Y Gwyliedydd

MOBIAH. Mae llawer o newid wedi bod yn Monah y blyn. yddoedd diweddaf yma. Yr hen gymeriadau hynod —oil wedi myn'd i dderbyn gwobr. Yr oedd yr hen frawd William Williams yn adnabyddus iawn fel porthwr y moddion: bob amser yn Ilawn gwres a bywiogrwydd. Yn ami iawn byddai wedi ymgolli o dan y bregeth, nes y byddai yn dweyd yr adnodau o flaen y pregethwr. Cofus genym dala ymweliad a'r diweddar Cynfaen-rhyw dair wythnos cyn ei farw- olaeth. Gofynodd yn lled fnan, am William Williams, "0 ie," meddai, Mae William Williams yn gwybod pa bryd i ddweyd Amen. Y mae efe yn un o'r rhai mwyaf keen i farnu pregeth," &c., cymeriad hynod oedd William Williams, a theimlir fod ei le yn wag iawn hyd heddyw. Efe a aeth adref yn dra sydyn, heb gael hamdden i ddweyd gair sut yr oedd hi yn ymdaraw yn y glyn, ond nid oedd amhenaeth am ei barodrwydd. [Dywedodd wrthym ychydig 0 ddydd- iau cyn ei farwolaeth, "Conwch pan y byddaf yn cael fy ngludo ar yr elor i Llanarmonfach, os olywoh rhywun yn dyweyd ei fod yn ameu fy nghrefydd, am iddynt dewi mewn moment." Dyma eto yr hen gym- eriad gwreiddiol, Thomas Morris, Pantymaen, wedi myn'd trosodd at y llu. Byddai yn fwynhad i'n hysbryd fod mewn odfaon yn Moriah pan y byddai y ddau hen frawd yuo. Eisteddeut yn ymyleu gilydd, a byddai y nail) fel yn helpu y llall i attegu bob gair y Dyddai y pregethwr yn ei ddweyd. Ond er fod yr hen gylaeriadau hyn wedi myn'd, y mae yr Arglwydd yn gofalu am ddynion cymwys i gario y gwaith da yn mlaen. Mae yn Moriah eto ddynion rhagorol, ac y mae yno ddynioa ieuainc gweithgar wedi dyfod i le ei tadau. Ni raid petruso yn ughylch dyfodol yr achos yn Moriah.

BBIW. Mae yma gapel newydd gwych, a chynulleidfa dda. Ond llawer o newid a fu yma hafyd. Mrs Williams, Cilmawr, a'i mab Samuel Williams, wedi huno. Y blaenor gofalus, Josiah Williams wedi gadael am yr Eglwys fry, a Mrs Williams hefyd wedi ei ddylyn. Ond y mae brodyr a chwiorydd ffyddlawn yn aros, a gobaith eto am i'r achos lwyddo. Mae yma luaws o bobl ieuainc; a'n gweddi ydyw am i'r tan Dwyfol ddisgyn arnynt oil. LLwyl).

MISS PUW A MR. ELIAS JONES. Miss Puw-Nos dda i clnvi, Mr Jonas. Gobaithio eich bad yn bur iaoh- ELIAS JONES-Wel, Miss Paw, set yr ydyoh chwi ? Y mae yn debyg mai yn y Band of Mope y bnooh ehwi! Rhaid i bawb gael rbyw hobi! Yn y Band I of Hope yr ydych ohwi ya oael oySeaedra i deyrnaaa. Ond dysa fal y mae hi! Pawb at y path y bo Miss P.-Yr wyf yn bar sicr, Mr Jones, y oaniatewoh, os nadydyghyn dyagwyl, i mi ddywayd gair ar bob an o'r materion y oyffyrddaaoch a hwynt yn eich cyfarchiad i mi. E.J.-Bydd yn bleaer genyf bob amaer, Miss Paw, wrandaw arnooh chwi yn siarad, a bydd felly yn bresenol. Miss P.-Diolch i chwi, Mr Jones. Y mae genyf, yn gyntaf, i etab eich oweatiwa cyuiaf, trwy ddyweyd fy mod, trwy dmgaredd, yn bur iach. Yna, y roae gonyf i ddyweyd mai nid yn y Band of Hope y bum i heuo. Nos yfory y mae y Band of Hope I fod. Oad bum yn edryoh am uu o blant y Band of Hope, geaeth faoh Elie Tomoa, sydd yn bar sal. Gadewoh i mi gyda hyny ddyweyd mai nid "hobi" genyf yw y Band of Hope, mai nid myo'd yno er mwyn y cj fleuadra o gael "teyrnMa" yr ydwyf. E.J.-Wel, maddeawoh i mi-os wyf yn cam. gymeryd. Miss P.—Peidiwch a son am faddea. Nid awgrymais eich bod wedi troseddo. Ond buaaai yn dda genyf eiob ayzond o'ch camayniad, Yr nyf yn myn'd i'r Band of Hope o dan yr ymdeimlad o'i bod yn ddyledswydd Lfcaf fyned yno. E.J.-Wel, y mae gwahanol farnau am bethan felly. Miss P.—Oa gwelwoh yn dda, Mr Jones, oania- tewoh i mi fy mad nid yn barnu, oad 0 dan argyhoeddiad aicr ei bod yn ddyledswydd arnaf fyned i'r Band of Hope. E.J.—Ond sut felly ? Miss P.—Yr wyf wadi fy mhenodi i fyned nid am i mi ddewis hyny, ond teimlais y dylaawn nfaddhan, a gwneyd fy ngoren i gyflawni yr hyn a ymddiried- wyd i mi. B.J.—Ewoh yn mlaee. Miss P.-WeI, Mr Jones, oa meddyliwob. fy mod yn eynied yn rhy aohel ara| danaf fy hUD, nid oes genyf mo'r help; ond byddai yn rhodres ynof i ddyweyd nad oaa genyf ddim cymwysder- B.J,—Pa gymwyader (!) sydd eisiau i gycal Band of Hope yagwn i P Pa gymwysder sydd eiaiau i ddyweyd straeon ? Mias P.-Goddefwch i mi ddyweyd, Mr Jones, yn nn path, fod eisian oryn lawer o gymwysder i "ddyweyd straeon" tnewn Band [of Hope. Y mae eis;au peth oymwyader i ddewis (<atraeon" oymwys, ao wedi hyny i'w dyweyd i bwrpas y Band of Hope. Oad nid "dyweyd straeon" er mwyn "dyweyd atraeon yr ydys yno. Ao nid wyf fi yn profEeso galla neiildaol yn y ffordd hono. E.J.-Ond ya mho. both y mse eioh cymwysderau, ynta ? Miss P. -Yn un peth, Mr Jones, gallaf ddyweyd fy mod yn bnr ho £ E o'r plant. Gyda hyny, yr wyf yn sior fod gan y plant heffder o bonof finaa. A pheth arall, yr wyf yn creda yB gryf mewn llwyr- ymwrfehodiad hollol a phob math o ddiodydd meddwol. Ao at byny, y mae fy argyhoeddiad yn teyned yn gryfaoh, fod eisiaa defnyddio[pob modd- ion i roddi gwybodaeth i'r plant am niweidian a pheryglon diod feddwol. E.J.-Crell rhagfarn yn en meddylian yu erbyn an o'r psthaa y mae rbagluniaeth wedi ea darparu er cynaliaeth a ohyaar dyn yn y byd yma, aie, Miss Paw ? Miss P.-Ie, crea rhagfarn, 08 mynwoh ohwi— rhywbeth ijtgymoll y plant i ymgadw oddiwrth yr hyn a fratba fel aarffi. Ond nid oreu rhagfarn a olygwn wrth son am roddi gwybodaeth ?r plaut. Y mae gwybodaeth yn argyhoeddi, 1a rhoddi rheawta drcs ymwrthod a hi. E.J.—Rhaid i mi gael ohwaneg 0 siarad ar y mater vma gyds obwi-n03 dawoh heno, Miss Paw, Miss P.-Nos dda, Mr Jones. ♦

Ganwyd. ROWLANDS.—Hydraf 31, priod y Parch Rowland Rowlands, Brunswick Villa, Rhyl, a'r ferch. Bu Farw. PARRy-Hydref 31, Mrs Parry, 35, Trevor Terrace, Dinbych (Groesefa gynt). WYNNE Dydd Sul diweddaf, Tach. 6, "Gwennie," anwyl ac unig ferch John Samuel a Helena Wynne, Gwynfa, Brymbo, yn ddwy flwydd a phedwar mis oed.

CONVENTION LIVERPOOL. Gan fod rhan 0 Dalaetb Gogledd Cymru mor agos i Liverpool, gwnaetbum apel at Lywydd y Gynadledd am ganiatad i'r sawl a cddewisai gael rhyddid i fod yn bresenol. Gof- ynodd i Gadeirydd Talaeth Liverpool i drefnn felly. Canlyniad byny ydyw y cylch-lythyr sydd wedi ei acfon i'r Arolygwyr. Ni allai y pwyllgor sydd yn gwneyd y trefniadan weled en fEordd yn glir i wahodd neb ond gweinidog- ion, pregethwyr cynorthwyol, blaenoriaid a goruchwylwyr oylchdeithiol ac eglwysig. Tyb- ient y buasai agor y drws yn lletach yn gwn- eyd y cynulliadau yn rhy luosog i unrhyw ad- eilad sydd yn bosibl i'w gael. Gofynwyd i'r ddwy gylchdaith Gymreig sicrhau gwely i bob gweinidog fydd yn dewis dyfod. Ryo ydyw yr holl gyfrifoldeb sydd wedi ei ymddiried i lJi. Bydd yn dda gan gyfeillion y ddwy gylchdaith drefnu ilety i bob gweinidog fydd yn dewis dyfod, ond cael gwybodaeth erbyn yr adeg a nodir yn y cylch- lythyr. Dian y bydd amrai yn gwneyd en trefniadaa eu hunain gyda goJwg ar lety; ond dylem gael gwybod pwy fydd yn dytod er gsllu hysbysu y pwyllgor yo nghylch darparu cic- iaw a the, yr hyn a wnoir naill ai yn rhad, sen am bris rheeyoaoi. HUGH JONES. 14, Lowwood Road, Birkenhead. Tacb.5, 1898.

GWENFYL OWEN. VII. Yn fnan wedi hyn gyr oedd ohwaer Dr Myllon ar ymweliad a'i brawd yn Llansantiago merob ienano brydferth ao ami ea rhiuweddan, a chaaddi ddawn i fod yo gartrefc! gyda phawb. ac i wneyd pawb yn gartrefol ac yn hapus gyda hithan. Ao ni bn hi yn fair heb fwynhaa 0 gvfeiilgarwch prif denlnoedd y gymydogaeth, yn oynwyfl rhai o'r rhai rhyddfrydicaf o'r teuluoedd eglwysig. Ao aath Gtwanfyl Owen a hithan yn ddwfa i seroh y eaill a'r Hail ar nnwaith: yr oedd en tymeredd a'n'tneddiad ynlhollol gydcawe, Ao nid oedd gan y Doctor Eemawr iawnogyJritiaoh- an heb en hymddiried i'w chwaer ac yr oodd ganddi I hithau, o'r ta avail, bob yaaddiried ynddo ynfcau a gbllai, rhwng Ctifrif & chwaren, wneyd ag ef fel y mynai. Ao un pr-ydnswn yr oedd y ddsn gyd&'a gilydd yn mwynhau ea es-paoeud o de; ao wadi bod dyetawlwydd am beth amaer: y Doctor yn edryoh yn bur ddifrifol, os sad bruidd yn iael, torodd ei chwaer allan i ohwerthin, gan ddywedyd, il Lswys, yn wir, y mlllo yn rhaid i chwi gael gwrai; yn bur foac onide fe aiff eich gwyc-ab ohwi cybya a ffon loto Morganwg." "FfoDloloMorg&awg! Beth wyddooh chwi am hyd ffon Iola Mcrgaowg, GweBHiw ? Nac am lolo Mo^ganwg ei hna." "Mi a wn fwY nag a feddyliwoh ohwi, 0 ran hViJY; ODd paidiweh chwi a cheiaio troi'r stori. Dr My lion—pahare ne. phriodwoh ohwi Miss Owen yr Hafod Wea ? Y mae hi ya gem. 0 eoeth, ar bob eyfrif: ya hardd, yn gall, ao yn dda. Pahasn yr ydycts chwi'n gwrido fel yna, Lswys? A darewaia i ar y tant sawn F Eb ? Dowch, Doctor, clean breast ohoai y rwanj A dyweyd y gwir, nis gwn am neb byw y buasai cyetal genvf ei ohael yo Bhwaerysnghyfraith a Miss Owen. Wei, we], GwenlSiw, yr ydych yn siarad pymtheg yn y dwsin"- Oad nid ces food oael hanor dwsin genyoh chwi! Ond mewn difrif, Lawrys, yr wyf wedi aseddwi y gwnaethai Miss Owen wraig ardderohog i ohwi." Erbyn hyn yr oedd Ucobiad 0 wrid newydd wadi sorohuddio gwyneb y Doctor, ao yntau wedi tynu ei booed: bwo allan, ao wedi troi ei ddalenaa fel pe yr 08thai drOB reatr ei ymrwymiadau. Doctor Myllon A glywsoah chwi ? Meddyliais "FOHWI"^ ^'BA ^WEU Y° GWNEYD gwraig o'r fath oran 11 Mi feddyliail iOBll hefyd," ebai yntan, Hood chwi wyddoch fod yn rhaid oael dau i benderfynu oweatiwn fel yna, Wwenlliw Ond siaradwoh ohwi a Miss Owen, a bydd yn rhyfedd genyf oa na bydd i chwi eich dau bender- fynn y oweetiwn yna ya bar hapus. A dyweyd y gwir i chwi, pan ddaeth eich enw i fyny, fwy nag anwaifcb, yr oedd gwyveb Miss Owen yn hynod o dlws-fel pa boaaech wedi bod yn oael lliw coch yn yr un fan." "A ddywadodd hi rywbath amidanaffl, fy Ngwen- lliw i ? Gadewoh i mi gael gwybod ? "Naddo, Lewis, ni ddywedodd hi ddim am dan- osh ond dsrfa i mi ddewinio, fwy nag nnwaith, ei bod yn meddwl am danooh. Pan ddaeth eioh enw i fyny yo yr ymddyddan wrth y bwrdd te, yr oeddwn bron yn aior fod ginddi rhywbeth yn ei meddwl yn eioh oylch." We], Gwenltiw faob, obwi a wyddooh y byddaf yn arfer ag ymddiried fy aghyfrinaohaa i ohwi— dyma y sectets diweddaf. Darllenwoh hwn yna, ailaD, os gwelwoh yn dda," ebai y Doctor, gan estyn llythyr i'w ohwaer. Hithau wedi tafln edrychiad drosto, a ddarllenodd Anwyl Dr Myllon,-DerbyuiBil eioh llythyr cared- ig, dyddiedig ddoe, DO yr wyf yn pryanro i'w ateb. Yr wyf ya gwerthfawrogi eioh meddylian uohel- rhy nobel-am danaf, a gallaf eioh siorhau fy mod inan yn meddu parch oywir i chwithan, a phe bnssai yr amgylohiadau yn wahanol nid yw yn au- mhosibl-ond dyna: i arbed pob gair nes yagrifen beliaob yr wyf 0 danymrwymiad eisoes. Ydwyf, gyda. phob parch i ohwi, a phob dymuniad da, Gwenfyl Owen." Dyna fol y mae pathan yn bod, Gwenlliw. Fe ddywedodd y Cadben fy mod yn rhy ddiweddar." Ar hyoy dyna goro'r drwe, a'r forwyn yn dyweyd Cadban Roderick, yn gofyn am eioh gweled, Doctor, oa gwelwch yn dda." )

/"i ENERAL DRAPER & GROCERY STORES. HjT Wanted an IMPROVER or JUNIOR HAND, about 18 years of age, to live in.-Apply, stating terms, to EVANS, Cambrian Stores, Tal&arnau. PHEGETHAU (SEISONAEG) GAN Y PARCH. RICHARD ROBERTS, Llundain. MY EARLY MINISTRY, (PRIS 3s. 6c.) CONTENTS :-The Living One-Man and Religion Mutually Exalted—The Influence of Futurity—The Cross of Jesus—Power with God—Christ Rejected- Pilate's Question—Meetness for Heaven-Nicodemus -Leper Cleansing—Precious Thoughts—God, the Only Rest of Souls-Heavenly Places. MY LATER MINISTRY. (PRIS 3s. 6c.) (Allan 0 argraff). MY CLOSING" MINISTRY. (PRIS 3S. 6c.) CONTENTS:—Christ, the Man of Peace-The Golden Candlestick—Laodicea—The Glory of the Saints- The Highest Wisdom-Cain and Abel—Life and Light—The Law, a Schoolmaster—God Drawing and Man Coming — The Priesthood of Christ — Wrong Views of God Corrected-The Ethiopian Eunuch- Saints the Property (i)f Christ-The Lame Man Heal- ed—The Destruction and Re-construction of the World. LLUNDAIN CHARLES H. KELLY, 2, CASTLE STREET, CITY ROAD. Y mae y Wasg Seisnig yn gyffredinol yn rhoddi y gair uwchaf i Bregethau Efengylaidd Mr Roberts. Gwneleat les i galon pob Cymro a allo eu darllen. THE REDDITCH NEEDLE TRADE.-The way in which the Needle Manufacture has clung to Red- ditch and its neighbourhood has been strikingly illustrated within the last few days by the amal- gamation of the firms ot Henry Milward & Sons, Limited, and J. k M. Mills & Co. Both these firms huve existed under the same names since the beginning of the last century, Messrs. Mills having been established in the year 1706, and Messrs. Milward in the year 1730. Messrs. Milward have been the owners of the old-fashioned and pretty rural Needle Mill known as Washford Miils, Studley, since 1790, the same Mill having been in the occupation of Messrs. Mills for thirty or forty years before that date. Times have changed, and the united business will now be carried on at the extensive and thoroughly equipped modern Mills of Messrs. Milward, Washford Mills, Redditoh, where eight hundred pairs of hands are employed in making Needles and Fish Hooks. ALTUDIWCH Y GELYN. WNEWCH EIOH CORFF Yq AMDDI3,F7J<fi,A YN ERBYN AFIECHYD. v JlSt ■ j' fKite'sTf BLOOD plLLS 'JL? A Y MAE HUGHES'S BLOOD PILLS Yn Braaaa a Pharo y Gwaed, yn cryfhau a Rheol- aiddio yr Ystymog, yn goaod yr Afa mawn oyweir a ohyfiwr i weithio, yn oynhyrfa iachasol-weitferadiad yr Arenan. Yn Cadarnbaa y Nerves, yn oymhell llifiad iaohusol o'r Bile, yn lirio y Croen o bob nam, ya Rheoleiddio y ooladdioc, ao yn dwyn blodau ieohyd i'r graddiaa. Y MAE YN ATTAL A IACHAU. TTTTriTTTTiQ! Y Soarvy, Croen-doriad&a, Corn- XlUvJlliliu O wydon, Eczema, Sjrofala, Erisi- BLOOD pelaB, (y Blast Pen-Boen, Afa "DTT T Q Ddrwg, Rhwymedd, Gwendid rllibO. Nerves, Blinder Ymenyddol, Isel- der Yspryd, y Piles, (Jwsg-fethiant, Aahwyldeb yr Arenau, Gwynegon, Dilfyg Traal (Indigestion) Billioasneas, Cafn-boea Sylwch ar y Trade Mark hwn SEF LLUN AR BOB tI, I I I Y GALON BLWCH. I HEB HWN TWTLL YDYW. Y MAE Y PILLS ffYN YN GYFADDAS AO ANMffRISIADWY I Wyr a Gwragedd Meibion a MerchecL ^•Y MAENT YN 1ACHAU AR OL I BOB PETH ARALL FETHU. REB OEDI DANFONWOH AM FLWCEI 0 Hughes's Blood Pills. Gwerthir llwynt gall bob Chamiat a Gwerthwyr Patent Medicines am I/l| 2/9, 4/6, nsu dassfoner eu gwerth naewn stamps can P.O. i'r gwaenthirw. JACOB HUGHES, Manufacturing Chemistf PENARTH, CARDIFF, Ar werth yn America gan R. D. WILLIAMS. Chemist, Piymontb, Penn. GOMBS'S BALM! ELI AT BOB OLWYF! I Gomer s Balm A iaoha Q-lwyfau ar y Tra^a, CJuusuu, Gwddf. fps, Erisipeias. Manaa Llidiog, a Digroenead, Oornw^don Orawnllyd. ra -I', iach! Fronan a Phea Gomer's Balm~ P158, UUU1UJ. JJ Traed Cbwysedis. Tori- ssdaa alian, Or sol yn Mhanau a Gwynsban Plant, i Llygriadaa a Llosgiadan yn cihob rhaa o'r Corff. Gomer's Balm AinohaDiwylaw Toriadol Llygstd so Amrsntaa Dol- ■artss. Crafo, Senrvy, Gwyn en, 0 Poenus, Chwyddiadan, Tarwden, us, & Y mae GOMES' BALM yn hynod eflfaithiol at bob math o Glefydan aUanol y Oorff, Rhoddac prawf arno. werth gan bob Chemist a gwerthwr Patent Medi eine y blwch, neu danfoner ei worth mewn stamps i'r Dargan, fyddwr, JACOB HUGHES, Manufacturing Chemist, PelZarth, Cardiff

a'r athraw yn myned yn mlaen gan deimlo fod dirwest ar onwaith yn amod ac yn effaith llwyddiant yr efengyl. Tra yr oodd petban fel yna yn troi yn fy meddwl, mi a feddyliais beth arall, a dyaia hwnw y gallesid cael cyfarfod dirwestol da iawn-prydnawn Sul dirwest, neu ryw noson yn ystod yr wythnos hono—trwy ddarllen y Brageth hon; neu hono or "I bwy y mae gwae," &c. Dylid cael darllenwr go dda, a'r darllenwr go dda hwnw wedi ei ddarllen rai gweithiau er mwyn iddo ei darllen heb hic-hao, na dim o'r cyfryw; ac iddo ofalu peidio ceisio dynwared Mr Evans yn siarad. Rhyngoch chwi a minau, mi ddarllenais i y Bregeth ar "I bwy y mae gwae er's talwm. Cyhoeddwyd yn mlaen Haw beth oedd i fod, a daeth llon'd y capel yn reit llawn, yn cynwys gweioidogion a blaenor- iaid, yn gystal rg aelodau y gwahaaol enwadau yn y pentref, heblaw ein pobl ni. Bn raid i mi fyned i'r pnlpud, a gellwch feddwl fy mod yn bar nerfioa; ond, sut bynag, cafodd y gynnlieidfa ei hoddloni. Beth pe bai i chwi gymell eraill i wneyd y prawf ? Pan oedd psthan fel yna yn ymferwi yo fy mhen daeth owag yn mlaen, Be yn fy oghwsg mi a freuddwvdiais freuddwyd hynod iawn- hwyrach y eewch wybod beth oedd 0 y tro nesaf. 'RHEN WE LLWYD. [Dymuna y 'Rhen Wr ddioloh yn gywir am bob gair caredig a anfonir iddo y dyddian hyn. Y mae Y rhai byny yn gryn lawer, rhwng pawb.—GOL.]