Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
3 erthygl ar y dudalen hon
"QUEEN ANNE'S BOUNTY" A "REGIUM…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
"QUEEN ANNE'S BOUNTY" A "REGIUM DONUM." tro cyntaf erioed y gwelais gyfeiriad at j £ mtm Bonum oedd pan yn llano, wrth ddarllen y adl a fa ar Ancibyniaeth a Wesleyaeth ,J">g 7 diweddar Barchedigion Hugh Hughes ^o.uwTegai), a William Rowlands (Gwilym Lleyn), fcheimlais ysfa ar y pryd i wybod rhywbeth am arian o'r god Brydeinig y danodai Mr B/. fod s^einidogicn y Bedyddwyr a'r Annibynwyr yn en erbyn. Atebai Tegai:—" Y gwir yw i'r Annibyn- y** allu llwyddo i ddileu y Begium Bonum. Gwir rall yw f0d yr Annibynwyr a'r Bedyddwyr, yn sWrtfiod arian o'r god Brydeinig yn Australia, a P~?b man arall hyd y dydd hwn j a gwir arall yw, y Wesley aid yn eu derbvn yn Australia a phob arall y gallont eu sugno." Oeisiwn cyflawni *ls Bangorian-ar-Deifi" yn y Gelt y 4yddo'r hwn, a Dewi hefyd. m. n Hanes Prydain Fawr, gan y diweddar Barch. Lewis, Caerfyrddin, oeir y crybwylliad byr a |aniyn am sefydliad y Jiegium Denum ar ol dileu y ^i8m bill:—"Yn 1723, y brenin (sef George I) *^7 ei brif-weinidog, Walpole, a osododd gerbron odi'r Ynineillduwyr gael swm o arian yn flynyddol ddiwrth y llywodraeth gan eu bod yn cael eu Cauad o'r Eglwys oblegid eu hannghydfEurfiaeth, *e eto yn ddeiliaid ffyddlawn i'w fawrhydi y bren- Caniatawyd swm o arian, gan byny, yr hwn a '^ir Jiegium Donum (Rhodd Freninol), pa arian ydd yaoael eu hymddiried i flaenoriaid y Presby- e*"iaid, yr Annibynwyr, a'r Bedyddwyr, i'w cyf- .,alu i weinidogion angenus a thlodion, perthynol henwadau. Y mae yr arian uchod yn cael en yn bresenol, ond i bwy nis gellir dywedyd Y • *e eywilydd ar y derbynwyr i gyfaddef y derbyn- Oofied Bangorian-ar-Deifi a Dewi fod y di- Barch. Titas Lewis wedi marw oddiar mis 1, 1811. Yn agos i ddiwedd yr un llyfr, ond o j8,11 olygiaeth y diweddar Barch. John Emlyn ^es, Penycae, ceir y sylw a ganlyn, ar ol sylwi ^7 cynbyrfiadau ynglyn ag addysg, am ddiddym- 7 Begium Bonum :—" Ba llawer o ddadleu ar yn yn y Senedd hefyd, a gwelwyd fod yr Ym- yn penderfynu tori eu oysylltiaid a'r ^higiaid; ac y mae y blaid Seneddol newydd er yw mor unol ag y gellid dymuno iddi fod, yn j^hau i gynyddu. Torodd i lawr y Begium Bonum iddi hir wrthwynebu, yr hyn oedd fel rhyw Y*yrnaid o lwch aur yn cael ei daflu i lygaid yr j^neillduwyr rhag gweled o honynt y sachau J^n*on oedd yn myned ffordd arall." Dyma jr^ydig eto o Eiriadur y diweddar Barch. D. QShes, Tredegar :— Rhodd Freninol (Regium Donum) vl), Rhodd Freninol Lloegr, nea yn hytraob, fel r ?ylid ei galw, y Rhodd Seneddol, oedd swm o *8,0 a roddid yn flynyddol gan y Llywodraeth neu Brydeinig at gynorthwyo gweinidogion yn mhlith yr Ymneillduwyr. Anrheg oedd 11 ar y cyntaf o 500p a roddwyd gan Sior II, (ond c cyntaf yw am na ddechreaodd yr ail deyrnasu j.11 Mehefin 15, 1727,) yn y flwyddyn 1723, i'w o'r drysorfa (treasury) er cynorthwyo gwedd- „ gweinidogion ymneillduol, ao ar ol hyny y Weinidogion eu hunain, os byddent yn sefyll mewn Dywedir mai un Daniel Burgess, Ysgrifen- Cy Tywysoges Cymru, oedd y cyntaf i wneyd y aYnygiad olr rhodd hon, yr hyn, fel yr ymddengys, a ^^ymeradwywyd gan Arglwydd Townshend, Ysg. n 6tlydd y Llywodraeth, a Syr Robert Walpole, jj^Shellydd y Trysorlj s, yr hwn a gydsyniodd yn '^rthwynebiad a'r cynygiad, gan edrych arno fel a fuasai yn enill ffafr adylanwad yr Ymneilldu- 8o k° y Llywodraeth. Pan dalwyd yr arian, fchymynwyd yn gaeth i gadw y peth yn ddirgel °edd wedi eu derbyn. Yn mhen ychydig flyn- y °.edd, ar ol hyn, ychwanegwyd y swm i 850p yn 5 ac wedi hyny chwyddodd nes ydoedd yn yn y flwyddyn, rhwng y cymorth a ganiat- yu 1 r gweinidogion Ffrancaidd oedd mewn 'eisieu jrjj y 'wlad hon, a thlodion plwyf Mary in the Fields, gai^jftyda rhyw f&n elusenau ereill. Trwy ymdreoh Wi a P^ar^aus o eiddo Ymneillduwyr y deyrnas yo cael eu cefnogi gan aelodaa seneddol rhydd- y rh ^wy^c^wy(i er's blynyddoedd bellach i atal ,seneddol hon, fel nas gall neb mwy estyn edliw iddynt eu bod hwythau hefyd (a hyny EH-jo^1"088 i'w hegwyddor broffesedig) yn derbyn y llywodraeth yn y Begium Bonum, i gynal ''en yn etl plith." Daw y sylwadau ar Rhodd l-werddon a'r Queen Anne's Bounty cy&io ly%r nesaf, os nad oes rhywun arall yn ryd y gorchwyl.-Yr eiddoch &c., Asaph Gwent.
G O LOF N YRAMAETHW Y R.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
G O LOF N YRAMAETHW Y R. CY7'aliOdd yr a tta.,I, maethwyr gyfarfod mawr yn mesur sydd i gael ei ddwyn i'r senedd nesaf i drefnu yr amgylcbiadau rhwng y tenant a'r tir- feddianwr. Cydanent i beidio boddloni ar ddim llai na iawn i'r tenant am y gwelliantau a wna ar ei dir, a sicrwydd na chodir y rhent mewn canlyn- iad i'r gwelliantau a wnelo ei hun. Yr oedd Mr Howard, A.S., yn bresenol. Y Mesur Tir yn yr Iwerddon. Ymddengys ei fod yn gweithio yn rhagorol. Ba 66 o denantiaid o flaen y brawdlys yn cael penderfynu eu rhent. Cyfanswm y ihent a dalent oedd £1,616 13s Ie. Tynwyd y swm yna i lawr i £1,201 4s 3c-gostyng- iad o zC414 18s 10c, yr hyn ar gyfartaledd sydd yn zC6 5s 80 i bob un. Gostyngiad da iawn. Cynaliodd yr Ysgotiaid gyfarfodydd yr wythnos ddiweddaf i hyrwyddo dygiad yn mlaen fesur tir, ac yr oeddynt yn unfryd unfarn y rhaid dileu deddf aeriaeth cyn byth y daw tiroedd i'r farchnad am rywbeth yn agos i'w gwerth. Mae symudiad ar droed a dylanwad y mawrion y tu cefn iddo i anog pobl i gadw geifr. Mae amryw feddygon enwog yn anog eu cadw er mwyn iechyd. Mae eu presenoldeb a'a harogl yn cadw olefydau yn mhell, ac y mae eu llaeth yn faethlon iawn. Cadwai yr hen Gymry lawer iawn o honynt a tbebyg mai dyna ao rheswrn eu bod mor iach. Yehydig o anifeiliaid, raewi cymariaeth, oedd yr wythnos ddiweddaf yn dyoddef oddi wrth glefyd y traed a'r genau. Y FAKCHNAD. Gwenith Lloegr o 45s i 52a y chwarter. Haidd o 24s i 34s „ Haidd at frag o 283 i 48s „ Ceirch, Lloegr a'r Iwerddon o 22s i 26s „ „ Ysgotland. o 249 i 28s „ Rhyg o 40s i 44s „ Ffa o 40s i 42s „ Pys o 60s i 90s „ Peilliaid 50s y sach 280 pwys Peilliaid garw eto. o 40s i 42s „ Peilliad Ffraine o 44s i 54s „ MAKCHNAD LIVERPOOL.- Y ohgig o 5c i 80 y pwys; Molitgig, o 7c i 9!0 y pwys; yohgig America, o 3s 4s i 4s 10c yr wyth pwya; ymenyn gore, o 16s i 16a 60 y 12 pwys; ymenya tramor gore, Is 61 y pwys j y rhataf eto, Is y pwys. Ymddengys fod yr amaethwyr yn dechreu deall nad doeth na buddiol ydyw rhoddi haidd i'r ceffylau. Mae yn berwi eu gwaed a byddant yn rhwbio eu hunain nes tori eu croon. Gwnaer ef frag, prin gadael iddo egino, a chymysger ef am ben gwellt wedi ei dori a gwna ymborth rhagorol i geffylau gwaith. Mae cyflogau gweision a morwynion amaethwyr eleni yn dal yn weddol uchel. Yn y ffeirian cyflogi yr wythnos" ddiweddaf safent fel hyn yn Lancaster- Dynion o £ 12 i £ 15 Bechgyn o &5 i £ 8 1.0s. > am chwe' mis. Merched o £ 9 i £ 11 10s Ond ymddengys fod y bechgyn a'r merched goreu yn cytsno heb ddyfod i'r ffeiriau, felly nis gellir gwybod beth oeddynt hwy yn gael. Mae math o fuchfrechu anifeiliaid yn beth cyffredin yn Lloegr, a dywedir ei fod yn beth effeithiol iawn i gadw clefydau draw. Pa mor gvffredin yw yr arferiad yn Nghymru? Os yw buchfrechu dynion yn ateb y dyben, paham nad ateba buchfrechu anifeiliaid gyffelyb ddyben. Gynt tybid y gwnai pob dyn "Sarmwr" ond iddo fod yn ddigon cryf i ddal yr aradr,ond erbyn hyn teimlir fod eisieu addysg cyn bod yn fEarmwr da. Cynaliodd Cymdeithas Amaethyddol Freiniol Lloegr ei haroliad yr wythnos ddiweddaf. Yr oedd yno 31 o fyfyrwyr yn cynyg am y gwobran. Rhoddid yno ddeg ysgoloriaeth o P,20 yr un ar yr amod fod yr enillwyr yn aros dan addysg am ilwyddynar ol ei chael. Araf iawn yw amaethwyr Cymru yn dwyn i mewn welliantau, ac araf ydynt yn dod i hawlio diwygiadau. Maent wedi goddef yn ddigon hir, a da genym weled a chlywed fod eu hysbryd yn dechreu cynbyrfu. Mae ychydig o swn gostwng y rhenti i'w glywed yn mrig y morwydd. Gobeithio na foddlonant ar rhyw haner torth a deflir iddynt er eu cadw yn ddystaw rhag gwaeddi am y dorth yn gyfan.
YR ANELLYN.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
YR ANELLYN. Un 0 alln gwr Ofer dweyd, efe yw'r dyn Am gadair ac am gwdyn. Enillodd yr Anellyn-ogoniant Ugeiniau a'i englyn Yn mhob tyrfa, dyma'r dyn O dalent, pwy a'i dilyn Gwyr odiaeth Nantgaredig—gilient O'r golwg yn hyddig; Daneddent haid anniddig, Oil yn dân ao yn llawn dig. Ei "Aradr" wnaeth wrhydri,—penill Gwerth punoedd wnaeth iddi; Od o hercog oedd ft Darki;" Rhyfedd iawn desgrifiodd hi. Gyda'r awen a'r awenol-yr erys Hir orian'n feunyddiol; Ei fawr glod eisteddfodol O hyd yw ei fryd a'i frol. Gweydd yw'r prydydd parodol—lona wyr Y Felin Wen fy wiol; Cyfaill awen a gwenol, A dyn gwyrdd heb ffyrdd y ffol. Ceitkto. Cafodd yr Anellyn arian a chydau yn Eisteddfod Nantgaredig am ei brydydd-waith i'r "Aradr" at i "Darkey"-easeg ddall ddeallus Llandeilo Fach. LLINELLAU Ar briodas Mr J. Bees, Tegryn, a Miss E. Jonest Llwynyrhwrdd, Clydau. At allor Hymen fe aeth Rees, A'i anwyl serohus feinwen, Ac yno'n llawen ar ei bys, Fe roes y fodrwy felen; Arwyddlun yw y fodrwy gron, O'r cariad pur sydd rhwng dwy fron, Ein eyfaill roes am byth ffarwel I Undeb yr hen lanoiau, A dewis wnaeth ef rian ddel, Yn gwmni pur hyd angau; A hon fydd mwy fel seren dlos, I'w arwain yn nhywyllwoh nos. Ein oyfaill Rees a fa am dro, Yn tremio ar y merched' Ond yn mysg holl lanoesau'r fro, Fe fethodd ef a gweled, Dim un ond hon y teimlai flys, Ro'i modrwy euraidd am ei bys. 0 fewn i aur gadwynau serch, Boed iddynt f/w yn wastad, Na ddeued unrhyw elyn erch, Byth mwy i wneyd ysgariad, Ond ymgystadlu tra'n y byd Mewn cariad pur y b'ont o hyd. Bu llawer un yn Llwynyrhwrdd, Yn euro yn galonog, Ond byddai gorfod myn'd i ffwrdd, Heb gael derbyniad serchog, Ond Rees a ddaeth ar adain serch, A'i chalon iddo roes y ferch. 0 gwened heulwen ffawd o hyd, Yn ddisglaer ar eich llwybrau, A chwithau fyddo'n wyn eich byd, 0 dan ei wawl belydrau; Yn byw ar ddedwydd fryniauhedd, Y bo'eh eich dau hyd lan eich bedd. A phan yn mlaen daw angen erch, I dori'r undeb anwyl, A wnftethoch dan ddylanwad serob, rchcelsiodenedengyl; Ail gwrddyd gaffochhwnt i'r glyn, Ac ail gydfyw ar Sion fryn. J. T. PHILLIPS^ ACROSTIC. Oyflwynedigi Miss Esther Jones, Llwynyvhwrid, a ey Mr John Bees, Tegryn-pa rai a unwyd mewn glan briodas yn nghapel Llwynyrhwrdd, Penfro, Hyd IS Eanged, eanged, terfyn eich cariad Sawr cynen na ddened i ardal eich teimlad, Tangnefedd fo'n enfys i'ch bywyd cariadus, Hwyl gaffoch i dreulio hir oes yn gysurus; Eich cariad fo'n llydan a dwfn fel yr eigion, Rhychwanted anwyldeb o galon i galon. I osod anwyldeb fel tan ar yr aelwyd O oedweh ei mrddas ar allor eich by wyd j Na fydded eiifar am ddydd y priodi, Eioh ymgais fo mwyach i garu eich gily' Serchoglawn eioh mynwes fel mor yn ymdoni. John, wel, drwy ei ddoniau a ddenodd ei Efa Odidog ragorol er maint ei chyfrwysdra, Ho, hithau a'i doniau aswynodd ei Johnny, Nes mefchodd y ddau ddyn fyw'nhwy hebbriodi, Rhaglnniaeth fo wrthynt ldrwy In hoes yn dm- garog, Eu Dnw a'u bendithio a theulu lluosog, Eu cyfoeth fo'n llawer, a dedwydd pob dyddiau Sisialed Rhagluniaeth Daw'n rhwydd yn en