Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
12 erthygl ar y dudalen hon
-------'-"-'---...---'---.…
RHIALTWCH YN MBYNSIENCYN. Nid oes o bessibl hyd finion elaer y Fenai glir" lanerch fwy dymunol na, Threfarthen (nid Trefarthin), nag ond ychydig, dybygem, o fwy dyddordeb i'r hynafieithydd Cymreig. Llawer awr ddifyr a dreuliasom yn nghwmni rhai o drigolion hynaf y gymmydegaeth, tra yr adroddent gyda brwdfrydedd am rai o helyntion y lie yn moreu eu hoes; a thebygwn nad yw enw Trefartben i gael ei drosglwyddo i'r oesau a ddelont ar ol, heb o leiaf un ychwanegiad at restr prif hel- yntion y lie, oblegid y mae dychweliad y Cadben a'r Anrbydeddns Mre Duff o'u taith briodasol ddydd Iau diweddaf, eisoes wedi ei gofrestru fel prif ddigwyddiad yr oes, yma,—mor belled ag y mae rhialtwch yn myned. Fel yr awgrymasom yn ein sylwadau ar ddathliad y briodas, ychydig gyfleustra gawsom i roddi prawf teg ar deilyngdod y Cadben, ond meddem ffydd <ldiysgog yn ngeirwiredd yr hen ddiareb Oymreig—<f gwell gwr o'i berchi," a'r cyfWstra eyntaf ddaeth i'n cyrhaedd rhoddasom brawf arni. Ni chyrbaeddodd yma sicrwydd pandant partbed eu dych- weliad hyd j nos Sadwrn blaenorol, a gwelir fod yr amser i barottoi gogyfer a hyny yn resynol o fyr; fodd bynag, yip- ffurfiwyd yn bwyllgor yn ddioed, a phrota. manylrwydd a phrysurdeb y gweithred- iadau, pa mor awyddus a Ilalurns fuwyd i roddi i'r pir dedwydd dderbyniad croesaw- us. Ceisiwn roddi yma, mor gryno ag y gallwn, gipdrem ar y gweithrediadau. Yr oedd y ffordd yn ngbyfeiriad Llanfair, wedi ei britho a phynt a bwau bythwyrdd- ion, am o leiaf ddwy filltir a hanner o ffordd, uwchben y rhai y chwyfiwyd baner- au ac arwyddeiriau amrywiol a pbriodol. Safai y gyntaf o'r rhai'n dros y ffordd uwchben Gwyddfrynbir a'r yr hon yr oedd yr arwyddeiriau-" Long and happy life to Capt. and Hon. Mrs Duff," ac ar yr ochr gyferbyniol "God bless the happy pair." Y nesaf oedd yn agos i'r fynedfa at balas Llanidan, o wnenthuriad Mr John Roberts y g6f, ac arni yn ysgrifen- edig yr oedd Welcome home to Mr and Mrs Duff," yn nghyd a'r Llew mewn agwedd ymosodiadol (lion i-antpant).- arfbais y Cadben Duff. Addurnwyd hon hefyd ag amryw bwsiau tlysion a roddwyd ganyr Anrhydeddns Mrs Hussey. Gyferbyn a ni, ar y bryn uwchlaw yr Ysgol Wlad- wriaetbol, ymgyfyd un arall o faintioli aaferth o wneuthuriad Mri. Jones, Tycroes, a'r ysgolfeistriaid. Ar y cwr uchaf o boni yr oedd sketch tarawiadol o ddwylaw yn cyfareh, ac odditani y geiriau Welcome Mr and Mrs Duff," ac islaw drachefn yr ymadrodd tarawiadol o eiddo y gwleid- yddwr Americanaidd enwog Webster— H Now and forever, one and inseparable." Yn y gwagle uwchben y brif fynedfa tr;vodd y crogai y Hew drachefn, mewn agwedd fygythiol. Symmudwn yn mlaen yn nghyfeiriad y pentref. Ar y croes- ffyrdd ar ei gyfer sitif pedwar o fwau godi- dog, yn gwbi orchuddiedig a baneri ac arwyddeirian ac yn ffurfio math o betrual eang a fwriedid fod yn stand lie y rhydd- heid y pedwar earnoliaid o'u rhwymedig- aeth, ac y tresid ya eu lie "ebolion y Bryn." Yn y pentref ymgollwn yn lan yn ngorlawnder y baneri a'r arwyddeiriau a chyn ein bod wedi gallu myned banner ei hyd, yr ydym yn dyheu fel Ilwynog o flaen bytheuiid am un anaclliad o aivyr glir--yr oedd pob ty a thwlc, ac byd yn nod an- neddau y moch yn addurnedig. Pan drown em hwyneb yn nghyfeiriad y Fenai a Threfarthen, drachefn, ni welir ond pynt a baneri yn ymddyr- chafu yn mhob cwr. Y gyntaf a gyfar- fyddwn 4 hi sydd gyferbyn a'r persondy, yr hon, yn nghyd a'r baneri amryliw a'i hamgylchai, dangosai chwaeth a meckus- rwydd rhagorol. Ychydig o'n blaen,y mae math o dwael ardderchog gyferbyn a'r Ty Cocli, trigfa Mv T. M. Griffith a'r Dr. Owen ac ar y canllawiau (railings)o flaen y ty ymleda yr arwyddair Long life and happiness to Mr and Mrs Duff." Wedi gadael hon, canfyddwn ein hunain ar am- .1 rantiad bron, yn wynebu rhyw gastell deiliawg anfer ;1, o gynlluniad a gwneu- thuriad tenantiaid Assbeton Smith, Ysw., ac ar ei wyoeb y geiriau Tenants' wel- come to Captain and the Hon. Mrs Duff," yn nghyd a'r arwyddair Health, happi- ness, and prosperity," oil yn ffurliedig â daii, ac o yrnddangosian prydferth. Yr ydym bellach yu ngolwg prif fynedfa Tre- farthen; ac yn y bont uwobben, cawn chwaeth a chelfyddydyn eu perfieitbrwydd. Uwch ei phen y cyhwfana chwech o faneri mawreddog, ac arni y geiriltu-H Welcome home to Captain and the Hon Mrs Duff," yn nghyd ag arf-bais y boneddwr. 0 bob tu- i,r rhodfa, hyd at Drefarthen, rhifwa chwech ar hugain o faneri amryliw pob un yn eu dull inoesgar eu hunain yn croesawu y ddeuddyn dedwydd. Ychydig funudau cyn pedwar o'r gloch, rhoddai y fagnel oddiar fryn Ty Groes, arwydd i'r cannoedd disgwyliaid ar y stand y crybwyllwyd am dani o ddynesiad y teulu ieuainge. a mawr oedd y rhuthro o bob eyfeiriad i'r ffrynt er ceisio eiel golwg deg arnynt. Pan ^yrhaeddasant, llongy- farchwyd hwy a'r floedd o 0 hwre fwyaf taranllyd a, glywsorn erioed, a chanodd plant yr ysgol ddyddiol, y rhai a ffurfiwyd yo rhengoedd trefnus oddeutu y Square," yn odiaethol o swynol. Cydsyniodd y Cadben yn ddiolchgar a'r cynllun o'i lusgo i lawr oddiyno i Drefartben,ac wedi myned o honynt drwy y pentref ac yn ol, dadgys- sylltwyd y meirch, a chymmerwyd eu lie gan driarddeg o'r ardalwyr parchusaf,- amaethwyr gan mwyaf. Tra y cymmerai hyn le, aarhegwyd y foneddiges a, dyrnaid o bwsiau prydferth citn Miss U. M. E. Glynne Griffith, geneth fath ieuengaf y Cadben Glynne Griffith, Brynllwyd, a diolcbodd yn wresog i'r fechan am danynt. Yna cychwynwyd yn orvmdaith drefnus tua Threfarthen, yn nghanol bloeddiadau byddaroln "hurrah for Mr and Mrs Duff," y rhai a adnawyddid gyda grym fel yr elid dan y pynt ar byd y ffordd. Pan gyr- haeddwyd y fynedfa at y ty, disgyaasant o'r cerbyd, a diolchodd y cadben yn wresog i bawb am y derbyniad rhwysgfawr a roddasid iddo ef a'i briod, a hyderai j gallai mewn anasar roddi.iddynt brofion mwy sylweddol o'u diolchgarwch iddynt. Tra yr ail esgynent i'r cerbyd, derbynias- ant y Uongyfarchiadau mwyaf byddarol, ac yna ymwahanodd yr edrychwyr, gan na threfnid i neb fyned y tu mewn i'r lIe, oddigerth aelodau y pwyllgor gweitbiol, a chynnrychiolwyr y wasg, i'r rhai y trefn- asid luncheon belaeth mewn ystafell wedi ei haddurno yn hardd ar sryfer yr amcjylehiad, dan arolygiaeth Mr Neil McNeil, y bailiff. Wedi gwneud cyfinwn- der trwyadl a'r dyn oddimewn ail ym- Ifurfiwyd vn drefnus o flaen y dalas, lleyr oedd o cadben a'i briod siriol yn eu derbyn. Annerchwyd hwy ar ran y pwyllgor gan Mr Roberts, yr ysiiolfeistr, yr hwn a ddat- ganai ofid dwfn oblegid analluogrwydd y pwyllgor i gyflwyno iddynt annerchiad priodol fel y dymunent, a hyny drachefn oblegid eu dychweliad annisgwyliadwy1, a hyderai y caent yn fuan yr anrhydedd o wneuthur hyny ar ymweliad aer ac etifedd. Diolchodd y cadben mewn ychydig eiriau llawn teimlad, a dywedai na byddai iddo byth annghofio y croesawiad annisgwil- iadwy a roddasid iddo ef a'i briod, ac yr hyderai y caffai yn fuan wneuthur rhyw- beth iddynt mewn ffordd o ad-daliad. Heddyw (ddydd Gwener),anrhegir plant yr ysgol ddyddiol, oddeutu dau gant mewn nifer, a the a bara brith, &c., a'r un modd gweddwon a thylodion ereill y gymmydog- aeth â chiniaw danteithiol gan Mr a Mrs Duff, a ffyna y brwdfrydedd mwyaf yn mysg pawb.-Goheby(ld.
[No title]
J'FRWYDEIAD ANGEUOL.Y Diych Americ- anaidd, i law ychydig ddyddiau yn ol, a ddywed :—Dydd Sadwrn, y 13eg cyfisol, cymmerodd ffrwydriad erchyll le mewn gwaith glo yn West Pittston, Pennsylvania, drwy i'r awyr afiacb danio oddiwrth lamp noeth yn Haw un Alexander Jones, yr bwn a aeth i hen waith. Yr oedd y ffrwydriad yn ddychryollyd, a hyrddiwyd creigiau a darnau mawrion o lo drwy y gwaith, yn y modd mwyaf dinystriol. Yr oedd 43 o ddynion yn y gwaith, a lladdwyd 4, sef Thomas Harris, Alexander Jones, Edward Allen a Daniel Smalley. Anafwyd M. Reies, Thomas Graham, George Loveil, M Davies, D. Griffiths a Philip Morgans. Máe y pwl1 yn agos i 400 o droedfeddi o ddyfnder; ac yn hwn y cymmerodd y ffrwydriad mawr Ie yn 1871, pryd v collodd amryw eu by wydau,
GWRECSAM A'R AMGYLOHOEDD.
GWRECSAM A'R AMGYLOHOEDD. Nos Sadwrn, cafwyd cyfarfod adloniadol yn y Temperance Hall. Yr oedd y pro- gram ar y cyfan yn un lied dda, ac aed drwyddo yn ganmoladwy. Ond am ym- ddygiada-u rhai o'r anwarlaid oedd yno fel gwrandawyr, yr oedd yn war thus tu- hwnt i bob peth, chwibanu, bloeddio, euro traed, a gwneud gwawd o bawb a phob peth, nes oeddym yn meddwl ein bod wedi disgyn i fysg haid o Arabiaid anhydrin. Con YR EISTEDDFOD.—NosLun yr 28ain cyfisol, eynnaliodd y cor uchod rehearsal yn y neuadd drefol. Yr oedd yr aelodau. yn rbifo tua 150, ac yn dangos graddau helaetli o feistrolaeth ar y darnau a gaa- ent. Y CYNGHor. TRFFor,Dyd(I Mawrth di- weddaf, cynnaliodd y cynhor hwn eu cyfarfod chwarterol, y maer yn llywydd. Tipyn yn ystormllyd yw hi rhwng yr ael- odau, a hyny oherwydd y dull diseremoni y gwerir ariari y trethdag^t, ac y mae rhai o'r aelodaii, yn teirnlo.r byw am na bai mwy o gynnildeb yn cael ei arfer. Bu ychydig gyffrawd drwy i'r maer gynnvg ar fod iddynt ddewis llecyn i adeila-du neuadd drefol newydd, yn ol y draul, o 10,000p. Cododd hyn Mr Murless i bwynt eithaf ei dymher. Adgofiodd idd- ynt eu holl weithredoedd gwastra.ffus, gan ddyweud fod y nwyd o wario arian wedi disgyn arnynt, ac fod eu gweithrediadau yn hollol anneroyniol gan y trethdalwyr, ac y byddai iddynt ddeall byny yn yr etboliad nesaf. Ac, meddai yr un per- son, rhoddi lOp yn y mis iglerc y gladdfa newydd, yr hyn otdd gyfystyr a thalu anan am ddim. Hefyd, meddai, dyna dy a wyddfa arolygwr budreddi, nid yw yn ddim amgen na moddion i ychwanegu 1 treulion a beichiau y trefwyr. Wedi i am- ryw siarad yn fywiog yn erlyn y meddyl- ddrych o gael Town Hall newydd, o leiaf ar hyn o bryd, taflwyd y pwngc drosodd y in byd rhyw bryd etto. ARCHWILIO YR AFON.—Pasiwyd pender- tyniad i archwilio (analyse) yr afon sydd vn teithio drwy y dref, er catel allan a oes ynddi sylweddau gwenwynig a allent; fod jn niweidiol i iechyd y trigolion. Bwr- ledir rhoddi bwa dros yr .afon hon a'i gwneud yn heol drefillis, yT hyn a fyddai yn gam yn yr iawn gyfeiriad, ac yn well- lant pwysig i'r dref. Ond gan nad ytf y cynghor yn unol ar y p.e, ac oherwydd uchder y trethi yn barod, itoae yn debyg na cLerir mo'r bwriad hwn allan, fel y mae gwaethaf y modd. it Y DDYLED.-Pellderf yd fod dir- prwyaeth i ymweled a ehfg^^i y Provincial i ofyn a fyddai modd tiogglwyddo y sym- iau a fenthj^ciwyd ganddynt 0 bryd i bryd, yn awr mewn un swrn, neu ostwng y 116g 0 5 i 3 y cant. Y GLADDFA NEWYDD.—Mae yr adeiladau sydd yn y fan hon yn tynu at eu cwblhad ac y maent yn arddangasiad perffaith o wastraff ar a^ser ac arian, ac yn sicr yr hyn nad oedd eu heisleu yn y fath le. CYMDEITHAS NATUR A CJ^PLFYDDYD.— Dydd Mawrth, yn y bane cyiinilo, cynnal- iodd y gymdeithas ucbod gyfarfod hynod. ddyddorul, dan lywyddiaeth Dr. Williams, pryd y darlleiiwvd rhagorol gan Mr Mills, Caer, ar gynnyrchiad glo. Der- W byniwyd amryw aelodau newyddion. ARDDANGOSFA A MAE TH ¥D NO L —B w x. ada pwyllgor cymdeifthas asnaetliyddol Din, byeh a Ffiínt gymmeryd mantais o adeg yr eisteddfod i gynnal eu harddangosfa, er mwyn, meddant bwy, "lladd dau dderyn ar un ergyd," ond dywed ereill mai materion arianol sydd mewn golwg ganddynt. CYMDEITHAS YMWELWYR Y DGEF.-D (-it-t Mercher ymgyfarfn nifer helaeth o ael. odau y gymdeithas dan sylw yn ystafell y bane eynnilo, i'r dyben o ystyried y moddion goreu ddwy a y gwaith yn mlaen, y Ficer Howel yn y gadair, yr hwn a wnaeth sylwadau buddiol. Y Sabboth bhenorol traddododd Esgob Llaaelwy ddwy bregeth yn ffafr y gymdeithas. Caf- wyd casgliadau yn cyrhaedd i swm o 20p. Dyben y gymdeithas yw anfonyr aelodau i ranau annghysbell y dref,;darilen yr Ys- grythyr i'r trigolion, eu cymhell i foddion gras, a chyfranu elusen i'r tylodion, a gwneud Cristionogion o bawb a gyfar- fyddant. Cymdeithas- dda, onide, a gresyn 11a bai ychwaneg o'i cliyffelyb. BRYMBO.—Mae yr Ysgolion Brytanaidd wedi ei trosghvyddo i ofal y bwrdd, ac y mae cyd-ddeallfcwriaeth yn ffynu rhwng yr aelodau, a gellir disgwyl pethau mawr- ion yn y dyfodol, Moss.—Cyflwyno tystebau yw hobby gweithwyr glofa y lie hwn, a hyny i fan oruchwylwyr dinod ac ysgrifenwyr y cwmni, pa rai na wnaethant geiaiog o ddaioni iddynt erioed. Pe byddai gor- uchwyliwr neu ysgrifenydd teilwng yn ymadael byddai tysteb yn burion; ond pan ei cerir yn mlaen yn ol dull cynffon- wyr y Moss, mae yn beth y dylicl ei ffieiddio & chasineb perffaith. Pe byddai un o'r gweithwyr wedi ei anafu yn y gwaith, neu afiechyd wedi goddiweddycl dyn tlawd a tlieulu lliosog, ni cheid neb ya barod i gasglu ychydig sylltau iddynt yn eu trallod. Marwaidd yw y gweith- feydd a'r cyflogau yn tueddu i ostwng. 0 Tri pheth ar gynnydd parhaus Gwall- I_ly gofrwydi John y Packman 2. Diflasdod y wlad ar ei de amhur; 3. Eu hawydd am ei gyfleu i le o ddiogelwch. Am ei (lysteb, y gath naw cynffon ar ei groen neelh fyddai yr hyn a gyfiawn°haeddai. GOHEBYDD.
-----_._._--__--. DYNLADDIAD…
DYNLADDIAD GWRAIG GAN EI GWR.—DATGUDDIAD ARSWYDUS. Michael Melior, 54 mlwydd oed, labrwr, Letchford, a gyhuddwyd o ddynladdiad ei wraig, Mary Melior, yn Letchford, ar y laf o Ragfyr diweddaf. Erlynwyd gan Mr Higgins, a Mr Burke a ymddangosodd dros y earcharor, yr hwn a addefodd iddo gicio ei wraig, ond a wa-dodd mai hyny a achosJdd ei marwolaeth, ArySOam o Dachwedd diweddaf, pan ddychwelodd oddiwrth ei waith, gwelodd ei dy yn hynod annhrefnus, ac, tel arferol, nid oedd bwyd wedi ei barotoi iddo. A chan i'w wraig, yr hon oedd yn feddw ar y pryd, wrthod cyflawni ei ddeisyfiad, efe a'i eiciodd. Ychydig ar ol hyn hi a gymmerwyd yn glaf, ac ymffurfiodd cornwyd yn y fan He ei ciciwyd, ac yn ol tystiolaeth y medd- ygon, hyny oedd achos ei marwolaeth. Ann Melior, ei merch, a alwyd, ac wedi cadarnhau yr ymosodiad gan ei thad, a ddywedodd fod ei mham yn feddw bob dydd am yr wyth neu naw mlynedd di- weddaf. Tystiolaethoddymeddyg ei fodyn bossibl i'r eornwvd gael ei achosi gan gwympiad, a dywedodd, pe buasai ei chy- fansodd mewnol yn iash, a hithau a fuch- edd sobr, y buasai yu gwella o'r cornwyd. Y rheithwyr, modd bynag, a ddygasant y carcharor i mewn yn euog, gan ei daer gymmeradwyo i drugaredd. Wrth ei ddedfrydu, dywedodd y barnwr dysgedig 0 r3 ei fod yn evdweledyn hollol a'r rheith farn, ac a'i traddododd i garchar am un mis gyda llafur caled.
DYNLADDIAD PRIOD.
DYNLADDIAD PRIOD. Ya mrawdlys Lancaster, ddydd Mawrth, cjhuddwyd labrwr o'r enw James Pugh o lofruddiad gwirfoddol ei wraig yn Barrow, yu Tachwedd diweddaf. Yr oedd angeu wedi ei achlystiro drwy fygiad gan roddi gobenydd iieu y ll«\w ar y ffroenau. Dychwelwyd rheith- farn o ddynladdiad, a dedfrydwyd ef i benyd wasanaeth am ei oes. Wrth adael y llys, dywedodd y carelxaror,—"Buasai yn well genyf gael fy nghrogi." n
I MORWYR YN AvrR A THKITJGAINI…
MORWYR YN AvrR A THKITJGAIN MLYNEDL YN OL. Yu 1872 yr oedd y fasnach dramor a gariwyd yn mlaen yu cyrhaedd i 11,309,061 o dunelli. Yn ol yr uu raddfa. o draul ag ydoedd y s ifon 60 mlynedd yn ol, dylasai hyn fod yu costio llafur uu dyn ar gyfarpob 2 tunell, ac un bywyd all bob 4,168 tunell, neu 389,96.5 o ddynion a 2,713 o fywydau. Yn awr eyfanrif y morwyr a wssanaetheut gyda liongau hwylio Prydeini yu 1872 137,101, a'r holl fywydau a gollwyd yn ddim ond 1,609; felly y mae.genym y ffaith ryfeddol hon, wrth gynxuatu yu unig hvryl-longau gyda. hwyl- OJ I'!) f d 'd. lougau, fel 11 a byddo trefniadau newyddiou iioiwriaeth agerol yu eil'c<ithio ar ycanlyniad, )8 uedd gwaith 1872 yu cael ei gyflawni gyda vhjffidyb lougau ag addelnyddid 60.raiynedd, buasai mwy na mil yu ye!i wanegøl o fywydau wedi eu haberthu, a buasai uwchlaw ebwarfc^r oiiliwu o lorwyr yu }chwuuegol yu angcn- rheidi^i.
jK^\rYNTAD PLANT.
K^\rYNTAD PLANT. Yn Ruglsv ddydd Mawrth, cyhuddwyd dyn o'r enw J i.mes Bramley a'i briod o esgeuluso eu dau fachgen, y naill yn chwe' a'r Hall yn bedair mlwydd oed. Plant oeddyut i'r gwr o'i wraig flaenorol. Oddi- ar y riryd v priodasai ei ail wraig, profai | y eymydo; fod y plant yn cael eu ne- wynu ar ;lmn graddol. Arferai y plant fyned i d.ai y cymydogion i erfyn amfwyd, pa, un a fwyttaent gyda4 aWJh dychry*- 11yd a phigent i fyny friwsion badron a snoisid yn flaenorol gan y cwn. Yr oeddid wedi gweled un o'r bechgyn yn bwytta rhanau o fwy 1 y ill )ch. Pro lid hefyd fod eu mham-yn- .ighyfraith yn arfer eu euro pan ofynent am fwyd. O'r diwedddaeth- ant mor deneua gweiniaid fel mai prin y gal lent Refyll i fyny. Dywedai tyst medd- ygol nad oedd y plant yn ddim ond esgyrn a chroen rhydd. Anfoawyd y rhie i creulon i garchar am dri uiis.
.. LLOFRUDDI.VETH GAN FACHGEN.
LLOFRUDDI.VETH GAN FACHGEN. Dydd Mawr1 h diweddaf, yn Boston, ar y trengholiad vn mberthynas i farwolaeth bach gen o'r ea v Ablewhit^, dygwyd rheith- farn o "Lofruddiaeth wirfoddol" yn erbyn bachgen arall, 11 eg mlwydd oed, o'r enw Harrod. Ysgrifenod l y carcharor at neni y trangcedig i ddyweud pa fodd y bu. Dy- wedai ei fod wedi cyfarfod ag Ablewhite mewn cae yn Fishtoft; a pliin na chyd- syniai efe a'i gais i ymladd ag ef, tynodd y trangcedig bastwn cryf o'r clawdd a tharawodd Harrod ag ef. Yna tteth yntau i gyrchu pastwn, a buont yn ymladd â'u gilydd am beth amser gyda y pastynau, ac wedi hyny gwthiodd y earcharor y trangcedig i'r ffos, lie y cafwyd o hyd i'w gorph marw.
MACHYNLLETH.
MACHYNLLETH. Dydd Llun, Chwefror 28ain, cynnaliodd cymdeitbas gyfeillgar gyntaf Machynlleth eu cylchwyl flynyddol yn y dref hon. Yr oedd y tywydd yn bobpeth a, alleeid ei ddisgwyl, a'r brodyr oil wedi en harwisgo yn ol eu swyddau. Blaenorid eu. gorym- )aith gan seindorf bres Macbyulleth. Cychwynwyd oddiwrth ystafell y gym- deithas am ddeuddeg o'r glocb, dan ar- weiniad Mr John Williams. Blaenorid yr orymdaith gan y seindorf, ac yna deuai y swnddog*ioii a'r aeto(litu, yn ol eu rhif. Aethpwyd trwy brif heolydd y dref, ac wrth gwrs i eglwys y pi wyf, pryd y caf- wyd pregeth bwrpasol i'r amgylchiad gan y Parch. Canon Griffiths. Yna daeth- pwyd yn ol i fwynhau y cinia,w a ddarpar- wyd gan Miss Woolsy, White Horse. Wedi clirio y byrildau, cafwyd cyfarfod dvddorol, dan lywyddiaeth D. Howells, Ysw.. Dolgiog. Ymadawyd wedi treulio diwrnod happus, a phawb yn ymddangos wrth fodd eu calon.-Johyt Edwards.
Family Notices
GENEDIGKETII,IU, P RIODASAU, A MARWOLAETHAU. -.n- GENEDIGAETHAU. Mawrth S, priod Mr J. R. Jones, 87, Mostyn-strtw>t, J,Iandt,i,itio, ar fab. Mawrth 5, priod Mr David Roberts, Tower Terrace, Dinbycb, ar ferch. Chwefror 28, priod Mr W. Williams, ffnryllydd. Lian- fyHin, ar fereli. Mawrth. 5, prÍoJ Cadben Roberts, 8, Uni-iiii-ittreet, Bangor, ar fab. Iddo mwy boei dydd 'iu mM,—B heulwen Hylwydd anlO'n wastad. Y" aiurio i gymtneriad, 0 afael dewr fel ei dad, Mawrth 5, priod Mr John Ellis, Shop Gocb, Pwllheli ar fab. PRIODASAU. Mi wrth 1, yu ughapel yr Annibynwyr, LlandudD0 gan y Parch. K P,irry (Gwalchmai). Mr Joseph Mere: Hifch, Walton IT(,u-e, li,,styu-street, a Miss Elizibeth Jones, Hafod, Church Walks—y ddau o Landudno. Mawrth I, trwy drwydded, yn nghapel y Trefoydd- ion Calfinaidd, gan y Pirch. Owen Jones, yn cael ei gvrtinorthwyo eau y Parch. R. Parry (Gwalohmai1 Mr William Williams a Misa J tue Thornas-y ddau o (j, Madoc street, Llandudno. hwrth 3, yn E,,Ivvp St. Pedr, Fflint, gan y Parch. D. W. OweD, Mr J. Jones, Compton House, Fflint, A Miss S. E. Lloyd, merch y diweddar Mr E. Lloyd, Lon- don Honse, Treffvnnoa. Chwefror 29, yn Eglwys Llanbeulan, gas y Parch. Robert William^ .A, rheithor y plwyf, Mr Thomas Jones, amaethwr, Ty Moal, Ceirchiog, 4 Miss Elizibeth Junea, Ceirchiog, Mon. Chwefror 26, yn Rhosllanerehrus;op, Mr W. Hughe? Johnson-street, ag Eleanor, merch hynaf Mr Robert. Joues, Vinegar tfill-y ddau o'r Rhos. Chwefror 28, yn swyddfa y cofreatrydd, Caernarfon, Mr Josiah Lloyd, Brynypisfcyll, it Miss Catherine Balke. ley, Groes Ion, Waeafawr. ( hwefror 29, yn swyddfa y c )frestrydd, Caernarfon, Rhingdl Charles Jones a, Mrs EhssabetVi Parry, Vinegar Hill, Caernarfon. 4, Mr J. Vaughau, melinydd, Felin Huck- 1-y, Roewen, a. Miss Jane Evans, mercti Mr Hugh Evvns Pe >ybryn, Tynygroes. MARWOLAETHAU. Chwefror 24, broDciitis, yn J, Nortoik-sfc-eet, Llundain, Mr Griffith Joues, diweddar o'r Fronfteulow Upper B.iug.ir, Chwefror 25, yn 24, Cochrane-street, Everton, Ler- pw1,, yu 7b mlwwli oed, Mrs Jane Lewi*, gweddw Mr Hllh Lewis, got pres, PoDtrhybont, IvIùu. Mawrth J, yu Brauas Lodgo, Corweu, yn 73 mlwydd oei, Frances Mary, trydrfdd ferch y Parch. Ellis ,"ve Wyune, di veddar reithor Lianferras, sir Ddinbych. Mawsth 3, yn 13, Gardea-F-quire Btngo-, Jane, gweddw y diweddar Cadben Jonathan R IUse, Garth Point, Ban>.r^>r, yo 811 mlwydd oed. M-ivvith 3, yn 51 mhvydd o"d, Catherine, priod Mr Supariufen ieiit Evan*, Conway. Chwefior 27, yu SI tnlwydd oed. yn High street, Po, th,.o,-i(io pri .r! Mr J. T. Hughes, Rhyl. Mawrth 3, VD 3) uiiwydd oed, Jajf, priod Mr W flJ. Ankers, -eirta.npd ), 1. Ctrbi street, CaHr^ybi. Cuwetr. r 19, yn 17 miwydd Ni tri, uiero^i hyo-tf Mr vViu. Davies, Harp I:t, Con*>y. CLwerror 26, yo yr oedran teg o 83, Mr Tbonaas Jones, Rbydgaled, Groes, g-jt Diabjoh.
GORNEST I FARWOLAETH.
GORNEST I FARWOLAETH. Hysbysir am ornesfe rhwng dau fouedd- wr Ffrengig, ar gyffin Belgium, o dan yr amgylchiadau mwyaf gwrthun. Yn ol yr adroddiad. ymddengys i'r annghydfod ddechreu mewn ystafell ffasiynol. Yr oedd I connt" a due yn dadleu yn nghylch I gwleidyddiaeth, ac aeth y siarad mor frwd fel y collodd y blaenaf ei dymher mor bell I fel y tarawodd ei wrthwynebydd yn ei wyneb. Nid attebodd y ilall, ond aeth at ei gyfeillion a thyngodd wrthynt na fynai weled ei deuln hyd onis byddai wedi golchi I ymaith y sarhad yn ngwaed ei wrthwyn- I ebydd. Ni chollwyd dim amser nes trefnu. y cyfarfod, yr hwn a gymmerodd le dranoeth. Yr oedd yr ymladdfa o'r fath chwerwaf. Cy i eu bod wediymladd yn hir, I yr oedd y due wedi ei glwyfo mewn dau le yn ei fraich a'i fynwes. Gyda'r gwaed yn ffrydio o'i archollion, parhaodd i ymladd er ei fod bron yn methu cynnal ei huaan i fyny. Tra yr oedd bro» ar roddi i fyny oherwydd gwendid, casglodd ei holl nerth, a llwyddodd i gyrhaedd dyrnod arswydus i'w wrthwynebydd, yr hwn a ddisgynodd i lawr yn farw. Yna penliniodd y due, a tbrochodd ei gadach poced yn y gwaed a ffrydiai o glwyfau ei wrthwynebydd. Wedi rhwbio y cadach gwaedlycl ar ei wyneb, tro.ld at ei gyfeillion a dywedodd, Yr wyf yn ymddiried i ehwi y cadach hwn i'w gyflwyno i'r ddages, fy ngwraig. Dywed- wch am ei roddi yn mysg rhoddion priod- asol ein merch; cynnysgaeth ei thad ydyw—purdeb ei enw." Prin yr oedd y geiriau dros ei wef as cyi-i iddo yntau hefyd drengu, gan fyned i dragwyddoldeb a, gwen ar ei enau yn y syniad fod ei anrhydedd wedi ei gyfiawnhau.
EISTEDDFOD RHYL. !
roddid gan Mr Buckingham, o'r Rhyl, a thlws arian gan y pwyllgor. Daeth tri- ar-ddeg o gyfonsoddiadau i law goreu, Mr Richard Jones, o swyddfa'r Record, Rhyl, a Vendercamp," yr hwn na wnaed ei enw yn hysbys, yn gydfuddugol. Wedi cael Oh, hush thee, my baby," ran y c6r, ac unawd ar y delyn gan Telyaor Seiriol, darllenwyd y feirniadaeth ar y bryddest i Erddi Gauafol Rhyl, a'r Bysgodfa;" gwobr, 2p 2s. Dau gyfan- soddiad a ddaeth i law goreu, Edmyg- ydd," aefMr R. D. Roberts (Mwrog). Canwyd Morfa Bhuddlan gan bump o gystadleuwyr, ond nid oedd un o honynt yn deilwng o'r gini a gynnygid yn wobr. Canwyd The Sailor's Grave gan Eos Morlais, yr hwn, mewn ufudd-dod i ad- alwad, a ganodd "Bedd Llewelyn." En- nillwyd y wobr o bum' gini, a roddid gan Mr Buckingham, a thlws y pwyllgor, am yr amthem (ru, gan Mr John Thomas, Llanwrtyd (gynt Blaenanerch). Yn nesaf cafwyd y brif gystadleuaeib gerddorol, sef datganu We never will bow down," gan goran heb lod dan ddeugain mewn nifer. Y wobr oedd deg gini, a baton i'r arwein- ydd. Cystadleuodd tri ch6r, sef eiddo Rhyl, dan arweiniad Mr J. Jones Din- bych, dan arweiniad Mr B. M. Williams; a Riauddlan, dan arweiniad Mr W. Hughes. Bu raid i'r blaenaf a'r olaf ail ganu, ond ennillwyd y wobr gan y c6r cyntaf. Cafwyd can gan Miss Hancock, Llundain, yr hon a fu raid ail ganu. Yna terfynwyd y cyfarfed gyda'r Anthem Genedlaethol. Yn yr hwyr cynnaliwyd y cyngherdd terfynol, yr hwn a aeth heibio yn dra llwyddianus.