Y Goleuad

EMYNYDDIAETH CYMRU CYN Y DIWYG- IAD METHODISTAIDD. AT OLYGYDD Y GOLEUAD. Syr,—Yn fy llythyr ar y testyn ucliod yr wyth- nos o'r blaen, dywedais fod mam y Parch. T. J. Wheldon, B.A., yn gorfoleddu. Nid felly. Er mai hi oedd yn cymeryd y blaen yn y canu, nid hi oedd yn gorfoleddu, ond Mal, Llwyncel'yn, neu y Modryb Mal y can a Ceridwen Peris iddi mor dlws yn y Gymraes am fis Chwefror diweddaf. Caniatewch i'r cywiriad hwn ymddangos. Yr eiddoch, &c., Bryni-efail. EVAN E. JONES,

CHONFA YR UGEINFED GANRIF. AT OLYGYDD Y GOLEUAD. Anwyl Syr,—Fel un sydd yn teimlo dyddordeb yn lhvyddiant y Gronfa uchod, gyda'ch caniatad, dymunaf roddi awgrymiad tuag at chwyddo y swm,, a. hefyd roddi cyfleusdra i'n plant wneyd eu rhan ynglyn a'r symudiad, trwy sefydlu cronfa ar- benig iddynt hwy. Oni ellir rhoddi 'medal' i bob un a gasglai swm penodol tuag at y gronfa o, hyn i'r adeg y bydd yn cael ei chau i fyny. Gellid ar un ochr gael ychydig eiriau yn dangos amcan y casgliad, ac ar yr ochr arall argraff Howell Harris neu Charles o'r Bala. Yr wyf yn sicr y bydd i'r ymdrech hwn o ran y plant yehwallegu rai canoedd o bunau at y gronfa, ac enyn dyddordeb yn ein plant tuag at y symudiad teilw'ng hwn yn ein plith. Yr eiddoch yn gywir, Stockton. T. ROBERTS,

AT Y CHWAER CRANOGWEN. AT OLYGYDD Y GOLEUAD. Syr,—Bum yn Nyffryn y Rhond'da yn ddiwedd- ar, ond braidd y mae eisieu ymweled a'r rhanbarth i wybod am y daioni mawr wna y Symudiad Dir- westol ymhlith y gwragedd a'r merched. Dechreu- wyd yn Jerusalem, lie priodol, fel lie o ddyranwad a lie canolog i'r Dyffryn. Gan fod ein chwaer dalentog ac ymroddedig yn llywyddui y mudiad, y mae pob argoelion y daw yn llwyddiant mawr. Fy amcan yn hyn o lineil,au, yw awgrymu ar iddi gy- meryd i ystyriaeth y dymunoldeb o sefydlu cang- henal1 i'r Mudiad Dirwestol Cymreig hwn, yn ngwahanol drefi a, phentrefi ein gwlad. Hwyrach fod rhyw gymaint. o'r gwaith da hwn yn cael ei ddwyn ymlaen yn ei wedd Saesneg yn ein trefi, ie, ein trefi Cymreig. Sefydler canghenau Cym- reig i'r symudiad d:a hwn, yn hollol ar linellau Cymreig, ac yn sicr daw o hyn ddaioni. WILLIAM O'R DB.

APEL MR. W. 0. JONES j B.A. AT OLYGYDD Y GOLEUAD. Syr,—Mae rhywbeth dlieithr iawn yn yr ym- d,re,cili i roddi i Mr. W. O1. Jones yr hyn ag y mae wedi anfon oais ami dano i'r Gymdeithasfa, trwy law yr ysgrifenydd, yr hon Gymdeithasfa a gyn- helir mis Ebrill, yn Colwyn Bay. Os ydyw y Cy- fundeb i rodio wrth red a threfn, yr wyf yn methu a, gweled pa fodd y gall yr ysgrifenydd roddi sylw i ffrwyth yr ymdrechiad; na pha fodd y mae yn bosibl anfon unrhyw achos i'r Gymdeithasfa ond trwy Cyfarfod Misol y sir y perthyna yr achos iddo. Dieithr ryfeddol ydyw y rheswm cryfaf a fedd y blaid amddiffynol, sef, nad oes dim J'll y rheolau yn erbyn i'r Gymdeithasfa roddi i Mr. W. 0. Jones yr hyn y mae yn ei ofyn am dano. Os felly nid oes dim yn y rheolau ychwaith yn rhoddi hawl i'r Gymdeithasfa eu rhoddi; ac os y bydd i'r Gymdeithasfa eu rhoddi, fe fydd hyny yn groes i arferiad, a pha drefn a, fydd ar y Cyfundeb wedi hyny ? Yn un peth fe ganfyddir y Cyfarfod Misol mewn sefyllfa ryfedd a difrifol. Y gofyniad yw, a oes hawl gan y Gymdeithasfa i roddi i Mr. W. 0. Jones yr hyn a ofyna am dano, a hyny ar ol i'r Cyfarfod: Misol a'r pwyllgor roddi dyfarniad' a phenderfyniad ar yr achos, a'r penderfyniad wedi ei gadarnhau gan y Gymcleithasfa, a hyny yn flaenorol i anfon cais am ail brawf, ac hefyd yn wyneb ymdrech y pwyllgorau amddiffynol yn methu a dyfod a dim fel ag i beri i'r pwyllgor lie- wid dim ar ei ddyfarniadp Bydd yn ofynol i'r Gymdeithasfa gael sicrwydd gan y tystiolaethwyr y bydd iddynt fyned ail waith dros yr un lith. Dylid cofio nas gellir gorfodi gymaint ag un i ail adrodd yr un peth, yn enwedig y prif dyst, yr hwn a ddywed mai ei ffordd ef yw, un waith a, dim ond unwaith am byth. Liverpool. E. J.

TRYSORFA Y GWEINIDOGION. AT OLYGYDD Y GOLEUAD. Syr,—Y mae sylwadau "Pregethwr" yn agor cwestiwn mawr a tlira, phwysig. Mor bell ag y mae y gweinidogion a'u teuluoedd yn myned, yr oil a ellir ei ddweyd a mdani ydyw, ei bod yn well na bod hebddi. Y mae llawer o'r clybiau yr ym- unir a hwynt gan y gweithwyr, yn tra rhagori yn eu darpa,ria,eth. Rhaid i weinnidog fod yn sefyd- log wael cyn y gall gael 7s. 8c. yr wythnos drwy'r flwyddyn, neu yn 70ain oed heb bregethu. Os yn wael, o'r 7s. 8c. rhaid iddo dalu bill y medidyg, yr hwn swm sydd yn liawer rhy fychan i glirio hyny; tra y mae clybiau y gweithwyr yn clarparu ym- weliad y meddyg yn rhad. Y mae yn dda mai an- aral, ar y cyfan, y olywir fod pregethwr Method- ist yn sal. Nid ydwyf finau mwy na "Pregethwr'' yn ameu ffyddlondebi a, gofal didwyll y brodyr sy4d yn gyfrifol am ei gweinyddiad, canys nid oes gan- ddynt hwy ddim i wneyd ond gweinyddu yn 01 rheolau ei sefydiiad. Nid wyf, modd bynag, yn cydolygu a "Pregethwr" am y feddyginiaeth. Y peth a ddylid wneyd yn bendifaddeu ydyw, neill- duo £20,000 arall o gasgl y Ganrif at y gronfa bresenol, a,'i suddo yn y 3 per cents, ac felly sicr- hau £ 600 ychwanegol yn flynyddol, sef £ 10 arall at yr £ 20 i'r hen weinidogion, a 18s. yn lie 16s. yn wythnosol i'r claf. Dysg yr Iesu fod gofalon yn tagu'r gair a hauir, yn y tir sydd yn ei dderbyn; ond yn achos y pregethwr druan, y mae gofalon am ei fara beunyddiol yn debyg o'i wneyd fel y wraig oedd yn myned i bobi bara heb na-wd. An- hawdd y dyddiau hyn ydyw pregethu yn y capel, a chofio yn ei bulpuid fed, owpwrdd llwm yn ei arcs gartref. PREGETHWK ARALL.

GWEINIDOG HEB OFALAETH EGLWYSIG. AT OLYGYDD Y GOLEUAD. Syr,-Syniad cyffredin ydyw fod dyn yn fod cyfrifol,"—hyny yw, fod dyn, pob dyn ymhob man, ac ar bob amgylchiad, yn greadur cyfrifol 3 ond y mae eithriadi i bob rheol, ac felly hon. Ymddeng- ys fod gweinidog heb ofalaeth eglwysig gyda y Methodistiaid Caifinaidd yn eithriad i'r rheol hon. Y mae yn greadur arbenig—yn un wedi cael ei eni allan o'r amser priodol. Gwir ei fod yntau yn ddyn, yn aelod o egiiwys, o Gyfarfod Misol, ao o'r Gymdeithasfa, ac eto nid oes gan yr un 0 honynt hawl arno, ae nid ydyw yntau yn gyfrifol iddynt hwythau. Sylwer arno fel aelod o'r eglwys y per- thyna iddi. Y mae at ei ryddid i fynychu ei noil gyfarfodydd, ao i gyfranu cymaint a alio, ac a, ewyllysio tuag at dreuliadau yr achos yn y lie, ao os na wna liyny i raddau lied helaeth, caiif ei erlid gan rywrai. Y mae rhana.u peirianwaitli yr eglwys i ddwyn ymlaen ei milwriaeth yn y byd yn lliosog, ac amryfal mewn swyddogaethau, a phwyllgorau, ac y mae yr aeilod mwyaf distadl o'i mewn yn agored i g,a,el ei ddewis i swydd. Y mae gan yr eglwys amryw o swyddogaethau pwysig ac anrhy- deddus, o'r flaenoriaeth urddasol i waered hyd at gadw y drysau; ac y mae pob aclod o'r eglwys yn y cyffredin ryivhnjd yn cael ei ddewis i wneuthur rhywbdh, oddigerth y gweinidog sydd yn aelod o hojii. Gadewir yr aelod o, weinidog o ddechreu y flwyddyn hyd ei diwedd heb i neb tufewn i'r llo geisio ganddo gyflawni unrhyw orchwyl gyda'r eithriad o ddechreu neu ddiweddu cyfarfod eglwys- ig neu gyfarfod gweddi, ao felly y naill flwyddyn ar ol y liall. Pa beth, atolwg, y mae y cyfryw un i'w wneyd? Tybiaf glywed rhywun yn ateb trwy ddweyd, os oes ysbryd gwaith yn y dyn ei fod yn sicr o weled rhywbeth eisieu ei wneyd, ac Ylla y dylai ei wneuthur heb aros i ddisgwyl wrth neb i ofyn iddo. Gan bwyll gyfaill, oblegid y mae porygl yn y cyfeiriad yna. Pe byddai iddo' weith- redu fel yna, buan y gwelai y buga-il a'r blaenoriaid yn gwgu arno, ac yn ei ystyried yn ymyrwr di- gywilydd a'u hawliau: cysegredig hwy. Tybier fod y gweinidog, oherwydd nad ydyw yn cael gwaith gan yr eglwys, yn troi allan i gyflawni gwaith cenhadol ymhlith y tlodion ac esgeuluswyr moddion gras, ac yn llwyddo i godi achos cenhadol bychan. Pob peth yn dda, wrth gwrs, medd y darllenydd. Na, nid felly, ysywaeth! Ystyrid ef yn afreol- aidd, a buan y gelwid ef i gyfrif. Rhoddid ar ddeall iddo nad oes gan neb hawl i weithredu yn y fath fodd, ond trwy ganiatad y swyddogion. Edrycher ar y gweinidog heb ofal bugeiliol fel aelod or Cyfarfod Misol drachefn. Disgwylir iddo fod yn bresenol yn gyson, onide dywedir na bydd yn deyrngarol i'r Cyfundeb. Ond, atolwg, pa beth ydyw ei waith yn y Cyfarfod Misol? Oodi ei law o blaid neu yn erbyn yr hyn a roddir o flaen y cyfarfod gan y gwahanol bwyllgorau, a hyny yn unig ar hyd y flwyddyn. Nid ydyw byth yn gyn- rycliiolydd i'r Gymdeithasfa, na byth yn aelod o' unrhyw bwy'llgor, er mor lliosog ydynt. Feallai y bydd y gweinidog yn ddyn mewn oedran, yh ddyn o farn addfed, ac yn bregethwr da; ond oherwydd na bydd yn fugail, gofelir am ei gadw allan o bob swydd ar hyd y blynyddoedd. Ond pan y daw bugail i'r cylch, er iddo fod yn ieuano a dibrofiad, pentyrir swyddi arno, a bydd yn aelod o haner dwsin o bwyllgorau cyn pen chwe mis. Cofier mai nid dweyd yr ydym fod y bugeiliaid yn cael gor- mod o swyddi, ond datgan ffaith ddiymwad. Yr ydym yn cydnabod yn rhwydd y dylai y gweinidog- ion sydd yn fugeiliaid ar eglwysi gae'l y safleoedd y mae ganddynt hawl gyfreithlawn iddynt, ond yr ydym yn beiddio dweyd nad doeth, na theg, ydyw rhoddi pob swydd a gwaith i'r bugeiliaid a'r blaen- oriaid, a gadael y gweinidogion eraill a'r pregeth- wyr heb ddim i'w wneyd. Ni ddylai y pethau hyn fod felly. Y mae lleshad cyffredinol yr achos yn galw am i bawb gael rhywbeth i'w wneyd. Digon tebyg fod ambell i weinidog a phregeth- wr yma a thraw, yn eithaf boddlon ar fyned oddi- amgylch i'w cyhoeddiadau ar y Sabbothau heb ar- ddangos awydd mawr am weithio gyda yr achos ar ddyddiau yr wythnos; ond yr ydym yn oreclu yn ddiysgog fod ugeiniau i'w cael o rai sydd yn alluog i weithio, yn meddu amser, ao awydd, i weitliio- pe rhoddid gwaith lleillduol iddynt. Yr ydym yn credit mai un o brif anghenion corff y Methodistiaid Calfinaidd y dyddiau hyn ydyw ys- bryd gweithio. Diameu fod genym raddau o hono,

ac yn enwedig air ffugcliwedlau, poblogaidd; nid Pregethu ar ddynion enwog, o'r tufewn nac o'r tu- faes i'r Ysgrythyrau Sanctaidd, sydd yn sicrhau ^wyddiant y weinidogaetli. Gofyner i destynau Pregethwyr mawr yr oesau, ac fe atebant gyda phwyslais ofnadwy, Nage! Yr oedd ffurf pregethau yr hen dadau enwog fu Yn ein gwlad i raddau helaeth wedi ei chymoryd Oddiwrth ffurf epistolau Paul. Declireuent gydag ..thrawiaeth iach a chref, ar yr hon y llefarent gyda phrofiad, eglurder aio awdurdod proffwydi; ao yna cymhwysent hi gyda grym anorchfygol at fiydwybodau a chalonau eu gwrandawyr. Neu, os <Jyngor ymarferdl a roddid, seilid hwnw ar un o ffeithiau mawr yr efengyl, ac ar athrawiaeth y ffaith hono. Ond yr oedd yr hyn ddywed Paul dano ei hun, yn wir iawn am danynt hwythau, .-Ni fernais i mi wybod dim yn eich plith, ond Iesu Crist, a hwnw wedi ei groeshoelio." Yn y flwyddyn 1847, cyhoeddodd y Parch. E. Morgan, M.A., ficar Syston, lyfryn yn Saesneg, VQ cynwys llythyrau a thraethodau o eiddo John Testyn un o'r tmethodauhyny yw, Ar bregethu'r efengyl. Ni bu gwr yn y pulpud yn Nghymru erioed cymhwysach i ysgrifenu ar y Oiater na John Elias. Dyfynwn ychydig frawdd- egau o hono —" Pa beth yw pregethu'r efengyl ? Cyhoeddi y newyddion da am y ffordd i achub Pochaduriaid oddi wrth eu pechodiaui a digofaint Duw; gan d dangos fod iachawdwriaeth yn tarddu o ben-aglwyddiaethol ras a chariad Duw. Pregethui Crist ydyw yn ei Berson, ei swyddau, ei fywyd, ei farwolaeth, ei adgyfodiad, ei esgyniad, a'i eiriol- aeth—pregethu Crist croeslioeliedig, dyna'r efeng- YI; eyhoeddi y bendithion sydd i'w derbyn drwy haeddiant Crist,—heddwch, maddemnt, cynawn- iiad,sanoteiddhad, a llawn waredigaeth. Oyhoeddi Crist yn bob peth y mae pechadur mewn angen am dano—'efengyl ein hiachawdwria.eth.' Gwahodd pechaduriaid rolledig at Grist; eu hanog i gredu Yuddo, i'w dderbyn, ao i wneyd defnydd o hono. Trwy yr efengyl hon yn unig y mae'r Ysbryd Glan yn gweithio mewn modd aohubol ar eneidiau diyn- ic'n. Os- disgwyliwn iddo weithio ar enediau dyn- lon, rhaid i ni ed phregethu yn bur ac yn llawn. Amcan cyntaf gweinidog;aeth yr efengyl Yw dyrchafu a gogoneddu pen-arglwyddiaethol raa a chariad Duw. Dyrchafu: a gogoneddu Crist. Nis gallwn bregethu yr efengyl gan adael y Gwaredwr allan, neu ei wneyd Ef yn ail beth y bregeth. Am- fan arall yw achub pechaduriaid. Bwriadwyd hi i fod yn foddion ach ubiaetheneidiau. Fe welodd Duw yn dda trwy ffolineb priegethu gad\v y rha/i sydd yn credu.' Dylid pregethu mewn modd sobr 1% difrifol iawn. Dylid dangos i'r gwrandawyr eu bod yn bechaduriaid euog, aflan, a cholledig. Yna, dylid pregethu Crist yn Waredwr digonol ac ewyll- ysgar i'r cyfryw. Dylid gwahodd pecha-duria,id colledig, dan deimlad; o'u trueni, ato, gan ddangos *ddynt na chollir neb a gredo ynddo Ef." Yna ^ngyg y pwyg sydd mown medru pregethu yn brofiadol, yn ymarferol, ac yn gymhwysiadol. Dy- 1 T^ara<^ y bobl, ac nid yn eu cylch, &c. Dyna ddywed John Elias am bregethu. Nid oes un pregethwr nad yw wedi darllen neu glywed, «U feddwi drosto ei hun, gynwys y dyfyniadau cftod. Ond nor wir a hjmy, y mae profi i gynull- a ei heuogrwydd gerbron Duw, gwneyd yn glir gydwybodau'r bobl eu stad golledig, a gwahodd Ùyuion yn wresog at Grist, yr unig Waredwr, wedi 'eu colli bron yn llwyr o'r weinidogaeth. Naturiol lawn ydyw i ddynion yn Nghymru, yn enwedig ^rVn rhanau helaeth o Ogledd Cymru, go in yr fei n hon o'u preg;ethau. Pregethant r„eo1 bron yn gwM i broffeswyr crefydd. Yn y ^uUeulWM lliosog, ychydig iawn o anghredin- -faS proffesedig sydd ynddynt. Wrth bregethu i'r ath gynulIeidfaüedd, ,anhawdd parhau i wahodd y :yw n at Grist' Lla,wer hawddach, a naturiolach, ftWr gtthU dyIedswyddau yr eslwjs, ac egluro yn 'en^v/1 P arall, rai o wirioneddau mawr yr ef- VeiixidrwM^dadleu dros adael a11311 o'r iadol y rhan athrawiaethol, y rhan esbon- amca'n5, ethical > ond Paham yr esgeultisir prif «cri v fater weinidogaeth y Gair? Ein '«dwrW\ 01 at Grist- Yn 01 at Grist fel Gwar- olehwi aclur colle<Jig- Yn ol at y Groes. Di- tudiZ;^ arTyddi°n ° ddcffr°ad ynglyn ag aS- •athraw- ° a rawlaetliau crefydd, yn enwedig Hod Z yr lavvn, ar ol sychder diffrwyth cyf- eln ^^vvchfeirniadaeth. Ond yr ydym o eigion Nghymru yn vVah0dd G?fS Jn 01 i>r puCpud yn m °edd ° broffes^ crefydd ond^t a° eU hachub trwy to- <»n Harglwydd Icsu Grist.'