Papur Pawb

GWION AC OLWEN RHAMANT 0 LAN TEIFI, [Gan "LLEUFER TYSlSUiL.] PENNOD VIII.—Y FFAIR. n R oedidf ffeirlaui iLlandysisiul yn tlodcuog iawn. Nidi 'oedd cyfleusdlerau i fyn'd igydagi "uveur-siou" i',r pri:f drefydtl, i'r ifynotonau, &c. Gan hyny, tyraui y bio,bil iienc i'r ffcirÜau er treuliq math o ddydd giwyl. Yr oedd Ffaitf IMedi yn un o'r prif ffedriau; ac os byddlai yn flwyddyn Iwydldiamnuis i'r ffermwyr i glael y cynhauaif yn nghyd yn 'ataiiseiiol, Ibydidjaii hyny yn hyrwyddo y frordd i'r bobl ifenc i ddod yn ngnyd yn iwy oryno'. Yr oedcu diod yn cael ei wenthu/ bron yn mhob ty yn y lie. Ao yno y byddial y ilancLau a'r merched yn mwynhau eu huiiaiii yn nighym- dcittuis cu gilydd. Bydd'ai llawer par ieua.nc yn ewrdd a'.u gilydd am y wadith gyntaf mewn Natr. Os byddai mab fa/i lygad ar ry.w fetrch llei1lidu'ol, by.didai yn ddigon gw-ioi air ddydd fiair i Sumfooi ei gyfaiill i lofyn ana idd:i didyfo:d,ato:; .a!a 'os dtigwyddai fo,di y fetrch a, "chariad" ganddd yn ibarod, dlyna lie y 'byddai ymryson nhiwngi y ddlan gydymgeisydd, a phob un o'r ddau a'u pieddiwyr1: y mull biaid yn tyna y 'feiroh_y ffordd Ibon, 'a'r Maid! -arall yn tynu i'r ;g(w;rthwynab; a byddai y merched yn igyfEreddn yn ei hystyried yn anirhydtedld fod ymryson yn eu cylch, ao anil y Iteælfynidi yr ymr-afael trwy nodidi y dyrnafU ar wait-h. Byddai y eanwr baliedau yn gwneyd üynhaiUalf da tar ddydd! flair, trwy wentbu oanaion. Un olr igoreuon yn ei amser oedd: Dai'-r Gantwr, yr hwn hefyd oedd yn fardd gwych. Olywodid Dai am fodtd&ad Gwr y Ciasibeli. Gosododd yr hanes an* gan; a dydd Fdkir iMedi-, gwerthodd -gannoeddl oh-oni mewn ibyr atoiser. kaoth Qiwen y OWmI i'r Hair fel ereill yr ardal, gan f-eddtwl cael difyrwch ,(1j mwynhad o'r faith Ia. geir mewn Seirlam yn gyffredLn. Ond pan glywodd ilii Dai'r 'Clantwtr, gyda',i; la-is swynol a tboddechg, yn adrodd ar gan lixnld y eo-iiodd Gwr y Caisteli ei fywyd, dlaJliwyd ei llygaid gan ddagrau, a llanwyd hi o gyffiro c:ydy,mdletimdadoll, a 'Gvvioai, y ibachgeo a,m(dictifa,d. Prynodd lon'd. "macyn" o 'fara .can" neai "fFeirings," gy'd,a'r ibwriad o'w rhonJdii i Giwfom pan .givyrddai ag ef yn y ffair, ier dangos di chydymdeimlad; ond er •chwilio yon ddyfal drwy y dydidi nis gwelodd ef, ga.n na ddaethai i'r flEair. Wadli itreulio y dydidl yn^brudd a llwfr, aieitih gairtref, ac yn methu. gwytood pru hBtlh i ■wneydl a'r "ffeirings." Cara-i pe ca/i rywuin i fy.n'dj a. hWy dlrositi i Gwioin, gan y teimlai yn "swit" i fyn'd ei hun. Wedi llaiwer ,o,be,tr,u,s,o,, pendeirfynodid fyn'd ei hun, gan wyhod y 'byddai y rhodd yn fwy dieTbyniol' 'Û,'i llaiw hi Ilalg' o law neb laralli. Wedi eyrhaedidl' preiswylfod, y weddw a'i inab, a gwel'd mor dldiiolchgar a, sarscfhog oiedd!y:n:fc,nid cedd) yn e,dlitar,gland!di am yr hyna wnaetfi. Yr oedd y weSthred igymharol ddHiwys hon yn ysgaifnder imawlr i ysprydl a theimladi Gwioo a i f.allll,-i feddiwl fiod! iihywiun mewn cydymdeim- lad a hwy, a-c aic yn fwy felly fod meTlch (Jwmolwen, yr hon oedd. 00 d'eula ag oedd lo ,ia-fle, yn y gymydogiaeth, yn meddiwl am dianynt. Dychwelodd Offiwen dr blWt:hyn yn tfwy cysurus (ttalg oedd pan ar ei fifordid ynio" er hyny yr oedd. un peth yn ei blino,e,r mai ieuanc oedd igwelaii y bydidiai i \lwi'on gael ei daflu i seifyJt neu i syrtihilo or ei wiadina^ eii hun yn fuam., gian fod yr amoylohjftdiaiu diweddiar wedti effedthio yn didifrif ol -qr ar ed fam ao air ei hiechyd. Am didiiw'rnoidau lawer ar oi hyn, GWiOill a'i, ddyfodol oedd nchaf yn meddiwl Olwen, fel y pend'erfynoidd ofyn i'w thad am ei gyilogi yn was Ibach neu fugail, y Calangaiuaf nesaf. Goifynai mor daer ac erfyniol fel na, aliai ei thad omedd ei cliais. Gyfloigwyd ef aim ychydig syliltiau, ac yn ychwanegol fe ga/i, er ei rhoi i'w fam, ddau bwyn o wlana ,1ain o "frethyn oartref" er gwneyd1 eoifa a gwasgod. Dyna gyflog y 'bugail 'bach iam wasanaeth bliwyddyn gyfan..(Y mae gwa.s bach y Bwyddyn. gynt,af ynawr yn detr'byn mwy o gyflog na,g a, aniUai gwas mawr profiadol yr amser hwnw). Y nfnan, daeth yr aimjser i Gwioiii fyn'd at ei gyfioig, a gjwelwn ef igyda phao bychan o dan ei igesail yn myn'd i gyfeilriad Cwmolwen. Teimlai eii hun eisoeis weidi] eisgyn cryn raddlau ar yrfa iboidolaeth, er niad oedd: ieto ond me,gils agor ei lygaid ar y byd :a',i helyntion. Er ieiuenged oedd yr oedid yn amlwg i'r sylw'edyddl ei fod yn fedd- iainn!ol ar y gynneddf o hunan-ymiddibyniaeth, a bu y galu hiwn yn gyrmihlorth mawr idid'o i fyned trwy y proifedigaetlham. ia ddaethant i'w gyfarfod, yn ys'tod ed fywyd. OBnigiaiiio idefaid oedd ei brif waith y flwydldyn gyntaf, a gwneyd ei hun yn ly 11 wasanaethglaar metwn twtian a myn'd. ar neges- euau, Yr oedd Jack Piuscilla yn fugaii mewn fferm gyfagos a byddai y ddau fuga.il yn treulio llawer 101 amiser gyd:a'u gilydd wrtih pi-aidd. Gan fod Jack o dlueddi ddrygi'onus, byddai y ddau yn gwneyd llawer o gtastiiau; ia mynych y bu Gwion mewn profedigaeth mewn canlynuul. Yr oedidyniti wedi cym'sryd' d.au oen gwryw, un o bob praidd, ac wedi eu dysgu 'a/u .h'a.rffer i ymladd. Byddai yr wyn yn eu eanlyn .fel dau. gi bycihan, a chyn gynt-ed ag y deuent i olwg eu gilydd, 'byddent yn ymosod: y naill ar y Hall yn ddiymaros. Treuliau Gwion a Jaick am.ser .fe'l yma yn gwylio yr wyn yn tolcio eu igilydd; ond byddeint yn gyffredin yn eu gwahanu cyn y byddai llawer o niwed yn oael ei wneyd. Ond un diiiwirnod yr oedd y cydymigiats wedi oodi mor uehel rhwng y dda,u fugail fel y penderfynwyd, gadlael i'r ddau oen i'w hyiriladd hi lallan. Par- haodd yr ymryson am amser maith, ac ni wyddid pa un o'r ddia.u oedd y trechatf Bydidai üen Gwion vn cael y trechaf weithiau, bryd a,rilll byddai oen Da.i ar y blaen, felly i fyny ao i lawr; ondi yn y diwedd gwelid mai oen Dad oedd i gario'r dydd. 'Cyn i'r ymladd orpihen daeth ei feistr a.r draws Gwion, a gweiodd sufc oedd petliau—yr oen bron yn methu sefyll ar eti draed, iaii wrfehwynebydd fawr gwell. Nid >gwiw eeisio diano, ,tlJC nidi oedd modd igwadlu, gan ei bod yn rhy ddiweddar ieiiy nid 'oedd dim i'w wneyd o'nd diodde'r oaniyu- iadlau. Gariwyd yr oen hanner marw i Cfii- o'lw.e.n er ed ifeddyginiaetihu a gweMteu y Ibriwiau a gafodd yn yr omesit, a bu am ddiiwrnodau lawer cyn iddo .a.dfeddiatnnu eii nerth. Feliliy y bu yn ystod ei adferiad o gylch y ctos, ac yn "cael y "ibyd da yn heilaeithwych beunj-dd. Yn rnhm pytihefnois wedi brtwydr y didiau ivvi.i, yr ocdd cyfarfod i gael ei gynnal ar gios 'jbmarr.ij) Cwm- oiv, en a,r y !S!u,l; a'r (Pa.rch Griilk.is, Horeb, yn pregetihu yno. Daeth lluaiws o .ardaiwyr yn lignyd, a chan ei bod yn brydnawn poeth ddcd:- rfu Mehefin, naturiol oedd foa riiai o'r gynnul'- (-vaifa yn te,linlo yn drymaida. Yr <-edd un 1;"11 bererih wedi eistedd ar blocyn geirllaw. Bet.h byna.g am ei ewyllys, yr oedd y cnawd yn rhy wan i ddal ar dd.ihun-yr oedd wedi syrthio li gysgu, ac yn dechreu pendwlmpian. 'Roedd1 yr oen yn ceirdded yn ol a. Ma'en rh'wng' v gynnull- eidf'a., heb gymeryd fawr o syiw o lKh, hyd nes. y daetha,t y brawd oedd yn cysgu. Wedii e:i. vel.e,d yn peudwrnpian, derhyniodldi yr oein hyny -fel her; a tiharawodidei d-roed flaen yn eirbyn y Ilawr, a chan ostwng ei ben fel i ddynwared y cysgwr. Wedi ychydiig o bendwtopian o'r ddau tu, tarawodd yr oen ei droed yn erbyn y 11awr gyda mwy o benderfyniad, ac ymosododd ar y cysgwr nes ei daflu "hibin yn hobin" dlros y plo-cyn i'r oohr arall! r L

Y mae ffactri sidan—yn yr hon nad oea ond yn unig nierched yn cael eu cymeryd i weithio—■ wedi ei hiagor yn un o faestdrefi Llundain. Yn y flwyddyn 1847, darfu i amaethwr Ysgotig erlyn arwdurdodau y Cyllid am o-einiog, ac enill- odd y (gyfraith. Yr oedd y costau yn cyrhaedd y swmi 01 200p. Y mae dau le yn Llundain lie y gall clerigwyr brynul pregethau argraphedig. Y maent yn ym- i i a phob testynau; a gellirf en cael aT gyfer pob vmhor. Yn ystod y 2000 o flynydldoedid diweddaf, gwnaed cads i ofesgyn Prydain: gan elymion 0 dros y mo iiddim llai nag wytli a deugain O weithia^i. Y rpae y Palas' Grisial, vn Llundaib, wedi el ,<>yfaid'dasu i gynbal mw" o bobl nasr unrhyw ad- eiladi arall yn y byd'. Gwna ddal 100,000 o ber- sonau.