Y Tyst a'r Dydd

CWM li-HONDBA. Mae tymerau pobl y Cwm hwn, a'u cymeryd at eu gilydd, yn bob peth ond dymunol y dyddiau byD, ac mae rhesymau digonol dros hyn. Un rhcswm, a'r penaf, efallai, yw, fod y "Barry Scheme" wedi methu—y Mesur wedi ei daflu allan. Tro tila iawn yw hwn, wir. Mi ddywed- ais "pobl y Cwm a'u cymeryd at eu gilydd." Yr wyf wrth hyn yn cau rhai allan. Yn gyntaf, yr wyf yn cau allan rhyw dyrfa fechan sydd dan fawd ————— yn ngwaelod y Cwm. Ond mae y rhai hyny yn tyngu yn yr ysbryd chwareu teg iddynt. Yr wyf yn cau allan rhyw dyrfa fechan sydd yn gweithio yn Mhwll y Bute a'r Lady Margarate, yn nghymydogaeth Treherbert, hefyd. Ond mae yn bur siwr mai yr athrawiaeth Taw pia hi, boys," sydd yno hefyd. Yn wir, mae y cwpl hyn yn Treberbert yn gorfod saethu, chwifio baneri, a gwaeddi Hwre Bute byth er pan daflwyd allan y Barry Bill. Mi gewch wel'd y dychrynant Benpych i farwolaeth, ac y surant bob peth yn nghymydogaeth Treherbert gan eu nadau ofnadwy. Beth sydd ar y dynion, hawyr? Mae hen wr yn y gymydogaeth hon o'r enw Thomas Evan Dafydd, pan glywodd ef am eu mwstwr, dywedai gyda gwen wawdlyd, fod dyn- ion y Bute yn Treherbert yn rhostio yr helwriaeth cyn ei dal." "Nage," meddai hen frawd arall oedd ger llaw, rhyw gadw tipyn o swn mae y "Bute and Co." uwch ben yr helwriaeth ar ol ei dal; ond cyn y gallant ei rhostio, fe fydd wedi ei dwyn oddiarnynt, oblegid mae ras arall i redeg am dani yn yr eisteddiad nesaf, ac mi fyddant yn rhwym o'i cholli yn y ras hono. Ac mae gon' i adnod i brofi 'mhwnc," meddai yr hen wr yn ddefosiynol iawn—" Ni rostia y twyllodrus ei hel- wriaeth." Go dda, yr hen wr. Fel yna y try hi allan hefyd. Fel yna mae yn rhaid iddi droi allan. GOHEBYDD.

LLANSAWEL. Da genym gael cyfleusdra i gofnodi llwyddiant yr Ysgol Eamadegol yn y lie hwn eleni eto. Er fod yr athraw cyfrifol a pharchus wedi cael llawer o drallod i'w deimlad yn marwolaeth ei anwyl briod, ac wedi rhoddi llawer o'i amser i ddwyn allan gofiant teilwng a gwir dda i'r diweddar Barch E. Jones,Crugybar, eto ni wnaeth laesu dwy- law gyda gwaith yr athrofa, ac ni chiliodd Ffawd oddiwrth ei lafur diflino. Yn ychwanegol at y ddau fu yn llwyddianus am dderbyniad i Lan- gollen, sef D. W. Hopkins a S. G. Bowen, y mae pedwar ereill wedi sicrhau safleoedd anrhydeddus ar eu derbyniad i'r gwahanol golegau yn yr wyth- nosau diweddaf, sef E. Williams i Trefecca, T. H. Price i Hwlffordd, J. S. Evans a D. E. Jones i Gaerfyrddin. Dymunwn lwyddiant eto i'r brodyr teilwng hyn. Hefyd y mae yn bleser genym grybwyll am lwyddiant rhai o'r hen fyfyrwyr. Mae Mr E. Davies wedi myned yn anrhydeddus a difwlch drwy ei daith atbrofaol yn Llanbedr, yn drydydd ar lechres teilyngdod fel ysgolhaig, ac yn ail yn y meddiant o'r B.A. Nid yw eto ond prin 19eg oed. Mae Mr D. W. Vaughan wedi enill ysgoloriaeth Brown yn Airedale-£65 am dair blynedd, a Mr H. Lewis wedi enill yr ail wobr yn ei ddosbarth yn Ngholeg Caerfyrddin. Mae y ffeithiau hyn yn siarad cyfrolau. Yma yn unig y buont yn derbyn eu haddysg barotoawl. Mae yn bleser genym fel ardalwyr i weled hen fyfyrwyr teilwng y sefydliad yn esgyn i binaclau uchel dysgeidiaeth, ac yn brysio i deml anrhydedd. Mae swn torf eto yn esgyn ystlysau y mynydd. Dy- munwn o'n calon hir oes i Mr Evans i wneuthur daioni, a llwyddiant mawr i'r myfyrwyr yn eu galwedigaeth. SAWELIAN.

Mae y cvnh^uaf llafur wedi dechreu yn nghymvdog- actli Rochester o dan amgylchiadau ffafriol. Mae y Cisv/d yn dda. a'r dysgwyliadau am gyuauaf rhagorol.

ABERTEIFI. Y ddwy efengyles Misses Davies a Phillips.-Fe gawsom y fraint ddydd Sul, Gorphenaf 29ain, o glywed y ddwy chwaer yma. Cynaliwyd y cyfar- fodydd yn y Tabernacl, capel y Methodistiaid, am ddau o'r gloch yn y prydnawn, a chwech yn yr hwyr. (JawsDm bregethau rhagorol iawn, a chynulleidfaoedd lluosog, canoedd y tuallan yn methu myned i mewn. Ar ddiwedd y dydd daeth dau-ar-bymtheg yn mlaen i ddangos en bod .hwy am daflu eu coelbren i fysg pobl yr Arglwydd. Agoriad Coffee Tavern,—Un o brif angenrheid- iau Aberteifi ydoedd Coffee Tavern. Syndod yw meddwl fod y dref hon wedi bod eyhyd cyn cael y eyfryw sefydliad. Buwyd yn siarad am hir amser er ei gael, end yr oedd rhwystrau yn cyf- odi o bob tu; er hyny, yn nghanol nos anobaith, fe dorodd gwawr trwy i'r boneddwr caredig Mr George Miles i addaw codi adeilad er ei gadw, ac erbyn hyn y mae wedi cyflawni ei addewid. Mae'r adeilad prydferth a chyfleus wedi ei orphen. Nos Wener, Awst 3ydd, eawsom y fraint o weled y Victoria Coffee Tavern yn cael ei agor. Y mae mewn man cyfleus yn Heol y Priory, ger llaw y farchnad. Fy nymuniad i ydyw iddo droi allan yn grand success, Nid oedd gynt yr un man gan ieuenctyd y dref i fyn'd i dreulio eu horiau ham- ddenol ond y dafarn, ac y mae y duw Bacchus wedi trefnu yn helaeth ar eu cyfer. Cywilydd meddwl fod tref fach Aberteifi a'i phedair mil o drigolion yn cynal dros ddeugain o dafarndai. Tat'arn gogyfer a phob cant o'r trigolion Tref sydd bron i gyd yn proffesu crefydd gyda rhyw enwad neu gilydd! Mae bron yn anghredadwy. Fy nghyd-drigolion, ai tybed y caiff y blotyn du yma fod arnom P A ydym ni yn myned i barhau i gynal y fath fasnach yn mlaen. Wel pa beth a ellir wneyd er diddymu y fasnach feddwol ? Llawer yn mhob rhyw fodd-drwy benderfynu ymwrthod a'r tafarndai a phleidio y Coffee Tavern hyd eithaf eich gallu. Y mae pwyllgor y sefydliad hwn yn haeddu pob cefnogaeth. Llwyddiant mawr fyddo ar ei ymdrechion, ydyw dymuniad S. D.

EISTEDDFOD CEINEWYDD. BEIRNIADAETH TANYMAEIAN AR Y CYFANSODDIADAU BARDDONOL. I. PBYDDEST Y MOKWE."—8. Derbyniwyd wyth i'r gystadleuaeth. 1. Mate-ATne hwn yn amddifad o feswr ac acen, er nad yw yn dlawd iawn o ryw fath o feddwl a theirolad. 2. Old Salt.—Rhyw Jolly Jack Tar yw yr awdwr yma. Decbreua yn weddol gyda syniadau a geir yn Salm evii. 23-32, eithr aiff ar ol hyny yn fjymysglyd hynod o ran ei faterion, ac yn rhy wcrinol ei silleb- iaeth, a'i iaith, a'i ysbryd. Dywed bjth a hefyd, ond heb addurn bardd yr,, agos ato. 3. Panllus.-llhy amddifad o gynllun, ac felly yn gytnysglyd, gan droi yn ormodol yn yr unfan, ac hwyrach yn manyln gormod ar y llong, a rhy fach ar y morwr a phan yn darlunio hwnw, gwna gyda Jliw. iau rhy gryfion ac nid yw yr arddull bob amser yn ddigon Cymroig i sicrhau y nerth a'r perseinedd a ddymunir yn y llinellau. 4. Ceredig-—^eir gan hwn rai pethau rhagorol, ond rhyw hit and miss" braidd ydynt, a rhai prydiau yn rby debyg i hogyn ysgol yn geography, &c. Hwyr- ach fod gormod o bethau amgychiadol, er yn dda a phrydfe th, yn cymylu i raddau y prif wrthddrych. Nid cyfaDSoddiad holiol anhymig yw eiddo Ccredir.. 5. Neifionydd.—Pryddest faith, a chryn lawer o bethau ynddi, ond eu bod yn gymysglyd, ac i raddau yn gyffredin. Hwyrach yr a yn ormodol ar ol yr adar ganlyna y morwr—y darogan a'r ofergoeledd gysylltir a'r cyfryw. Peniilion da, ar y cyfan, a geir ganddo o'r tudal. 15fed hyd 19jg, ond eu bod yn lied laletlaidd. Terfyna hefyd yn ddigon cymeiadwy. Er ei fod yn newid ei fesurau, mae eithaf euphony ganddo. Rhyddieithol yw ei arddull, a rhy fach o grebwyll a barddoniaeth. 6. Nantis.—Cychwyna yn dda, pan y darlunia draf- nidaeth yn priodi gwledydd â'u gilydd. Dywed fod IIawcr mwy o'r du [jag sydd o'r gwyn" yn hanes y morwr. Tybed P Desgrifia ystorm yn lied fyw a barddonol—" yn ceisio blotio pictiwrs wnaeth a phwyntil gobaith," o'i deu la hoif yn y dyfodol. Mae ei gyfeiriad at daith y Cristion fol mordaith yn eithaf, a lied farddonol, efallai, ond mae y dariun yn rhy hen ffasiwn ac a nor phenol- 7. Givyliedydd y Qraig.—Mao yr ymadawiad a chartref yn dda, os nad yn rhy ffuantus—ei hclynt yn y fordaith fel gwaa a morwyn yn lied naturiol-ci ym- weliad a chartref cyn cyehwyn yr ail dro ar long fwy ac i fordaith belJach-y cariad yn chwifio y cadach gwyn" yn dlws a thra barddonol. Darfydda braidd yn swta-gwell hyny na nyddu wedi darfod o'r eci- afodd. 8. Ymgeisydd.—Cychwyna yn dda a thra pwrpasol, yna dyry ddarnodiad o grebwyll y morwr yn lied farddonol, ond nid digon perseiniol mown blanh verse. Mae ei ddarJun o'r mor, ac yn enwedig o'r Uanc yn myfyrio ar ymyl y llestr, yn dda iawn, ac yu fyw o farddouiaeili—sstur yn datgaddio ei chyirinion iddo— y dymestl ofnadwy-a hunanfeddiant y morwr yn fwy arddnnol na'r 'storm ei hun "-y repairio, &c., a'r maddeu i'r gwyJlt elfenau—mae y eyfan yn rhag- orol. Y cyfarfyddiad hapus a'i wraig ar ot glanio- Rhy gryf yw ef i wylo; rhy wan yw hithau i beidio." Mae y bryddest yrod yn sier yn fwy dillyn drwyddi- yn llawnach o farddoniaeth ac o naturioldeb, ac heb ddim yn gyffredin ynddi. Er fod rhai o'r pryddestau ereill yn dda, a rhai llinellau rhagorol ynddynt, eithr mae mwy o freshness a meistrolaeth awenydd yn eiddo Ymg'eisydd. [Bow priodol "Ymgeisydd" ydyw Mr John Morgan Howell, Aberaeron-] III. PENILLION Y PYsaoTWR."—7. 1. Iona.-Sillebu yn wael, a'i syniadau yn rhy gyffredin a gwerinol. 2. Peirianivr. — Ceir darlun ganddo o fachau pysgota-enwau llnaws o afonydd—cernod i bysgot- 'wyr pleserau," a bod rhyddid wedi ei roi gan Dduw i 'bawb trwy y bydoedd i bysgota. Nad yw y pysgod ou hunain heb eu trallodion. Crist fel pysgotwr. Pobpeth fel yna ar draws eu gilydd ganddo. 3. Tremiedydd Llwyd.-Denfyn hwn bwt o lythyr at ei feirniad i ddatgan ei obaith mai cyfiawnder gymer le yn y feirniadaeth," ac y bydd yntau "yn dawel a gostyngedig." Wel, da iawn. Hwyrach mai y peth goreu fyddai iddo ef ei hun gymeryd y gorehwyl o'i beirniadu. 4. Glany Mor■—Eithaf penillion, am a wn i, ond lied amddifad o nodwoddion y pysgotwr ydynt; ond, chwareu teg iddo, diwedda yn hynod o dduwiol. 5. Plimsole.-Rhai penillion da, ac ereill a gormod o gyffredinedd ynddynt. Dylent fod yn fwy nodwedd- iadol i enill. 6. Hioda yn y bud.—Mesur a corfan gymysgedig. Peniilion lied dda ar y cyfan, ond mae rhyw anys- twythder yn eu nodweddn. 7. Simon P-Pedr, mae'n debyg. Os mai e, da genyf fod yr hen bysgotwr a'r apostol yn hoffi ym- geisio a phrydyddu dipyn, ac nad aeth ei boll gyfan- soddiadau ar ddifancoll. Nid bapns y frawddeg dwrio lawr," yn llinell gyntaf y penill blaenaf. Ond mae y rhelyw yn dda a naturiol, a lied lawn o arabedd. Dyma y penillion mwyaf destlus a llawnaf o fywyd, ar y cyfan, felly i Simon P- y dyfarnwyf y llawryf. III. ENGLTNION I'E. "GWLAW."—13. Yu yr ail ddosbarth mae eiddo Dryslwyn, Jack of all Trade (2), Didymus, ac Un yn Cripian. Yn y dosbarth cyntaf mae y rhai canlynol :— Job.-Cywir, ond gair cyrch yr englyn cyntaf. Umbrella.—Y drydedd linell o'r englyn cyntaf yn feius. Walter, Francis Moore, a Gwlithyn ydynt yn lied gyfartal o ran teilyngod. Mae rhai o'r llinellau yn lie 1 anystwyth a chyffredin. Iforiacl a Noe ragorant yehydig o ran perseinedd a naturioldeb. B. sydd yn meddu ar fwyaf o bertrwydd a meddwl, yn ogystal a chryn lawer o freshness cynghanedd ac awen, felly efe a farnwyf yn oreu. IV. YSGADENYN."—8. Toddeidiau gwael ar y cyfan, ac ychydig o deilyng- dod barddonol sydd ynddynt. Maent yn weddol ddi- fai, ac eithrio Huda yn y bud a Fframiwr Englynion. Dywed yr olaf- Hwn gyda wynwyn,—a'i iawn goginio, Wna ginio beirniad f'ai iddo'n foethyu." Piscator a Salmon sydd hynod ddyrysfawr en geiriau, ond ychydig o feddwl geir ynddynt. Hen Alltud o Llandudocb, Homo Wyn, Pysgotwr mewn pais cwta, a Cigydd, yw y goreuon o'r rhai gwaelaf, ac os gwobrwyir, rhaner y wobr rhwng y ddau olaf. V. RICHARD III."—10. Nid oes un o'r ymgeiswyr wedi gwneyd gorchest anghyffredin. 1. Irishman.—Yn wallus iawn ac anystwyth. 2. Vernon, 3, Richmond.Nid yw y ddau yma yn fwy na'r llall wedi ceisio ar un math o fesur, ae yn Iled wallus mewn cyfieithu y meddyliau, fel y geiriau. 4. Youngster, X., Un hoff o Shakspeare.—Dyma dri ychydig yn well na'r tri arall, ond ceir ganddynt rai ymadroddion anhymig a brawddegau na chyfleant syn. iadau vr awdwr- 7. Dulce of Buckingham. — Cynwysa hwn amryw o wallau y lleill, ond credwyf y rhagora ychydig arnynt. 8 Cymro.—Mae hwn yn ymgeisio at fesur, ond yn lied glogyrnaidd ei acen, a thra anystwyth ei gyfieith. iad. 9. IcMs.—Mae gan hwn fesur, ac fol cyfieithiad mae yn fwy naturiol a chywir, ond priod-ddull y Gymraeg, fel yr oil ohonynt, yn ddiffygiol braidd ganddo. 10. Jack of Norfolk.—Mae ganddo ef fesur ac odl, ac yn ddarllenadwy, or nad yw yn gyfieithiad verbatim, ond rhagora yn y gallu a'r medr i drosglwyddo meddwl yr awdwr i'r Gymraeg, felly Jack bia y llawryf. TANYMARIAN,

GEEEN MOUNTAIN ASTHMA. CURIE. Anfonir tiuiau bychain yn rbydd trwy y llythyrdy am Is 2c.—P. NEWBEKY, a'i FEIBION, 1, King Edward-street, Lluuduin Set'ydlwyd yn y tlwyddyn 1740. "}tUl'TURES. ¡'{IIITE'S MOC-MAIN LEVER TRUSS is the most effective invention for the treatment o.1' Hernia. The use of a steel spring, so hurtful in its effect, is avoided, a'jsoft bandage. being worn round the body, while the requisite resisting power is sup- plied by the Moc-Main Pad and Patent Lever, fitting with so much ease and closeness that it, cannot be detected. Sen(.U.0!' descriptive circular, with testimonials and prices, to J. White and Co. (Limited) Piccadilly. London. Do not buy of who oI(w sell an IMITATION of our Moc-Main. J. White and Co., hare not any Agents.