Seren Cymru

—*— Allan o'r Wasg, «ANES PRYDAIN FAWR: Yn Wladol a Chrefyddol. Gan y diweddar BARCH. Titus Lewis. Wedi ychwanegu iito, a'i ddilyn i lawr hyd yr amser presenol, gan y Pakch. J. S.Vi.YN JOiVKS, A. C. Pris, mewn rhanau (gyda'r darlun) lis. Oc. „ banner rhwym „ 13s. Oe. „ mewn croen dafad „ 14s. Oc. YR ATTODIAD sef Hanes Prydain Fawr olr amser y gaJa wwyd ef gan y Parch. T. Lewis hyd yn bresenol. Gan J. Emlyn Jones, A.C. Gellir cael hwn yn gyfrol ar ei ben ei hun, pris 3s. 6ch. Gellir cael y llyfrau hyn drwyanion at y Cyhoeddwr, Win. M. Evans, Caerlyrddin. Ar dderbyniad tal am danynt, dan- ibBirhwyntynrhadiunrhy.wgyteiriad. Newydd ei gyhoeddi, pris Dwy Gevrdog, ■ & i BYR-HANES LLOEGR A CHYMRII, Wedi ei dynu allan o Waith M'Culloch a Deiliadeb ddiwedda^y Iiiywodraeth. G«x*w*«ia.d.—Crynodeb O Ddeiliadeb (Census) 1851—Cynnydd y boblogaeth—Golwg ar siToedd Lloegr a Ciiymru—Cyflwr amaethydd- iaeth a llaw-weithfeydd ynddynt, eu poblogacth, eu harwynebedd, ea ritaniadau yn trantrefi a phlwyfi, eu pnf dretydd ac afonydd, yn nghyd & niter yr aeiodau a ant'omv o bob air i'r Senedd—Cyynodeb o'r gwa~ bttaoi enwadaucrefyddol yn Mhrydain Fawr, yn nghyd ft'rnifer oedd y/s wyddfodol yn y gwasanaeth cyhoeddus ar ddydd y cyfrifiad, yn ol ystkdegau Mr. Horace Manw—Taflenl Llinacbol o ISeoau Coronog Prydain Fawr, o Egbert oWessex yri y ilwyddvn 827,i lawr hyd y frenlnes Victoria; yn dangos y dydi yr esgynasapt i'r orsedd, amser eu marwolaeth, &e.—Tateithiau presenol Prydiin Fawr,—eu prif drefydd, eu poblogaeth,a'r modd y daethant i feddiant y deyrnas hon. Ar dderbyniad 3c. mewn postage stamps, danfonir copi i uurhyw gyfeiriad drwy y llythyrdy; 12 ar dderbyniad Is. 8c. Cyhoeddedig gan Wrn. M. Evans, Seren Cymru Office, Carmarthen. AT ETHOLWYR SIR GAERFYRDDIN. FONEDDIGIOJI, -ir Yr wyf wedi fy ncisyfii gan gnrff a dylanwadol 0 Ethol- wyr y Swydd hon, i ddyfod yn mlaen i lanw y gwagle a achoswyd yn eich cynnrychiolaeth drwy farwolaeth alarusMr. Saunders Davies, ein diweddar Gynnrychiolydd cyfaill; oblegid, pwy erioed a'i adnabu ria theimlodd na feddiarinai yn y galon gywir, bur, a charuaidd hoso gyfaill cryf a dianwadal. Nid oes genyf yrfa Seneddol i apelio ati; ond fel efe, martvolaeth pa tin y cwynwn yn awr o'i berwydd, yr wyf wedi cael yr anrhydedd o wasanaetbu amrai hlynyddavs yn eichtnysg fel Cadeirydd y Sesiynau Chwarterol. Y cyfeillgarwch a ffurfiais ym?., nid adnabu unrhyw lei- had na chyfnewidiad; ac yr ydwyf wedi fy i gytfyrddiad a phob dosparth yn y Wladwriaeth. Yr wyf yri dM gafael YIl Y" un syyiadan Cymraedrol (Cc/iservative) agedwais erioed; ond ni \^yr neb j'fI well nil ehwi eich hiinain pa fodd y mae pleidiau gwladwrioethol wedi ymgymmysgu y. telyayddau diweddaf, a'r Uinellau I\'n gwabaniaethcnt weJi dyfod yn fwy aMID. lwg; tra y mae teimladau mwy' rhyddgarol wedi teyrnasu vn iiihob ealon. Ymddengys, gan hyny, ei bod yn awr yn fwy angcurhifiuiol nag erioed fod y rhai a anfonir am y waith gyntaf i Dy Y Cyflfredin, i beidio addaw ymlyniad dall ac anysgogol wrth unrhyw Flaenor neu Blaid yn y Llywodraeth, ond bod yn barod i benderfynu ar ofyniadau, fel y byddont yn dyfod o'u blaeri yn ol argyhofedSiad eydwybodol. Yn unol a'r mwyrif o fy nghydwhdwyr, yr wyf yn mawrygu LlJ- wodyddiaeth (Policy) Arglwydd Palinerston, pa un, mewn amser o anhawsder a pherygl, a ddaliodd i fyny ogoniant henafol y deyrnas; ac yr wy f yn cymmeradwyo y penderfynoldeb a amlygwyd yn olynol yn nyfroeddy Chiweaid, i beru i'r Faner Brydeinig gael ei phatfbu ya irihob chwarter o'r byd. Cwestiwn y Dreth Eglwys, yr wyf wedi hir ddymuno gweled ei orpheniad ac 4,'r olwg hynv. dymunwyf i'r pwnc gael ei gymtiaeryd i lyny gan Lywodraeth y Dyad; ac nid wyf yn tybied fod y pwnc o Addysg Gvffredinol, yr hwn sydd mor agos at galon pub dyn (fo, yn debyg o gael ^i ddwyn i derfyniadlhvyddiannus, cs gadewir ef yn rjwylaw Aelodau.unigul., 11 unrhyw festtr o Ddrwygiad Seneddol a allai llithriad amser ei 'ddwyn yn angenrbeidrol a gynnygia t belaethu yr hawl o blcidleisio i ddyn ion o Addysg, o Wybodaeth, neu o Gyfoeth, mi a fyddai yn barod 1 roddi fy ystyriaeth anrahleidgar iddo ac i gymhell pob cynnildeb yn swyddfeydd y Llywodraeth, y rhai a fyddant yn gydweddol a gwasailaeth foddhaus, a ehadwria^th yr amddiffynfeydd cenedl- aethol. Dymunwn pe gallesid bebgor ymgyreK i'r sir y tro hwn; fel o gylch beddrod ein diweddar anwyl gyfaill ymadawedig y gallai pob peth fod yn heddychlon a thauel, fel y farwolaeth y bu efe furw o honi; ae fel na byddai na grir chwerw, nae anngharedig ilw glywed, Ond oblegid yr annogaeth a dderbvniais drwy addeividion cefnegol, nid ots genyf hawl na gallu i encilio. Y mae bvrdra yr amser sydd yn cyfryngu rhwng hyn a dydd y Cynnygiad (Nomination Day) yn el wneyd yn annibosibi imi dalu yraweliad cyfeiilgara cliwi yn bersonol; ond ni fyddaf bytb, ez hyny, yn ddifater yn nghyflawniad y dyledswyddau awnewch eu bymddiried. r i mi. Ni illaf amgyffrefl i mi fy hun un abrhydedd ddaearol uwch cl chael eich gwasaiiaethu, nagun gwasanaeth yn fwy ardderchog. Ydwyf, Foneddigion, Eich gostyngedig a'ch ufydd was, DAVID PVGH. Manorafon, Mehejin iydd,