Y Tyst

LLA.NDUDOCH.—Gwa-ianaethwyd yn ngwyl flynyddol Annibynwyr y Ile hwn eleni gan f ProffeswrT. ReeB, M.A., Aberh Joddo, a'r Parch W. Oscar OReD, Penyboit-ar Ogwy.

GWYMON MEWN ANHWYL- DERAU YR ARENAU. Dr JAMES WALKER, Ymarferiedydd Arbenig yn nglyn a'r Aienau ac anhwylderau Troethol, Efrog Newydd, ddywed' Nid wyf byth yn ymgymeryd ag achos pan y mae'r ermigau troethol, yr arenau, neu y cylla, allan o dr heb ddefnyddio Gwymon. Ystyriwyf ef yn anh«bgorol. Mae'r math o wymon a ddefnyddir gau Dr Walker, yr astasynwysir ynVENO'S SEAWEED TONIC. Defnyd VENO'S SEAWEED TONIC gan lawer o feddygon blaenllaw vn yr holl ffurflau o anhwylderau troethol ar arenau, oh wydd ei effeithiau rhagorol tuag at gryfhau, lachau, phuro. Iacha enynfa yr Arenau, clefyd_ Bright, anh. y derau y Sur Troethig, gwendid, dyfrglwyf, a dolur y^ dd» ac mae yn neillduol lwyddianus I?ew'1," u r"r^fl^chyd Hyfryd i'w gymeryd. Gwellhad parhaus, hob lr aflec dd(fdfynwch am YEWS SEAWEED TONCC; Is lica 2f SC gan Kferyllwyr yn mhob man.

Henwad ni ydyw brwydro dros e^wyddorion. Yr ydym o galon yn diolch am bob arwyddion o adfywiad cenedlaethol sydd i'w ganfod yn ein gwlad ond dylid cofio mai nid peth newydd sydd wedi dyfod i fodolaetli yn ystod y deg neu y pymtheg, mlynedd diweddaf ydyw yr ysbryd cenedlaethol, fel y myn rhywraihaeru. Y ma el yr ysbryd hwn wedi bod yn ein gwlad am ddegau o flynyddoedd; ac nid oes eisieu ond edrych dros dudalenau ein hen fisolion i weled fod y ewestiynau hyn wedi bod dan ymdriniaeth feistrolgar yn mhell cyn geni y rhan fwyaf sydd yma. Yr ydym heddyw yn sefyll mewn ar- gyfwng pwysig ac y mae wedi dyfod yn ddydd i brofi gwerth a dyfnder ein begwyddorion. Y mae ein gwlad heddyw dan awdurdod y Wein- yddiaeth fwyaf diegwyddor fu erioed yn dal yr awenau. Y mae wedi cyflawni mesur ei han- wiredd er's misoedd, ond parhau y mae i lynu, hyd nes y gall, trwy ryw ystryw ddichellgar, fanteisio wrth ymddiswyddo. Heb hawl ac awdardod, y mae wedi gosod ar y wlad fesur o addysg sydd yn hollol groes i bob syniad o degweb, ac yn gam a. chydwyboi y deiliaid. Y mae Cymru unol, ar gynghor Mr Lloyd George a'r rhai sydd yn cydweithredu a* ef, wedi gwrthcd rhoddi y ddeddf mewn gweithrediad. Y mae holl beirianwaith y. Llywodraeth yn ein herbyn, ac yr ydym ni yml heddyw, fel cyn- rychiolwyr yr hen Enwad sydd fel veteran yn mhlith yr enwadau, yn gwrthdystio yn y modd mwyjif difrifol yn erbyn y camwri fygvthir yn erbyn cenedl deyrngarol i orsedd ei Fawrhydi. Yr wyf yn eich tynghedu chwi, weinidogion, a chwithau, gynrychiolwyr yr eglwysi, i beidio troi eich cefn yn nydd y frwydr, rhag dyfod arnom y felldith a felldithiodd yr Arglwydd yn erbyn Meroz. Beth bynag fyddo y canlyn- iadau, gadewch i ni sefyll Tel un gwr, gan gyf- ranu o'n heiddo, a'n hamser, a'n hanan, hyd nes y ceir buddugdliaeth Iwyr, ac fel na byddo mwyach lawenydd yn Gath, na gorfoledd yn heolydd Ascalon. Y mae yna lef o'r dyrfa yn erbyn y gormes a'r trais cymdeithasol a masnachol sydd yn ffynu o'n cwmpas. Onid yw yr Eglwys wedi bod yn ddifater yn llawer rhy hir yn ngwyneb y gormes sydd yn ffynu o'n ewmpas ar bob llaw ? Y mae y duedd sydd ynom i gydymdeimlo a'r pell wedidallu ein llygaid i'r hyn sydd yn ymyl. Nid oes angen, ysywaeth, tramwyo i'r byd paganaidd ac anwaraidd i chwilio am ormes a thrais. Y mae gruddfanau ac ocheneidiau y trueiniaid yn ein hymyl, ac oni bai fod ein clustiau wedi eu merwino gan foethusrwydd pechadurus, buasai Eglwys Dduw yn mhell cyn hyn wedi deffroi i'w rhwymedigaetb. Yr wyf yn ofni ein bod yn canu ein hunain i'r nefoedd, ac yn gorfoleddu ein gilydd i'r bywyd, ac yn anwybyddu lleisiau y tyrfaoedd sydd o'n ham- gylch yn ocheneidio yn bruddglwyfus, ac heb obaith ymwared. Deuwch gyda mi am enyd, ttid i Affrica a Siberia, ond i'n gwlad ein hunain. Y mae heddyw yn Widnes ganoedd o weithwyr sydd bob dydd o'u hoes yn ymladd &g angeu. Y mae y gweithfeydd fferyllol yn lladd ac yn dinystrio eu cyrff wrth y canoedd bob blwyddyn. Er iddynt wregysu eu-ff. ol-nau A baen ar o baen o lian trwcbus rbag anailu y gwenwyn marwd, y mae y danedd yn syrthio o'r genau, a'r gwenwyn yn bwyta y cylla, fel nad erys ymborth ynddo. Yr ua bron ydyw tyngtd yr wool combers yn Leeds; 80 mor afiaohus y gwiith, gwelir canoedd yn heilio wrth ddrysau y factories, gan obeithio cael ea cyflogi. Y mae eu ll/gaid yn sefylt el an o'u pen, I a'a cnawd a lyn wrth eu besgyn, gwyw- odd, aeth yn debyg i bren.' Yn Cradlay Heath gwelir canoedd o wragedd a mercbed yn gweitbio ilith yr eingion, ac yn llusgo o fan i fan lwytb i trymion o gadwyni baiarn. Nid oes llecyn pryd- ferthach na Bromsgrove, ac anaml y ceir pob', mewn unrbyw fan, mwy svml a cbrefyddol Da'r trigollon ond yw y gwelir y tad a'r fam, a'r plant hynaf bob dydd o'r wythnos, yn gwneyd hoelion mewn gwe'tbdy bycban yn olya a'r ta;, ac nidyw eoillion y tenln gyda'u gilydd ond bron yn ddigon i gael bwyd, a byny ar ol gweitbi) pymtheg awr y dyld. Dywedai un wraig yn Bromsgrove mai un gown oadd wedi geel er's un mlynedd ar bymtbeg. Old nid 038 gorfod teth arnynt, meddai rhywun. Nas oes, di ii, (n I gor- fodaeth newyn. Y mae miloedd yn Lees yn gorfod gwneyd uaw par o slippers am dri swllt, ac er iddynt weithio pymtheg awr y dydd, nii yw yr ouillion yo cyrhaedd 149 7o yr wythnos, ar ol talu am ddefnyddiau. Ceir yn yr oil o'r trefydd mawc- ion, filoadd ar fibedi o fercbed ieuaiuca gwragedd pgwan yn gwaithio i'r masoacbdai mawr on ae er iidyct fod yn d liwyd o siith y torau byd dd -g o'r g'ocb y rol, n:s gal ant, yn ol tysto aeth, y Commissioners, wnejd mwy n.-t Ea'th swllt a dwy geiDiog yr wythnos. Y mae canoedd ereill o f<jc,h- gya a merjhed jn gweitbi) o iiu birioD, mewn jst«fel'o>dd afiacbus a heiatus, diD lygai 1 cr iffus y foreman d d^iaila a'r cwbl er mwyn boddhau balobder pechadurus, a gwanc aflywo liaethus, baneddigts.u sydd ya gatw eu hunaia ya gref- yddol, y thai sydd yn heid o mewn gwylltineb i'r J birgain sales, Be yno yn manteis o ar waed a ehwy-a eu cbwi Irydd tlawd. A'r Sabbath dilyhol, elywir yr un bobl yn oiheneilio yn d,luwi 1 am eBgeulusdra ro',l o fod roo gras. Yr ydwyfya ere lu yo y S .,bb tb, oLdyr ydwyf yo credu mewn dycoliaeth hefyd yr wyf yn credu yn y Beibl fel y datguddial helietbaf o feddwl Duv, ond yr wyf yo credu befyd mewn cario all in ei ddysgeidi teth yn yoier0. r .1. Yr wyf yn elyn aaghymodlawn i bob trust, combination, monopoly, fal trais a t ormes o du, eyfalaf, i ddinystrio y masnachwr unigol. Y mae RaikefeUer yn weith pedwar ugain miliwn, ac yn aelod cref/ddol. Y mae wedi llwyddo i ddifetha masoach pob gwerthwr o ew. Nid yw hyn oLd go mes a thra:s. Er yn caniitau i gyfilaf, sydd yn cael ei weinydlu yn bril('O', bawl i amd iiffyn ei eildi, y mae gan Itfur hefyd bawlim teg i'w d nid oes taa y Trades Union, mwy na'r combinations, bawl i ormesu. Dff g mawr yr E lwys ydyw ei bo 1 yn rby wasaidi i g n- demnio y naill, ac yn rhy ofous i gondemnio y llall, pan fydd) y naill neu y liall yn tie,sio ar iawnderau y lluaws. Y mae canoedd o bobl beddyw yn eio gwl d. ac yn aeledau crefyddol parchns a cbyfoethog, sydd wedi casglu cyfoeth trwy lafur a lludled, trwy ocheneidiau a grudd- fanau y trjeiniaii sydd yn eu gwesaaaeth. Oad cisglu cyfoeth i'w niej eu hun y maent yn woe) d. Y mae yna lef o'r dyrfa yn galw ar holl adranau yr Eglwys i gydweithio dros gynydd yr achos a dyrchafiad y Groes. Y mae ein swyddogaethiu yn amrywio, a'n doniau yn gwabaniaethu, ond yr un ydyw amcan terfynol pob gweithiwr ffyddlon yn ngwinllan ei Arglwydd. Adeiladwyd, flynyddoedd yn ol, agerlong ar gynllun newydd, er mwyn ceisio lliniaru y p)enau y mae rhai pobl yn ddyoddef pan yn tramwyo y mor. Galwyd y llong y Calais- Douvres. Yr oedd mewn gwirionedd yn ddwy long, ac yr oedd iddi ddau beiriant i'w gyru ar ei thaith, a dau ddosbarth o beirianwyr a morwyr i'w gwylio ar ei mordaith ond nid oedd iddi oni un cadben, ac un cwmpawd, ac un sailing orders. Ond yr oedd y ddwy mor anwahanol gysylltiedig fel yr oedd ei bow hi bob amser yn gwynebu tua'r un hafan. Yr ydym ninau yn wahanol sectau ao enwadau—rhai yn broffw) di a rhai yn efengylwyr. Ond dylai Eglwys Ddnw—yn weinidogion, swydd- ogion, ac aelodau, beth bynag fyddo rhyw wahan- iaethan dibwys all ar brydiau eu hysgara- benderfynu peidio bythoolli golwg ar bendraw y siwrne; ac er iddynt fethu cydweled bob amser ar bob ewestiwn, eto gofio mai yr un ydyw ein Cadben Mawr, yr un ydyw ein cwmpawd, a bod sailing orders yr hen Feibl Cymraeg yn sicr, ond eu dilyn yn ffyddloa, o'n hawain ni oil i'r hafan dymunol. Uwchlaw pob peth, cadwer y Groes yn amlwg, pe cleddid pawb a phobpeth arall mewn ebargofiant tragywyddol. Ceir yn hanes dymchweliad ym- herodraeth Persia gan fyddinoedd y Saracens, fol baner y Persiaid gymerwyd yn mrwydr Cardesia wedi ei gwneyd o ffedog ledr gyffredin y g6f, yr hwn, oesau yn flaenorol, a arweiniodd fyddinoedd Persia i fuddugoliaethau gogoneddus. Pan ddym- chwelwyd ymherodraeth Persia, yr oedd yr hen faner, arwyddlun gwroniaeth y dyddiau gynt, wedi ei haddurap gymaint a. meini drudfawr ac a gemau costus, nes llwyr orchuddio yr hen ffedog ledr. Y mae yn bosibl i ninau etifeddu yr egwyddorion mwyaf godidog, a'r traddodiadau mwyaf cysegredig, a'r teyrngarwch mwyaf didwyll, i Berson a dysg- eidiaeth ein Blaenor Mawr, ond ar yr un pryd iddynt gael eu cuddio a'u celu gan ryw drysorau newyddion a pha rai y mae Duw wedi ein ben- dithio. Rhoddweh i mi Ddysgeidiaeth, hufen holl wybod- aeth y Prifysgolion, a mer holl lenyddiaeth yr oesoedd; cyniweiriwch feusydd Athroniaeth, a chesglwoh drysorau penaf dysg ond yn unig er mwyn galluogi gweinidogion y cysegr i feddu gwybodaeth ddyfnach a helaethach o galon Duw ac angen calon dyn. Khoddwch i mi yr Hyawdledd mwyaf aruchel, nes gwefrciidio cynuileitifdoead a dwyn y miloedd yn gaetbion i'w swyn, oad yn uuig er gosod allan gyda mwy o elurde.. a bivi)gcwydd,.grym, ac ysblander, wiiioneddau mawiion trefri y cidw, ao i doddi c-loniu colyd dyaion mewn tristweh ac fdifeirweb, a llenwi calon y tralloJus a gobeith- ion eroeoneddus. Adeiledwch i mi Gapelau heirdd, os na bydd y draul yn llethu ysbryd cenadol yr eglwys chwil- iwch am y crwyn mwyaf druifawr o bogwn y gogledd, a'r coed mwyaf prydfertb o goedwigoedd y gorllewin ysbeiliwch fwngloddiau Peru am yr arian dillyn, a dygwch yr aur gwerthfawrocaf o wlad Ophir, oblegid" nis gall teml ein Duw ni fod byth yn rhy hardd, ond yn unig er mwyn oasglu dyoion iddynt mewn mwy o rifedi, a lie y gallant anghoflo eu rhwysgder wrth wrando ar alwadau tyner yr Efengyl dragywyddol ao am yr lawn sydd yn oymodi yreuog. Rhoddweh i wi y Ger&doriaeth fwyaf perffeith- ie lig. Dygwch i fewn y nabl a'r degtant, a'r delyn, ac holl offer oerdd Dafydd, gwr Duw cesglwoh yn nghyd y lleisiau mwyaf peraidd a soniilras ond yn unig fel y gallwn trwy hyny godi i gyweirnod uwch, a mwy gorfoleddus, o lawenydd ein henaid yn Nuw ein hiachawdwriaeth, a'n gobaith o fudd- ugoliaeth ao anfarwoldeb trwy Groes y Cyfryngwr. Ond chwaler y gemau, a chwilfriwier y meini gwerthfawr oddiar yr hen faner, os bydd iddynt beri i'r enaid anghofb a dibrisio egwydiorion y Meistr, a chuddio o'n golwg arwyddlan y Groes sydd yn addatno y faner. Ar o' yr Aaerehiid, ar qvnyzi id y P-irch Job Miles, ac eiliad y Pirch John Thomas, Merthyr, pasiwyd, trwy godi i fyoy, y penderfyoial Cto- lynol, meA n perthynas A TANCHWA WATTIFOWN !Fod y cyfarfod hwn o Uudeb yr Annibynwyr Cym- reig, a gynelir Gorphenhaf 12fed, yn Nhredegar, yn dymuno datgan ei gydymdeimlad dyfnaf a dwysaf, a. gweddwon ac amddifaid, ac S-hol: berthyuasau y rhai a gollasant eu bywydau yn y trychineb alaethus a gym- erodd le yn Nghlofa Wattstown, Rhondda Fach, ddoe, gan hyderu y bydd i'r oruchwyliaeth ddifrifol hon, or mor chwerw a thywyll ydyw, brofi yn gyfrWng ben- dith i'n cenedl yn gyffrediiiol, ac yn arbenig i lowyr ein gwlad. Ar gyoyotiad y Parch Eowland Huws. B.D., Baogor, ac ei i Ld y Parch W. Powell, NJljDd, pende.fynwjd gwneyd casgliad tuag at gynorth- wyiteut ojddy ladiedigion, a chaSglwyd y swm o 20p 10s. Yna aed at Fwirdd yr Arglwydd i gydgofio am Angeu y Goes. Llywyddwyd gan Dr Owen Evans, Ljrpwl, a Dr B. Davi s, EmlYD. Gweddi. wyd gan y Parchn J. Rogers, Pembre, a T. Evana, Amlwcb. Rhanwvd yr elfenau gan y Parchn T. WIliams, Capel Helyg; J. Stephens, Llwynyr- hwrdd; Citwg Davys, Per-ro th R. Griffitbs, Troedrbimgwair D. Jo ies, Cwmbwrla D. Gly i Dav es, Glyn-nedl; Mti fi.lnion Erans, Lerpwl; J. Hughes, G lwern J. Williams, Ebenezer R. Oldfield, Rhvl ae E H. Davies, Y.H.,Pentre. Diweidwyd y cyfarfad trwy wedli gan y Dr Davies.