Y Clorianydd

JNodion Amaethyddol, &c. Yr oedd yn wir ofidus gan filoedd gymerant ddiyddordieb meira laanaethyddiaeth gweled y newydd galaims o farwolaeth larll Winchi1. pendelig oedd wedi gwneud cyniairt dros y budd- ialit mawr. Mae y newyddiadur dyddorol oedd dan ei olygiaeth ddoeth yn gofgjolofn hardd i'w goffadwriaeth, a hyderwn y bydd i bWy bynag a olyrna yr larll fod yn ddigon ffodus i dderbyn ei fantell, a-c i barhau yn y gwaith da o wneud y "Calble" mor ddyddorol ag y bu dan olygiaeth ei "Calble" mor ddyddorol ag y bu dan olygiaeth ei argdwyddiaeth. Cymerwyd ef ymaith yn anterth ei nerth, a phan yn ddyr. cydmarol ieuanc. Un- wn niim yn ein ffordd ddistadl i ollwng deigryn wrth feddwl aim symudiad o'n plith ur a wniaeth mor dda i'r dosbarth rnawr y cymerai y fath ddyddordeb yn eu buddianau. Pery ei waith am flynyddau meithion.

Fal y gwyr ein darllenyjvr bu anu-yw o achosion o derisi gwair yn cymeryd tam, nid yn'unig yn Mon ttithr nienvn rhanau eraill o Ogledd Cymru. Mae y digwyddiadau hyn mewn. I Lomau gwledig yn gyffredin yn anhiawdd eu cyfarfod oherwydd y diffyg o beiriaisau at 4diffodd tariau. Mewn mater I fel hwn mae v Cynghorau PlwyfoV wedi derbyn galluoedd yohwaiiegol o dan y "Parish Fire En- gines Act," yr hon a basiwyd yn ystod y Seredd- d rmhor diweddaf. Mewn cylch-lythyr sydd wedi ei anfon i'r gwaihanol Gynghorau Plwyfol dangosir nillan fod y Ddeddf er.wir uchod yn darpar fod y galluoedd eisoes yn meddiant Oynghor Plwrf o feddu tan-beiriant yn cynwys gallu i gyfuno a Ohynghor urlrhyw fwTdeasdref neu rarjbarth gyf- 2 ooo fod i unrhyw dan-beiriartau grda: u celfau a"1 :iH-ddilToddwyr a gynysgaeddir gan y cyfiyw J-ynghor i gael ei ddefnyddio tuaigat ddiffodd tanau yr. y phryf. Cred y Bwrdd y bydd y gaUu i entro ir oyfryw drefniadau ag a fwritdir gan y Ddeddf brofi o gryn fudd i lawer plwyf gwledig. Nid yn tinig y bydd y Cynghor Plwyf mewn achosion fel hyn yn alluog i gael defryddio tan-beiriant a than- ddiffioddwyr am lai o gost na phe buaisent yn gwrmid y dd.arpariaeth neillduol eu huniain, ond byddart yn fyuyc'a yn alluog i sicrhau gwasan- aebh paiiriant mwy nerthol a than-ddaffoddwyr mwy effeithicj. nag a ellid ddisgwyl yn rhesymol iddyniJ hwy eu hunain fod yn alluog i'w dairpax. Gwelir feliy fod gam ein hamaethwyr sydd yn flFiirfto r-TO^l-orau (ac eraill, wrt h gwrs) hawl i gael peiriaat wrjl eu drvsau mc-gLs, yn lie gorfod pell- ebru i bellder o ffordd fel ag a welsom yn ddi- weddar.

Yr wythnos ddiweddaf rhoddasom ddau bara- graph byclnan o bamphledyn y daethom ar oi draws. Deallwn fod yr hyn a ddyfyr-asom wedi rt oddi pleser mawr i lawer o'n darllenwyr, a chan I hyny diau y bydd yn dda ganddynt weled un r,vi ddatu arall. Y cyntaf ydyw "ArTvyddion gwynt:" -riau ac wybr gcch yn y bore. Darn fadhan o fwa'r gwlaw 3n ymddargos. Ser yn ehedeg yn yr awyr. Cyrn y Ileuad yn fednion a syth, neu goch y trydydd dydd o'u hoed. Taran- au heb fellt, gwynt o'r rhaai hyny o'r byd. Oym- yla-u creigiog yn symud yn araf: yr awyr yn clirio o ryw chwarter, oddiyno y chwyth os prysur yr ehedani mwyaf y gwynt. Oymylau vs," hriog walltog. Tan yn 1-losgi yn wan, gan sio fel gwynt Fflam tan reu ganwyll yn chwareu megis pe bydd- ai meW14 gwynt, y mor yn cLwyddedig ar dywydd ( teg. Adar y mor yn ehedeg i'r tir. Moch yn lleisio yn grug, aic yn oario gwellt i'w cytiau. Swn l1:o,r a ehoedydd Siy'n arwyddo chwar.eg o wynt." Y Hall a deitlir: —"Ychydig G-ynghorior. Budd- ie! Y modd i ddwyn anifeiliaid allan o adeiLad paik fyddo ar dan." "Ni fyddai yn anfuddiol i'n cydwladwyr wybod, pe bad adeilad ar dan yr. agos I gefTyiau, neu anifeiliaid eraill, y dyiid gorchudd- io eu ilygaid a'r gorehudd nesaf at law, megis hen ly, saeh, neu liain o unrhyw faith neu siacet dyii. Trwy wnflud hyn bydd yn. hawdd eu symud. Ond o'r tu arall, gwyddi-s yn ddilva nad ellir symud arifail allan o feudy neu farchdy pan fydci yn gweled tan, oherwydd fod ei ddirfawr ofn yn rhy dreah iddo, ac megis yn gwneuthur ei holl aelodau yn ddiffrwyth." Bydd genym ycliyd gl ddyfyn- iadau yn ml.ellach o'r pamphledyn dyddorol hwo yn ein nesaf.

Desgrifir y cynihauaf Gwyddelig am y flwyddyn Lon fel y goreu em dros ddeng mlynedd. Dyma, medd y "Farmer's Gazette," Dublin, ydyw CDiew- yllyn y gyfres faith o adroddiadau a rydd mewn rhifyn diweddar paa-thed y cynhauaf sydd yn cael ti ddwyn i derfyniad hapus droa ran mor fawr o'r wlad. A'u cymeryd yn y drefn yn mha un yr vmddangosant yn y dychwekbau taflenedig, fe gaoifyddir o'r 66 adroddiadau sydd wedi dyfod i law a gyfeiriant at y enwd gwerith, mae 35 yn en dydnlyd fel cyfarta'ledd 28 dios hyny, a dim ond tri dan yr average, yr hyn eGir ei ddesgrifio fel y safon rheolaidd. Mae hyn yn hynod awgryin- ladol ij fel mae diwylliacfc y enwd hwn wedi myned i lawr yn yr Iwerddon yn ystod y blynyddoedd diweddaf. Mwy Ixnldihaol ydyw y dycLwelebau parthed enwd yr haidd, cnwd diwylliant pa un sydd wedi bod ar y goriwaered yn fawr ers amryw flynyddoedd. Nid oes yr un o'r 59 adroddiadau anfonwyd i mewn parthed y enwd hwn yn cyfeirio ato fell dan y cyfortaledd, tra y mae dros ugain yn ei ddychwelyd fel dros y cyfartaledd. Mae'r ffigyrau yij nglyn a'r cnwd ceirch yn foddhaol iawn, ac felly y cawn am y pytatw, rwdins, a man- gels.

Arddangosfa Amaethyddol Mon ao Arfon. Y -PREIMIN MAWR" YN LLANGEFNI YFORY (DYDD IAU). Y paae prif amaetliwyr Moo ao Arfon wedi cefc- ogi yr arddangosfa nehod yn fEyddlawn iawn ers yn agos ijj^aier caait o flynyddau, a chyfaddefir yn rhwydd* ei bod yn un o'r arddargosfeydd goreu yn Ngogledd pymrtl ar hyn o bryd. Dywedir wTthym fod rhagolygon da am "show" ragoroi eleni, ac y bydd yn3 ar(ld-a,iigo,-iad ardderchog o anifeiliaid yn yr heiil ddosbarthiadau. Os bydd y tywydd yn biaf fe aiif miloedd lawer, fel arferoi, o bobl i Langefni yfory (dydd Iau). Fe fydd yno hefyd ymdrechfa, neddio oeflylau campus. Dis- gwylir yno geffylau "first-dass" o Loegr i neidio, ao yn eu mysg y mae ceffyl Mr T. Roberts, Ran- elagih Street, Lerpwl, yr Lwr., sydd erbyn hyn yn bur adnabyddus cirwy Ogledd Cymru fel perchen- og ceffylau neidio orr radd gynitaf. Cymro glau gloyw ydyw Mr T. Roberts, ac efe yw perchenog y Ranelagli Wholesale Meatt Stores yn Lerpwl.

Cynghor Sirol Mon. PRYNU "STEAM ROLLER" VI: DIWEDD. Cynhaliwyd cyfarfod ai-bsnig o Gynghor Siroi Mon yn Llangefni. ddydd Ian, Mr D. Rees, Y.H., yn y gadair. er eymeryd i ystyriaeth adroddiad: pwyllgor a benodwyd i ystyried y cwestiwn o brymi "steam roller" at wasanaeth y sir. Hysbysid yn adroddiad y pwyllgor eu bod wedi der- bvn "tenders" oddiwrth saith o ffirms, m-- iirt ent, gan fod Mri Wallis. Stevens and Son, yn ym- j gjmeryd a throsgl-«yddo "roller" iddvnt yn mhen y mis, ar fod y Cynghor yn pi-vrii Wallis Patent Ex- pansion Gear Roller am 350p, vn nghytG "water am 19p. Yn absenoldeb cadeirydd v pwyIl"or (Mr R. L. Edwards), cynygiodd Mr A. lcKmon fod yr adrodd- iad yn cael ei fabwysiadu. Eiliwyd y cynygiad gan Mr D. Roberts. Mr Lewis Huglies a ddatganai ei. farn n blaid cael y peiriant ar unwaith a'i osod ar y ffordd. a chan gynted ag y byddai gwaith y sir drosodd yna ei osod allan am dal i'r gWahanol Gynghorau Dosbeirth vn y sir- Mewn atebiad i Mr C. F. Priestley, dywedodd v Surveyor mal v draul o weithio y peiriant fvddai o 15s i 20s v dydd. Gofynodd Mr H. Clegg a oeddynt i ddeall fod yr oil o'r pontydd perthynol i'r sir '-n ddigon crvfion i'r peiriant fvned drostynt. Atebai y Surveyor ei fod ef n tybied eu bod. Mr D. Roberts a awgrymai eu bod yn prynu peiriant trwy ryw fasnachydd vn y iÙ: end ystyrid y buasai yn anhawdd penderfn-nu trnT bwy. a'u bod hefyd wedi cymeryd y gwaith ya eu dwylavr eu hunain i ddechreu. Wddi ychydig siarad pellach penderfynwyd ddiwrthwynebiad brynu v "roller a chyflwynwyd i Bwyllgor y Ffyrdd a'r Pontydd y gwaith o wneud y trefniadau angenrheidiol. CWESTIWN 0 5p. Hysbysodd y Clerc fod Mr Farren yn bygwtii ayfod a chynghaws yn erbyn y Ovnuhor am y swin o 5n oeddvnt wedi ddal yn ol o'r swm dyledus iddo am gerTg, gan nad oeddynt wedi eu tori ^n ddigon man vn unol a'r cytundeb. Siarada.i amryw aeloda.u o blald mvned i gytraitb ar y mater fel cwestiwn o ecrwyddor. ond dadleuid o'r ochr arall fod v swm mor f-chan nad ydoedd ,u werth ymgyfreitliio yn ei gylch. Perderfy-nwyd ei dalu, a gofalu yn y dyfodol am geisio y ceryg at v ffordd o rywle aralL

Gvrertliiant Mawr ar Eiddo yn Llangefni. ,x Ddydd Iau diweddaf bu y Mri William Dew a'i Fab yn cynyg, yn Neuadd Drefol Llangefni, eti- amaerthvddol ardderchog o 1676 o a-ceri, yn evnwrs y saethu goreu yn y sir, ac yn cynwys hefyd y'fferirydd tra adraibyddua canlynol: — Erddrainiog, Maen Eryr, Nant Isaf, Tyddyn Phylip, Nant Uchaf, Cefn Du, Cors Nant Isaf (rtan), Brvn Mwrog, Cefn Du Bach, Perrhyd, Ty m-cae, Pwll Melyn, Ty Coch Bach, a Ty Coch Cattiage, Yn mMwyfydd Tregaian a Llaneugrad. Dywedodd Mr Dew, yr arwexthwr doniol, fod yr eiddo yn un rhagorol yn mhob ystyr. Tynwya yn ol Lot 11, Capel Methodistaidd. Yr oedd yr 1 boll aeeriaeith yn 1676, ac yr oedd yr eiddo y cyf- ryw nas celEd ei gyfarfoid yn ami. Yr oedd gwerth eiddo yn codi yn y sir, ac yr oedd yn I dyfod yn fwy gwerthfawr ddydd ar ol dydd. Yr oedd wedi gwerthu yn y neuadd hon ganoedd ar ganoedd o ffe-nmydd i'r teniantiaid, ac ni chlywodd am un wedi edifarhau prynu eu daliadau, nac ychwaith umhyw gAvyn gan y terantiaid. Yr oedd y tir dan sylw o ansawdd rhagorol, ac yn hruwdd ei wella yn mhellach ar pur ychydig o gost. Ceid fod yr adoiladau wedi eu cyflenwi a dwir, a dywedwyd wrtho nas gellid cael tir i guro yr hyn geid yn Cailiffornia. Yr oedd wedi clpved hefyd fod Califfornia yn well na Klondyke (chwerthin). Parfcl.ynai yr eiddo i'r diweddar Filwriad R. ap Hugh AVilliams. Yr oedd hefyd yn gyfoethog iawn o wningod ac ysgyfarrogod. Dechreuwyd y "bidclio" gyda 20,000p, ac yn y diwedd tarawyd ef i lawr i Mr George Pritchard Rayner, Tres- cawen, am 33,000p yn nghanol cymeradwyaeth uchel. Yn urion wed'yn cynygiodd Mr Dew aniiynv leiniau o dir at adeiladu yn mhlwyfydd Llanbadrig a Llanbabo, eiddo y Milwriad Gough, Caerhun, Clonivy. Gwerthwyd y lotiau 1, 2, 3, a 4, yn cynwys Sgubor Ddegwm a Pwll Craeh (rhan), 2a 2r lip, i Mr William Jores, Edge Hill, Lerpwl, am 335p. Lot 5, Oae'r Manach, 4a lr 17p, a worthwyd i Mr JOIJI Huglies, y tenant, am 225p, ac yr un modd aeth lot 6, Caerhun, i'r tenant Mr John Jores, am 715p. Lot 7, Pantycoli, yr un-modd a ddisgynodd i ran y tenant, Mr Rob-erl Roberts, am lOOp. Cyfreithwyr y vendors oedd- ynt y Mri Garter, Vincent, a Douglas JoriCs. Bamgor.

Regatta Bull Bay, Amlwch. Dydd Mercher, y 14eg cyfisol, cynhaliwyd y diydedd o gyfras o redegfeydd cychod (regatta)), a gymer le yrna yn flynyddcl. Yr oedd y tywydd yn hynod ffafriol i'r cystadleuwyr, a'r Lin yn ddymun- ol er llosS y lluaws vmwelwyr. Cafwyd cy-stadleuaethau da iawn gyda'r cychod hwyliau, ac enillwyd y wobr gyntaif yn No. 1 race gan y "Flint," eiddo Mr Morgan Jones, Amlwch. Yn race No. 2, "Gwladys," Cad'ben Henry Wil- liams, en ill odd y ILmN-rvf. Race 3 ydoedd yn cael sylw ml}wnig, gan fod gwdbr o 3p i i'r enill- ydd, yn nghyda chwpain arian ysplenydd (rhodd- edig gan y corninodofe, y Cadbem W. M. Preston, Casstell Lledniog, Beaumaris), pa un a elwir yn "Dlciniog Cup," ac sydd i'w henill dair gwaith mewn rhc-degfeydd cychod yn Bull Bay neu Am- lwch. Y cwch buddugol eleni ydoedd y "Mag- pie," tiddo Mr J. Parry, Park Lodge, Cemaes Bay, i ba un y danfonir y gwpasn (wexli cerfio ei enw ami), i'w chadw hyd nes cynbelir y regatta nesaf. Yn ol y rhaglen yr oedd anrvw acileu- aefthau i gychod i-hwyfo i gymeryd lie, ond oher- wydd ;Tighydfod rhwng y cydtadJcuwyr o berth- 'W 11 "11 'II "'I. 'I yiias i gvenod reiiLlduoi oodaynrt; wtm eu nentro 1 gystadlu, ni chafwyd y pleser o weled y rhan yma o r hwyl forwrol, a therfynwyd o acLos diifyg cystadleimeith. Yr oedd yno nifer dda o ymwelwyr? ond nid cymaint ag a welwyd y blynyddoedd cynt. Y rheswm, feoalhi, m hyn ydoadd fod bron yr 011 o'r dyeithriaid wedi gadael y gymydogaeth. Braidd yn ddiweddar y gada^vyd y regatta oyn ei chario alhn eleni, ac feallai y cymer y pwyllgor i ysityi- laeth yn y dyfodol y priodoldcb i'w chynal yn ystod mis Awst y tro nesaf, cr mwyiiianit yr ym- wolwtr yri ogystal a'r ardalwyr. Yn ystod rhain o'r prydnawn gwasanaeth-wyd gan yr Amlwch String Band. Oddeutu pump o'r gloch ffurfiwyd gorymdaith fawreddog a chycliwyuwyd am Amlwch, yn cael ei blaenori gan "cyclists" yr ardal, wedi arwi&go y ccir gwyllt yn ysplenydd. Dyma beth newydd yn yr ardal hon, a chredwn y dylasai y pwyllgor gynyg gwobr i'r goiicti am wisgo ei cycle. Wedi cyrhaedd Amlwch cafwyd hwyl odiaieth gyda'r gwahanol "sports," vn neillduol dringo i fyny y po-ly-n llithrig (greasy pole). Wedi i nifer luosog ymgeisio am y wobr, cyrhaeddwyd pen y dafth seimlyd gan frodor ieuanc o'r ardal, pa un yn sicr a haeddai y wobr, sef 5s a leg o mutton. Ar ol cael amilyw Redegfeydd (foot races) cyfeir- iwyd tua'r Coastguard Station, lIe y gollyrgwyd arddangosid ysplenydd o dan gwyllt, a therfyn-, wyd diwmod difrr dros ben. Fel y dywedwyd eisoes, y Cadbon Preston yd- oedd commodore y regatta, a daieth i Bull Bay gvdia'i bleserfad, pa un a edrychai yn ddestius iawn with ei angor, wedi ei arwiago a banerafci a-inryliw. Y noddwyr ooodýIiit: -Syr Thomas Neave, Bar., Llysdulas y Milwriad Hunter, Plaa Coch vr Uchgadben Fanning Evans, a Mr W. Fanning, Amlwch. Gwasanaebhwyd fel vice-commodores gan y Medstri E. Morgan Jones, J. Hughes, a Dr. Jones. Y trysorydd ydoedd Mr W. Hughes- Griffith, National Provircial Bank, a'r ysgrifetnydd c-edd Mr O. Hobday; gyda phwvllgor cryf, cad- t irydd pa UIll ydoedd Mr W. J. 'Gruer. Yr oedd yr oil o drefniadau y I'cgaitta am y dydd yn ngofal Mr W. Jones, irorjmonger, fel "ir," a Mr W. Thomas, llong adeiladydd fel "fimpire," a haedd- arvt garmoliaeth nid bychan am y dull medrus y cariwyd yn mlaen yr oil o'r rhan forwrol. Gyda'r "sports" eto, haedda Mr Davies, Lloyds Bank, yn nghyda Mr Thomas Owen, painter, glod am gario allan mor ddeheuig y rhan yma o'r rhag- k-n. Cyfrarrwyd yn odidog gan fasuaehwyr, etc., yr ardad at yr hwyl, a diamheu fod gw-eddill syl- weddol mewn llaw erbyn y regatta nesaf.— Swallow.

Y Llysoedd Cofrestriadol LLANGEFNI. Agorwyd y llysoedd hyn am y sir yn y County Court, Llargefni. foreu df-dd Gwener, »ei*bron Mr Walter Baldwyn Yates, bar-gyfreithiwr, dros blwyfydd Llangefni, Bodwrog, Oerrigoeinwen, Henegl-wys, Lia-rdair M.E., Llangristiolus, Llan- gwyllog. Trawalchmai, Tregaian, Llarddyfnan, a Llanbedrgoch. Ychydig iawn o ddyddordeb a gymeTasid yn y -weitfrediadiati. Oyniyehiolid y Ceidwadwyr gaoi yr vsgrifenydd gwedthgar, Mr J. Chambers, 'Rhenbbus, Llandrygarn, a'r Radieal- ia'd gan Mr R. H. WilE, Caergybi. Yn Ikm- gefni, lb.\yddotld y Cftidwsdwyr i roddi ar y rhestr dair pleitflais i Ietiywyr, a'r R,dalwtl ddwy. Yn Nhregaian, caniaibryvyyd yr unig hawl a wnaed. Yn. Bodwrog, hawliai y Ceidwadwyr un, a chaaiiatawyd y cyfryw; fePry hofyd yn Heiveghvys, ac hefyd bleidlais llettywr yn Nhrevvalchniai, a gwrthod- "yd cads cyffdyb o eiddo y Radicaliaid. Yn Ngherrigceinwen, caniat^vyd un bleidlais Geid- wadol, a gwrthodwyd un cais Padioa2a.idd. Yn Llangristiolus, carietawyd dwy bleddlais i'r Ceid- wadwyr, a thorwyd un a wrtLwynobhl gan yr un blaid tra y eaniatawyd un bleidlais Radicalaidd, ao y gwrthodwyd un: araJL Yn Llanfair M.E., hawliwyd dwy gar, y Ceidwadwyr, ond gwrthod- wyd hwynt; tra y gwrthwynebid i ddau "claim" Rulicallaidd. Caniatawyd un a gwrthodwyd v 1M1. Catniatawyd dwy bleidlais i'r Oeidwadwyr yn Lianddyfnan. Cafodd Mr W. Roberts, overseer 'I plwyf Llangefri, ganmoliaeth uchal gan y bar- gyfreithi'vvT am y dull da yn mhta un y parotodd y rhestr, a chodwyd ei dal. GAERWEN. Am 12.30 ymgyfarfyddwyd yn Ysgol y Bwrdd, Gamven, pan y cymerwyd y rhestrau dros blwyfi Llamedwen, Llamidan, Llargeinwen, Iilarefair-yn- y-ewmwd, LlangaSo, Llanffinan, Llanfihaaigel- esceifiog, Pertmynydd, Llanddanielfab, a Niw- bWTCh. Yn Llarudan, caniatanyd pedwar ]-.awl Radicalaidd, a wrthwynebid gan. y Ceidwadwyr. G wnaed pedwar cais yn Mhenmynydd cariaita- wyd dwy, a gwrthodwyd dwy. Caniatawyd Awy bleidlais i'r Ceidwadwyr yn Llanidan, a dwy dra- chefn yn Llairiihaingel-eseeiifiog, a gwrthodwyd c-vvrthwynebiad o eiddo y Radicaliaid. Yn Llan- geinwen hawliai y Ceidwadwyr dair pleidJaÜs, a chaniatawyd hwvut. Yr oedd (I-K-y bleidlais an- iubynol dan y 3ydd adron, ond ni chaniiatawyd Invynt. Yn Niwbwrch hawliai y Ceidwadwyr ddwy bleidlais, cania.tav.yd un a thorwyd y llall.

E*holi-d Parlington. Oymerodd y polio Is yn Darlington, ddydd Sad- wrn, er etliol aelod Ser,eddol yn lie y diweddar Mr Arthur Pease (R.LT.). Cafodd yr ymgeisydd Rhyddfrydol gymhorth Mrs Wynford Philipps a Miss Elizabeth Philipps, Lady Dale, Syr Theodore. Fry, ac amryw aelodau Sealeddol, heblaw llu o'r "lK>neddigesau Rhyddfrydol lleol a liawer eraill. Gwnaed canlyniad y frvydr yn wybyddus fel y oanlyn yn rgwydd miloedd o bobl oeddynt wedi I ymgasglu yn Market Place ac yn cheerio eu oot 0VII —- I Pease (B.U.) 3497 Philipps (R.) 2809 Mwvafnf 688 Ethohadau blaerwtol -71892: Mr T. Fry (R.), 2866 Mr A. Pease (LT.), 2810 mwvafrif Rhydd- frydol, 56. 1896: Mr A. Pease (U.), 3354; Syr T. Fry (R). 2697; mwyafrif Undebol, 657.

Masnach Yd yr Wytbnos. Y mae liawer blwyddyn wedi myned heibio er pan gafwyd mis Medi mor sych ag eleni. Hyd yn hyn, nid ydys wedi cael modfedd lawn o wlaw ar hyd y mis. Pa mor angenrheidiol oedd cael heulwen a sych- der i gario y cynhauaf yn mlaen, vr oedd diffyg gwlaw yn taflu yr amaethwyr i anghvfleusdra mewn cyfeiriadau eraill. Gwneid y gwaith o aredig yn nod- edig o anhawdd ac oherwydd hyn, nid ydyw parotoi y tir ar gyfer hau yn yr Hydref wedi ei ddechreu ond mewn ychydig iawn o fan au. Dyrnu yr yd newydd ydyw un o'r prif orchwylion vn y dyddiau hyn, ac v mae y cyfartaledd a geir ar gvfer pob erw yn rhoddi pob boddlonrwydd. Y mae ansawdd v grawn, hefvd, ac y cyfan yn rhagorol. Nid ydyw y prisiau, modd bynag, yr hyn y dymun- ai yr amaethwyr iddynt fod. Ond fel rlieol, ceir y prisiau, am rai wttbjiosa,u, nan fyddo y cynhauaf wedi bod yn un da, yn dangos tuedd at astyngiad. Oddytvrth rai arwyddion, ceir fod gwawr dyddkiu gwell yn dechreu tori. Cvfltewidiol iawn oedd y fasnach mewn indrawn. Codai a gostyngai y prisiau naill ddiwrnod ar ol v llall. Ar derfyn yr wythnoa 'T oeddynt o 31] i 6c y chwarter yn uwch. Gwerthwyd mwy o haidd at falu a bragu JTI ystod yr wythnos ddiweddaf nag a wnaed ar hyd y pythef- nos blaenorol. Pris cyffredin t haidd newydd at fragu ydyw o 30s i 34s y chwarter o 26s i 30, chwarter at ddarllaw o 20s i 26s y chwarter at ddis- tvllio ac o 17s i 20s y chwarter at borthi. Mevm ceirch marwaidd oedd y fasnach, ond cedwid y prisiau i fyny am y mathau Prydeinig ac American- aidd. Nid oedd yn hawdd r-wneud nemawr fasnach mewn ffa ar hyd yr wythnos ddiweddaf.

Ymddiswyddiad Esgob Bangor. Y mae genym arwdurdod dros ddweyd fod Es- gdb Bangor yn bwriadu gosod lei ymddiswyddiaid yi,, rnvylaw Arehesgob Cbergaint yn nghorph yr ychydig ddyddiau nesaif. Mae wedi bod yn mryd yr Esgob i ymddiswyddo erspeth amser; ond nid cyn rhyw wythnos near ddwy yn ol, ar ol ym- gynghori a'i deulu, y darfu iddo benderfynu yn derfynol i gymeiyd y cam hwn. Cysiegrwyd y Gwir Barch Daniel Lewis Lloyd, D.D., yn Esgob B/wigor ar ddydd Mawrth, Mehefm 24ain, 1890, yn Mhrifeglwys St. Paul, Liundain, gall y di- weddar Dr. Benson (Archesgob Canterbury), yn cael ei gyiiortl'.wyc. gan amryw esgobion. Felly bu Dr. Lloyd yn llywvddu dros Esgobaeth Bangor am wyth mh redd. Yn ystod y cyfnod cymharol fyr hwn gwnaeth, yr Esgob Lloyd gryn wasanaeth a chymerodd lawer o ddyddordeb yn nghynydd yr Eglwys yn yr esgobaech. Un o'i brif weithiau ydoedd cychwyn y "lOlerical Augmentation Fund," neu gronfa at yehwanegu at gyflogau clerigwyr ydyr.t yn derbyn llai na 200p y flwyddyn, a diau y prawf y gronfa hon o fudd parhaol i'r esgob- aeth. Gwn;aeth yr Esgob gymwynas fawr i'r Eg- hvvs yn Nghyrrru befyd tiwy ei gaagliad o emyn- au Cymreig, y rhai sydd wedi eu oyhoeddi a'u dwyn aNar dan. y teitl o ''Emyniadur yr Eglwys yn Nghymru." Mao y casgLad hnn o emynau, sydd yn rhifo saith galllt a deg ar hugain o gyfar- sscxMiadau, yn ddangosiad o'r boen a'r drafferth yr aeth yr Esgob iddo wrth eu trefnu a'u cyfadd- asu i'w hai-fer yn yr addoliad dwyfol. Tarawyd yr Esgob i lawr gan afieohyd—ergyd o'r parlys- yn anterth ed ddefnyddioldeib, yr hyn yn y diwedd sydd yn ei orfodi i gilio i reillduaeth. Dyg gydag I ef gydymdeimlad a dymuniadau da miiloedd o'i cdmygwjT. I

Beth Ddyweci y Byd am < yr Eglwysi. Un o'r lleoedd mwyaf rliamantua yn Mon. Gol- ygfeydd ardderchog yn yma or ttr bob llaw yr adar asgellog yn perori eu mawl i'w Crewr. Pleserus fu- asai olrhain amgylchiadau ac ansawdd yr ardal nt- mantus hon. Buom yn rhyfeddu lawer adeg na fuasai yma feirdd o fri wedi vmddangos yn y blyn- yddau diweddaf hyn Y mae vn y fro luaws o rigym- wyr (gormod ysywaeth fei yn mhob ardal). Saif y capel presenol yn y ffordd a f sydd yn arwain i fyn- 1 ydd Bodiafon, i gvfeiriad Moelfre, a Phentraeth—y ffordd y cerddodd Goronwy ] Owain hi lawer gwaith pan yn ieuanc a Lanfair- mathafarneithaf am Pentre Eirianallt. ychydig islaw i gyfejriad Dul-is. Cafodd Goronwy lawer nodded gan Llewelyn Ddu yn y lie uchod lawer tro, a dydd- orol fyddai i Ienor groniclo liawer o'i hanes am dan- YD) i'w anfon colofnau. UB tro dywedai Lewis Morris wrtho- "Ni roir am y croen ond un crys." Atebai Goronwy:—"Digrif ne rhojldid deugiyis." Bu y Bardd Coch ar yiaweliad ag ef un tro,.ac er cael allan y gwr yr cedd arno ei eisieu, ac wedi clywed liawer gofyn i hwn a'r llall'fyddai arferoi a dod i'w gyfarfod o b'le mae'r daith hirfaith hon," a phan ddaeth y llanc a ymofynai dano i'w gyfarfod iddo ateb, "0 geisio mawn, goesau meinion." Dywedir mai gwr Ued fain ei goes oedd Hugh Hughes, y Bardd Coch. Pa Ie y mae Gwenogfryn? A oes dim modd cael allan a chyhoeddi "Uyfr Melyn Try fy dog," o waith v diweddar Fardd Coch? Neu pwy a ymgymera a'r gorehwyl yn y dyddiau ym- chwilgar hyn? Y mae i Ymneillduaeth le boreuol yn hanes yr ardal-lle ag y bu yn feithrinfa erledig- aeth ar grefydd yn y cyfnod cvntaf ar bregethu gan Yntaeillduwyr yn y gymydogaeth. Daliodd rhai y peiriau yn a.rdderchog yma: crefydd yn fforddio iddynt ddal eu tir yn orfoleddus. Buasai yn bleser gan "Y Byd' roddi enwau v deunaw hyny yn vr adcg hono fu yn gorfod o flaen eu huwehafiaid yn Phs Llugwy yn acbos eu crfydd. Methodd ond tri o honynt Cr mae ya wir) a dal y prawf hwn a bu gofal ac am Idiffyu Duw ar y tri vn rhyfedd hvd ddiwedd en hoes. Ond y rme hanes y lleill yn ddrew- dod hyd y dydd hwrl yn ffroer.au pobl yr Arglwydd. Cawn i'r tri hyn waeddi allan a gorfoledd uyn y He urddasot hwnvr—"Enili tyddvn a cholli teyrnas, na waawn bytÜ" oml colli tvddyrod fu y canlyniad i'r tri. Ond ni choliasant Devrnas Nefoedd ar ol myned o'r byd yma. Nid vdvm am ddweyd fod caledi yn dangos ei wynb i'r tri ar lawer pryd weddill eu hoes, ond deuai vmwared iddynt yn dra Quan. Dyruon oeddynt a'u hvmddiried yn yr Argl- wydd. Dilyned eraill hwy yn T ardaloedd hyn yn y dyddiau presenol. Bydd liawer yn ymholi o berth- ynas i'r "Byd," "Pwy ydyw," etc. Yr oeddwn y dydd o'r blaen yn y tren, a bvdd liawer byd o beth- au i'w clywed ac yn cael eu traethu yno. Y-pm ymddiddaji ydoedd o bertbvuas i'r "Byd," a meth- ent a dyfalu pwy a aflai y fath un fod. Tarawodd yn fy meddwl wrth eu clywed i draethu ychydig ar feddwl y gair Yn y jcyfeiriad yma, cyn myned yn mhellach, os y caniatewch ychydig fwy o ofod y waith hon: gwn y crall fod llu o'ch lluosog ddarlfcnwjT heb feddwl erioed am dano. Ac felly y dynion~hyny ag oedd gpjriddynt feddwl lied ar- uchel o honynt eu hunain ag oedtf yn y tren, ac eraill o raj* hyny sydd yn vmddiddan am y "Byd" mewn lleoedd lied amheus ac y bydd y "Byd" yn rhyfeddu eu gweled-y cyfryw rai—yn v fath leoedd ar ddydd- iau mfHTfthnvdoedd a ffeiriau, ac yn tynu gwyneb hir mewn cylchoedd crafyddol ar ddvddiau erailh Rhaid Jweyd fod o:n hiaith ni yn rb- fyr i osod allan feddwl y gair "cosmological." Trown, gaji ofyn beth ydyw y gair Saesneg am "cosmological. Os dim y mae yn fwy anhawdd i'r Saesneg na? i'r Gymraeg i roddi gair da. am dano. Gwyddom mai gair Groeg pur ydyw hwn hyd at y ddwy lythyren ohf, Y gair am y "Byd" yn Saesneg ydyw "world." Tardda o'r gair yna "worldly," "worldlinesst" "worldling," geiriau hollol anmherthynasol, a chynwysant syniad svdd yn mhell oddiwrth T hyn a —nwy^ir yn y gair cos- mological." Onid yw y gwreidd-air "world" mor an- ystwyth, ac onid dvw yn anmhosibl iddo ymgang- henu i ddim tebyg i "cosmological?" Cawn fod y gair "Byd" yn liawer ystwythach. Er engbraitft v geiriau arferedig "bydol" a "bydolrwydd." Onid allem ffurfio geiriau fel "bydvddol," "bydyddiaeth," "bydoliaeth," fel yn tarddu o hono? Tardda y gair o "cosmos." a cliyiieithir ef yn y Testament Newvdd "byd." Ond ei olrhain y mae yn air melus a seiniol, esmwyth, melodaidd—"cosmos"—tardda o bono "cosmetics*" Ac onid yw yn rhan o'r gair "Cosmopolitan" (byj-ddinesvda) ? A gall y Gym- raeg mor rvvydd droi y gwreidd-air "cosmos" i'r ffurf "cosmus." Y mae byd bychan (ac nid bychan ychwaith) yn pertliyn i bob d^n ac yn mhob dyn. yu perthyn i bob teulu, yn mhob gwlad a phob cen- edl; a beth yw y gair "Mawr p'an y Brython am yr holl fyd?" Y mae byd ma-t^rol, _byd amgylcluadol, byd gwladwrlaethol. byd moesoT, byd ysbrydol, a ffurfia yr oil yn olrhain gyda'u gilydd, y naill o fewn y llall, y mawrfyd, y cvfanfvd, y "cosmos," a phwy ydyw y crjiolbwynt o'r oil ond Duw Ei Hun, yr hwn yr ydym hi ynddo? Onid cynyrch meddwl an- feldrol ydyw y "cosmos" ag Xdym ni yn perthvn iddo? Da, i ni fod y "cosmos" yn wrthddrych serch y Creawdwr, fel ag 7l mae yn wrthddrych Ei ofal a'i amddifcyn. Y mae dyogelwch pob byd cyn dibynu ar Ri gysondeb, fel y ddaear yn rhedeg o amgylch \T haul. Y byd teuluaidd mewn trefn, tra y byddo yr holl dylwyth yn cydweithredu a rfoddwl ag ewyllys y pen-teulu. Onid fellv y byd gwbidwriaethol—y "Cosmos" dinasol? Y canolbwjTit yw ewylJys a daioni y deiliaid-nid y Penadur na'r Llywodraeth- eu dyogelwch yn gweitliredu tra byddo pawb (pob un) yn gydweddol ag amcanion y daiosi cyffredinol. Yn y byd moesol ac ysbrydol, yn cvmeryd i mewn yr holl drefniadau is-raddol, v cyfanfyd, meddwl ac ewyllys, cymeriad Duw yw v canolbwynt mawr. Ac onid oes yn y byd mawr hwn anrhefn, trueni, hagrweh. a pherygl — pethau hollol anghycjsreddol a'u canolbwynt mawr? Dvdded, felly i'r anialwch a'r anghj-faneddle lawenychu o'u plegid, a'r diffaeth- wch hefyd orfoleddu a. blodeuo iel y rhosvn. Son- iasom am yr ymweliad a Plas Llugwy. Da genym gredu fod gormod o foneddigeiddrwydd yn y bonedd- wr presenol. yn annibynol ar grefvdd, i wneud v fath beth a galw yr un tenant i grefydd yn achos ei arddeljad o Fethoflis'-iaeth nac un "aeth" arall. Y mae arnoni awvdd, er mwyn to ieuanc sy'n codi, roddi enwau y tri gwr (ag oeddynt fel Shadrach, Meshach, ac Aoednego). Eu henwau oeddynt Owen Thomas Rowlands (ymladdwr a'r neidr) Richard Williams, TnVvll Bach, Llanfihangel-tre'r-beirdd (Llainwen ar ol hyny) a Richard ughes, Shop y Rhos. Bydd enwau y tri yn perarogli tra byddo enw Methodistiaeth mewn bri, a uhan y bydd enwau rhai sydd yn blaenori mewn crefydd v dyddiau hyn wedi marw mown dinodedd bythol. Y mae yma adeiladau da yn y He hwn—capel newydd wedi costio liawer iddynt—un o'r capelau mwvaf dymunol yn Mon, mews (Mifle ddymunoi, fel y svlwasom. Y mae y ddyled arno yn aros oddeutu 300p. Beth fyddai i'r ardaJwyr cyfoethog droi ati i ddileu v ddyled uchod o gofres croniciau y capel? Achos dipyn yn siriol fu yma er y cychwyniad cyntaf. Yr ydym yn cael i un William Dafydd fod mewn cysylltiau ag yma, ond mai yn Llanallgo yr oedd yn flaenor. Gwr da ydoedd, un a wyddai beth oedd pregethau da. Pres- wyliai yn Pare Bach. Arferiad yr ardaloedd yn yr hen amser oedd chwareu pob math a chwareuon gwamal sic ofer, a hyny ar Sabbothau, a meddwi yr hwyT yr un dydd. Ond daeth i feddwl Owen Edward, Bryn Eithinog, at gadw Ysgol Sul tua y flwyddyn 1809, a bu hyn yn foddion tra effeithiol i ymlid ymaith y chwareuon o'u plith. Pregethai y Wesleyaid yn ei dy hefyd am flvnyddau. Cawn ysgol ar ol hyny yn Penybraich, ond teimlwyd fod v He yn rhy fychan idui. Daeth amryw at grefydd yn yr adeg hon, ac i'r Llan yr arferent ymaelodi. Cawn y byddai cyfarfodvdd weddi cael eu cynal mewn tai anedd ar hyd yr ardal am flvnyddau. Ira fyddai gan "y Byd" pe y codir y cyfryw eto. Diamau y deilliai daioni o Ivmynt. Symudodd yr ysgol i Tyddynisaf a Pare Bach. nc vna i eglwys y plwyf. Gwelwu ei bod fel y Tabernacl vnt, yn lied symudol. Ond daeth tro ar fyd. GorfoTTvvyd yr ysgol i symud o'r egiwys gan yr offeiriad a ddilynai yr un oedd mor garedig wedi caniatau ai gwasanaeth at y cyfryw amcan bendithiol a chadw Yse-ol Sabbothol. Gan belled ag y ca' "y Byd" allan gorfodwvd iddynt ymadael a'r Eglwys tua y flwyddyn 1848. Fel ysgoldy yr adeiladwyd y nresenol ar y cyntaf tua y flwyddyn 1847. Yn 1860 yr adeiladwyd y capel cyntaf. Daeth y Richard Rowlands (y son- iasom am dano mewn cysylltiad a Chaersalem) yma yn arhosol. Bu ei symudiadau yn amrywiol. fel y pwelwn, i Llanallgo, Caersalem, a Bryn'refail. a mynych y byddai yn ymweled a.'r eglwysi cylchynol ar nosweithiau gwaith, etc. Gwr Ysgrythvrol, lied gadarn ynddo, ydoedd, tuedd gormodol tuag at fod yn faith yn mhob peth, eto cred "y Byd" iddo wneud gwaith da yn ei ddydd gydac achos crefydd. Cawn i Dafydd Davies, Capel Heilvn, fod yma yn flaenor. Un o'r dynion duwiolaf yn Mon, yn ddiamau, yd- oedd Dafydd Davies, dyn llawn sel dros v gwinon- edd. gweddlwr gafaelgar wrth Orsedd Gras—gwr ag y bu colled am dano mewn liawer ystyr. Yr un pryd y dewiswyd G. Williams, yn flaenor. Cawn I fod yma dri eraill o flaenoriaid y sedd fawr wedi eu bylchu yn ddiweddar. Gwr diniwed ydoedd, er hyny yr oedd gan "y Byd" feddwl aruchel o bono. Nid oedd yn wybodus iawn, ac nid ymffrostiai ei fod felly. Na, ffyddlondeb oedd ei holl nodwedd. Israeliad yn wir, etc., ydoedd. Nid oes dim neill- duolion rhyfedd yn perthyn iddi. Y maent yn ddynion dilychwin. Yn ddirwestwyr yn ol barn "y fiyd." Dim dawn neillduol, eto ylmae rhai o honynt yn deall beth yw mer duwinyddiaeth. Araf ydynt yn eu parabliad. Disgwylir mwy oddiwrth un o honynt yn y dyfodol.gan ei fod yn ieuanc. Y ganddo lawer o Ie i ymddadblygu. Buddiol fyddai talu mwy o sylw i bynciau duwinyddol nll. phefhau difudd eraill. Astudio beth yw y pum' pwnc a phethau tebyg, gadael heibio y mintys a'r anis, y cwmin, etc., ac ymestyn at wybodaeth mwy c^dfredinol o gynwys y f gwirionedd fel y mae yn y (4air, a chredu fod gwa- haniaethau yn anghenrheidiol mewn pethau vn y fuchedd hon, Gail wneud swvddog ond iddo beidio ymdrafferthu gyda phethau na pherthyn iddo. Eg- lwys lied fechari ydyw, un a? ychydig o gynydd yn perthyn iddi. A all "y Byd" beidio cael lie i gredu fod gwywdra diachos yn dod i fewn iddi. pethau an- mherthynasol i grefydd Crist yn tarfu y praidd. ac er i'r praidd gael eu tarfu. a oes ymgais i'w cael yn 01 i'r gorlan? A ellir dweyd. "Mi gefais y ddafad a gollasid? Crad "y Byd" fod rhy ychydig o chwilio am "j" darfedig. etc., yn y dyddiau marwaidd hyn yn hytracb, rhoddi mwy* o achos iddi fyned yn bellac-h, bellach ar grwydr yn barhaus. A oes yma beidio rhoddi gormod o bwys ar gael y llyfr yn glir (fel llawer lie) cyn rhoddi tocyn aelodaeth? Dvlid ymlid y peth hwn ymaith i'r wadd a'r ystlumodj a rhoddi tocjTi aetodaeth ar bob cyfrif. GweU gan "y Byd" fuasa ir pur, y diwair, y gonest, y sobr, etc., gael un. er fod y llyfr ar ol. na bod un o'u safle yn wrthgyferbyniol i'r ucbod, a jijwm mawr ar gyfer ei enw. yn cael tocyn, yn mhen blynyddoedd. Gall y bydd disgyblaeth yn cymeryd lie am bechod yn yr eglwys. Pethau felly wedi bod yn andwyo am- gvlchiadau ar lawer pryd. Called y ddisgyblaeth ei lie priodol, heb geisio at foddhau gwyneb neb. Gwneud y ddisgyblaeth, mor bell ag y bvddo modd, yn foddion cadw y troseddwr vn fyw. Yr YTsgol Sul: dipyn yn farw ydyw, mwy fellv nag y bu. Dipyn u ddirywiad wedi cymeryd lie vnddi ragor nag y bu. Rhai dosbarfchiadau merched felly, wedi eu hysigo am ryw achos neu gilydd. Ceisier cael gwell pres- enoldeb ynddi yn nosbarthiadau y meibion, ao yn rhai y merched hefyd o ran hyny. Gofaler fod yr ysgol yn feithrinfa gwybodaeth, ac nid vn He fel cyrchfan i siarad ac ymgomio am bethau anmherth- ynasol iddi-byd-ffasiwn, etc. Gofaled yr athrawon ar bob cyfrif i rwystro y pethau hyn a'u cyffelyb. Ar law yr athrawon y saif i rwystro y peth. Ca y plant sylw lied dda, eto y mae ile i wella. Na laes-' wch ddwylaw yn y peth hwn, ac ar bob cyfrif na roddweh Ie i ddigofaint. Digiweh, ac na phechwch na fachluded yr haul ar eich digofaint. Y" mae cyd-1 ymgais yn bod, a bydded i chwi orchfygu y pethau hyny. Cyfarfodydd Gweddi Nid oes gan y "Byd" lawer i ddweyd am y peth. Y mae yma ffyddlondeb lied dda ar y Sul ynddynt, nosweithiau gwaith' hefyd. Gwell fyddai i bawb gofio am ei wvdrddrycli gydag ef i r cyrddau hyn. (j^eddiwvr syml, di- rodres, llawn Y'.sgrythyr^dim nodwedd neillduol fel yn tueddu tuagat wneud dawn ynddynt. Gweddia rhai yn syml, dwys, ac effeithiol, ac ar lawer adeg: yn lied effeithiol. Ychydig vw nifer darllenwyr da cyhoeddus yma. Ar bob cyfrif gofaler am y darllen- wr goreu tuagat ddechreu y cyfarfodydd. Rhydd darlleniad synwyrol o benDd urddas ar y cyfarfod, Nid oes dim a duedda i dynu urddas unrhyw gyfarfod na darlleniad diyrstyr, difater, o gynwys v cyfryw benod. DIiYhir y cyrddau Sabbothol ac wythnosol yn Red dda gan yr aelodau yma; ao- ystyried y -eli- de" He sydd ganddynt a phobpetli. Nid oes yma fugail l ofalu am y praidd. Diameu gan y "Byd" y buasai yr achos yma yn fwy llwyddianus pe buasai un i ofalu am dano. Bu y "Byd" vn synu liawer idd- ynt adael gollwng eu gafael o un a allasai wneud byny yn ganmoladwy. Paham hyny? Cred y "Byd" y dylech ymchwilio am un. Diameu eich bod- vn I teimlo yn fvnych eich anallu at arwain y praidd -n bnodol Cred y fod v canu vn lied dda vma ar y cyfan. Gwell fyddai ar lawer ade- dalu mvy o sylw i amseriad ambell i don. Y mae yr offervn yn cael ei chwareu gyda llaw esmwyth; arweinia yr offery-n i ddrwg angenrheidiol ddod'i fewn i'r addol- dy, ac yn mhen blynyddau i ddod mentra y Byd ddweyd na fydd y canu gystal ag yn y presenol. Dy ma ddywedai Spurgeon "Pan geir organ, peidia Spurgeon a bod yn fugail -ma." Edrychai v crwr mawr hwnw yn mlaen at ragolygon pethau. Gofaler am fod yr un fyddo yn ei chwareu vma yn deail ei waith yn dnryadl. Cred y "Byd" fod mwy na haner y gynulieidfa yma na wyddant pa, fodd i ganu vr un nodyn gyda, hI, Y mae dirwest-iaeth yr eghrys vn dda, ar y cyfan eto ca yr eglwys hon ami brofedigaeth yn y cyfeiriad hwn. Gelyn marwol eglwysi Cymru ydyjw. Pa gysondeb sydd rhwng bwrdd y cythreul- iaid a bwrdd y cymun? Caffed fViY o sylw i ddir- westiaeth yn yr eglwys—yr Y sgol Sul a phob lie. Grcfaled penau teuluoedd i beidio edrych ar yr ar- feriad fel peth parchus. Aelodau! ymlidier ef ym- aith o'ch tai ar bob cyfrif. Plant ar yr aelwydydd yn gweled y rhieni yn cellwair a'r peth." Meibion Eli oeddynt feibion Belial. Carmel yn v nesaf,—" Y BYD." O.Y.—Bu y "Byd" yn fiaenorol ymdrin a'r gair fel "Ego" a "Norego." Gwel y byd fod y Philistiaid yn dod arno!

Y PARCH JOHN EVAN WILLIAMS A'R "BYD." [At y Golygydd.] Syr,—Fel un o blwyfolion ag sydd yn arferoi a thalu at gynal y gwr pairchedig uchod, dymunir arnoch roddi rhif y rhai arferont fynychu yr eg- lwys foreua am yr hawer blwyddyn sydd wedi pasio. ac yna ceir gweled yn eglur y camgv- meriad, "Hysbys y dengys y dyn o ba radd y bo ei wreiddyn." A dengys yr ysgrif slafaidd hon o ba arwdd meddwl yw y gwT a ysgrifenodd y fath druth tuag at geisio "dilorni" dosbaitth o ardal- wyr. Da oedd eich gwaith yn cadw Ysgol Sul am ddeuddeng mlynedd drwy ddysgu eich plwyfolion i ddarllen Cymraeg, serch iddynt fyned i gapel YmriieiiHduol ar ol hyny. Buasai yn well parhau y cyfryw orchwyl er v cwbl, er iddynt fynied ymaith o'r Elwys fel y dywedwch. Y mae hi wedi myned yn ormod o'r dydd i regi Ymneill- duaeth. A fuaseeh yn gwrthod clochydd pe y buasai y plwyf yn talu ei gyflog? (er fod y peth mor dda?) Pa, faint o aelodau gyda'r Ymreiilldu- wyr fydd yn gwneaid rhif mawr eich cynulleidfa. bob Sul ? Pa faint ywr nifer y cymunwyr ? Beth oedd yr achos fod y capel gerllaw yn rghauedig, ac i hyny achosi ehwyddoüich cynulleidfa i ganit? Ai gwir i chwi wrthod rhoddi caniajtad i gladdu yn ddiweddar Ymneillduwr (blaenor Methodist) vr- ol evnllun deddf Osborne Morgan?—Ydwvf, etc., COED Y GELL.

JLlythyrau at y Golygydd. jVid ydym yn gyfrifol am symadau eiv gcJwb. wyr yn y golofn hon. CLOCHYDD LLANWENLLWYFO. Syr,-Y:c. yr ysigrif ddesigrifiadol am yr eglwys blwyfel yma, ji ymddangosodd yn ddiweddar yn eich colofnau, un o'r pethau 3It y gwirionedd o'r holl berthau a ddywedir ydyw nad yw'r swydd- cg uchcd ynbod. fod y ffaith yma i lawer- oedd yn syndod o Beninon i Ben Caergybi, ao o Lam y Carw i Dywyn Nercar pan ddarllieniaAt yr adroddiad nad: oes yr un clochydd yn berthynol i eglwys mor o ran ei hadeilad, 00 i'r hon y mae clochdy blaenfain i'w weled o bell, ac yn rod eglur i lawer niorwr pryderus tra yn hwyho ar y weilgi. "Mae yma eglwys nei-s!" modd liawer ymd-eithydd, ac y mae hyny yn wrlr, 000 fod safie'r eglwys yn angthysbell. Ond eofiwn am y clochydd. Agorwyd yr eghvys yn y flwyddyn 1856. Ar lawr y clochdy y mae'r festid, ac uwch- ber. y ystafell lie y byddad'r hen glochydd yn gloch. Y ddringfa sydd yn ar- wain i'r ystaftll yn lied gyfyng fel ag y byddai yn anhawdd i'r hen wr beidio a llychwiro ei ddillad fyn'd i fyny ate i lawr. Yna, ar ol dod i lawr, byddai trwst curo'r llwch oddiar ei 1ewi.s. Ar hyn, yn 01 awgrymiad gwr dylan.wadol, ( atnyd ffordd i osgoi anghyfleusder y grisiaai. Dim or.d trllu twll yn y llawr, gollwng, y rhaif tnvodd i'r "vestiy-room," a gadaiel i'r oloohyrdd fyned i mewn yno. Felly yr oedd y drefn yn 1873 ac yn wir, un eithaf aiighyde-us. Nid oedd lie hwylus i ddau ddyn yny "vestry-room." Fodd bvriag, felly yr aeth pcfthau yn mlaen hyd 1888. Ond ar ol hyny y sawl aydd yn canu'r giooh yn cael fod y drefn bresenol yn fwy di-draifferth, ac, ar ol arferyd mor hir, y nuae -wedi lhyyr ym- gynefino. Felly y mae boddloraHvydd a thamg- nefedd wedi dedllia»w iddo oddiwrth y weithred o atal tal y clochydd, athrlll parhao ei nerth, efe a a yn mlaen yn yr un modd. Mewn lythyrenol, rid yw'r cyhoedd yn gwybod oddiar olwg pwy sydd yn gloch. Credaf y bydd yr ychydig lineillruuhyn yn ddyddorol i lawer o'ch darllenwyr.—Ydwyf, etc., J.E.W. Medi 19eg, 1898.

Manic n ac Amrywion, DIARHEBION. Hwyra dial, dial Duw. Lhvyra dial, dial Duw. Nid OP- rlndd ond-o fodd. Y car ,-y ,-r yn yr ing y'. gweiir. A wert 1. i-l dy p'le ca-iff letty 1 Y cyiiuLt ci og y cyi taf ei giyman. Gwae oftrwr yn r.ghynhauaf. Llwybr x-hinwedd yw llwybr hechhvclr. Na choll dy hen ffordd er dy ffordd newydd. Deuparth taith. y;l);jTctoi. Cydwyhod Ian dyogel ei phercher. Uydwybod dda yw gogomant y dyn da. Amlaf ei gwy-s anilaf ei ysgub. Cyfaill blaidd, bugail diog. Na werth dy iar ar wlaw. Y neb a ruuo ddrain na cheidded yn droed- r.oeth. Ni chel grAd gystudd y galon. Ni chwsg I>uw pan rydd wared. Hunanr-boenydiwr bydol-ddyn. Chwynwch ardd eich hun yn gyntaf. Gyda'r nos y cyfyd malwrn. Gyda'r dydd can yr ehedydd. Di-boen i ddyn dybio'n dda. Na chais gellwair a'th gas. Da yw dart i atal tafod. Nid o rym eorph y cenir telyn. Gwell trugaredd na chreulonder. Goreu difyrwdh can adar bore'. Un gyflwr pawb yn angau. YR OOHR OLEU. Gall bod yn siriol yn wastadol dyfu yn arferiad arnom, ao mae arfei-iadau lawer tro wedi ein cano drew leoedd geii-won. Yr oedd boneddwr a gwraig mewn iard goeel oedd yn digwydd gorwedd wrth ochr hen afon fudr ddrewllyd. Meddai'r wraig, "Dyna arogl ber sydd ar y coed ffawvdd yma, onide ?" "Coed ffawydd, yn wdr," boneddwr; "aroglwich yr afon acw 1" "Na, thanciw, gwell genyf arogl y ffinidwydd." A hi oedd yn ei lie. Pe baem oil yn egwyddor yma allan yn ein bywyd yn y byd yma cawsem y galon y-sgafn, sirioldeb at ein gwedd, gyda llonder yn ein llais. Y mae .mewn rhai cartrefi ryvvbeth yn yr awyrgylch deulu- aidd a chymdeithasol sydd yn calonogi pawb ddaw i gyffyrddiad a hwynt. Nia gall cyfoeth ei grw ac ni fedr tlodi ei gymeryd ymaith. TARDDIAD Y GOT. Athraw: "Yrwan, Tomi, dyma ddarn o Mae hwn wedi d'od oddiwrth y fuwch y gwlan oddiwrth y ddafad. Gwneir y"gwlan yn frethyn, a thorir hwnw yn gotiau a phethau erailL Yrwaai, Tomi, o ba beth y gwnawd eich cot chwi ?" Tomi (yn edrych yn hollol barod a'i lygaid mawr agored): "Allan o got fy nhad, syrl" DIM OND UN! Mewn Ysgol Garpiog yn Llundain, gofynai gweimdog i'r hogia, gan ei feddwl yn bysul idd- ynt "Faint o fechgyn drwg gymera i wneud bachgen da ? Bachgen bach, buan a siriol, ateb- odd (yn glee, ys hen "Gweirvdd" ys- talm): "Dim ond un, syr, ond cael ynxdidwyn yn deg tuag a,to DDB1 GWERTH TATAN! Adroddir fod gwas ffarm yn y gwanwyn di- weddaf wedi cael ei ymbriodi gan rhyw berson, a chan nad oedd gaiuido ddigon i dalu y "fee" addawodd ad-dalu y person gyda thatws newydd mor fuan ag y byddent yn barod i'w codi o'r ddaear. Arhosodd y gwr parchedig yn hamddenol am amser, ond 'doedd dim tatws yn d'od. Yna galw- odd am reswm gan y gwr. "Wel, a d'eyd y gwir wrtho chi, mistar, tydi hi ddim yn werth tatai: CODWTM OALED! "Dada, dydweh y gwir, "Ddaru'r angylion dd'od a'r babi i hnvr o'r N efoedd 1" Y Tad: "Dywed rhai pobl hyny, ond p'am yr ydych yn gofyn cwestiwn fel 'na, machgen i ?" el, wrth y ffordd mae o wedi crio er pan y mae o yma, yr oeddwn yn meddwl fod yn rhaid ei fod wedi ei 'ddropio i lawr TRO TRWST AN i Adroddir stori hawdd ei chredu am broffeswr pur adnabyddus yn y Cape. Yr oedd i'r gwr dysgedig wraig a theulu, ond yn broffeswrol felly, yr oedd ef wedi ymgolli yn ei lyfrau. Dychwel- odd y wraig adref un noswaith ar ol bod allan aim rai oriau, a clianfu y ty yn hynod ddistaw. F^lur- odd yntau fod y plant wedi cadw cymaint o dWw fel y rboddodd hwynt. oil yn eu gwolyau, heb ei disgwyl hi gartref na galw'r forwyn. "Gobeithio na chawsoch lavrer o drafferih, Willi.1rœ "O! naddo," meddai, "gyda'r eithriad o'r bychan sydd yn y crib yna,' meddai. Gwarafunai yn dost i mi dynu ei ddillad oddiam dano a'i roddi i orwedd yn ei wely." Aeth y wrarig i "over haulio" ac mewn syndod gwaeddai: "Hawyr! Williaim;; ond Nedi Roose, o'r dnvs nesa' ydi hwn!"

Bradlofruddiad Ymherodres Awstria. Y CORPH YN CYRHAEDD VIENNA. Vienna, dydd Gwenei. Bu i gorph yr Ymherodres Elizabeth gyrhaedd irenna aim ddeg o'r gloch yn yr hwyr neithiiwr. Yr oedd y platfform a,'r entrance hall wedi eu goilchuddio a carpet melfet du, y nenfwd a'r mur- iau wedi eu gwisgo oil m.awn du. Yr oedd peir- iant y hefyd wedi ei wisgo a brethyn du. Darfu i hen wasanaethyddion personol yr Ymher- odres gario yr aroh o'r tren i'r ystafell weitaad. Yno yr oedd offeiriaricl Pabaidd yn. aros am y gweddillion darfu iddynt beriformio seremoni y ys,egriad, a pLan oedd hyny drosodd, dodwyd yr arch mewn cerbyd angladdol yn cael ei dynu g.in chwrech o geffylau duon. Yna symudwyd ymjaith yn arafaidd, gyda gosgorddlu o feirchfil- wyr, yn ngharol curiad taibyrddau myffledig. Fel yr elai yr orym daith b-ruddaidd drwy yr heolydd ar yr awr hono o'r nos darfu i'r torfeydd aruthrol dynu eu lietiau mewn distawrwydd. Yr. oedd yr Y'mherawdwr, gyda'r teulu ymherodrol, yn aros am weddillion ei wraig wrth y fynedfa i gapel y palas; ac fel y eluded yr arch i'r adeilad, yntau a aeth o'r tu 01 ac a gerddodd ar ei ol. Cynhaliwyd seremoni crefyddol hyr. Yn ystod y seremoui hwn perliniodd yr Ym- lierawdwr oedranus wrth ochr yr arch, ei wyneb wedi ei gladdu vn ei ddwylaw, ac yr oedd ed wyl- ofaan i w gly v^ed drwy y cs.pel. Yr oedd yn olygfa galonrwygol dros ben—gweled yr hen deyrn urddasol yn mron tori e-L galon gan alar a gofid, a,c nid oedd llygad syeli yn yr holl gynulkidfa. Pan y gwasanaeth drosodd, cerddodd ei FawThydi o'r capel yn pwyso ar fraich ei nai a'i etifedd, sef yr Archddug Francis Ferdinand, a sylwyd ei foci yn wylo yn hidh Yn yr hwyr drachefn dyclnvelodd yr Ymheiawdwr i'r capel, yn ngliwmuii mi ddwy ferch a'u gwyr, i weddao a ffarwelio am y tro diweddaf a'r 1 mherodrres. Ar cl seremoni crefyddol byr arall e Eawrhydi a aeth aT ei liriiau ac a gusanodd yr arch ddwywaith: yj a cyfodod.d yn arafaidd ac ymadiawodd, gyda'r dagrau yn ffiydio I lawr ei ruddléliu. Darfu i'r ddwy ferch hefyd gusanu yr arch, ond bu raid i'w gwyr eu hamvaan hwy a'llan mewn cyflwr haneip gwasgfeuoL o Mae y PalasYin herodrol yn cael ei warchod gan gorph cryf o Mwyr. YR ANGLADD. aaddwyd gweddillion vr Ymherodres Tn Vi- enna, dydd Sadwrn, gyda ph^b rhwysgfawredd cytacidas ir acltlysur. Yr oedd yr heolydd yn orlawn o ediyohwyr, a phasiodd yr orymdaith aiygiaddol yn arafaidd o Ga.pel H of berg i Eglwys y laipuchins. Yr oedd y tai ai hyd llwybr yr orym- daith wedi eu drap'o yn ddu. Dilyrid yr elor- gei-byd (yr hwn a dynid wyth o geffylau) gan gorphluoedd lluosog o fUwyr yn nghyda llinell hir o wasanaetbjyddion ac urd'dasol'on y Llys pages a foofcmra:. yn oario ta-pers goleuedig a gerddent 0>- bobtu yr elorgei'byd. Nid oedd y gwasanaeth yn yr etglwys (yr hon oedd wedi ei gwisgo drosti a bretliyn du) ond un byr. Gweinyddwyd gan y Cardinal Arclibishop of Vienna. Pair, oiphenwyd y gwasanaeth dros y meinv, codwyd yr arch o'i gorweddle a ehariwyd hi i lawr y grisiau i vaiuMs yr eglwys, lie cyhoeddiwyd y fendith derfynol ar y gweddillion.