Lewis and was introduced into Parliament by Mr. W. Jones in a debate which resulted in a definite promise on the part of the Government to establish a Welsh museum and library. When the museum question attained this great prominence the men of the plains began to see that there was really something in the movement, and they began to say we must get this museum for ourselves,' and they assumed that the museum involved the library. It took some time to point out to them and convince them that museums and libraries were totally different things, that libraries were in existence long before museums, and that the one might exist quite indepen- dently of the other. Their chief argument lay in the British Museum, but that great institution is now ceasing to be a museum, and becoming mainly a library again. After a time the men of the plains came to under- stand that the two things were different, and now we are in this position There may be two institutions in separate towns, or the Com- missioners may decide to put the two institu- tions in the same town. The men of the plains have set up an idol. That idol has a golden head and a body of brass, but as to its legs and feet, I do not know whether it has anything to stand on or not. The men of the plains say, Look here, you must bow down and worship our idol, and those who don't are the disturbers of the unity." To this the men of the mountains reply, We will not bow down to your idol. We will found our library in the heart of Wales. Its walls and corridors shall be lined with priceless gems of literature it shall be ornamented with the wisdom of all the ages. We will make our library, whatever it may be called in name, a real national library-in fact, we will make it the resort of scholars and students not only from Wales, but from all parts of the world, and a centre from which Celtic literature, the ideals of the Celtic nation, and the fertilising influences of the Celtic mind shall reach all classes. We (declared Sir John) are not the disturbers of the unity. You, the men of the plains, are the dis- turbers. We have been working at this library

ond nis gwneir dim gan yr eglwysi er ceisio dod ohydiddynt. Y CLERCOD SIOPAu.-Nid oes odid i siop yn y West End na cheir ynddi lawer o Gymry ieuainc, ond nid a hanner eu nifer i leoedd o addoliad. Pe bae rhyw gynllun yn cael ei fabwysiadu er cyrhaedd y rhai esgeulus hyn, diau y byddai o les i'r addoldai Cymreig yn ogystal ag yn gymhorth i'r bobl ieuainc eu hunain. YR ESGEULUSWYR.—Hysbyswyd ni am un masnachdy arbenig, yn yr hwn y ceir 25 o fechgyn a merched ieuainc wedi dod o Gymru. Maent bron i gyd yn Gymry Cymreig hefyd, etto o'r nifer hyn nid oes ond flaw yn mynychu'r eglwysi yn rheolaidd. Am y gweddill troant weithiau i addoldai Seisnig, ond a'r mwyafrif o honynt allan i rodiana ar y Sul. Prawf hyn fod angen am Ddiwygiad yn ein mysg. GWAITH YR HAF.-Gan fod y dydd yn ym- estyn a thywydd mwynaidd yr haf gerllaw, ai nid oes modd i ni gael gan ein heglwysi i drefnu cyfres o gyfarfodydd Diwygiadol i'r Cymry sydd wrth y cannoedd yn rhodiana yn ein parciau yn ystod misoedd yr haf. Mae cannoedd i'w gweled yn Hyde Park ar nos Suliau, a thyrrant at eu gilydd er cydganu hen emynau ein cenedl, etto ni wneir dim tuag at eu diwygio rhagor na thaflu sen a gwawd arnynt am eu hymddygiadau .cableddus ac anweddaidd. BETH AM GYMANFA.—Ond beth pe troem y rhai hyn i fod o les drwy drefnu Cymanfa ar y maes unwaith bob mis yn Hyde Park, a chael dau weinidog enwog i roddi odfa ar y maes yno. Byddai yn bosibl cael cymaint o gynnulliad ag a geir ar Green y Bala, a'r rheiny yn Gymry glan i gyd, heb son am filoedd o Saeson a dyrrent yno i wrando ar y canu. Pe cerid allan waith cenhadol fel hyn gwnai lawer mwy o les na cheisio cynhyrfu'r cynnulleidfaoedd presennol heb unrhyw amcanion arbenig yn y golwg. AREITHIAU GWYL DEWI.—Rhyfedd mor ddistaw fu'r aelodau Cymreig ar ddydd Gwyl Dewi eleni. Mae'r Cymru Fyddion, yn ol eu harfer, wedi rhoddi'r Sais neu'r Gwyddel i fod yn brifsiaradwr, a gadael i'r Cymro druan fath o gongl i gynnyg "fot o thanes," ond ar wahan i'r ciniawau Llundeinig ni chaed fawr o siarad gan yr aelod Cymreig. MR. LLOYD-GEORGE.—Er hynny aeth Mr. Lloyd-George i Gaerloyw erbyn nos Sadwrn wedi'r wyl, am iddo fethu ymadael a'r Senedd ar nos Wyl Dewi fel y bwriadai pan addawodd i Gymry'r dref honno. Ond ni fu gohiriacl y wledd yn un rhwystr i Gymry Caerloyw, eithr tyrrasant yn llu mawr i wrando ar Mr. George nos Sadwrn, ac yn ol pob hanes yr oedd eu gwladgarwch yn llawer mwy pybyr ar ol clywed araeth yr aelod tros Gaer- narfon nag ydoedd cyn dechreu'r wledd. 0 dipyn i beth y mae'r Cymry yn dechreu ad- nabod Mr. George, a sylweddoli gwerth ei ymdrechion tros Gymru, ac hwyrach y gwel pobl Llanelli hynny hefyd pan ddysgant ryw- beth am bolitics. MVND yn ei flaen mae yr ysbryd Diwygiadol yn y brifddinas-ymhlith y Cymry fodd bynnag. Nos Sul diweddaf cafwyd cyfarfodydd hwyliog mewn amryw o'r eglwysi a'r capelau. Yn Ham- mersmith deallwn fod y cyfarfod yn un na welwyd ei debyg erioed yn y lie. Yr oedd y diwygiwr aiddgar, Mr. W. Price, o Shirland Road, yno yn cymeryd rhan, a chafwyd .anerchiad tanllyd ganddo, a chan y Parch. F. Knoyle. Derbyniwyd tri o'r newydd. EGLWVS DEWI SANT, PADDINGTON.—Da genym ddeall fod y Parch. W.. Richards wedi dechreu ar ei weinidogaeth fel Caplan yr eglwys uchod. Y mae yn bregethwr hyawdl a diguro, a bydd yn gaffaeliad i ni fel cenedl yn Llundain gael ydíwanegiäd o efengylydd mor ddoeth a .chymeradwy ag ydyw Mr. Richards. Dymunwn iddo ef a Mrs. Richards bob llwyddiant yn eu cylch newydd. CLAPHAM JUNCTION.—Nos Fercher, Mawrth iaf, cynhaliwyd y Social blynyddol ynglyn a Chymdeithas Ddiwylliadol y lie uchod. Noson y chwiorydd ydoedd. Nid oedd gan- y mere man ddim i'w wneyd a'r trefniadau na'r rhaglen --yr oedd y cwbl yn liaw y chwiorydd. Yn y gadair yr oedd Mrs. T. Williams, Lavender Gardens, a llanwodd y swydd gydag anrhydedd. Yr oedd rhaglen ardderchog wedi ei baratoi er mwyn denu y dynion, ac mae'n rhaid addef ddarfod iddynt ei mwynhau yn rhagorol. Cafwyd datganiadiau gan y Misses Lizzie Morgan a Enid Edwards Mrs. R. L. Davies, a Mrs. Davies, priod y Parch. R. G. Davies, Pontardulais; unawdau ar y berdoneg Miss Gwladys Lloyd a Miss Mair Lloyd-George; deuawd gan Miss Gwladys Lloyd a Miss Enid Edwards ymgom dwy ar yr iaith Gymraeg gan Miss Annie Jones a Miss Clara Jones. Prif nodwedd y cyfarfod hwn oedd datganiad Mrs. R. G. Davies o Hen Gadair Freichau fy Mam a Bendithiast Goed y Meusydd." Y mae Mrs. Davies wedi bod yn gynorthwy mawr i'w gwr yn ystod y Diwygiad. Y mae ganddi lais prydferth a swynol, a hyderwn y cawn ei chlywed eto cyn yr el yn ol i Gymru. Cafwyd anerchiad pwrpasol ar Ddirwest gan Miss Edwards, Ardwyn, Trouville Road. Yr oedd y chwiorydd wedi darparu te a danteithion ar ein gyfer, ac y mae'nt yn haeddu pob clod am eu gweithgarwch. Cafwyd noson lwydd- ianus a hwyliog, a hyderwn y ceir cyffelyb yn fuan eto.-L. CYRIL. Gwenau byw a gwyneb iach—y bachgen Bochgoch—p'le mae'i decach ? Siriol bert yw Cyril bach, Na welwyd mo'i anwylach.