Tarian Y Gweithiwr

COFFADWRIAETH J DA YIEt;Mae y penrllion hyn yn ddigon llithrig a synwyrol. ond ynrhy hen ffasiynol eu syniadau. Dylid argraffu cyfansoddiadau fel hyn ar gerdyn, os oes angen am danynt o gwbJ. DYNGA^WCH &C.—E«glynlon pert ddigoc, | oddieithr yr nn ar f'eddwdod,' mae yn sfay debvg yn line!! ninf bwn COR Y WIG.— Nid yw y termau carddecol J Seisnig yn gweddu yn dda yn y penillion. Yr oeddem yn credu fod y blodau blydd wedi myned o'r wlad or's talm bellach, ond dyma nhw eto. Peidiweh a chanu inor gpar- lamus ar destyn mor dlws. Dwy HADMNG Y WEDDW, &C.— At y rheoJau. gyfaill, nid oes cymaint a llinefl o'r faEddas yon ymylu ar g.y wir'defc. CoF AM M. JAMES.—Rhy brin o nswydi-deis ac eneiniad barddonol. Y LLOXGDDRYLLIAD.—Dam adroddiadol Hed dda, mae ganddo amryw o linellau a'u oorfan- au yn gloffion Gwelwch hwy wedi eG cyfnewia, a gcchelwch bwy ragJlaw Gresyn eich bod wedi defnyddio y gair angau mor ami yn y brif-odl. ADGOFION >MEBYD.—Penillion tlysion iawn. Maddeuwch eu bod wedi aros eyAyd heb sylw. GwEiTHig'R Nos, &c.—Eithaf cynghaneddol oU, onOniae rhyw air neu syniad yn andwyo pob un o'r englynion. Peidiwch a gwastraffu cymaint o anscddeiriau, a gofalwch am fod y rhai a ddefnyddiwch yn bwrpasol. Y COEYN. Y cycghanedd. SYRTHIAD Y DAIL.-Fel arfer. PAN OEDD FY MAM YN JSYDDU.—Testyn tiws. Dechreuasoch y gan yn lied addawol, ond o'r ail beaiJl i'r diwedd, yr ydych wedi aayntd y tu allan i hanfod y testyn. PRYDPidilTHWCH.—Digon llithrig, ond yr ydycb wedi troi gormod yn yr un man yn mhlith yr un syciadau. Tefiir y ddau benill olaf ailan o aches hyny. Mis GOBPHENAF.—Mai y penillion hyn yn rhy anamserol bellach. Cadwn hwy hyd nes y daw tro ar fyd. BIRAEXH TAD A MAM.—Dichcn fod y penillion hyn wedi tarddu oddiar deimlad hiraethlon ond methiant truenns fu eich gwaitb yn ei osod allan ar ffurf penillion. Chwi faddeu- wch ym gael hyn o hysbysrwydd, wnewch chwi ? Y BWGEN.- Y testyn yn rhy ddichwaeth. CusAN JUDAS.—Mae padadr yr englyn yn lied dda, ond nid yw yr esgjdl cystal. Nid yw yr acsoddeirian yn ddigon pwipasol, yn enwedig yn y llinell olaf. GwYKFA.—PenHiiou tlysion iawn. TYWYLLWCH A GOLECXI.- Ychydig yn dywyll yw syniadaeth y llinellau hyn i bawb en deall. I'R SWYDDFA.—T M Wilkins; Eurog MOil; Brychan Eilir Mai; S D Lloyd: Dewi o'r Glyn; Caiodyn

TORrR GO'J? YN OL BO'R BRETHYN. Rhyw ben ddiareb dra chyffredin gaws, Yw tori'r got yn ol be maent y brethyn. Ac yn ei phlygion ceir gwirionedd llawn, Ac yn ei CbYlltlon ryw wenwynol golyn Blinderns anffawd fel rbyw gorniog hwrdd, Faluria ein bwriadau hoff cysefyn. Fel heinyf deiliwr neidia i ben y bwrdd, I dori'r got with hyd a lied a brethyn. Yn ei hanesiaeth caf arfaethau fil, Dan graddug leni siomiant y gorphemol, Y rhai addawent fedd i'm gnoi fy nghil, Ar wyrddion lenyrcn gvvynfryn v dyfodol; Mae origfoddus hawddfyd wedi ffoi, Dros orwel gobaith- trallod yn ei berbyn, Ehaid i mi bellach i anturio troi I dori'r got wrth hyd a lied y brethyn. Rwy'n cofio am Napoleon waedlyd gawr, A'i enw'n tldychrynedig drwy'r cyfandir, Pan y tarewai ef ei droed i lawr, 'E welwai'r gwledydd mewn andwyol wewyr Ond Ow 'rwy'n oofio'r gwron wedi hyn, Dan weddnewidind hynod anghyffredin. Yn ceisio ffci niewn cjfyngderan tyn, I dori'r got with byd a lied y brethyn. Ainryfsl o deulnoedd diwyd gawn, Yn ymladd a thrafferthion yn wastadol, Drwy gydol blwyddyn foren a phrydoawn, A'n golwg ar wycfydau y dyfodol; Ond Ow r.r anterth oes daeth damwain flin. A'r gwyr a hurddiwyd hwnti'r llenynsydyn, A'r gwragedd drnain sydd yn wael eu Hun, Yn gorfod tori'r got yn ol y brethy Etighreitftiau filoedd geir drwy oesau'r byd, Ysgwaeth o wirionedd y ddiareb, Fod atugylchiadati croesyn cwrdd o hyd A dyn ar hyd ei oes yn ei gerwindeb Pan odel felgwyiltysbrydion beiddgar hy, Ryw amgytchiadau d'yius yn ein-herbya, y Does dim yn well i'w wnend na ffwrdd a ni I àOYl'j got wrth hyd a lied a brethyn. Mae'm trem i hedd drigfanau Disas Ner, Tn draiv i afael siomedigaeth prinder, Lie mae'l' preswylwyr yn en gwisgoedd tir, Gwanedig ag edafedd glan eyfisfwnier Ni cheir tufewn i'r wJsd ddioreb fach Fel hon, er chwilio'r llyfrau yn ddiderfyn; Maent uwch digonedd wedi canu'n iach I wlad y tori'r got yn ol y brethyn. P T. TAWEDOG HENRY.

YR IESU YN WYLO UWCH BEN JERUSALEM. Ar fynydd Olewydd lan, Mysg doddai miwsig diddan, A'r dyner chwa rodianol Chwarenai gylch ei aur gol. Sain crechwen a llawenydd, Ar aden per hyder rhydd, Wasgarai dros y goror Yn ddoniawl geidd anwyl gor, Mwyn emynau mewn manwydd Wnai dwsmel yr awel rydd. Gwaredwr gwin red ar gan Cenedl odidog Canaan, Miwsig hoff a grymus cant Yn mawlfloeddio milfiwyddiant; Bloeddio—'Wele, Efe fydd Ein gwridog ben Gwaredydd,' 1'r wyl fawr—yr olaf hon, Neshau mae Brenin Seion. 0 lawen ael Olewydd Hyd rodau o gangau'r gwydd Arweiniau dorf yr lQr da I Seion yn Fessiah. O iditanynt 'roedd dinas Ragorol fri, aaerol, fras, Jerusalem, yn ein nod Y deyrnas yn ei diwrnod. O mor heirdd yw muriau hon A'r tai closur taclusion Ei thyrau beilch a'i ther byrth, Rhag ing a drygau engyrth, Yn gwyiio'i phen gwehelyth Uwchlaw un balch elyn byth. Dinas lawn pechod yno- wel Iesu Teyrn-lvsaedd bron ffiamio- Anwar ddiedifar do— lesa hael droes i wylo Gwel'd dinas glan o dano—a barn Daw Bron a dod i'w dryllio, Am ei drwg, ddiadlam dro, 'Roes sail i'r Iesu wylo.

RHODD MAM.' Llyfr bach rhad a ad hedyn—Srdd a moes Yw R1 odd Mam i'w phlentyn Froli ac :• > b i febyn, I wybod fclith Mab y dyn. Bl. Ffestiniog. CYFFDY.

Yr arweinydd canu hynaf yn y Deyrnas Gyfunol ydyw bonedrliges 85 mlwydd oed. Y aaae bi werl: bocl r Jed c eplwys yn yr Isle of Wight am 70 o fiyuyddau. OAtLREN. lieh bod chwi a

———— NEWYDDIADURWR PRYDEINIG WEDI MARW YN CUBA. Yr wythnos ddiweddaf, daeth y newydd i'r wlad hon fod Mr Frederick Hughes, arlunydd a newyddiadurwr Prydeinig, wedi mawr o newyn yn Cuba, a bod rhai o'r swyddogion Prydeiuig yno wedi gwrthod ei gyncrth-^yo, Erbvn hyn, y mae y llywodraeth, meddir, wedi cael hysbys- rwydd o'r fan a'r lie, sydd yn rhoddi gwedd waLaaol ur y digwyddiad. Y mae yn wir fod Mr Hughes wedi marw ar yr heol yn Havana ond caed ei gorph, nid mewn slum, fel y dywedid ar y decbreu, ond yn mbrif ysgwar y ddinas, ar yr 17eg o Hydref. Yn marn y meddygon a fu'n chwilio'r corph, clefyd y galon, ac nid newyn, a fu aches marwolaeth y trangcedig. Diau fod Mr Hughes wedi dioddef caiedl, ond profir nad oedd yn hollol anghenog g&n y ffaith y cafwyd doler yn ei logetl. Dywedir fod Mr Hughes, beth amser yn ol, wedi hysbysu swyddogion y Gonsulaeth Brydeinig yn New York, ei fod yn bwriad* myued i Havana a'u bod hwytkau wedi ei gynghori yn gryf i beidio myned. Dywedwyd wrtho nad oedd yno alw am ei dolent o gwbl yn mhpifddinas Cuba ond yno yr aeth, er gwaethaf pob beth. Y mae yn s;cr ei fod wedi cael fod y cynghorion a gawsai yn rhai ag y buasai yn welliddo eu gwrandaw, a'i fod wedi dioddef caledi a brysurodd ei farwolaeth, a dyweyd y lleiaf.

CYFARFOD YMADAWOL YN ABER- AMAN. Nos Iau diweddaf, cynaliwyd cyfarfod dydd- orol yn Ngwesty yr Alarck, Aberaman, i'r dyben o anrhegu yr hen westywr, y Cyngorwr Thomas Rees, a'i deulu, ar eu hymadawiad o'r lie. Cymerwyd y gadair gan Mr Thos Lloyd, ITwch-gwnstabl Aberdar a'r is-gadair gan Mr B. Lewis, goruckwyliwr glofa Traaman. Yr oedd hefy l yn brosenol y Parchn T Davies, Gwawr: =< B Evans (Telynfab), Gadlys; yr Henadur W John, Pontfaen y Cyngorwr Jno Howell, Aberaman: y Milwriad T Phillips, Meistri Evan Owen, Y.H., Taliesin James. Jno James, John Howeli, Stuart-street; D Hughes (Bayron), Hywel Cynon, Jacob R Jones, Jon- athan Walters, T Edwards, Cefn House, Pont- ypridd; D Powell, D M Augus, Eos Dar, E Morgan, Mountain Ash; P D Rees, 0 H Collyer, James Williams, Bryn Cerdyn, J MacGee, Belfast: J H James, T Railton. i Abereynon. &c. Ar ol eael araeth agoriadol gan y cadeirydd. cafwyd can gan Mr W Jenkins. a chwareuwyd y delyn gan Mr Talies- in James, y gwestywr ac ar ol hyny cafwyd araeth hyawdl gan y Cyngorwr John Howell, hen gyfaiJl a chyd-fasoachwr a Mr Rees am flynyddau lawer. Yna cafwyd can ddigrif gan Mr Joe Evans. a chan gan Mr D Powell, Aber- dar. Yna awd yn mlaen at waith y cyfarfod, a galwyd ar y Parch Thomas Davies, Abei aman, i ddarllen yr Anerchiad i Mr Rees Yr oedd yr Anerchiad, yr hwn oedd wedi cael y gyfansoddi gan Mr Davies, wedi ei oreuro yn ardderchog, a darlun o Mr Rees uwch ei ben wedi ei roddi mewn ffram aur ysblenydd. Cyfeiriai yr anerchiad at y gwasanaeth mawr oedd Mr Rees wedi ei wneud i Aberaman. Bu am bymtheg mlynedd yn aelod o Fwrdd y Gwarcheidwaid yn Merthyr dros adran Aber- aman, ac am 17eg mlynedd yn aelod o'r Bwrdd lechyd a'r Cyngor Dosbarthol. Yn ystod yr adeg hono, gwnaeth lawer i slexb-au gwelliant- au mawr yn y rhan isaf o'r plwyf. Cyfeiriodd yr anerbbiad hefyd at ei fawr sel dros gym- deithasau dyngarol. a'r anihydedd mawr a dalwyd iddo gan y gwananol gymdeithasau. Bu yn mhrif gyfarfodydd yr nndeb gyda'r Odyddion bump gwaith, ac ar un o'r achlysur- on hyny cafodd yr anrhydadd o ganu, Ar D'wysog Gwlad y Bryniau,' o flaen y Tywysog I yn Marlborough House. Cyfeiriai yr anerchiad hefyd at ei lafur dros addysg. Bu am flynydd- au lawer yn aelod o bwyllgor Ysgol Frytanaidd Aberaman, ac am ddwy flynedd yn gadeirydd. I Ar ol darllen yr anerchiad, trosglwyddwyd hi i Mr Rees gan Mr B. Lewis, Treaman. Yna an- rhegwyd Mrs Rees. ar ran y pwyllgor, a set o lestri te a choffi, gan Mr D Hughes (Bayron). Yn nesaf, estynwyd oria-vr aur ardderchog i Miss Cassie Rees. gan Mr Jacob R Jones: a ffon ardderchog i Mr Rees gan Mr Taliesin James, ei olynydd fel gwestywr yn yr Alarch. Ar ol hyn, cahvyd pedwarawd gan bedwar aelod o orgorddlu Aman (Silver Band), a chanwyd pen- ] iliion gyda'r delyn gan Eos Dar. Ar ol cael | anerchiadau barddonol gan Ffrwdonwy a Bayron, cafwyd anerchiad llawn o deimlad gan Mr Rees ei hun, o ddiolchgarwch drosto ef, ei wraig, a'i ferch. Yna siaradwyd gan y Meistri Jacob R Jones, Thos Phillips, T Railton, BVan Owen, Y.H., E Morgan. Mountain Asn J H Powell, yr Henadur W John, Parch B Evans, J Kelloe, G W Wilkins, J H James, J King, ac ereill. Cawsom hefyd amryw ganeuor yn ystod yr hwyr. Darllenwyd llythyrau o ym- ddiheurad oddiwrth Faer Pontfaen, Meistri D A Thomas, A.S.. W Thomas. Y.H., W Hopkins, Capcoch, T Miles, ac ereill. Cafwyd cyfarfod gwir bleserus, ac yr oedd yn hynod gartrefol gweled Mr Rees a'i deulu yn yr Alarch unwaith eto, ac yn edrych mor dda.

COLEG Y BRIF YSGOL ABERYSTWYTH. ANRHEGION I'R LKYFRGELL. Derbyniwyd amryw o reddion gwerthfawr yn ddiweddar o'r adran Gymreig i'r llyfrgell. Anfonodd Mr Edward Griffiths, Y.H? Dol- gelley, lyfr gwerthfawr o waith Proff Marc Luerius Bochorn, cyhoeddedig yn Amstnrdam, yn y flwyddyn 16a4, pedwar plyg bychan. Cynwysa yn gyntaf draethawd galluog ar fonedd a thariad y Celtiaid. Hefyd, geiriadur Cymreig a Lladin. Heblaw hyny anfonodd Mr Griffiths amryw o lythyrau yn llawysgrif y personau canlynol :—y diweddar Barch Thomns Phillips. D,D.. Henffordd: Parch John M:lpp, Llnndain ac hefyd englyuion coffadwriaethcl am Dafydd lonawr, yn llawysgrif Gntyn Peris. Anfonodd y Parch Owen Jones, B.A., Llansant- ffraid-ym-Mychain, amlinelliad o bregeth yn llawysgrif y diweddar Barch Dafydd Rolar t, Llidiardau, ger y Bala, ac hetyd englynion • llawysgrif Robert Tomoe. Llidiardau. Derbyn- iwyd oddiwrth Miss Fry, Bristol, gopi cyflawn o'r Bibl Cymreig a argraffwyd yn y flwyddyn 1630. 8 plyg bychan, ac befyd gopi o'r Hen Destament yn unig. 163C, 2 gopi o lyfr yr Homilion, 1006. o 2 gopi o lyfr Gweddi Gyffrediu, argrafiiad 1700. Anfonodd M's I Williams. Bronhenlog, Aberystwytb, amryw gyfrolau o lyfrau Cymraeg tra dyddorol. An- fonodd Mr Nicholas Bennett, Y.H., Glanyr- afon. Llawryglyn. ger Llanidloes, amryw gyf- rolau o lyfrau ceradorol tra defnyddiol. Der- byniwyd nefyd amryw o lyfrau gwasaraethgar oddiwrth MTS Lloyd, Aberdar.

———— MERTHYR VALE. Cynaliwyd cyngherdd yn y Coffee Tavern nos Lun Mabou. Tuchwedd laf. 1897, gan y 4 Merthyr Vale Male Voice Party.' Yn absen- oldeb T Williams, Ysw., Goruchwyliwr, Cymerwyd y gadair gan Mr Michael Thomas. Cymerwyd Than yn y gyngherdd gan y d^tgan- wyr lleol—soprano Mrs J T Jones; contralto [Miss Nellie Jones (dysgybl Mr D C Williams, Meithyr) tenor Mr ldris J Jeukins, A.C.. arweinydd y Cor Meibion: baritone Mr J O Jones: bass Mr W George. Cafwyd 'Wyr Philistia,a 'Miiwyj y Gro s.' gan y Cor Meibion ac atarywiaeth gan y SdndoU b e o dan arweioia i Mt W Young, ILt i wyd wrth y berdoneg gan Mis li^m-nh Edwards (dysgybl Mr D C Williams.) a lill T .i Hughes: ac ar y crwth gan Mr W Al Eli, F, a Master T il Jenkins. Digon yw dwtyd i'r pdrsonau ftchod wneud eu gwait; yn thagt 'Roedd yr adeilad yn orlawn o v. r s wyr i rhoddi i'r cor y f. e'nogaeth a .U :r;)nt. Golygh hardd oedd gweltd do os g, Lit 0 aelodau ar y Uwyfan gyda'iarwci; ycd. Y fath lu o fechgyn na welwyd gyd«'i g; i ) 11 can-u ruorswynol erioed o'r blaer, yn y 11- hwn btth bynag. I'r gad. fechgyn. iJ.nna'i v e d gerddorol gyntaf ydyui wedi gnd <- n y n.r hwn. ac hyderwn y eawn ei gly\s ed tu yn dyfodol. Da genym fod y fath gyfeillgai v ch. yn bodoli cydrhwng arweinydd y co- at arwein I ydd y seindorf, ac yr ydym yn cr^t n fod y cor on teimlo yn ddiolchgar i Mi YOUVIL am ei anerchiad godidog iddynt prydnav n Sul diweddaf. • *\V1 T? • ?frth.u °'; y Pi*centage bysudia, byddiddo 101 ei ffordd I ostyngiad uiangenrheidiol, yn hytrach na cholli contract, am y rheswm na fvdd ei golled wrth roddi

BEIRN1 ADA ETH C Y FA iVtjODDl X Av0an EISTEDDFOD EHENEZER, HEOLY- FELIN. PENILLION COFFADWBIAKTHOL I'R DIWEDDAR BARCH IFOR HARRIS, HEOLYFELIN Ary testyn tyner bwn, derbyniwyd pump o gyfansoddiadau gan Lleddf, Meillionydd, Awel Hiraeth, Awel, a Brodor. Lleddf.' — Rhy gymylog y darllena'r gan hon. Nid yw'r wisg yn ddigon gorphenedig. Mae ynddi ymadroddion tvwyll. Sonia am y Rhcsyn Ceisiwn iEau ddea 11 i j i ( J O'r orfoledd wrtko'i hunan.' Pwy orfoledd sydd gan rosyn ? Mae rheswm i fod mewn baridoniaeth, cofier. Sonia ya yr un penill: FeMy gwelars Ifor Harries, Enaid rhosyn yn blaguro.' Beth elygir wrth enatd rhosyn? Yn ol cys- trawen yr ymadro^d, mae gan rosyn enaid. Yr wyf yn tybio weitbiau mai yr arddull Seisaig sydd yma o gyplysu enivau ein gilydd, megys pe dywedid, soul-rose;' ac os hyny sydd, dylai gael ei ysgDifenu fel hya: 4 enaid-rosyn.' Ond mil gwell yw gwpthod f Saie. i dal wrtt arddull glan, syml, eglur yr hen Gymraeg. Nid oes tarawiad tyner yu yr hell gan. 'Meillion.v(ld. BalediLidd iawn yw'r gan hon drwyddi. Nid oes un cyffyrddiad awengar ynddl mae'n Haws o frychau hefyd. Mya yr awdwr ysgrifenu'r cysylltiad ac yn ag o hyd ac yn v peniil olaf gesvd 'nghyd' a byth i gyfodli! Mae y llawysgrif yn dda. a dyna'r unig rinwedd sydd iddi. 'Awel Hiraeth.'— Dyma welliant. Llinell dd«egsi41 drwyddi, ac y mae yn llithrig a syml ddigon. Ac y mae syniadaeth y gan yn ddi- dramgwydd, er nad oes ynddi fewr i'n gogleis. io. Canig fach lan, ystwyth, yw hon. 'Awel.Mae saerniaeth y penillion hyn yn burion eto, Darllenant yn llyfn, gydas eithrio am bell air. Ond y mae'r syniadkfth yn eithaf ystrydebol-dim un ffiachiad o'r wir awen ar hyd-ddi. Paham y defnyddia yr awdwr yr hen air trwstan, ystyrbwyll?' Nid oes miwsig nac awen ynddo. GweH genym gan 4 Awel Hifaeth' na hon. Brodor '—Bron yr un feirniadisetb wna y tro i'r gan hon eto, ag eiddo Awel. Y mae yn darllen yn ddidramgwydd, ond nid oes enein- iad ar un penill. Gellid ei chanu am lawer Ifor Harries. Tybed nad oedd gan Ifor Harries nodweddion dišon pendant ac arbenigol i enyn can na wnelai y tro i neb ond efe ? Rhaid i mi gyfaddef mai siomedig yw y gystadleuaeth hon. Ond nid wyf yn ciedu mewn digaloni cy^tadleuwyr, yn envredig os mai ienainc ydynt telly rhoflder y wobr i'r goreu yn yeys- tadleuaeth, a'r goreu hwnw ydyw No. 3, sef 4 Awel Hiraeth.' Yr eiddoch yn onest. H. T. JACOB.

BEIRNIADAE-TH Y LLYTIIYR CARU. Pump o ganwyr ddanfonasant eu ilythyrau i mi, sef Maggie, Dewi, Tydfil, Parry, ac Aeronia Fach. Cofied oystadltuwyr ei bod yn fwy trefaus, a« yn fwy unol a rheoiaa cystad- leuaeth, l ysgtifenu ar un tu i'r ddaien yn unig. Maggie.'—Ysgrilena o Ferndale at ei John. fwy trefBus, aQ yn fwy unol a rheoiaa cystad- leuaeth, i ysgtifenu ar un tu i'r ddaien yn unig. Maggie.Ysgriiena o Ferndale at ei John. Llythyr byr., heb un wreicbioiien a aariad ynddo. Tybed mai pobl oer, galed. sy'n lpyw yn y cwm 4cilach na cham ceiliog?' Dewi. — O Lanbradach at ei Jane. Mae mwy o dan yn Llanbradacb nag sydd vn Fern- dale, mae'n amlwg beth bynag, mae mwy o hono yn y llythyr hWJl. Mae awydd test am briodi yn Dewi, a synwn i ddim nad yw Jane yn hoffi hyn, oblegyd dyna'r bechgyn sydd yn myndahi!. Gofaled Dewi am yr h-mae yn cael triniaeth nrw ganddo. Tydfil.'—O Ferryside at John. Hawyr bach mae yn syndod fod y papyr hwa wedi dal heb fynd yn ulw wrth weled eymainl o dan sydd ynddo. Lie brwd yw Ferry Side, er ei fod ar lan y mor, allwn feddwl. Ofui'r wyf fod yma ormod o eiriau yipfflamychol er engrailft: dywed ei bod yn caru John yn 4 anfarwol Cofier mai geiriau syml yw geiriau canad I Geiriau didrwst. Mae Tydfll yn deisyf ar John am briodi John sydd i ofyn hyn, Tydfil-nid y ti! Paid a chynyg dy; hun mor rhad Rhaid i'r merched fod yn fwy cyfrwys na hyn. Mae y sillebiaeth yn lied drwsgl, ond dyma'r unig un gohodd ddanfon ensanau (xxx) vn v llythyr Da iawn Tydfil. Tom Parry.' Aberystwyth. Cyayg ei hun i Miss Jones mae Tom, fel pe bae'n cynyg ei hun l fod yn glerc siop Nid earu yw peth fel byn Aeronia Fach. —At John. Mae fair merch yn y gystadleuaeth, a John yw cariad pobun o honynt. Diwa lytbyr dyddorol, heb lawer o lol ynddo. Mae yn lythyr cariadus, ac eto yn synwyrol, wedi ei ysgrifena yn lan ac yn bur gywir. Aerocia yw'r goreu-rhodder iddo y wobr. helAberdar. H. T. JACOB.

ABERAMAN-TYSTEB. Nos Fawrtb, yn y Plough Assembly Room, cynaliwyd cyfarfod i anifcegu Mr John Simon atalbwyswr, ag anerchiad a ffon ar ei ymddi- swyddiad, Cadeiriwyd gan Mr J Watkins. swyddiad. Cadeiriwyd gan Mr J Watkins. Wele'r anerchiad,— "Yn mhob llafur mae elw." "Gweil y.w eaw da nag enakit gwerthfawr." "AN ADDRESS presented by the Aberaman Colliery workmen to Mr JOHN SKS»NS, David street, Aberaman. HONOURABLE SIR,—Your resignation of the office of cbeckweigher at the Aberaman Col- liery affords the workmM thereat a fitting 6P- portut.i^y for testifying the high opinion thev have f mtd of you daring the many years you have worked among them as a ceal miner, and during the fourteen years you have occupied the position you now relinquish. We need hardly say that we received the announcement oj your resignatiou with mingled feelings of re- gret and satisfaction, because we aie very sorry h lose a good and faithful seivant. and yet, at t. e same time, we are proud to think that after many years of toil and arxieties you are about to find much nf eded rest by your re- tirement from active work. We are proud to record that during your association among us you have always jryved yourself an upright and conscientious man, and you have been verv diligent in watching the interests of the work- men and in maintaining the lights of labour, and by happy combication of tact and court- esy you have succeeded in furthering our best interests without unduly elashing with on- employers and disturbing unecessarily t1 e goodwill and harmony which, in the interest- of trade, it is so important to foster between employers and woikmen. We are pleased to testify to your industry and perseverance am. devotion to the impoitant duties which hav- devolved upon you, both as cneckvveigher and also as secretary to the Works' Committee. You were for a period of two years, a member of the Sliding Scale Joint Committee, and in this capacity also you rendered good service on behalf of the workmen in the coalfield, h, endeavouring to secure fair conditionsot labour for them. You have assisted the cause of edu- cation in the parish of Aberdare by yourladour as one of the managers of the Aberaman Brit- ish School until the same was transferred to thf Aberdare School Board, and the efficiency or the. schools attained from time to time prove"'1 that the management and administra- t n of th scuools by you and your colleagues wa s and business-like, ana directed in such a way as to seiva the best interests of education. Neither are we forgetful of yorr iu i gi'" eons acts, especially in remitting prtr you wages to the Woikmens' Manage- in "i Fan 1 on account of d preesion of trade. D-i sir it is the foregoing conciderations w c hav induced the wo fcmen to beg your accept f-i this address und tbe accompany io" wa lni a ¡.;ti< k as a toker. of the high estera, ii. whk ) Oll Hiv so des" edly held by us ajl. b l alf of the workmen, Jno Whitp, ('n. C-airman of C mmittee: John Watkins. vic^- chairman John Kellow, II tyd Hopkirs, Wu i -J i.t St-phen J >nes. R> Evans, John William?!. Wni Morjis. D C Day Vs. John Jcnes W J Davies. S Miles. J H Davies, J Davirs. J R -,v 1 aids, J M Patries. T R Edwards, Chailee t-snrf-.m. DD. vif's. D J Th'-m»«.. J jcvn,-ith»,r Dl James, J T Davies,B Meitdr#h. Oct., 1807.

RHOS, CILYHEBYLL. Bydd yn dda gan lua^ws. Jenkins. ijibpnrr -'——————————— GOSTYNGIAD YN MHRISOEBD HWYLIO pAMBRIAN AMERICAN AGENCY, [SEFYDLWYD 18^5], LBNION STREET. & 30, OLD HALL STREET, LIVERPOOL. Mwafeydd Aur America, Canada, New I Zealand, Affrica, ac Awstralia. Pob manyiion o'r telerau isaf, a dyddiad hwylio yr Agerleagau o'r rhadd blasnaf i bob parth o'r byd, a pkofe gwybodaeth strsll, i'w cael yn union- gyrchol o'r Gorackwyliaeth yma drwy aofon amlen wedi ei gyfeirio a'i stampio am atebiad, I gyda throad y Post. LIetyrhagorol ac kelaeth I bob dosbarth o ym, fudwyr. ymwelwyr, a gwibdeithwyr. "Teleram mwyaf rkesymol. Yn iawn i'r Laadlng Stage a gorsafoedd rheilffyrdd y ddinas. Ymofynef A- W. CfllOMAS & Co., (GWILYM) -CYMRO, Formerly Station Master Tag Vale and L (.: N w Railways, Union Street & 39, Old Hall Street, Liverpool. MORIAH, BEDLINUG. p YNELfR YR WYTHFBD EISTEDDFOD FLYJS'YDDOL yn y capel u.hod dydd Llan, lonawr 3ydd, 1.898. Beirniad y Gerddoriaeth Mr Meth Lloyd, G.T.S.C., Dowlais. Y Farddoniaetk, &c., y Parch J. T. Job, Aberdar. Cyfeilydd Mr R. C. Powell, Bedlinog Prif ddam Dyddiau dyn sydd fel glasweSltyn (T. Davies), gwobr 5p., a gwerth 10s o lyfrau i'r arweinydd buddugol. Programs yn barod. ac i'w (Jael am y pris arferol oddiwrth yr Ysg.,—JOHN THOMAS, Tailor and Draper, Beclinog, near Treooms. EISTEDDFOD SALEM, PORTH. 1 CYNELIR YR EISTEDDFOD uchod yn ^J y Town Hall dydd Gwyl Mabon, Rhag. ged, 1897, pryd j gwobrwyir yr ymgeiswyr budfi- wgol mewn caniadaeth barddoniaeth, adrodfl. chwareu offerynau cerdd, &c. Prif 4 darn corztwl- I Bendigeiig fyddo Arglwydd Dduw Israel' (J. Thomas), gwobr £ 20, a Medal Aur i arweinydd y cdr buddugol, rboddedig gam Mr R. Bevan, Jeweller, Porth. Parti o feibion, heb fod dan 30 mewn rhif, a gano yn oreu 'Milwyry Groes' (' The Crusaders'), D. Protheroe, gwobr £15, a Baton hardd i arweiu- ydd y parti buddugol, rhoddedig gan Mrs Jones, Bohemian Depot, Porth. Cor o blant, keb fod dan 40 mewn rhif, a gano yn oreu Concwest' (Rhys Evans), gwobr £ 5 a Medal Arian i arweinydd y cor buddugol. Rhoddir gwoorwyoa da i'r unawdwyr, deuawd- wyr, chwareuwyr y berdoneg, adro«id»adau, bardd- oniaeth, &c. Beirniad y gerddoriaeth,—Mr W. T Samuel, Abartawe y farddoniaetk a'r adroddiadau,—Mr Phillid Rees, Tylorstown. Perdones,—Mrs A. H. Thomas, Caerdydd. Ceir y manylion ar y program, yr hwn fydd yn barod cyn diwedd Gorphenaf, ac i'w cael am y ar ferol,drwy y post, lid. Dros y pwyllgor, T. HOWELL, Ysg., Cymru Fydd, Porth. Trysorydd, Mr. D. WILLIAMS, Tailor & Draper Hannah Street, Porth. CALPARIA, SCIWEN. CYNELIR YR Ail Eisteddfod Flj qyddol DYDD SADWRN, TACH. STain, 1897. Er dileu dyled y capel uohod. Beirniad,—Mr Seth P, Jones. Penclawdd, Llywydd,—Dr Llew Lewis, Casteilnedd. Arweinydd v dydd,—Mr Thomas Rees, Royal Queen Sciwen. Trysorydd,—Mr D. Morgan, Overman, Cwrt-y- bettws, Sciwen. Cyfeilwyr,—Miss Dinah David a Mr Nathaniel T. Rees, Sciwen. Prif ddarn corawl: I gor, keb fod dan 40 mewn rhif, a gano yn oreu '0 Gymrll Anwylaf,' John Thomas, Llanwrtyd, gwobr £ 8 ac Oriawr ar- dderchog i'r arweinydd buddugol rhoddedig gan Mri Jones & Co., Woroesier. Cora. Plant I gor heb fed dan tO mewn rkif, na thros 15 oed, a gano Y" oreai I Dirwest gariar dydd,' T- Stephens, SMwen, gwobr £3 a Medal Arian i'r arweinydd buddugol. Bydd kawl gan y cora., yn y gystadleuaetk hon, ddewis y rhif a fynont o Denor a Bass i gj-northwyo y plant. Gwobrwyon da am unawdau, adroddiadau, traethawd," Freehand Drawing, chwareu ar y Fifes a'r Cornet. Gwneir parotoadau he-laeth or cysur ymwelwyr. Programs, a'r holl fanylion, i'w cael gan yr ysgrif- enydd am y pris arferol. lc.; trwy y post, lie THOMAS JONES, Prudential Agent, Sciweal The most healthy arid RcfVeshi ng VB. JKSff Temperance Beverage is the Herb Beer made from ESS A Delightful Summer Beverage. H §S| Made from British-grown herks. Hi A 6d. Bottle makes 12 Galons gB 9m pure, refreshing, healtkfiul Hark B-eec. BR SUPERIOR IN FLAVOUR. R ^8 Try it once and you will have other. SB EVERY IIOCSEWIFE SHOULD USE IT. Insist on having BROMLEY'S. JH Sold by all Grocers, Chemists, and Stores,' In 6d., 1/ 21- and 5/- Bottles. FACTORY- BLOOMSBURY WORKS. LEEDS. JW THE BEST MM BREAKFAST BEVERAGE AT HONIE OR ABROAD. wRl H TANIRM TFBWIL 1 WD EBG For Millions and Millionaires. E| DELICIOUS COFFEE AT ■ ONE FARTHING p«r Cup. ■ B MADE IN A MOMENT. ■ |H NO TROUBLE. NO COFFEE GROUNDS. ■■ Prepared by a special process and contains all the strength, aroma, and flavour of freshly- HH ground Coffee. ^H| One Teaspoonful makes a Cup of Coffee. HH Every Housewife should use it. ^Sold by all Grocers, Chemists, and Stores. 6d., 1/ 2/- and 5/- Bottles.^Sf FACTORY- BLOOMSIUHV WORKS, LEEDS Thousands Selling. MALT EASILY MAKE MALT HOP ALES AND STOUTS. RsAl —— Delicious, Non-intoxicating, Bever- t" r p ages Healthy, Digestible, with w NERVE TONIC PROPERTIES. CAKES Cost One Farthing half-pint. Of Groccers, f, c. Sample Cakes make two gallons S;x Stamps. BRODRICK'S PATENT, Northfield BIRMINGHAM. SAVYDDFA'R D .IIL VN \m bob math o argraffwaith. 0 fil AD U RON S T SEISNIG. ] 3 3 Y Y GOREU. Y MA-E LUDGATE WATCH (ENGLISH LEVER) BENSON Yn cael ei defnyddio Dros yr holl tyd. Mewn Cases Anian, Mewn Gases 18ct Aur, £ 5 5s. I £ 12 1&3. Y rhataf, y cryfaf, a'r mwyaf parhaol o'r THREE-QUARTER PLATE, o wneuthmr- iad Llundeinig, a werthwyd erioed. An English Lever, Jewelled with Rubies, Chronometer Balance, PatentLarge Barrel, and Damp and Dust Proof Ring Band. Price £58. 5s. Yn cadw gwell amser, mor gryfed arall, ae o werth cymaint arall ag unrfijrjw Or- iawr a wneir am 95 5s. Mewn Cases ATUUQ, I gyda Crystal Glass Cryf. Yn cael ei gwneud mewn pedwar o faintii»ii am yr *n pris, £ 5 5s.No. 1, i Davnion ac Ieuenctyd No. 2, i Weithwyr Nq. 8, ac Ieuenctyd No. 2, i Weithwyr No. t. i wyr y gledrffyrdd a glowyr (yr un fat» a'r llvm); No. 4, i foaeddigesau. Mewn Cases Aur 18-ct. trwm, gyda Glar-e Crystal, i foneddigion, a2 12s.; i foae igesau, £10 10s. KEYLESS PATENT LEVER Bank Watch BENSON Mewn Cases Arian,: Mewn Cases Arifyn £5. l5. -i. oil S? f i A good Knockabout Watch for rough wear at a low price. Best London made, Three-Quarter Plate English Lever, Large, Chronometer Balance, Jewelled in Rubies, Strong Keyless Action. An Exact Timekeeper, and better value than any Keyless Watch sold for jSlO. Price JE5, extra Strength, Sterling Silver, Crystal Glass Casses. Newidir nwyddau os na fyddant yn fodd; haol. Amrywiaeth o nwyddau yn rhad ar dderbyniad cymeradwyaeth. Cyfnewidir hen Oriadurion, &c. Anfonir pob nwyddau yn rhad trwy y post, ar fy ughyfrifoldeb fy hun, i unrhyw barth o'r byd ar dderbyniad Draft, arian neu PO.O., >n daledig ar y G.P.O. T LYFR BENSON, yn cynwys prisoedd a darluniau o Oriaduron, o £ 5 i £ 500. Clocks, Chains, Engagement Rings, Jewel- lery, and Plate. Anfonir yn ddidraul trwy y post ar gais at *'?* J. W. Benson, Gwneuthurwyr i'w Mawrhydi y Frenhines, THE STEAM FACTORY, 6 i). m & 64, LUDGATE HILL. E.C., And at 28, ROYAL EXCHANGE, E. C.; ft 25, OLD BGND-ST., LONDOU, W. CLYBIAU WATCHES Croesawir apeliadauam orachwyliaefeha* I Poll manylion yn rhad trwyT p<Mt .f NOFELAU CYMREIG I '■ TWM SHOK CATTI" yu Gj-mraeg a Saesnea^ amryw Nofelau Cymreig oreill, 1Àl1.Jfõilwch am liet. Elw arferol i Lyfrwerthwyr. Cyfeiriad D. DAVIES, Bookseller, Ferndale. I MADAM JOHN THOMAS (Winner of Soprano Solo at National Eisteddfod, Llsu:relli), for Oratorios & Cunoerfes. Terms & dates apply—Station Reed Llanelli. Miss Gwen Evans M.C.W.. C.V. Is now prepared to. give Lessons in the Art of Violin Playing. Terms-moderate. Apply to 20, Belmont Terrace, Aberaman. Cleifion, daliV\ ch sJlw! Y mae miloedd yn ddiddadl wedi eael PERFFAITH WELLHAD Drwy ddefiayd4io Maddioa rkagorol MR. HENRY M. LLOYD, F.II.M S.,A.R.P.S., Dispensing and Consulting Chemist. l-i, VIOTOJHA STRBBT, MIlBTHYR Y mae y rhai sydd wedi prcrfi y meddyginiaethau gwerthfawr hyn, yn rhoddi y ganmoliaeth uchaf iddynt. Chwi sydd TH dyoddof, GELWSH NEU ANFONWCH HEB OEDI, AT MR. HENRY M. LLOYlT. F.R.M.S., A.R.P.S., Dispensing and Consulting Cllemist;. 2-S, VICTORIA ST., MfiRTIIYR TYDFIL. Darlleniad y Dwfr bob dydd. The General/eeident assurance Corpoi ation, [LIMITED] Principal CMEces,— 4fe to 44, TAY SKTBSET. PBRffH •ARD1FF OFFICE,—QUAY STREET CHAM BERS, ST. MARY STREE^. F. S. HARBRIDGB, Resident Secretary. BRISTOL OFFICE,—2, SMALL STREET. F. KORIE MILLER, Manager aad Seeretary. CAPITAL 1400,000. Policies are issued under liberal conditions, and at moderate premiums, foi the following branches of Insurance Personal Accidents of all kinds-including Rail- way and Marines. ALL ACCIDENTS and allowance for Disable- ment by SMALL POX, TYPHOID, TYPHUS, SCARLET FEVER. -DIPM'HERTA. or MFA STF.R fr» m £ 1 per annum. Fidelity Guarantees for all positionF of trAst, at rates from 5s. per cent. Tke Bonds o itfcjOorpor- aikon are accepted .by her Majesty's Grc veiuwant. Employer-Liability Assurance at Low Non- Tariff R-ites, from Is. to £100 on yearly wages. Idemnity Assnrance for damage caased by Horses or Vehicles in Streets to the persons or property of third parties, from 15s. upwards. Burglary Assurance.— All Householders shoald COTer tJfeie risk. Los$and Loss only. damage. Cowntry Houses 8s per jglOO ) Ss 9d T.wn & Suburban 5s 94 All loss is covered up to the amoiwit of the Insur auce, without reference to the value of the con tents of the house. If full contents are insurer th. Policy will be issuad at a premium of Is 6d per 9tmt. Policies tesued covering both BurgItrT aid Fire for a bremium of Sa 6d per cent. On tlia tefcal value of the contents of premises injured with a minimum premium of 7s. Local Agents appointed. Liberal rem.D.era..D. Apply for prospectuses, Src., to al»«ve BYDD —————— Win. Price, EO^a^BTTBJt, (r Hi gh Street, Pendarr-gi, Me?4ijr,. Yn ymwf led a'r GLOBE INN. ABERDAR, bob pytbtefaos ar ddydd Mawr-h, lie y gellir ymgynghori ag ef. YN AWR YN BAROdT WEDI ei gyhoeddi, pris 2s,, wedi ei rwymo heb ei rwymo, is., Llawlyfr Deddf Iawnol y Gweithwyr, 1897, yn nghyd a chyiilluniau er talu lawn, cyfeiriadau a* ddeddfau blaenorol, nodiadau a dyfarniad- iadau ar ddamweiniau, afreoleidd-dra ac esgeulusdra, cyfrifoldeb cyflogwyr a gweith- wyr, cyflafareddiad, ffurf o rybuddion, &c., GAN M. ROBERTS-JONES, Bargyfreithiwr, Caerdydd. Trengholydd dros Ddeheubarth swydd Fynwy, ac aelod o Fwrdd Llywodraethol Cymdeithas Ddar- bodol G lowyr Mynwy a Deheudir Cymru. Danfoner pob archebionat yr ^wdwr. TROEOYRHIW. Preliminary Announcement. Cynelir EISTE DDFOD Fawreddog yn y lie uchod dydd Linn Mabon, Mehafin 6ed, 1898. PUBLIC HALL, TREHARRIS. Cynelir EISTEDDFOD Fawreddog yn y 11a uchod dydd Gwyl Mabon, Chwefror 7fed, 1898. Bydd y programg rn barod yn ftilm. ac i'w cael am y pris arferol opdiwrth yr Ys;rif'enydd'-W. T. LEWIS, 20, Penn Street, Treharris. Mor i. Gan yw Cymru gvd." MARKET HALL, LLANELLY. LLANELLY CH )RAL SOCIETY EISTEDDFOD. -,A Grand Eisteddfod v Under the auspices of the above Society) will be held on Boxing Day Nezt, Deeembor 27th, 1897, ADJUDICATORS Miisic.—Mr. David Thomas, F.T.S.C., Bridgend; si Mr. Rhys Thomas, F.T.S.C.. Ystradgynlais. L; terary—Essay and Verses,-Rev. Elfed Lewis. Recitation (Enghsh)-MrD. Francis )Welsh), Mr Edwia WiMtMM. Chief Choral Compaction—'Blodeujm 4H.f,' Priae £ 20, arid Chair to the Conductor, giyen by Mr W. 0. Evans, Cowell Street, Llanelly. Male Voice Competition—' Crusaders,' f riae £ 10, atfd Set of Carvers given by Messrs Lc v, r Bros., Birkenhead. Prizes for Solos, Duetts, & Trio, 2 gu n as each. Programmes to be hai from either the Sees., Jogeph Roberts, 2:1, R.)»nuuon Streer, & YT. T. PMtHps: 11, Minn Sarwet.