Tarian Y Gweithiwr

CYFARFOD GAN LOWYR ABERDAR. CITSTALIWYD cyfarfod cyhoeddus gan lowyr Dyffryn Aberdar, dydd Sadwrn diweddaf, er cymeryd dan ystyriaeth y dull goreu i weithredu yn ngwyneb penderfyniad y meistri y diwrnod blaen- orol yn Caerdydd. Etholwyd Mr. G. Woodford yn Ilywydd. Anerchwyd y cyfarfod gan Meistri T. King, David Morgan, Mountain Ash John Thomas, Cwmaman .John Jenkins, David Williams, David Grif- fiths, Phillip Rees, &c. Rhoddodd y tri cyntaf hanes manwl a boddhaol o'u hymweliad a Chaerdydd i gyiarfod y meistri, ond erbyn dyfod yn nghyd, nid oedd ganddynt ddim o bwys i gynyg i'w gilydd. Cawsant yniddyddan maith a brwd, ond ar y diwedd, nid oedd gan y meistri ddim i'w gynyg, ond y gallai y gweithwyr fyned i mewn ar y gostyng- iad o ddeg y cant, os byddai iddynt fyned i mewn o hyn i ddydd Llun nesaf; ond os nad elent i mewn erbyn hyny, nad ymrwyment i agor y glo- feydd ar y gostyngiad o 10 y cant. Penderfynwyd gohirio hyd ddydd Mawrth, a chael cyfarfod cyffredinol i lowyr Rhondda ac Aberdar.

CODIAD ANARFEROL 0 LO YN TREORKI. Y DYDD o'r blaen derbyniodd Mr. Williams, gprucliwyliwr Glofa Aber- gorci, archiad o swyddfa Mri. Burney- eat, Brown, a Chyf., Caerdydd, am 2,000 o dynelli o lo o'r lofa uchod y diwrnod canlynol. Aeth y swyddog- ion a'r gweithwyr ar unwaith at y gwaith o ddifrif, ac mewn ymgais o gyflawni y cais o fewn yr adeg penodedig, er eu bod o dan anfantais oherwydd derbyn yr arcbeb mor ddi- symwth. Cafwyd y glo cyntaf i'r dafol erbyn 8 o'r gloch y boreu, ac erbyn* haner awr wedi saith yr un' hwyr, yr oedd y cyfanswm anferth o 2,241 o dynelli yn barod i'w dros- glwyddo gyda'r rheilffordd i'Gaerdydd. Codwyd ef o'r pwll yn y dull mwyaf boddbaolgan Mri. David Williams a John Williams. Yr oedd Mr. Peele peirianydd y ewmni, yn bresenol.

SYR GEORGE ELLIOT, A.S., AR YR ANNEALLDWIilAETH PRESENOL. DYDD Mawrth diweddaf, cymerodd y seremoni o agor yr Alexandra Dock, Casnewydd, le, pryd yr oedd yn nghyd luaws o foneddigion a masnachwyr blaenaf y cylchoedd. Cymerodd Mr. Elliot fantais o'r cyfleusdra o ddatgan ei farn eto ar yr annealldwriaeth pre- senol rhwng meistri a gweithwyr yn ein plith, gan dystio yn ddifloesgni y dylid terfynu y cyfryw aiighydfodau trwy gyflafareddiad. Nid oedd ef yn barnu fod y gweithwyr yn eithaf iawn wrth omedd derbyn penderfyniad y meistri, tra y credai y gallasai yr olai, trwy arddangos ychydig o ysbryd ym- heddychiad, enill yr hyn a geisient ac arbed y strihe. Tystiai fod yn y gog- ledd ranbarth, yn yr hwn yr oedd ganddo ef ymwneud masnachol, ac nad oedd un anghvdwelediad wedi cymer- yd lie yno am y deg mlynedd ar hugain a aethant heibio, a hyny am fod egwyddorion cyflafareddiad ac ym- gymodiad yn cael lie. Dywedodd befyd, pe buasai cyflafareddiad wedi cymeryd lie yn Rhagfyr, y gallasai y dy- farniad fod yn 20 y cant neu ychwaneg.

♦ HELYNT Y GWEITHWYR HAIARN. Y MAE yn dda genym allu bysbysu fod tanysgrifiadau helaeth yn dyfod i mewn er cynorthwyo y dosbartn aughenus hwn o'n ^ydweitlvwyr. Y mae dros dri chant o bunau wedi dyfod i mewn oddiwrth yr Undebau ag yr ymwelodd Mr. D. Darby, Lord Raglan, Aberdar, a hwynt, pan yr anfonwyd ef i fyny gan weithwyr y lie. Y mae Mr. Harries, Merfchyr, goruchwyliwr yr haiarn- weithwyr, yn awr yn y brif ddinas, ac yn gweithio yn egniol ar ran y rhai y mae yn en cynrychioli, a'r derbyn- iadau yn cael eu cyfranu yii foddhaol cydrhwng y rhai sydd mewn angen. Y mae Mri. Odger a Caigar, cynrych- iolwyr oddiwrth rai o undebau Llun- dain, wedi ymweled a Merthyr ac Aber- dar yr wythnos hon, ac wedi eu bodd- hau yn fawr yn nhrefniadau y pwyll- gorau cynorthwyol. Deallwn nad oedd llythyr "LIane o'r Lie," a ymddangos- odd mewn rhifyn blaenorol yn rhoddi golwg deg a diragfarn ar yr helynt, heblaw ei fod yn tueddu igreu anghyd- fod yn mhlitli brodyr a chyd-ddyoddef- wyr yn y cyfwng presenol.

— YR ANNEALLDWRIAETH YN NGOGLEDD CYMRU. MAE glowyr Gogledd Cymru yn ymddangos yn benderfynol o sefyll yn erbyn y gostyngiad cynygiedig o 10 y cant. Rhoddwyd i fyny gweitliio mewn amryw weithfeydd ddydd Sadwrn di- weddaf, a symudwyd y tools. Y mae y gweithwyr wedi gomedd ail ystyried y pwnc nes y byddai i'w meistri egluro eu rhesymau dros y gostyngiad. Y mae 17 y rhybydd a osodwyd i fyny yn ngiofa Brynmally wedi ei dynu yn ol.

.— ♦— MRI. MOODY A SANKEY YN LLITNDAIN. DECHREUODD Mri. Moody a San key ar eu cenadwri yn East End Llundain, ddydd Sul diweddaf. Yn y cyfarfod boreuol, yr hwn a neilkluid i weithwyr Gristionogol, nid oedd y cynulliad yn lluosog iawn, a hyny o herwydd yr awr foreu a gerwindra yr hin. Yn y cyfar- fod prydnawnol, i fenywod yn unig, yr oedd J neuadd yn llawn, a bernir fod rhwng 11,000 a 12,000 yn bresenol. Cariwyd rhai o'r gwasanacth mewn. llewygfeydd. Pan ofynwycl i'r rhai a ddynnlllent gael en cofiomewn gweddi i godi ar ou traed, cododd yno amryw ganoedd..

Y GWIRFODDOLION A'R CLOIAD ALLAN Nos Lun diweddaf yn Nhy y Cyffredin, gofynodd Mr. Macclonald i'r Ysgrifen- ydd Rhyfel a oedd hi yn wirionedd fod cloion drylliau Gwirfoddoiion dosbarth Merthyr wedi cael eu cymeryd ymaith pa un a oeddynt wedi eu synind or wlad; pa un a wnawd hyny yn ystod yr an- nealldwriaeth yn 1872 a 1873; ac a hysbysai efe trwy yinyriad ac awdurdod. pwy a cariwyd y pethau hyn i weith- rediad os oeddynt wedi cymeryd lie. Atebodd Mr. Hardy nad oedd gan- ddo ef unrhyw livsbysrwydd o barthed symudiad cloion drylliau y gwirfoddoi- ion ei fod wedi ceisio dyfod o hyd i hysbysrwydd, ond ei fod wedi niethu. Ei fod yn sicr nad oedd gorchymyn i'r amcan hyny wedi cael ei roddi o'r swyddfa rhyfel. Yn 1873, yn adeg y strike yn Neheudir Gymru, i gyfar- wyddyd cyffredinol gael ei roddi i ddwyn i fyny unrhyw arfau a darpar- iadau nad oeddynt mewn lie o ddiogel- wch. Ei fod yn credu fod y cloion wedi eu cymeryd oddiar y drylliau a ddychwelwyd. Fod hyny wedi cael ei wneud yn ystod yr annealldwriaeth yn 1873, ond nad oedd efe yn gwybod fod hyny wedi cael ei wneud yn yr anne- alldwriaeth presenol. Dywedodd Mr. Macdonald y byddai iddo ail ofyn y gofyniad o ;barthed i gioion y drylliau nos Wener.

— + Y CYFLOGAU YN FOREST OF DEAN. Y MAE pwnc y cyfiogau yn y Forest of Dean yn parhau heb ei benderfynu. Yn yr yniddyddan a gymerodd le rhwng Mr. Goold a chynrychiolwyr y gweith- wyr, dywedodd y blaenaf ef fod yn barod i ostwng pris y glo 2s. y dynell os boddlonai y gweithwyr i bum punt y cant o ostyngiad, a hyny ar y dealldwr- iaetli eu bod i'w gael yn ol pan yeymerai gwelliant le yn setyllfa y farchnad. Nid ydys wedi dyfod i un penderfyn- iad hyd yn hyn.

— Y STRIKE YN NGOGLEDD CYMRIJ. Y KAE y meistri ynNgogledd Cymru wedi rlioddi un wythnos yn rhagor i'w gweithwyr i ystyried y pwnc, ond ofhir y bydd i strike gyffredinol gymeryd lie ddydd Sadwrn nesaf. Y mae y glo wedi ei ostwng yn rhai o'r pyllau o 13s. 4c. i lis. 8c. y dynell.

CYNADLEDD ABERTAWE. I YN y gynadledd dydd LIun diwedddaf, cymerodd dadleu brwd le o barthed rhcol newydd yn rhoddi gallu i ganghen- au i ymwneud a mathan neillduol o an- nealldwriaetliau heb ganiatad y Pwyll- gor Llywyddob Wedi rhoddi y pwnc i arwydd y gynadledd, cafwyd ei fod wedi ei benderfynu y gellid arfer y .eyfryw allu heb ganiatad y Pwyllgor Llywyddol. Wedi hyny dywedodd Mr. Ilalliday fod y fath reol yn andwyol i egwyddor cym- deithas gynglireiriol, ac nad allai yr Undeb gael ei rheoleiddio yn y fath ddull. Dydd Mawrth, penderfynwy d diddymu y penderfyniad uchod ag y daethpwyd iddo dydd Llun. Darllenwycl llythyr yn y gynadledd heddyw hefyd oddiwrth lowyr Gogiedd Cymru, yn trofyn i'r Undeb am eu cynorthwyo p n i dyfod allan yn awr ar strike, t I Gynwyd gofyn am ychwaneg o hyf1 A dd.

--+- LLOFRUDDIAETH Ail ALL YN BRYSTE. DYDD Liun, yr wythnos ddiweddaf,- darfu i pensioner o'r enw Phillip Morris, yn 1yw yn y Q-uay, Bryste, I guro ei wraig mewn dull cigyddlyd. Oyxnerwyd.hi i'r cla-ldy, lie y ba farw dydd Mawrth diweddaf. Yr oedd y ddau wedi bod yn yfed. Gymerwyd Morris i'r ddalfa.

OFFETRIAD YN YMUNO A'R BEDYDDWYR. DYDD Rnl, wythnos i'r diweddaf, yn Cwrnduad, ger Cynwil, Caerfyrddin, '7) bedyddiwyd yu gylioeddns y Parch. John Roberts, yr hwn, hyd yn ddi- weddar, oedd offeiriad Llangeler, gan y Parch. David Jones, Flynonhenry. Anerchwyd y cynulliad gan Mr. Ro- berts cyn cael ei fedyddio, a rhoddai ei resymau dros adael yr Eglwys ac ymuno 4'r Bedyddwyr. Dywedodd ei fod wedi dyoddef erledigaeth faith gan ei gyd-eglwyswyr am ei fod yn arfer ymddyddan a'r anghydfiurfwyr, a mynycim eu capelau.

COLLED AR Y MOR. Yn ystod niwl tew ar y glanau Chine- aidd, yn agos i Shanghae, aeth awy agerlong—yr Ocean a'r Fusing—i wrthdarawiad, a chollwyd yr olai'yn nghyda'r holl dclwy-law.

PSOTESTANIAETH YN MEXICO. Ymddengys fod cynydd Protestaniaeth yn Mexico wedi cynyrchu digofaint angherddol yn mhlith Pabyddion y wlad bono. Oddeutu blwyddvn Y11 ol, ymosodasant ar genhadwr efengyl- ai.dd, Cymro o genedl, lladdasant eft G wnaed Iijti ar annogaeth yr offeirinid Pabaidcl., Er fod y Llywodraeth wedi cospi y rhai a gyflawnasant y weitlired erchyll hono, llywodraethir hwynt yn barhaus gan yr un ysbryd erledigaethus Ar y 26 o lonawr diweddaf, gwnaeth- ant ymosodiadliofruddiog ar gynulliad Protestanaidd fechan yn Acapuico, yr hyn a fu yn angeu i chwech.

HIEWAUN. Nos Lun ddiweddaf, Ebrill y 12fed, yn nghapel Bethel, pertbynoli'r Methodist- iaid Calfinaidd yn y lie hwn, cynaliwyd Rehearsal gan gan tori on dosbarth Hir- waun, er parotoi ar gyfer y gymanfa sydd i fod yno ar yr 21ain cyfisol. Canwyd yn ystod y cyfarfod y tonall canlynol:— Leipsic, St. John, Abertawe, Y Ddafad Golledig, Dinbycb, Moriah, Psalm i., Bohemia, Michael, Llangristiolus, Argl- wydd Chwiliais. Canwyd hwynt yn dda iawn ar y cyfan. Rhy fach o sylw sydd yn cael ei dalu i'r farddoniaeth a genir gan ein cantorion. Gan mai dyma y eyfle olaf i ysgrifenu i'r wasg o barthed y cyfryw, dymunwyf wasgu ar i'r eglwysi wneud ymdrech egniol i ddyfod allan yn ogoneddus er rhoddi eu presenoldeb yn y gymanfa, gan mai yr eglwys fydd yn cael y daioni deilliedig oddiwrth y gy- manfa. Cafwyd 3-chydig sylwadau pwr- pasol gan Mr. John Morgan, Ilirwann, y llywydd, a'r arweinydd. CLUDYUD.

PRIODA3AU,— Ebrill 3, yn nghapel Siloa, gan y Parch. 1). Price, y gweinidog, Mr. J. Landeg, Fitter, Monk-street, a Miss Lizzie Bavies, Dean-street—y ddau o Aberdar. Mwyn <1 beth oedd my!¡u hyw-eu dau 'ngbyd Y'¡¡ghol sercb diJedryw: G'.vyddom lod Lar.cleg heddyw —yn gynhes Yn haelaf fonwes ei anwyl fenyw. MARWOLAETHAU. (I Ebrill 9, yn flwydd oed, Hugh, mab Mr. David Powell, engineer, Hirwaun, Claddwyd of ar y 12fed, yn mynwent Eglwys Penderyn. Ebrill 11, 1875, yunliy James Roberts, Ysw., manager, Llwydcoed House, yn dra. disymwth, yn 79 mhvydd oed, Mrs. Lewis, gweddw y diweddar Lewis Lewis, Ysw-, gynt Boot, Aberdar, Cleddir hi yfory dydd Gwener.) Bydd yr angladd yn codi. oddeutu tri o'r gloch. a chleddir hi yn mynwent Hen Eglwys y Plwyf.

OnnrwBTU yr adroddiadau a roddwyd yn nghyfarfod Gwarcheidwaid Merthyr y Sadwrn diweddaf, oafwyd fod 1,710 o I wrywod, 1,6190 fcnywod, a 4,348 o blant wcdi cael cynorthwy yn ystod yr wyth- nos, a bod yr hyn a wariwyd yn £ 594, yr hyn oedd yn gynydd 0 £ 36 ar yr wyth- nos flaenorol.