Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
5 erthygl ar y dudalen hon
HELYNTION TREFORIS.
HELYNTION TREFORIS. Y mae llithiau Netti o'r Forest a'i gyf- eillon wedi myned yn hollol atgas yn y gymydogaeth hon, a hyny o herwydd eu cyfeiriadau personol anwireddus a'u hen- syniadau cableddus, y rhai sydd yn peri diflasdod ac anghysur yn y cylchoedd cysegredicaf. Onid yw yn drueni fod cymeriadau diargyhoedd, sydd wedi ym- drechu gwneud y goreu o'r ddau fyd, yn gorfod dyoddef saethau gwenwynig llof- ruddwyr bradychus a digofus, nad oes ganddynt amcan dan y nef i'w holl ysgrif- au ond bwrw eu llid ar bersonau sydd yn ceisio cadw eu penau uwchlaw tonau adfydys bywyd. Y mae yma deuluoedd yn bresenol yn gruddfan o dan gyhudd- iadau anwireddus yr epil gwenwynig hyn, a phersonau ereill yn barod i fforffetio unrhyw beth na ellir profi y cyhuddiad- au a ddygir yn erbyn eu cyfeillion a'u cymydogion. Yn awr Netti a chyf., er mwyn pob peth sydd yn deg a dynol, na chwanegwch gyhoeddi ensyniadau an- wireddus, neu ynte ymddiriedwch enwau eich tystion i gadwraeth ddyogel Gol. y DARIAN, i'r hwn yr ymddiriedwch eich heiddo eich hunain a'r hwn sydd wedi dyfod yn ddiarhebol am gadw cyfrinach, fel y gellir chwilio a oes gwirionedd yn rhywbeth a ddywedwch. Credwyf na fydd hyn ond teg a dynol ynoch os ydych am i'r byd gredu fod gwirionedd yn yr hyn a gyhoeddwch. CYMYDOG. FFUGCHWEDL Y LLWYNOG. Yn enw Twm Shon Catti, beth yw'r ysfa sydd yn ngwyr Treorci am wybod pwy yw y Llwynog? Os yw yn dweyd rhywbeth ar gam am rai o honoch, "gwyn eich byd pan y dywedant yn ddrwg am danoch, a hwyyn gelwyddog;" ond os yw yn dweyd y gwir, gellweh wella hyny eich hunain, trwy fyw yn fwy heddychol a'ch gilydd ac a'ch gweithwyr, a gwneud chwareuteg mor belled ag y medroch. Ond y gwir sydd yn brathu dynion dostaf o bob peth, ac felly mae y rhai hyn yn holi cynniint am ogof y Llwynog; ond gellweh bender- fynu cysgu yn esmwyth am y ganrif hon beth bynag. Gwelais un R. L. yn y DARIAN ddi- weddaf yn rhyddhau ei hun o fod yn Llwynog, ac wrth wneud hyny yn dyfod yn agos iawn hyd at roddi challenge i'r Llwynog. Beth mae y Llwynog wedi ei wneuthur i ti, gyfaill? Yr wyf yn sawru dy fod dithau yn un o'r clic. 'Does dim o'r Llwynog yn dy adnabod, spo? ydyw yn siwr yn fiamws, oddiar pan oedd ef yn arwain mintai ar hyd y wlad i werthu papyrau ceiniog er's rhyw saith mlynedd yn ol. Paham na Jyddech chwi, fechgyn, yn gweithio allan yr egwyddorion ag oeddech yn broffesu y pryd hwnw, yn lie llechu yn ddirgelaidd, heb gymaint a rhoddi llais yn erbyn yr holl orthrwm a thrais sydd yn y lie? Dyna ddigon i ddeall fy mod yn eich adwaen bob ewyn byw yn y He hwn. Taw pia hi, fechgyn; cymerwch yr hint, rhag fy hala allan o hwyl. By jinoo, dyma y Llwynog wedi cael y peth oeddwn yn ei ddysgwyl er's llawer dydd; ie yn wir, y sack, fechgyn bach, am ddweyd y gwir. Ond nid oes dim i'w wneud. O'm lleddir am wir be waeth." Pan fu y bos genyf ddiwedd y mis yn mesur, yr oedd yn siarad yn hynod iawn, ac yn addaw rhoddi tipyn o allowance i mi am y glo snft. Felly gweithiais yn mlaen yn galonog hyd nos y talu; ond nos Wener, pan gefais y pout ticket, gwel- gis ar unwaith ei fod wedi gwneuthur substradion yn lie addition. Aethum ato yn ddioedi, gan feddwl ei fod wedi gwneud camsynied. Dywedais wrtho yn bwyllog fod rhywbeth yn eisieu ar fy mhapyr. Ni chefais fawr reswm ganddo, ond edrychai ar y papyr fel hurtyn, ac yn methu magu gwyneb i ddweyd wrthyf. Ond yn mhen ychydig dywedodd, nid oedd genyf ddim yn well i wneud a chwi na'ch sefyll yn ol 3s. 10c. y dydd am fod eich glo mor soft. Wel, meddwn wrtho, nid oedd mor soft ag yna, neu maer felldith yn y peth. Yr oeddwn wedi enill dros 4s. 8e. pe buaswn yn cael yr hyn oedd yn d'od yn deg i mi. Gwy doch fod saith ceiniog y dynell yn d'od i mi ynol mesur y glo, meddwn wrtho. Nid ydym yn talu yn ol yr heu drefn hono ddim mwyach. Dyna yr un peth i chwi a phawb ereill. Wei, nid wyf mor soft a chymeryd fy nhrafod fel hyn, a bod yn siwr, meddwn wrtho. Dim rhagor o'ch tafod, meddai Mr. Boss; a gallaf ddweyd un peth arall wrthych hefyd, meddai, mae yn rhaid i chwi ddyfod i fyw i dy'r ewmni neu ymadael a'r gwaith. Not for, Joe, meddwn inau, a chewch dalu yr holl arian sydd yn d'od i mi, a hyny yn bur fuan. Nid yw hi eto ond deohreu gwawrie, Fe gw. d y blinds yn uwch i'r lan; Holl ystrsnciau r clio bob tipyn Wnaf ddl noethi yn y man B le mae r tooins, B le mae'r teems Sf dd am fesur pris y pi J. Dangosaf iddo beth mae y Llwynog yn ei wybod, a dichon ei fod yn gwybod mwy nag y mae llawer yn dewis. Yn awr, fechgyn, ma's a'r tools bob copa walltog, a mynwn ein hiawnderau. Y mae shwd beth hyn yn ddigon i hala un Methodyn allan o'i bwyll. Y mae talu am fesur y glo mor hen a phan oedd Addá Jones yn tori glo at wasanaeth ffarmwyr yn y cwm hwn cyn soddi yr un pwll nac agor yr un lefel o fewn i sir Forganwg. Ymarfogwn o ddifrif bob glowr trwy'r lofa, ac nid gadael i ryw un dosbarth i ymladd ar ei ben ei hun, fel y mae wedi bod yma lawer gwaith yn fiaenofol, a thrwy hyny golli y dydd. Safwn yn ddisigl yn y ddwy wyth- ien, a dangoswn ein hod yn ddynion am unwaith, neu bydd yn rhaid i ni cyn hir dalu am weithio os bydd i ni gymeryd pob peth fel ag yr ydym yn ddiweddar. Peid- lwch hidio os wyf yn cael fy stopo; bydd y Llwynog yn sefyll o'ch plaid fel bug. Fy arwyddairyw, "The work-imm's fr. end." Rbaid i mi frysio yn mlaen gyda gadael llonydd i'r ddau fos, y tro hwn. Amset ddengys beth fydd y canlyniad o stopo y Llwynog. Nid yw ty yn y cefn yn fy ateb o gwbl, am fy mod yn meddwl myned i gadw tipyn o fusnes heb fod yn faith. Yr wythnos nesaf byddaf yn rhoddi gwobr o ddwy bunt am y gAn oreu i Mr. ———. Wele enghraifft o'r mesur, a bydd i'r cys- tadleuwyr gymeryd at ystyriaeth beth yw y testyn. )If¡9 yma glamp o danwr Tri a chwecb, tri a chwech, G"Ba' tro fel Kynffongllcwr, Triachwech; Mae'n well i'r oyfaill gvloblyd I ddiai c am el fywyd, Bbag iddo g iel ei lIymud, > A'i larpio gan yr yebryd, Tri a ohwech,tri a ehweok. Gwasanaethed hynyna fel rhyw dipyn o ragymadrodd. Gwyddoch erbyn hyn beth yw y testyn. Y mae genyf lawer o bethau ag eisieu eu cael i oleu dydd; ond mae fy Ihth yn myued yn rhy faith y tro hwn. Cewch hanes y ty ar dan, yn nghyd a'r dull plentynaidd o gaagluarian yr atal-. bwyswr, brwydr fawry lludw, y pwyllgor ar ben y pwll, dydd Llun dechreu y mis, dewis delicate, arian yr ysgol, boys y nos, a llawer o bethau ereill fwy na allaf enwi ar hyn o bryd. Cofion ymfflachyddol atoch bod ag un yna oil. Yr eiddoch yn plygu dan bwysau y sanau, LLWYNOG.
PORTH, CWM RHONDA.
PORTH, CWM RHONDA. Ha! ha! ha! Cymroo'rCymeryntaflu ei gap lledr dwybig i fyny i'r awyr i geisio dal Sclemin. Cap gwag oddiar siol wag, yn hedeg gwagder ar ol gwagder, a dal gwegi, ha! ha! ha! Wedi atal chwerthin, aethum yn ddifrifol iawn dros y llythyr, ac o bob ysgrif a ddarllenais erioed, hon ydyw y ffolaf. Ynddi ymosodir ar un o'r dynion goreu, mwyaf defnyddiol, sydd wedi bod yn offeryn i wneud mwyaf o ddaioni, y parotaf ei gymwynasau, y mwyaf aidderbyn wyneb, ac ychwanegaf un o'r cymeriadau puraf yn yr holl gym- ydogaeth. Dyn a fedrbarchu pawb, dweyd ei feddwl wrth bawb, ymddwyn yn foneddigaidd tuag at bawb, ac ym- ddwyn at bawb yn ol eu teilyngdod yn annibynol ar eu meddianau a'u pethau tymorol. Waeth ganddo o ba le y byddo dyn wedi codi, os bydd yn ddyn, parcha ef fel dyn. Ac o'r tu arall, os bydd cread, ur ar lun dyn wedi bombasteiddio ei hun ac am fod.yn wr mawr neu esquire, medr I ymddwyn at hwnw yn ei goin ei hun, gan nad faint fyddo ei gyfoeth. Eto, ar hwn y myn Cymro o'r Cymer dywallt ei lys- nafedd, wrth geisio dal y Sclemin. Y mae ymddygiad y Cymro yn y peth hyn wedi peri i mi ail feddwl am ffurf y cap lledr a daflwyd i'r awyr ar fy ol er's tua pyth- efnos yn ol, gan un o'r tri wyr oedd yn cerdded yn [sigledig i lawr tua'r clwydi haiarn sydd ar ochr y ffordd fawr, nidyn mhell o bont y Cymer. Pan oeddwn yn ieuanc tua chymydog- aeth Llantrisant, plant drwg fyddai yn taflu eu capiau i geisio fy nal, ond erbyn heddyw y mae rhai bodau a fynant gael eu hystyried yn ddynion a 'boneddigion,' yn euog o'r peth blentynaidd hwn. Ond er yr oil brasnaddu yr awyr, Yn lion ydwyf fi.' Ond at ffurf y cap. Dywed penofydd- ion y gellir penderfynu y breed neu yr hiliogaeth y bydd dyn wedi deilliaw o hono wrth ffurf ei siol. Wrth gwrs, wyr Scleminodlddimamgywirdeb athron- iaeth fel honyna. Perthyn i'r natur ddyn- ol y mae. Ond pan dafla dynion eu cap- iau i'r awyr ar ol Sclemin, gall ef wrth edrych dan y cap i'r lie gwag, benderfynu ffurf y siol sydd yn arfer bod a'r cap arno. A gall hefyd benderfynu i raddau mawr yr hiliogaeth y perthyna iddynt. Wei, yr oedd y gwagle yn y cap daflwyd ataf, yn fain hir, dim fawr lied ynddo, dipyn o ddyfnder, ond fod y lining yn y cap yn ymddangos fel heb lawer o draul amo, yr hyn i'm tyb i oedd yn dangos fod tipyn o bellder rhwng top y siol a thop y cap. Ac i mi ddywedyd fy marn (a chymered pawb hi yn ol ei gwerth), mae'r dyn bia'r cap yn dyfod o hiliogaeth heb fod yn mhell iawn oddiwrth y moch, ac hefyd gofaloddyrhen Borthman ddim amgroesi y breed ac mewn canlyniad bu bron i'r gwr hwn fod mor ansynwyrol ag un o foch y Bets. A phe na buasai benofydd- iaeth yn profi gwirionedd yr uchod, y mae llythyr Cymro yn y DARIAN ddiwedd- af yn ddigon i brofi hyny oblegyd y mae y gwr y cyfeiria efe ato mor bell o fod yn Borthman na Sclemin ag yw efe o fod yn ddyn. Ond yn awr at y llythyr (1), ap- poinment y Dr. Davies. Nid yw Cymro yn cynyg gwadu yr hyn a;ddywedaisto'r blaen gyda golwg ar Dr. Davies wedi bod yn atendio gweithwyr y cwmni drwy ys- tod yr amser y buwyd yn suddo y pyllau. Ac i'm tyb i, yr oedd hyny yn gydnabydd- iaeth ddigonol, yr edrychent ar Dr. Da- vies fel meddyg dewisedig y gweithwyr, a meddyg cydnabyddedig y meistri. Pe amgen, paham na buasent yn gwrthod cadw arian y Dr. o'r cychwyniad ? a pha gysondeb oedd i ogtlere a fli-emen y cwmni yru at Dr. Davies i ymofyn cyfferi yn ys- tod yr amser yna ? Onid y ffaith mai efe oedd y meddyg? Eto, 'Ac na fuasai arian yn cael eu cadw yn y swyddfa i Dr. Davies.' Atolwg, Cymro, beth ydyw ystyr cadw arian Dr; yn y swyddfa ? Ai er mwyn y meistri ynte er mwyn y gweithwyr y gwneir hyni Onid cymwynas fach-fach a'r gweithwyr ydyw i'r meistri wneud hyn, er eu galluogi 1 gael gwasanaeth meddyg y byddo gan- ddynt ymddiried ynddo, ac o'u dewisiad eu hunain, i atendio arnynt ? A chan nad ydyw y Dr. yn cael ei dalu gan, nac yn atendio ar, y meistri, pa hawl sydd gan- ddo i ymyraeth yn y aewisiad ? 'Onid priodol yayw cael cyd-ddeall- twriaeth rhyngom a'n meistril' gofyna Cymro. Ie, ie, eithaf priodol; ond ai tybed mai wrth gadw ein harian yn groes i'n hewvllys i dalu i feddyg nad yw o'n dewisiaa y ceir y cyd-ddeafltwriaeth hwn oddiamgylch 1 Dyma fel y gWha caeth- feistri a'u caeth-weisi#n, gyda'r eithriad mai y meistri yno sydd yn gofalu am, ac yn talu i'r meddyg am weini ar slafiaid; ond yma rhaid i'r gweithwyr, fel slafiaid, dderbyn y-meddyg a ddewisio y meistri, ac hefyd dalu iddo o'u pocedau ein hunain. Ai fel hyn y ceir cyd-ddealltwriaeth rhyngom ? Pe troai yr amser, cai Cymra weled yn amgenach, yn ddiau. (ItC orphen yn am nesaf).
yl:-: CWMAFON.
yl: CWMAFON. MRI. GOL.Fel yr hysbyswyd yn y DARIAN ychydig wythnoaau yn oL sef fod rhybydd wedi ei rhoddi yn hysbysu dau} swllt y bunt ostyngiad yn y life uchod, y mae yr amser wedi dyfod 1 ben oddiar y 27ain o Fawrth. ac ar y dydd hwnw danfonwyd cynrychiolaeth oddi- wrth y glowyr at Mr. Shaw, y goruchwyl- iwr, i ymofyn a oedd yn meddwl gwneud rhyw delerau yn wahanol i'r hyn oedd ar y rhybydd. Yr atebiad oedd, y gorfodai efe ni i dderbyn y gostyniad; ond bodd- lonodd i ni gael gweithio hyd ddiwedd yr wythnos hono, sef tri diwrnod ar yr hen bris. Y canlyniad oedd i gyfarfod gael ei gynal borau dydd Iau, ger slant y graig, gan holl lowyr y cwm; ac wedi dadleu brwd am beth amser, gwnawd prawf, er gweled a oeddvnt dros weithio y tri diwrnod am yr hen bris, acarol hyny parhau i weithio ar y gostyngiad ai peidio. Yr oeddynt yn unfrydol yn erbyn gweitho y tri diwrnod am yr hen bris heb cael parhau felly. Ond os do, aeth yr hen binchiners yn fwy na haner gwallgof, ac yr oedd yn rhaid cael ail gyfarfod am ddau o'r gloch ar yr un diwrnod, yn gy- maint ag mai crots dibrofiad o 25 i 35 oed oedd yn siriad yn nghyfarfod y boreu; ac erbyn dau o'r gloch yr oedd nifer tra lluosog wedi dyfod yn nghyd yn Nghwm- bont; ac yn y cyfarfod hwnw darfu i'r hen bos mawr Calfinaidd dalu ymweliad a ni, yr hwn a darawodd y dorf a mud- andod gan ei araeth hyawdl; ond er ei holl ymdrech ef, Shanko Tafod Teg, Wil Wychiog, a Taw Pia hi, boys1 gorfuwyd arnynt dori y cyfarfod hwn i fyny ar yr unpenderfyniadaga wnawdyn ybore. Eto mynasent gael cyfarfod boreu tranoeth am 10 o'r gloch, yn vestry Penuel, er cael trydydd ystyriaeth o'r mater. Yn y cyf- arfod hwnw, defnyddiwyd y tugel i bleid- leisio, ac yr oedd y mwyafrif o ddigonyn erbyn gweithio ar y gostyniad Erbyn hyn y mae y glowyr a'u hofferynau allan. Yn awr, gydweithwyr, pan y daw rhai o lowyr Cwmafon am eich traws, gobeith- io y gwnewch roddi gwaith i gynifer ag a ellwch, fel y gallom wrthsefyll y trais a'B gormes hwn eto. UN AR STRIKE.
Advertising
mom= Cotlinau Rhad! Coffinau lumd I I DYMUNA MB. WILLIAM RICHARDS, builder ao undertaker, Coedymeib- ion, Tonypandy, tra yn cyflwynoei ddi- olchgarwch gwresocaf i'w gyteillion am eu oefnogaeth am gynifer o flynyddau. eu hysbysu ei fod yn parhau i wneud Coffinau yn hynod rhad; a'i fod yn JIll" gymeryd ag edrych ar ol angladdau, ar. olygu, gwalio y beddau, Ac., ei hun. Hefyd, y mae ganddo goflyl a thrap i'w hireo pan fydd galwad am danynt. Y cyfeiriad ydyw— MB W. RICHARDS, Builder & Undertaker, Coedymeibioc, Tonypandy. Coffinau Rhad Coffiaau Rhad DYMUN A MR. WILLIAM HOWBLM^ builder ac undertaker, 11, Pembroke Street, a 3, Little Wind Street, Aberdar, tra yn cyflwyno ei ddiolchgaroh gwres- ocaf i'w gyfeillion am en cefnogaeth am gynifer p flynyddau, eu hysbysu ei fod yn parhau i wneud Coffinau yn hynod rhad; &'i fod yB ymgymeryd ag edrych ar ol angladdau, arolygo, gwalio y bedd" au, &o., ei hun. Noder yOyf eiriad— Ms. WIIAIAM HOWELLS, Builder & Undertaker, 11, Pembroke St., & 3, Little Wind et.; Aberdare. I' REES EVANS TAILOR AND DRAPER, 45, Commercial Street, Aberchre, BEGS bo announce his nuwaroos Oua» tomers and the Publio that hid STOCK OF WOOLLENS for the Spring and dumrner (1878) is now complete, which is selected from the Best Markets, tfaft Qiality and Style of whioh cannot ba surpassed. B. E. wishes especially to call a&taxi* tion to his 50s. Suits, made from Sootofit and Blinie Chipping Nortan Tweeds,' as being the bast value that can be offered in the Trade. u SIOP DDILLAD BHAD Y GWEITH- WYR. YMAE ROBERT JOKIS, Dilledydd, ami hysbrsn ei fod yn gwerthu allux iot dda o Ddillad Parod, Hebiau, a Chap- lau am brisoedd ag y bydd yn hawdd i bawb eu oael er fod yr amser yn dlawd* Bhoddwch dro er gweled beth elliv gael am yohydig arian. m- Yn agos i Farchnad Aberda^. SALE., FARDBE, GER CLYDACK CYNEL1B Eisteddfod yn y He ochod dydd Sadwrn, Mai 25ain, 1878. Y PRIF DDABNAU COBAWL. 1. Y mae gorphwysfa eto'n ol,' gan J. H. Roberts .8 0 f A ohadair gwerth £ 1 5s. 2. Pebyll yr Arglwydd,' gan Dr. Parry SO" Y Beirniad: MB. SILAS ETAJJS. Y Programme, yn cynwys yr hOlManj? ylion, i'w cael am y pris arferol gan y^ xsgrifenydd. DAXIEL D. DATEBS, Buildings, Olydaoh, Swansea Valley. I Eisteddfod Gadeirial Caerffili. CYNELIR yr Eisteddfod uobodDydd LlOB Sulgwyn, 1878, pryd y gwobrwyir menm tnathodaa, barddJDiaeth" carddoriaoth, cmdm. Mth, &c. ArweiDydd;, dydd Thomas G. Bvuø, low4 1IIrwau. Beiraiad y traethodan, barddoniaeth, so.: Faroh. W. Thomas (Islwyn.) Beirniaid y OerddoriaethDa. R. ROOBB8, Bangor; 80 ALAW DDU, Llanelli. Cyfeilydd y dydd: Mr. D Bowan, Dowlaia. PAI* DMTTWATT—BABDDONIABTH. Am yr Awdl orea, Yr Haul' ddim lroa300 o Hnellw .6 5 a Chadair Dderw hardd. Am y Bryddeet or u, 'Trugaredd,' idlm droa '2t0 » linelhu .2 2 L'EHDDOBIABTH. Am y O&n Baritocw o.eu, yr awdwr dftowia ei eiriau 2 i Am j Don oreu ar M.C D. 0 10 ? CAIGIADAXTH. l'r Oor, heb fod dan 100 UIEWN rhif. • gano ynoreu' Then B all your light' 30 0 0 t Thlws Aur i'r Arwtia fid. I'r Cor, ddim dan 6" m!-oWÐ rhif, na saillodd dros £16 yn 8 Kjnoroi, a gano In oren L'y Msb Afradlon,' (LloJa.) 3wel y Gerddorfa 16 0 (K rr Cor o'r un gynnlleidfa, ddim din it mown rhll, a gano yn orea Molwoh yr Arglwydd,'(IFarry) 10 0 Caniateir i ddewis arweinyid. T Programme i'w gael am y pris arferty, J OBN THOMAS, Check weigher, JPwllypant^ BAD- «aa, near Caerpbilly, Yagrrienydi Lleal. BDWABD PHILLIPS, Esq., Caerphilly, TTFM* fdd.
HELYNTION CYHOEDDUS YN MOUNTAIN…
wrth ei lythyrau. Mae'r dyn yn ei fraw- ddegau yn gwta ac aneglur, a'r rhai hyny I yn ddangoseg byw o'r meddwl annhrefn- us a'u cynyrchodd. Gyda hyn o ragymadrodd, Mri. Gol., I af rhagof i brofi mor anwireddus a disail vdyw y cyhuddiadau a ddygir yn erbyn Dafydd Morgan gan y dyn hwn. Buaswn yn gwneud yr amddiffyniad yn y Gwlad- garwr ond am y reswm fy mod yn gwyb- od nad yw Gol. y papyr hwnw yn rhyw lawer o gyfaill i D. M.; tra na fuasai yn angenrheidiol i mi wneud amddiffyniad i'r brawd o gwbl yn ngwyn^-b yr ymosod- iadau brwnt a maleisus hyn arno mor bell ag y mae a fyno trigolion Mountain Ash a'r cwestiwn, oblegyd mae eymeriad y ddau ddyn yn berffaith adnabyddus i ni oil, ac ni phetrusaf ddweyd nad oes cymhariaeth rhyngddynt. Ond rhag i'r papyryn y cyfeiriwyd ato syrthio i law rhyw un nag sydd mor gyfarwydd a'r Cyfaill Morgan a'i gymydogionyn Mount- ain Ash, bernais fod eyfiawnder yn galw ar ryw un i ddinoethi yr anwireddau, ac i droi yn ol yr ensyniadau a gynwysa y llythyrau. Ac mewn trefn i brofi mai spleen ac eiddigedd sydd wrth wraidd yr ymosodiadau dichellgar yma ar ddyn diniwed, fe fydd yn angenrheidiol i mi sylwi ar gymeriadau cyhoeddus rhai o'n cvmvdogion am y blynyddoedd diweddaf. Trwy gysylltiad rhai or dynion yma a r gweithwyr flynyddau yn ol, llwyddasant 1 ddyfod yn > r minent ger bron y cyhoedd, ac oblegyd y cysylltiad hwn etholwyd hwy fel cynrychiolwyr y gweithwyr ar ddau o fyrddau yr ardal. Ond oblegyd diffyg cydymdeimlad yn y galon, fel y bernir ynaraf, tybiwydeubod ar y byrdd- au y cyfeiriwyd atynt yn ochru i'r meistri yn fwy nag i'r gweithwyr. Hefyd, yr oedd drwgdybiaeth yn dechreu bodoli yn nghylch eu cydymdeimlad ar gwestiynau cymdeithasol cyffrous, megys strikes, &c., ac fel yr oedd amser yn myned rhag ei flaen, yr oedd y cydymdeimlad yma yn myned yn fwy pronounce". Yr oedd y llygadgraff Dafydd Morgan er ys tipyn yn deall yn dda pa fodd yr oedd y gwynt yn chwythu, ac fel y gall- eaid dysgwyl, dechreuodd oerfelgarwch gyfodi rhyngado a hwynt. Ond oblegyd rhyw gysylltiadau neillduol a fodolai rhyngddo ae nn o honynt, goddefodd i'r tension fyned i eithaf ei allu; ond yr oedd ymddyg;ad cyhoeddusun o'r person- au hyn yn ei dyb ef, wedi myned mor ddrwg, fly penderfynodd, yn hytrach na gwneud cam a'i gydwybod, i bronounc- io yn erbyn ei ymddygiad anghyson. Y canlyniadfuiddogael ei daflu o un o'r I byrddau. Ond yr ydym wedi cael ar ddeall Pr person hwn, yrhwnhefyd adybir o fod yn awdwr y llythyrau sydd yn ym- ddangos yn y 'Gwiadgarwr,' anfon er ys llai na mis p amser, genadau at D. M. i geisio ganddo ei gynorthwyo yn yr ethol- lad yma am aelodau y Bwrdd lechyd. Fel dyn gonest gomeddodd D. M. gyd- synio a'rcais. Dalier sylw, wedi y rebuff yma mae y llythyrau cableddus a chel- wyddog wedi ymddangos yn y Gwlad- farwr'; o ganlyniad ni fydd llawer o an- awsder i'r darllenydd gasglu pwyyw yr awdwr, nac oddiar pa amcan yr ysgrifen- wyd hwynt. Heria yr awdwr yn ei lythyr diweddaf yn y 'Gwladgarwr,' i D. M. mewn cy- farfod a gynaliwyd yn Mountain Ash, naill a'i cynyg neueilio y vote of censure ar ddau o aelodau Bwrdd Ysgol Llanwyno, am wastraffu arian y trethdalwyr, medd- ai efe, ar yvrttend-nce officer. Pa beth a feddyli di, ddarllenydd am ddyn ag sydd yn honi rhyw gymaint o safle mewn byd ac eglwys yn medru llunio anwiredd I mor noeth a hynyna? Onid impectvr Bwrdd Ysgol Llanwyno oedd mewn dadl, ac nid yr attendance office• Cyfarfod wedi ei alw yn nghyd i ystyried ymddyg- iad y ddau aelod yn nglyn a swydd yr mepecto, ac nid yr (ttlmd nee officer oedd hwn; ac fe wyr awdwr y llythyr hyny yn ids, gan fod pob He i feddwl ei fod ef, yn anad neb, yn deall beth oedd yn my- Bed yn mlaen, oblegyd onid oedd cysyllt- iad agos rhwng y drafodaeth a'i galon ef ? A rhagddo gan ddywedyd, 'a'r un gwr irachefn, yn mhen pythefnos yn chwen- ych ac yn ceisio swydd y cyfryw ddyn.' Qwel ddarllenydd fel y mae y dyn wrth eaod y naill swyddog yn lie y Hall, yn ar- llwys ei lid ar Dafydd Morgan. Fel yr awgrymwyd, nid ymddygiad y ddau aelod yn nglyn a swydd yr attendance offi-er eedd i fod yn destyn y cyfarfod, ond eiddo yr ivsp^tor. Yr oedd cwestiwn yr attenduru-.e office* wedi cael ei benderfynu gan y Bwrdd naw mis o leiaf cyn hyny, pan y cadarnhaodd y Bwrdd eu pend-r- fyniad blaenorol i gynal y swydd yn y blaen. Nid wyf yn sier pa un a oedd Dafydd Morgan yn ymgeisydd am swydd yr attendance offi-er ai peidio, ond yr oedd ganddo berffaith hawl i wneud hyny, gan fod y swyddog hwnw ar yr un pcyd yn cyn,, g am swydd arall. Hefyd yr oedd y Bwrdd, fel yr wgrymwyd naw mis yn flaenorol, wedi cadarnhau eu pen- derfynia i gynal y swydd yn y blaen. Paham, ynte, y beir D. M. am gynyg am y swydd, gan ei bod ar fyned yn wag, dblegyd os na chawsai ef hi, eawsai rhyw un arall hi. Ond nid wyf yn petruso dweyd pe buasai y swydd yn myned yn a D. M. yn pemeoeru am dani hi, na fuasai yn llwyddo. Y cynuddiad a rill a ddygir yn ei erbyn yw, ei esgeulns od o achos W. Morgan, ja yr etholiad presenol am aelodau ar y Bwrdd lechyd. Y mae hwn eto mor ddi- sail a'r llall. Gyda phob pirch y dymun- wn gyfeirio at enw W. Morgan. Y mae y cyfaill hwn ynbobpethy dysgwyliwn iddo fod. Ond y mae awdwr y llythyr dan sylw yn tynu gasgliadau hollol ddisail oddiwrth y drafodaeth hon eto. Y mae y ffeithiau fel y canlyn:—Yn gymaint a bod Mr. G. H. White yn ddyn cyfrifol a galluog, ac wedi gwneud yn y blynydd- oedd a basiodd lawer dros weithwyr y lie, ceisiodd D. M. a nifer o weithwyr ereill ganddo i ddyfod allan y llynedd fel vmgeisydd am sedd ar y Bwrdd lechyd. Gomeddodd gydymffurfio a'r cais, ond rhoddodd iddynt ar ddeall y delai o bosibl allan eleni. Ychydig amser yn ol awgrymodd Mr. White wrth D. M. ei fod yn barod i gyflawni ei addewid iddynt y llynedd, ac yn gymaint a bod D. M. wedi addaw cefnogi y boneddwr oddiar y llynedd, a'i fod yn gwneud hyny hefyd oddiar ystyriaeth ei fod yn teilyngu hyny oddiar eu dwylaw fel gweithwyr, yr oedd yn rhwym fel dyn o ymddiried i gyllawni ei addewid. Ond nid oedd y ffaith ei fod yn cefnogi Mr. White yn profi ei fod yn erbyn W. Morgan! Onid oes pump sedd wag ar y Bwrdd ? Ac oni allai gefnogi y ddau, fel y mae yn gwneud hefyd? IN id yw y ffaith iddo ddwyn enw Mr. White o flaen cyfarfod o weithwyr, yn profi ei fod yn erbyn W. Morgan. Y mae W. Morgan yn un o'r gweithwyr ei hun, ac y mae wedi bod lawer gwaith yn brwydro drostynt, ac y mae pawb o hon- ynt yn ei adnabod yn dda. Ond am Mr. White, nid yw ei hawliau ef am eu cefnog- aeth mor adnabyddus i'r cyfanswm o honynt ag ydynt i Dafydd Morgan. Barnwyf fy mod^edi profi fy ngosod- iad ar y dechreu, mai spleen a chenfigen oedd wrth wraidd yr ymosodiad hwn ar Dafydd Morgan. Beth bynag, bydded y cyhoedd yn farnwyr rhyngom. Yr wyf, Mri. Gol., yn y llythyr hwii wedi eadw yn bur bell oddiwrth fy ng vvrthwynebydd, ac oblegyd hyny nid wyf ond megys wedi eyffwrdd ac ymyl- waith y pwne mewn dadl; ond os bydd iddo mwroli, a dyfod allan, o bosibl y bydd i ni wedi y caffom round neu ddau, fel dau glaiiator, dwymno vchydig. CARWR GwiRIONEDD.