Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
9 erthygl ar y dudalen hon
GARIBALDI YN GARCIIAROR, OND…
Ymddangosodd yr erthygl ganlynol yn yr English Independent am yr wythnos ddiweddaf. Ym- ddengys i ni mor bwrpasol a dyddcrol, fel y teimlwn awydd i'w chyfieithu yn ei chryn- swth, Penawd yr erthygl ydyw:- GARIBALDI YN GARCIIAROR, OND YN FUDDUGOL. Y mae pleidleisiaeth gyfFredinol f plehiticismJ, fe ymclden gys, yn arddatganiad difrifol o ewyllys cenedl o bobl, fel y mae yn deilwng c bob ystyr- iaeth ac anrhydedd pan fyddo yn cydredeg ag ewyllys a dymuniadau Ffrainc, ond yn hollol ddiwerth a dirmygus pan elo yn y gwrthwyneb i hyny. Offeryn dymunol iawn ydyw yn llaw y wladfywiaefch Ymerodrol; prin n'ad allem ei alw yn hoff ddyfeiswaith. yr Ymerawdwr Louis Napoleon. Da, genym ei fod wedi ein cynhysg- aethu a moddion i ddeall y gwir werth sydd ynddo yn ei olwg ef ei hun, a hyny yn y modd mwyaf eglur a phenderfynol. Amlygodd yr Ymerawdwr i lywodraeth Itali, os derbyniai hi benderfyniad pleidleisiaeth gyffredinol unrhyw dref neu dalaeth o fewn tiriogaethau y Pab, i'w chorffori a Ilywodraeth Victor Emanuel, y byddai iddo gyhoeddi rhyfel yn erbyn Itali. Nyni, y rhai a wyddom y rhan fawr a chwareuodd yr offeryn twyllodrus hwn yn nwylaw'r Ymerawd- wr a'i weision, a'r modd y defnyddiwyd ef i gys- segru mawredd ac urddas Ffrainc, a allwn yn hawdd gael ein taro a syndod wrth weled mor ebrwydd y dillana ei werth a'i awdurdod, pan y saif ar ffordd eiddigedd hunangeisiol Ffrainc; yna canfyddir yn union, pa mor unfrydol a gwresogfrydol bynag a fyddo y bleidleisiaeth gyffredinol, nad ydyw yn ddim amgen na pheir- iant y gwr drwg er aflonyddu heddwch llywodr- aethau sefydledig, ao y rhaid ei roddi i lawr hyd yn nod ar draul rhyfel gwaedlyd. Yr ydym yn ddwfn ddiolchgar bod yr arch-gynllwynwr hwn (Napoleon) wedi ei orfodi fel hyn i osod gwarth a gwaradwydd ar ei offeryn dewisedig ei hun, ac i ddangos ei hun, yr hyn ydyw mewn gwir- ionedd, sef fel gelyn penderfynol i bob peth sydd uniawn, difrifol, a gwirioneddol yn symudiadau diwygiadol yr amserau. Cyflawnodd Garibaldi gymaint a hyn beth bynag. Boed y canlyniadau y peth y bo'nt gyda golwg arno ef ei hun yn bersonol. gosodocld Ymerawdwr y Ffrancod mewn cyllwr o benbleth a dyryswch anobeithiol yn mron, a sicrhaodd i'w wlad hawl i leisio yn annibynol yn mhender- fyniad achosion Rhufain. Efe a orfododd fyddin Itali i groesi trosodd i'r tiriogaethau Pabawl- efe a dorodd rwymau yr iau flin a roddasai Napoleon ar war Itali—efe a orfododd Victor Emanuel i sefyll i fyny, a siarad allan fel dyn, o r diwedd. Mewn ffaith, cynhyrchodd orfod- aeth i benderfynu cwestiwn Rhufain, a dyna oedd ganddo mewn golwg o'r dechreu, ac mor belled a hyny, er iddo fethu meddiannu Rhufain, y mae yn fuddugoliaethwr yn mhob modd. Efe ydyw gwir feistr y sefyllfa, a'r mwyaf urddasol o lawer o'r penaduriaid sydd yn dal tynghedfen Rhufain yn eu clwylaw. Efe oedd yr unig un a feddai amcan eglur a chydwybod lan o'r dechreu. Y mae yn gweled trwy y Babaeth yn ei gallu tymmorol ac ysprydol, ac y mae yn llefaru ei feddwl yn groew am dani. Y mae yr actors ereill yn gweled rhyw gymaint hefydjPbnd ni feddant onestrwydd a gwrolder i lefaru. Y mae ganddynt hwy hapchwareuaeth ddifrifol i fyned trwyddi, a chwarddant yn eu llewis wrth ei thrin; ac oblegid hyny y mae cymaint o betruso a chroesweithredu wedi bod. Pe buasai llyw- odraeth Victor Emanuel yn meddu ar y ddegfed ran o yni a phenderfyniad Garibaldi, gallasai yn hir cyn hyn fod yn feistres y sefyllfa,-yn dal Rhufain yn ei Haw, ac oddiyno yn dwyn cyf- lafaredd ar ei hachos, rhyngddi a llywodraeth Ffrainc. Gadawodd i'r cyfleusdra hwnw ddianc o'i gafael. Y mae pob dydd wedi dangos pa mor werthfawr oedd y fantais a gollwyd; ond gorfyddodd Garibaldi hwy i wneud y peth goreu nesaf at hyny a allasent wneud, sef honi'r hawl i gymeryd rhan gyda Ffrainc yn ngweryl y Babaeth. Nid oedd cymeryd Garibaldi yn garcharor ond digwyddiad o bwys bychan. Yr oedd yn eithaf amlwg y buasai iddo gael ei orthrechu yn gynt neu yn hwyrach gan y byddinoedd rheol- aidd, os na fyddai iddo syrthio yn aberth ar y maes. Ond nacawyd y dynged hono iddo, ac yr oedd buddugoliaeth, mor belled a chymeryd Rhufain, allaa o'i gyraedd; ond yr ydym eto yn haeru fod ei anturiaeth wedi terfynu yn llwyddiannus. Ilhaid i'r cwestiwn bellach gael ei benderfynu ar seiliau safadwy; ac ni all Vic- tor Emanuel na Louis Napoleon feithrin y go-1 baith lleiaf y bydd heddwch yn Itali hyd nes yr enillo Rufain. Y mae y llywodraeth Italaidd, trwy alw ei byddin yn ol o diriogaethau y Bab- aeth, wedi taflu holl gyfrifoldeb yr achos ar Ffraine. Cyhuddir hi o lwfrdra, ac o fradychu anrhydedd y wlad, a gwna ei gwaith yn gwneud ei hun yn geidwad carchar Garibaldi hi yn an- mhoblogaidd i'r eithaf. Nid yw dyryswch sefyllfa Louis Napoleon fewr iawn lai ar ol cael Garibaldi oddiar y ffordd. Y mae efe yn llawn ystyriol o'r perygl o wneud Itali yn elyn iddo ar y fath gyfnod a hwn, drwy ei waith yn ymyryd a chweryl y Pab. Buasai yn dda gan ei galon yn mhob ystyr allu gochelyd yr ymyraeth hwn; ond prin yr oedd at ei ddewisiad. Pan yr oedd Garibaldi a Mazzini o'r tu cefn iddo, yn gwasgu at byrth Rhufain, a Ilywodraeth Itali yn ofni cyfryngu i'w hatal, na chymeryd yr achos i'w llaw ei hun, yr oedd yn teipilo dan orfod i gyfryngu, neu dynu y blaid offeiriadol yn Ffrainc yn ei ben, yr hyn na fynasai er dim ei wneud. Gadael ei filwyr eto yn Rhufain a dynai y blaid ryddfrydig yn Jb iramc, o'r tu arall, yn ei ben, yr hon sydd yn dyrchafu ei_Uais anghymeradwyol yn ei glustiau ar heolydd Paris. Tynu ei filwyr yn ol. ar y pie fod y Pab yn alluog i'w amddiffyn ei hun, fyddai dadwneud y cwbl a fwriadai wrth eu hanfon yno. Llawen fyddai ganddo pe cymerai y Congress y fusnes oddiar ei law, ond nid oes fawr o obaith am hyny. Rhaid iddo beth bynag ehwilio am ryw esgus dros adael i'r Pab gymeryd ei spawns. CD
nr ddonintth.
nr ddonintth. ENGLYNION GORCHESTOL AR ENWAU LLEOEDD CYMREIG. Buddugol yn Eisteddfod y Bydysawd, a gynnaliwyd yn Nghaergwdion er cyn cred. Wyr i Gomer ab Noe a'i cfinfc. Bryneglwys, Caerwys, Corwen, -Llaucldona, Llanddinam, a'r Gaerwen; Llanfair-eitha, Llanfrothen, Eryri Wyllt, a'r Ro Wen. Llaneilian a Llanelwy,—Llangian, Llangower, a Chonwy; Penyclawdd, Din as Mawdd wy, Rhyd yr Ynn, a Rhaiadr-wy. Llangurig, a Llwyngwril,—a Gronant, Llangranog, a Chynwil; Llanddeusant, a Llanddysil, Y Ceunant, y Pennant, a'r Pil. Henllan, Dinbych, LIanychain,-Edeyrnion, Llandyrnog, a Chilcain Llanargoed, a Llaneurgain, Llanhafod, Meifod, a Main. Llanboidy, a Llanlbadarn,—Llan Harri, Llaneirwg, a LIacharn; Ceidio a Cerig Cadarn, (Dau le sych), a Talysarn. Llanarth Arthen, a Llanwrtkol,—Llanferas, Llanfwrog, Llanddeiniol; Aberystwyth, a Bristol, Rhes y cae, a Rhos y col.
LLINELLAU
LLINELLAU Ar hwylusdod pont y Briwet, neu bont y gledr- ffordd dros y Traeth Bach. Ymdynaf uwch afon donog—y Briwet, Dros bont ardderchog; Ynlle gwau drvvy'r creigiau crog, Hynt erwin i Faentwrog. Yn gadarn deil pan godo'r don-ei llanw, Nes llenwi 'r yrnylon Hwylusach, harddach na hon, 0! fawrwaith gaed i Feirion. Talsarnau, Tach. 4, 1867. DEWI EMOEL.
---HIRAETHGAN YR AWEN,
HIRAETHGAN YR AWEN, Ar fynediad y Parch. J. T. Lewis, Rhesycae, i'r America. 0 Lewis, 0 J Lewis, fy nghyfaill anwylaf, Mae hiraeth yn llanw (y mynwes yn aivr; Ochenaid dros donau yr eigion anfonaf, 'Rol iti'n iach sangu'r America fawr; Mae adgof o'th wenau yn loes i fy nghalon, Nes ydyw fel ffynon rededog bob dydd; A'm dagrau sydd dystion o'm hiraeth a'm tristwch, Mae arlun o'u heffaith i'w wel'd ar fy ngrudd. Anturiaist yn eofn dros awchder y tonau Cynddeiriog, aflonydd gurasant dy lyw; Er cryfed y rhwystrau, er cymaint yr ofnau, Mwy nerthol a thirion fa wrthyt dy Dduw: 'R awelon a chwythodd yn dyner a balmaidd, Nes iti'n ddyogel gael myned i'r wlad; Eho fawl yn ddiddiwedd-mae hyn yn beth gweddaidd— I'r Arglwydd trtigarog am arwain dy fad. 'Nychymyg sy'n hofran uwchben yr agerddlong Lie r oeddet, hoff Lewis, yn wylaidd dy wedd, Pan oeddet ar golli yr olaf olygfa Ar Walia hyfrydlawn, cartrefle dy hedd'; Dych'mygaf dy weled yn troi dy olygon I roddi ardremiad ar Gymru hoff, wen, A hiraeth yn pwyso yn drwm ar dy ddwyfron, A'r nos yn gorseddu yn bruddaidd uwchben. 'Rwy' fel pe'n dy glywed yn anfon taer weddi At orsedd wen, euraidd, drugarog y nef, Am ras i dy gynal ar donau y weilgi, A nerth iti sefyll trwy'r storom oedd gref; A dadleu haeddianol werth waed y Cyfryngwr, Fu farw yn foddlawn ar gopa y Bryn Rho foliant trwy'th fywyd i'th addfwyn Waredwr, Am achub yr enaid-peth rhyfedd oedd hyn. Disgwyliaf am danat, hoff Lewis, yn dawel, I rodio hen Gymru, paradwys y bardd Yn chwythu'n arafaidd a iachus bo'r awel, A'th Jestr fo'n nofio y tonau yn hardd, Hyd nes y cyrhaeddi i gwmni'th gyfeillion Sy'n disgwyl mewn gobaith am danat yn fyw, I ddyweyd am yr lesu rodd iawn i'r gofynion, A'r Oen a anfonwyd o fynwes ein Daw, Rhesycae. Ap CALLESTE.
YR HEN WR MEDRUS.
YR HEN WR MEDRUS. Dywedai hen wr drigianai 'n y coed, Gerllaw y gloew li', Y gwnaethai mewn diwrnod lawn cymaint o waith Ag a wnaethai 'i wraig mewn tri 0! Nedi bach,' dywedai 'r hen wraig. 'Rwyf fi am gadw'th hedd; Y fory cewch aros 'n y ty 'n fy He, Af finau i ganlyn y wedd. Ond rhaid i chwi odro Cornwen fach, Rhag ofn yr a heb ddim Uaeth, A rhaid i chwi hefyd i fwydo 'r moch, Y'nt yn y twlc yn gaeth A rhaid iwch ofalu am y iar frith, Rhag ofn a i ddodwy 'n mhell A rhaid i chwi ddirwyn y bellen wlan A nyddais i ddoe 'n y gell.' 'R hen wreigan gymerodd ei ffon yn ei llaw Ac aeth i aredig Cae 'r Lluwch A Nedi gan honcian gymerodd y stwc Yn ei law, er godro y fuwch; Ond Cornwen a giciai 'r stwc a'r Uaeth, Gan hollti ei drwyn yn ddau A thrwy effeithiau 'r ddyrnod erch Ei waed ymlifo wnai. Hai! Cornwen hai! hw! Cornwen! ho! Och! Cornwen, rhoe'st im' loes; Dy odro mwyacb, Cornwen, fydd I'm 'wyllys i yn groes;' A Nedi aeth i fwydo'r moch, Ond druan bach ag ef, Oa'dd ergyd ar ei ben a'r trawst, A rho'dd ofnadwy lef. A Nedi aeth i fug-eilio 'r iar, Rhag ofn 'r ai i ddodwy'n mhell; Ond llwyr anghofio'r bellen wnaeth, Hon gysgai yn y gell; A thyngodd yn enw 'r haul a'r lloer, Y ser a dail y coed, Os na ddoi 'r hen wraig yn ol i'r ty Y boddai ei hun yn ddioed. D. C. HARRIES (CAERONWY). Salem, ger Llandeilo.
BARA A CHIG.
BARA A CHIG. MAE cenhedloedd gwareiddiedig y byd yn lied gyffredinol yn bwyta bara a rhywfath o enllyn- bara ac olew, bara a ffrwythau coed, bara ac ym- enyn, bara a physgod, neu fara a chig. Yr oedd yr hen ymadrodd Cymreig, 'Bara a Chaws,' yn golygu angenrheidiau bywyd. Mae galwedig- aethau y bobl yn ein gwlad ni, yn gystal a'u pres- wylfeydd yn ei gwneud yn angenrheidiol iddynt gael bara a chig er mwynhau] bywyd a gwneud eu gwaith yn egniol. Mae pris uchel yr angen- rheidiau hyn yn peri pryder ac anesmwythder yn y dyddiau presenol mewn tref a gwlad. Buasai yn beth gwerthfawr dros ben pe buasai genym wybodaeth gyflawn am swm yr ymborth sydd yn y wlad. Buasai hyny yn fanteisicl i'r prynwr a'r gwerthwr. Yr ydym ni yn y wlad hon ar ol rhai gwledydd eraill mewn ystadegaeth o'r fath yma. Yn wyneb y diffyg, nid oes genym ond cyfleu hyny o wybodaeth sydd genym ar y mater mor eglur ag y medrom ger bran ein dar- llenwyr. Mae y Board of Trade newydd gyhoeddi cryn- hodeb o adroddiadau amaethyddol Prydain. Di- ffygiol iawn yw yr adroddiadau am y cnydau.— Digon gwir eu bod yn dangos niferi yr erwau a hauwyd, ond ymaent yn ddistaw am y cynnyrch. Nid digon yw gwybod pa sawl erw a hauwyd canys cyn bWTW golwg ar y dyfodol, dylasem wybod pa sawl mesur a gasglwyd yn amser cyn- hauaf. Yr ydym yn ddiolchgar am wybodaeth o'r hyn a hauwyd, ac yn gobeithio y bydd i'n llywodraeth gasglu gwybodaeth fanylach a chyf- lawnach y flwyddyn nesaf. Os ydym i farnu swm y gwenith yn ol rhifedi yr erwau a hauwyd, gallwn gasglu fod yr ystor sydd yn y wlad yn bresenol agos yr un faint a'r ystor oedd genym yr amser yma or flwyddyn ddiweddaf, canys hauwyd agos yr un faint eleni a llynedd. Yn y flwyddyn 1867, nifer yr erwau a hauwyd yn Lloegr a Chymru oddd 3,255,917, ar gyfer 3/275,292 o erwau yn y flwyddyn 1860, yr hyn a ddengys leiliad o 19,375 erw yn y flwyddyn bresenol. Yn Scotland tyfwvd gwenith yn y flwyddyn 18(57,115,118, ar gyfer 110,101, yn y flwyddyn 1860, yr hyn a ddengys gynnydd o 5017 erw. Os edrychwn ar Brydain i rgyd, yr ydym yn cael 14,358 erw o wenith yn llai yn y flwyddyn 1867, na'r flwyddyn 186(5. Mae y gwahaniaeth yn rhy fychan i effeithio llawer ar y prisiau. Ond camsyniad dybryd fyddai casglu oddiwrth yr ystadegau ucliod, nad oedd ond mymryn 0 wahaniaeth yn swm y gwenith a fedwyd yn y flwyddyn 18G7 a'r flwyddyn 18(G. Mae rhywbeth fel wyth bushel yr erw o wahaniaeth rhwng cnwd toreithiog a chnwd ysgafn, yr hyn a ystyrir yn ddefnydd digon o fara i un dyn am flwyddyn. Tybier fod y cnwd yn ysgafnach o wyth bushel yr erw yn y flwyddyn 1867 na'r flwyddyn 1866, byddai hyny yn wahaniaeth o 3,371,535 chwar!e!>, yr hyn a fyddai yn ddigon o fara i 3,371,535 0 bersonau. Nid ydym yn sicr fod y diffyg yn gymmaint a hynyna, canys nid oes genym ystacl- egau i'n cyfarwyddo. Yr oedd y diffyg yn fwy nag un chwarter yr erw mewn rhai lleoedd ac yn llai na hyny mewn lleoedd eraill. Yr ydym yn sicr fod y cnwd gwenith eleni yn ddiffygioi, oddi- wrth y prisiau uchel sydd yn ffynu, ond pa mor ddiffygioi, nis gallwn benderfynu. Trueni na fuasai y Board of Trade yn alluog i gyhoeddi ystadegau llawn am y cnwd gwenith yn Mliryd- ain a'r Iwerddon, yna gallasem wybod pa faint o ddefnydd bara a raid i ni ei gael 0 wledydd eraill. Mae yr adroddiadau am y gwartheg a'r defaid yn fwy gwerthfawr na'r adroddiadau am y cnyd- au, oherwydd eu bod yn fwy manwl a cliyflawn. Mae yn gysur gweled fod mwy 0 wartheg yn Lloegr a Scotland yn 1867 nag yn 1866, er holl ddifrod pla dinystriol y gwartlieg. Yn y flwyddyn 1866, rhif y gwartheg yn Lloegr a Chymru oedd 3,848,435 y rhif yn Scotland oedd 937,401; ond yn y flwyddyn 1867 yr oedd rhif y gwartheg yn Lloegr a Chymru yn 4,017,790, ac yn Scotland y yn 979,170; yr hyn a ddengys gynnydd rhyfedd- 01 ag ystyried y dinystr mawr a wnaed gan y pla. Ymddengys na bu pla y gwartheg yn gyffredinol, ond ei fod yn gyfyngedig i wartheg blitliion, y rhai gedwid mewn beudai yn y trefi, a gwartheg ar diroedd gwastad. Dywedid ar y pryd fod y pla yn drymach yn mhlith y gwartlieg a gedwid mewn beudai, neu a borent ar lanau dyfroedd llonycld, nag yn mhlith y rhai a grwydrent ar uchelcliroedd, neu a borent ar lanau fl'rydiau rhedegog. Gan fod rhif y gwartheg yn fwy yn 1867 nag yn 1866, yn ol adroddiadau y Board of Trade, gallem ddisgwyl gostyngiad yn mhris y cig ar ol cyhoeddi yr adroddiadau hyn; canys priodolid y prisiau uchel sydd wedi ffynu am y ddwy flynedd dcliweddaf, i leihad yn rhif y gwartheg drwy y pla. Ond bellach yr ydym yn gwybod fod y rhif wedi cynhyddu yn lie lleihau. Mae yr adroddiad am y defaid yn fwy boddhaol fyth. gan fod y cynnydd yn fwy na chynnydd y gwartheg. Yn 1866, rhif y defaid yn Lloegr a Chymru oedd 16,793,204, ac yn Scotland 5,255, 077 ond yn y flwyddyn 1867 yr oedd rhif y def- aid yn Lloegr a Chymru yn 22,097,286, ac yn Scotland yn 6,893,603. Nid oes anmheuaeth nad yw y cynnydd wedi bod mor amlwg yn) y pwysau ao yn y rhifedi, gan fod ymborth y defaid yn liel- aethach y flwyddyn hon na'r flwyddyn ddiweddaf. Yr oedd y flwyddyn hon a'r un ddiweddaf yn rhai manteisiol iawn i besgi defaid yn y wlad hon. Cig defaid ydyw y prif gig—y cig a fwyteir fwyaf cyffredin—yn Lloegr a Chymru a Scotland ac y mae yr ystadegau uchod yn dangos y dylai prisiau cig fod yn fwy rhesymol.
Y DDAU 'DDYN CLAF' YN EWEOP.
Y DDAU 'DDYN CLAF' YN EWEOP. Y mae dau ddyn claf' yn Ewrop; un yn Caercystenyn, y llall yu Rhufain. Un yw y Sultan, a'r llall yw y Pab. Nid oes yr un o'r urddasolion yma ar hyn 0 bryd yn rhyw dded- wycld iawn eu byd. Ond sylwch fel y mae ein cymmydog ar y eyfandir-Ffraine, yn chwareu y tyn a'r llac mewn perthynas iddynt. Anfonodd yr jinerawdwr Napoleon fyddin, a pharodd dywallt gwaed, mewn trefn i ddarostwng y gwrthryfel yn Nliiriogaethau y Pab, ac i atal e uchelgeisiadau cenedlaethol yr Italiaid. Eto, ar yr un pryd, una gyda Hwssia i gefnogi yr an- nghydfod adghydrynviol sydd yn ffynu yn Turkey, a datgana yn swyddogol ger bron Ewrop, fod y Porte 0 hyn allan yn allu clinodded, oddiwrth baa un y tynant yn ol bob cydymdeimlad. Rhoddwell y gair 'Pab,' yn lie Porte, yn y di- fyniad canlynol o'r Nodiad y mae Ffrainc wedi uno gyda Russia i annerch y Llywodraeth Dyr- ciaidd, a gwelwch mor rhyfedd y darllena mewn cyssylltiad ag ymyriad mihvrol adnewyddol Ffrainc yn PIiu Barna y Gweinyddiaeth- au y bydd i barhacl y gwrthdarawiad gwaedlyd, a gwrthwynebiad cyndyn y Porte (y Pab) i gyng- liorion cyfeillgar, chwalu pob gobaith yn mysg y trigolion am unrhyw wellhad ar eu sefyllfa, as felly brysuro yr argyfwng sydd ganddynt mewn golwg i'w ochel. Credant eu bod wedi clihys. pyddu pob ymdrcehion at heddychiad, a cliyng- horion i ymcllhvyn yn ddoetli. 0 hyn allan, heb ymwrthod a'r genhadaeth hynaws a esyd cyd- wybod arnynt, nid oes yn aros iddynt ond ym: ryddhau oddiwrth gyfrifoldeb trwy adael y Porte (y Pab) i ganlyniadau dichonadwy ei weithred- oedd ei litul. Tra yn cydnabod, os nad yn cydymdeimlo a'r chwyldrotul yn Turkey, yn erbyn y Porte, anfona ymerawdwr y Francod ei filwyr i saetliu i lawr yr Italiaid pan yn cyfodi yn erbyn llywodraeth dymhorol y Pab. Dyma ymdrech at heddych- iad,' nad yw yn ddiau eto wedi ei 'dihyspyddu ar ran y Porte.
_._-----_--TYMMESTL DDYCHRYNLLYD…
TYMMESTL DDYCHRYNLLYD YN YR INDIA. OPTLLEWINOL. Y mae yn hen air mai anfynych y daw anffod- ion wrth yr un, ond yn fyddinoedd.' Gwiriwyd hYll y dyddiau diwecldaf. Nid cynt y clywsom am eneithiau difrodus y corwynt yn nliueddau Madras, a'r bywydau a gollwyd jrno, nad ydym yn cael newydd am un ar derfynau China, un arall yn Labrador, a thymmestl enbyd wrth ein drws ein hunain, yr oil yii canlyn yn union ar ol y llall, gan beri difrod i feddianau a bywydau na fu nemawr o'i fath o'r blaen. Diwedcl yr wythnos ddiweddaf, daeth y newydd am y dymmestl a barodd y golled fwyaf i fywydau dynol, a glywycl am dani er ys llawer 0 flynydd- oedd, ac ofnir pan y ceir yr holl fanylion, y cyn- hwysa y colledion morwrol trymaf y mae genym hanes am danynt. Y newydd o St. Thomas yw i'r dymmestl erwin ymweled a'r ynys hono, y 29ain o Hydref, gan osod yx adeiladau trwy yr holl ynys yn adfeilion, a 'dryllio 50 0 longau. Cafodd llynges y 'Royal Mail Company,' a ddefnyddia i gluclo llytliyrgod yr India Orllewinol, eu colli, eu gyru i'r traeth, neu eu hanalluogi, ac y mae y cludiad o'r herwydd bron wedi ei dori i fyny; yn wir, oni b'ai yr agerddlong Douro.' a aeth allan gyda'r llythyrgocl o Southampton Hydref 17, yr hon oedd yn ddyledus yn St. Thomas ar y laf o'r mis hwn, ac felly yn barod i adael ar y 4ydd, ni fuasai yr un mail i ddyfod. Collwyd yr agerddlong Rhone,' fel yr oedd ar gychwyn i Peter's Island, gyda'r llythyrau i Loogr. Yr oedd yn Hong braf, a dim ond dwy flwydcl oed. Er pan y bu y clefyd mor drwm yn St. Thomas, y mae y llythyr-longau wedi gwneud Peters' Island-ynys fechan yn gorwedd i'r de- ddwjrrain & Tortola, eu cyrchfan, ac yno y collwyd y'Rhone.' Taflwyd y' Conway' i'r traeth yn Tortola. Collwyd y Wye ar y Buck Island. Taflwyd y Derwent,' yr hon oedd yn gorwedd yn St. Thomas, i'r lan, a chollodd y Tyne' a'r Solent' eu hwylbreni. Hysbysa telegram arall 0 ilavanna, fod pump 0 agerddlongau wedi eu taflu i'r lan yn St. Thomas, ond y mae pedair o agerddlongau eto heb wybodaeth am danynt. Ymddengys fod y dymmestl wedi ei chyfyngu i'r Virgin Islands, i'r hwn bentwr y perthyna yr holl ynysoedd a nodwyd. Perthyna St. Thomas, y benaf, i lywodraetli Denmarc, a'i phrif dref a phortliladd yw Charlotte Amelia, lie y gorwedda yr lioll lestri. Dywedir fod y golled i fywydau yn fawr iawn—y mae Charlotte Amelia yn ad- feilion.
MAEROLIAETH LIVERPOOL.
MAEROLIAETH LIVERPOOL. Dydd Sadwrn, Tachwedd 9fed, etholwyd Maer i gorfforiaeth Liyerpool. Yr oedd y dorch yn cael ei thymt cydrhwng J. A. Picton", YSW. ac E. Whitley, Ysw. Mae Mr Picton yn ddi- wygiwr trwyadl, eto yn gynil a chymhedrol iawn bob amser wrth draethu ei olygiadau. Edrychir arno yn un o'r dynion mwyaf pwyllog a fedd y rhyddfrydwyr yn y Cynghor Trefol; a llai 0 ragfarn ato nag at odid neb arall o'i blaid. Mae wedi gwasanaethu yn y Cynghor am 16 o flvnyddoedd, ac nid oes un wedi bod o fwy wasanaeth cyffredin i'r dref. Dichon nad ydyw mor boblogaidd a rhai yn y Cynghor, oblegid nad yw wedi bod yn gymaint o ddyn plaid a'r cyffredin a disgwylid oblegid hyny y buasai llai 0 wrthwynebiad iddo. Mae yn Anni- bynwr, ac yn pregethu yn achlysurol, ac yn ei gymeriad cyffredin y mae iddo air da gan bawb.' Ond dygodd y Toriaid eu holl nerth i wrthwynebu ei etholiad. Yr oedd ysbryd plaid yn gryfach na phob teimlad o barch personol i Mr Picton. Dygwyd Mr Whitley allan i'w eibyn. Nid oes genym ddim amgen na da i'w ddywedyd am Mr Whitley. Mae yn foneddwr parchus, ac yn Eglwyswr gweithgar, ond yn Dori uchel, ac nid yw wedi bod yn y Cynghor ond dwy flynedd, fel pa beth bynag yw ei ragoriaethau, nid yw eto wedi cael cyfle i'w dangos. Ond pan ddaeth y peth i brawf, yr oedd y pleidleisiau dros Mr Whitley yn 32, a thros Mr Picton yn 24. Dyma i Liverpool Faer Toriaidd am flwyddyn. eto. Yn wir, y Toriaid sydd yn myned a phob peth o'u blaen yma, ac y mae llawer iawn o Ymneillduwyr, ac ysywaeth 0 Ymneillduwyr Cymreig heb deimlo un math 0 sel dros gael dynion rhyddfrydig i'r Cynghor. Mae gwaith mawr i ddysgu y bobl i adnabod eu gwir gymwynaswyr. Yn fynych iawn y mae yn digwydd wedi i ddyn dreuho ei oes i wasan- aethu ei genedl mewn rhyw gylch neillduol, gwelir rhyw rnpin dibrofiad yn myned i mewn i'w lafur, ac i etifeddu anrhydedd na lafuriodd am dano. Oni bai y sicrwydd sydd gan ddyn ei fod yn boddloni Duw a'i gydwybod, ni byddai nerth ynddo i ddal i weithio heb weled ei lafur yn cael ei werthfawrogi. Os nad yw Mr Picton ac eraill oji gyffelyb eto yn cael eu cyclnabod yn deilwng, mae yr adeg yn dyfod y cydnabyddir hwynt.