Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
3 erthygl ar y dudalen hon
A BYD Y GAN.
A BYD Y GAN. GAN PEDR ALAW, Mus.Bac. LLYTHYRAU.—Drwg gennym nas gall y ddau lythyr ar Safon Caneuon Oymreig ymddangos yr wythnos hon. Y ffaith yw -ein. bod oddicartref, ac felly nas gellir rhoddi y Haw arnynt. Cant ymddangos yr wythnos nesaf. EDWARD GRIEG.—Ni fyddai y nodiadau cerddorol hyn yn gyflawn heb o leiaf gyf- eiriad at y cerddor adnabyddus hwn, sydd aiewydd ymadael a'r fuchedd hon, yn 64ain ml wydd oed. Ganwyd Grieg yn Bergen (Norway) ar y 15fed o Fehefin, 1843. Hannai o linach Geltaidd, canys yr oedd ei daid, Alexander -Grieg, yn Ysgotyn. Dysgodd ei gelfyddyd, ,gan mwyaf, yn yr Almaen, ac yr oedd dylanwad Gade a Mendelssohn yn amlwg yn "ei weithiau. Fel Schubert, rhagorai Grieg fel cyfansoddwr caneuon, er fod Schubert ;(yr hwn oedd gerddor mwy nag ef) wedi gadael ar ei ol gyfansoddiadau ysblenydd i'r 'Gerddorfa. Wrth gwrs rhaid cydnabod rhagoroldeb y suite fyd-enwog allan o'r gwaith Peer Gynt," gan Grieg. Gwnaeth Grieg lawer dros ganeuon pobl Norway, a chofir ei enw yn hir yn y cysyllt- tad hwn. Y mae ei briod hefyd wedi helpu i wneud ei ganeuon yn boblogaidd. Yr -oedd ei chalon hi yn ei waith ef, fel yr eiddo Madam Schumann gyda gwaith ei phriod "eIiwog hithau. ,GWYL GERDDOROL GLOUCESTER.- Yr wyth- nos ddiweddaf cynhaliwyd hon, ac yr oedd yn llwyddiant mawr mewn ystyr Gerddorol. Canwyd yno rai o weithiau Elgar-am yr hwn y sieryd y veteran, Joseph Bennett, yn uchel yn y Telegraph. Ychydig yn siomedig ydoedd y teimlad gyda golwg ar waith Hubert Parry, sef y Sinfonia Sacra." Cydnabyddir ei fod yn waith pwysig, ond ni «chredir y bydd yn boblogaidd. Prif waith yr Wyl ydoedd datganiad ardderchog o "Requiem" Verdi, gyda'r mnawdwyr Madam de Vere Sapio, Marie Brema, Gervase Elwes, a Dalton Barker. Tra'n son am Wyl Gloucester, temtir ni i roddi i'n darllenwyr ychydig o hanes Gwyl arall sydd yn agos, sef yr eiddo Leeds, ZD an o'r rhai pwysicaf a fedd y Saeson. Dichon y bydd y rhestr a roddwn yn un hwylus i'n Pwyllgorau Cymreig ei chadw wrth law erbyn y dyfodol: dyna ein prif reswm dros ei chyhoeddi yma. GWYL GERDDOROL LEEDS.—Y mae y Wasg Seisnig ers talm yn hawlio fod y Gwyliau a gynhelir yn Lloegr bob blwyddyn wedi gwneud, ac yn parhau i wneud, gwasanaeth mawr i'r gelfyddyd gerddorol-cryn dipyn mwy nag a wna yr Eisteddfod i Gymru gerddorol. Y mae yr haeriad yn un ag y mae y Cymro yn dueddol i'w daflu yn ol gyda dirmyg, ond beth ydyw y ffeithiau ? Edrycher ar waith yr Wyl sydd i'w chynnal yn ei thro unwaith eto yn y ddinas hon. A ddarfu'r Eisteddfod Genedlaethol a'r rhai llai-yr oil gyda'u gilydd-hyrwyddo y .gelfyddyd gerddorol y ddegfed ran o'r hyn a wnaed yn Leeds yn unig, heb son am wyliau Gloucester, Worcester, Birmingham, a Norwich ? Naddo yn sicr. Edrycher ar y gweithiau berfformiwyd yn Leeds o fewn yr haner-can mlynedd di- weddaf-y rhan fwyaf wedi eu cyfansoddi yn arbennig i'r Wyl! Onid yw yn rhestr ysblenydd, ac yn brawf diamheuol o'r lies a wna i'n brodyr y Saeson ? Dynoda (1) y perfformiad cyntaf o r gwaith 1858 (1) "May Queen" Bennett (Yr Awdwr yn arwain.) 1877 (1) Oratorio: "Joseph" Macfarren 1880 (1) Martyr of Antioch Sullivan (Efe yn arwain.) 1880 (1) Building of the Ship" Barnett 1883 (1) King David" Macfarren (1) "'Gray's Elegy' setting" Cellier (1) "97th Psalm" Barnby Oratorio The end of the World" Raff (Y tro cyntaf yn Lloegr.) 18S6 (L) Golden Legend" Sullivan (1) Story of Sayid Mackenzie (1) "The Revenge" Stanford (L) Oratorio:" St. Ludmila" Dvorak Mass B minor Bach 1889 (1) St. Cecilia's Day Parry (1) Sword of Argantyr Corder (1) 11 Sacrifice of Freia" Creser (1) "Voyage of Maeldune" Stanford 1892 (1) "Arethusa," Cantata Alan Gray (1) Symphony.. Cliffe 1895 (1) Invocation to Music" Parry (1) Forsaken Merman" Somervell (1) Suite Ed. German (1) Orchestral Piece Massenet Perfformiad o'r Messiah Handel 1898 (1) "TeDeum" Stanford (1) Caractacus," Cantata. Elgar (1) Setting of Ode: "The Passions" Cowen (1) Symphonic Poem Humperdinck (1) Choral works Alan Gray (1) Choral work Goldschmidt 1901 (1) Blind Girl of Castel Cuille.. Taylor 1904: Darnau newyddion gan Mackenzie, Wal- ford Davies, a Dr. Wood. (1) Orchestral, &c., work Holbrook (1) Violin Concerto Stanford (1) Five Songs of the Sea" (1) Overture Elgar Cliriwyd y swm anrhydeddus o Ddwy fil-ar- hugain o bunnau o'r Festivals a gynhaliwyd yn y blynyddoedd a enwyd, a rhanwyd y swm hwn cydrhwng yr hospitals yn y ddinas. Wele restr o'r darnau a genir eleni "Israel in Egypt," Rhan I. Handel Choral Symphony (No. 9).. Beethoven Sinfonia Sacra Parry Pastorals (new) Brewer Symphony No. 2 in D Brahms (1) Symphonic Cantata: Stabat Mater" Stanford Scenes from Olav Trygvason" Grieg Suite, Peer Gynt" Grieg Overture, Die Meistersinger Wagner Oratorio, The Kingdom gar Requiem Mozart Symphony No. 8 Glazounow Mass in B minor Bach ac amryw o ddarnau ereill. Y mae Caerdydd yn gweithio yn yr un cyfeiriad a Leeds a'r lleoedd ereill yn Lloegr. Os mai yn yr Eisteddfod y dysgodd y Cymry i gystadlu gyda cherddoriaeth ac os yw yr awydd i gystadlu yng ngwaed y genedl, y mae gennym obaith, pe gellid sefydlu Gwyliau Cerddorol mewn lleoedd pwysig yng Nghymru, y llwyddai y Gerdd- oriaeth i ddenu meibion yr Eisteddfod iddynt, lawn cymaint ag y denir y Saeson i'w Gwyliau hwy. Nid ydyw ond mater o arferiad. Ein dymuniad mawr ni, yn bersonol, fyddai gweled yr Eisteddfod Genedlaethol yn fwy o lawer o Wyl Gerddorol;" ond yn raddol iawn y gellid gwneud hynny, canys y mae y Beirdd a'u seremoniau o hyd ar y ffordd
[No title]
YN arddangosfa geffylau Caerdydd, yr wythnos ddiweddaf, lladdwyd Mr. William Roberts, masnachwr o Treherbert, trwy i un o'r marchogwyr golli rheolaeth o'i anifail, a neidio dros y gwrych i ganol yr edrychwyr. Y MAE rhai o feirdd a lliaws o offeiriaid Cymru, medd y Brython, yn priodi Saeson- esau; a'r rheswm fod y beirdd yn gwneud hynny, ebe nhw, ydyw rhag i'w gwragedd ddeall y fath gleriach o farddoniaeth a wnant a'r offeiriaid, rhag cael curtain lecture am eu hedlychod pregethau. DYWEDIR mai Mr. Tudor Howell sydd i ymladd y frwydr nesaf yn erbyn Mr. Clem. Edwards. Bu Mr. Howell o'r blaen yn y Senedd, ond nid rhyw lwyddiannus iawn bu ei yrfa yno. Mab i'r Deon Howell yw, ond ychydig o dalentau a dawn ei anwyl dad sydd wedi disgyn i ran y mab. Dyna'r rheol, o ran hynny.
GWEINIDOG BRYN SION.
GWEINIDOG BRYN SION. Adgofion am bregethau un o bregethwyr hyawdlaf Cymru, sef y diweddar Barch. John Williams, yr hwn fu am flynyddau yn Wein- idog ar dair o eglwysi, sef Castellnewydd- Emlyn, Capel Iwan, a Bryn Sion, ac adna- byddid ef yn gyffredin yn ardal Pontselly (Pont Rhys Eli) wrth yr enw "Williams Bryn Sion." Pregethwr yn iawn ydoedd hefyd. Yr wyf yn cofio rhannau o'i breg- ethau, y rhai a draddodwyd ganddo yn Bryn Sion ers llawer o flynyddau yn ol, hyd heddyw. 1. Pregeth Genhadol oedd yn neillduol o dda, yr hon a draddododd ddwywaith yn yr un lie. Y mae'n bregeth dda, meddai, yr hon a droddodais yma unwaith o'r blaen, ac mi a'i traddodaf heddyw eto ac yna elai'n mlaen i ddisgrifio mewn iaith gorddoniol y breint- iau oeddem ni yn dderbyn o wledydd ereill —te oddiwrth fechgyn melynion China (o mae'r gwragedd yma'n hoff o de !) Siwgyr oddiwrth fechgyn duon Jamaica, carpedau oddiwrth fechgyn anwar Kamschatka, yng nghyd a llawer o nwyddau defnyddiol o wledydd ereill, y rhai a enwai, yna gwaeddai allan mewn llais cynhyrfiol: "A joinwch chwi heddyw'r boreu yma i anfon yn ol iddynt hwythau y triagl sydd yn Gilead." 2. Pregeth ar wrthryfel Absalom yn erbyn brenin Dafydd, ei dad. Darluniai mewn geiriau ffraethbert y modd y lladra- taodd Absalom galonnau deiliaid ei dad trwy fynychu am flynyddau gyntedd y palas brenhinol, a chyfarch pawb ddeuent yno a chwyn neu achos ganddynt at y brenin, gan ddywedyd wrthynt, y mae eich mater chwi yn dda, a phe bawn i mewn awdurdod, mi wnawn i chwi yn ol eich dymuniad, ac yn y diwedd, gofynodd i'w dad am ganiatad i fyned i Hebron i dalu adduned, yr hon a wnaethai flynyddau'n ol. Y brenin, yn hollol anwybodus o fwriad ei fab dichellgar, a ganiataodd ei gais gydag hyfrydwch, am fod ei fab am dalu yr hyn a addunedodd, ac fe roddodd iddo osgorddlu i fyned gydag ef yn deilwng o fab y brenin. Ond nid cynt y cyrhaeddodd Hebron nag y dangosodd ei fwriadau teyrnfradol trwy gyhoeddi rhyfel yn erbyn ei dad, a'r peth nesaf glywodd y brenin oedd fod ei fab anwylaf, sef Absalom, wedi troi yn fradwr, a'i fod wedi cael ei gyhoeddi'n frenin, a bod y bobl yn myned ar ei ol. Yna disgrifiai Dafydd yn ffoi o Jerusalem yn droednoeth dros afon Cedron, ac yn dringo i ben mynydd yr Olewydd, gyferbyn a Jerusalem, ac yn edrych yn ol ar y ddinas a'r babell, ac yn anfon yr offeiriaid yn ol ag Arch-y-Cyfamod, ac yn dyweyd, wrth daflu'r olwg olaf ar y ddinas, Os caf fi ffafr yng ngolwg yr Arglwydd mi a ddeuaf eto yn ol i Jerusalem, ac a addolaf yn Ei babell sanctaidd." 3. Pregeth ar Moses yn anfon yr yspiwyr o anialwch Paran i edrych ansawdd gwlad Canaan, set deuddeg o wyr cyfrifol, un o bob llwyth disgrifiai eu pererindodau ar hyd ac ar draws gwlad Canaan y modd y daethant i ddyffryn Escol (Wady Sorek), lie y toras- ant gangen a swp o winrawn (nid "grawn- win "—grape wine) arni, ac a'i dygasant ar drosol rhwng dau, hefyd rhai o'r pomgran- adau, ac o'r ffigys fel dangoseg o ffrwyth- londeb y wlad. Yna disgrifiai mewn iaith fywiog a darluniadol yr yspiwyr ym myned yn ol yn orymdaith ddeheuig i anialwch Paran a'r swp o winrawn yn cael ei ddwyn ar drosol rhwng dau, nes y dychmygwn fy mod bron yn eu gweled yn crymu dan ei bwys. Wedi iddynt ddyfod yn ol at Moses ac Aaron, ac at holl gynulleidfa meibion Israel, fe roddodd deg o honynt anair i'r wlad; bod ei thrigolion yn rhyfelwyr galluog, ei dinasoedd yn gaerog a chedyrn, a/u bod wedi gweled yno gewri meibion Anac—mae Uwfrwyr yn gweled cewri ym mhob gwlad, os bydd rhaid gwneud rhyw