Y Llan

Dydd Mercher diweddaf, yn ngbyfarfod Cynsor Athrofa. y Deheudir yn Ngbaerdydd. etbolwyd Mr. Charles Edward Vauglian i'r Bwydd o Broffeswr yr Iaith Saenseg yn y Coleg. Y mae Mr. Vaughan yn nai i'r Deon Vaughan, o Llandaf.

DRUNKENNESS CURED. A Wealthy American Lady whose only son for years Was a slave to Intemperance, Nervous Depression, and Exhausted Vitality, after seeking in vain for a cure, and trying all known remedies, at last found a simple means that cured and saved him from a drunkard's grave. Anyone suffering or desiring to help others in this worthy cause, by sending a self-addressed stamped envelope to Mr. James Holland, 25, Hart Street, High Holborn, London, will receive this information, free charge. Mention this paper.

CLADDEDIGAETH Y PAECH. VINCENT SAULEZ. Dydd Gwener diweddaf claddwyd gweddillion Rheithor Canton, Caerdydd, yn nghladdfa yr Eg- lwys Gadeiciol, Liandaf. Cymerwyd rhan yn y gwasanaeth gan y Parchn. C. J. Thompson, Dr. Gibbings, Henry Morgan, G. W. Govan, a C. Hartley. Dangoswyd y cydymdeimlad dyfnaf a gwedd", a. phlant yr ymadawedig gan drigolion y dref yn gyffredinol, ac yr oedd yr ugeiniau o bleth- dorchau ardderchog p. osodwyd ar ei arch yn brawls o'r parch nchel a goleddid gan ami gyfeillion Mr. 1 Saulez tuag ato. Daeth tyrfa fawr ynghyd i dalu y gymwynas olaf i gymydog caredig, offeiriad duwiol, a rheithor cydwybodol. Ymhlith y clerigwyr pros enol at yr amgylchiad yr oedd y rhai canlynol Yr Hybarch Archddiacon Griffiths, rr. Hybarch Archddiacon Bruce, y Parchn, Cansn Edwards, J. H. Lewis, St. Mair, Caerdydd S. R. Jones, Glyntaf; A. E. H. Hyslop, Caerdydd J. Harris, Caerphilly G. Hanford, St. Andreas, Caerdydd F.. J. Beck, a A. D. Burnett, Roath J. E. Dunn, Llanfrechfa Uchaf J. J. Greatrex, Oakford, Dayon C. J. Thompson, Dr. Gibbings, Henry Morgan, G. W. Govan, C. Hartley, T. Davies, D. J. Jones, C. Jones, All Saints'; T. Jenkins, Caerphilly J. R. Buckley, Llaiadaf A. J. H. Russell, A. G. Russell, ] St. Stephan; H. G, Williams, Radyr; D. Davies, M. Evanson, H. W. North, G. A. Jones, W. Lewis, ( Ystradyfodwg; T. Rees, Pentyrch; Usk Jones, ac E. Jenkins, Llanmihangel.

CYFARFOD DEONIAETH DYFFRYN 1 CLWYD. Cynhaliwyd cyfarfod y ddeoniaeth uchod yn Rhuthyn, dydd Iau, yr lleg cyfisol. Y pynciau fu ] dan sylw oeddynt, ad-drefniad y cyfarfodydd deon- iaethol, canu cynulleidfaol, a chlerigwyr cenhadol. Gynhelir y cyfarfod nesaf yn Llanbedr. Yr oedd yr < offeiriaid canlynol yn bresenol :-Pa.rchn. B. 0. Jones, D.G., Rhuthyn H. Jones, curad Rhuthyn; T. J. Hughes, Llanbedr W. P. Owen, curad Llan- bedr; T. J. Hughes, Llangynbafal; John Owen, Llaudegla E. M. Griffiths, Clocaenog; T. Pritchard, Llanelidan. Cynllun ardderchog yw yr uchod, a gobeithio y cerir ef allan yn fuan, fel y caifE pawb ddigon o waith—y lleygwyr yr un fath &'r clerigwyr. Cydweithrediad sydd yn eisiau.

BYWOLIAETH BETTWS-YN-BHOS. Hysbysir fod Arglwydd Esgob Llandaf wedi dyrch- afu y Parch. J. Tyssul Evans, ficer Pyle, i'r fywol- iaeth uchod, yr hon a aeth yn wag drwy farwolaeth II y Parch, Biokerton A. Edwards.

AGORIAD EGLWYS CLYDEY, SIR BENFRO. Dydd Gwener diweddaf bu Arglwydd Esgob Ty Ddewi yn agor eglwys newydd y plwyf uchod. Y mae yr eglwya newydd wedi ei hadeiladn ar y fan lie y safai yr hen eglwys, a chynwysa eisteddleoedd i rhyw 400 o bersonau. Daeth nifer fawr o glerigwyr yr ardal ynghyd i gyfarfod a'i arglwvddiaeth ar ach- lysur agoriad yr Eglwys. Pregethodd yr Esgob oddiar y geirian, Os plant, etifeddion hefyd (Rhuf. viii. 7). Yn y prydnawn pregethwyd gan y Parchn. W. Ogwen Davies, Abertswe, ac Evan Jone3, Tref. draeth; ac yn yr hwyr gan y Parchn. J. Bowen, St. Lawrence, a D. Griffiths, Ammanford. Yr oedd y cynulliadau yn fawr ymhob cyfarfod, ao yr oedd caredigrwydd yr amaethwyr cylchynol tuag at yr ymwelwyryn deilwng o sylw.

JJANIEL QWEN AND (LIMITED) Are now Stiovving Every Variety of OFFICE, SCRIBBLING, GENE HAL, AND POCKET DIARIES, At iill prices, from ONE PENNY to 15s. Published by T. J. Smith, Letts, Pettitt, Blackwood, &e. J. WALKER AND CO.'S NOTED LOOP DIARIES With Fixed or Renewable Books, in Roan, or Limp Russia. Ask for List. pun ATE GREETING CARDS, BOOKLETS, &c., Of Artistic Merit, at Moderate Prices. JJANIEL OWEN AND va. (LIMITED), WESTERN MAIL" BUILDINGS, CARDIFF.

I^ITHOTERPWI, [GAN EIN GOHEBYDD ARBEMG.] YMWELIAD Y SHAH. I ^Sh&h o Persia sydd ar dafod pawb y dyddiau a dyna fydd baicli cenadwri eich gohebydd .yr Nvythnos y-a. Cyrbaeddodd y Teyrn Dwy. ^iaiol y ddinas prydnawn dydd Sadwrn, a Sheffield. Cafodd ei Fawrhydi y derbyniad uawyaf brwdfrydig gan y dyrfa tawr oedd yn ei ddiBgwyl yn ngoreaf y rheilffordd, ac yn yr orym. i ?*euacld y Drel, lie y rboddwyd gwestfa y re««og iddo gan y Maer, Mr. E. H. Cookson. rhyw awydd angherddol yn y bobl i gael b iwg ar Frenin y Brenhinoedd." Un o brif ^canion ymweliad y Shah &'r wlad lion ydyw— |»Weled drosto ei hun ein ff'yrdd yn y Gorllewin, ^>arnu ein defodati a'n sefydliadau, a chael gohvg .r ^'aetlirwydd, dadblygiad, a ehymeriad ein rftinidiaeth a'n hanturiaethau llaw-weithfaol; ac awyddns i gyraedd v wybodaeth hono yr 1 Yn awyddns i gyraedd y wybodaeth hono yr 06. d yn ddigOD naturiol iddo dalu ymweliad & Phrif borthladd y byd. Mewn ystyr fasnachol, **ld oes amheuaeth na fydd ei ymweliad yn fan- eifiiol iddo ei hun ac i Brydain Fawr. Mae ^sylltiadau troth idol agos wedi bod rhwng y I iQa8 fawr ar y Ferswy a'r Dwyrein pell am &Wer 0 flynyddau. Mae ager a hwyl-longau yu a*haus yn gadael yr Afon Ferswy yn llwythog o Synyrehion llaw-weithfaol Swydd Lancaster i °*thladdoedd y Persian Gulf. Yr oedd y fasnach YUle. unwaith wedi ei chytyngu drwy ymyriad yr aJdurdodau Persiaidd, ond rhydd y polisi goleu- jj 8 a hysbyswyd yn d'hweddar gan Frenin ersia hwylaedod neillduol i fasnach ymhob rhan ,r Yuiorodraetli, ac egyr randiroedd helaeth y oeddynt hyd vma yn gloedig i drafnidiaeth y j/ Ychydig cyn ymadavviad y Shah am ^Wrop rhoddodd orchymyn i dafiu yn agored yr Karun i holl lougau y byd, a bydd hyn yn ^tais arbenig i fasnach y wlad bon; as y mae ^awrhydi hefyd v/edi rhoddi allan orchymyn i eYd rheillfyrdd byrion yn ei deyrnas igludo o'r Porthladdoedd i'r wlad gynyrchion ag y mae d Lancaster wedi bod mor enwog am danynt. ))ld oes dadl na fydd llywottrefn oleuedig yr hen j Dwyreiniol hwn yn offerynol i ddlidblygu, yaddau heiaeth, adnoddan aruthrol ei deyrnas, ftrwain i fasnach gynyddol rhwng y wlad hon jj^^Ddiroedd anghysbell a diarffordd ag sydd 7* yma wedi bod yn gloedig i fasnach a thraf- yv/laetk. Fel y sylwodd yr Ardalydd Salisbury, h y^od ei araith groesawol i'w Fawrhydi yn y fivl i Lluodain, cyfoeth gwledydd tramor 0" yn cyfaneoddi trafaidiaeth Prydain Fawr, ac a ^Qlyniad ein bod yn gwylio gyda dyddordeb ty Skerddol a chydymdeimlad y polisi a gychwyn- e* Fawrhydi yn Persia. Mae Persia yn qi 'fawr—ddengwaith gymaint a Lloegr a 11 Mahometaniaeth yw crefydd y wlad. • ^mwelia<5 Y Shah yn fantais hefyd i °'r v!j a< 1873 y bu ar ymweliad & Lloegr 'lyn' j61?' a ^ywedir i'w Fawrhydi mewn can- n ^'r ymweliad hwnw nid yn tmig fabwys- °ud TWe* 0 ar^er^on a sefydliadau y wlad hon, yn mwy o ryddid i'w ddeiliaid. Yr oedd cldeali y pryd hwnw ei fod yn awyddus i em sefydliadau, ac astadio ein cyfan- draethan gwleidyddol, cymdeithasol, a masnach. ol. Nid yw y Shah o Persia mor anniwyllledig ag y tybia llawer oi fod y mae yn hyddysg yn yr ieithoedd Persiaidd a Thyrcaidd, yn nodedig mewn gwybodaeth hanesyddol, ac yn dra hoffo deithio. Mae wedi ymddwyn yn hynol o gyf- eillgar tuag at y wlad hon y blynyddau di- weddar, ac y mae yn anarfarol hoff o Loegr. Gall ei Fawrhydi fod o wasanaeth i'r wlad hon pe b'ai Rwsia yn gwneyd ymosodiad ar yr India, ac, a chymeryd pob path i ystyriaeth, nid oes dadi na fydd i'r croesaw calonog a roddir i'r Teyrn Dwyreiniol grythau y perthynasau rhwng Lloegr &g Ymerodraeth Persia. Mae y Radicaliaid eithafol yn grwgnach, ond gadawer iddynt-dyna eu harfer. DEON LEFHOY A'R SHAH. Prydnawn ddydd Sul diweddaf pregethodd Deon Norwich (y Tra Pharchedig Dr. Lefroy), yn y Pro-Cathedral i gynulleidfa liosog oddiar Ezra i. 1—" Yn y flwyddyn gyntaf i Cyrus brenin Persia, i gyflawni gair yr Arglwydd o enau Jeremiah, y cyffrodd yr Arglwydd ysbryd Cyrus, brenin Persia," &c. Yn nghwrs ei bregeth ad- roddodd yr amgylchiadau dan ba rai y rhydd- haodd Cyrus Fawr yr Israeliaid o gaethiwed, ac yr adferodd y deml luddewig. Nid oedd am ] fyned mor bell a dweyd fod y Shah yn eefyll yn y llinach ddidor o Cyrus efe, pa fodd bynag, oedd ] unig gynrychiolydd gallu oedd wedi myned heibio, ac i hyny y priodolai ef (y pregethwr) yr ] anrhydedd a delid iddo. Gallai fod esboniad gwleidyddol i'w roddi ar hyn, ond nid oedd dim a wnelai ef & hyny. Yr ymwybyddiaeth oedd wedi gwreiddio yn ddwfn yn nghalonau y genodl fawr Brydeinig o'r hyn a wnaed gan Cyrus arran ] yr Iuddewon oedd yr achos o'r derbyniad brwd- < trydig a dderbyniai y Teyrn Dwyreiniol mawr i hwn. Yr oedd y weithred hono o eiddo Cyrus yn < fyw yn eu c6f, ac i hyny y priodolai yr holl an. < rhydedd a ddangosid i'r Si-iah. Yr oedd yr esboniad hwn yn un cywrain, beth bynag am ei ddilysrwydd. Barned y darllenydd. GWAITH CENHADOL YN PERSIA. ] Y mae yn ffaith deilwng o sylw na wnaeth un f o'r Cymdeithasau Cenhadol Eglwysig un ymgais 1 i anfon yr Efengyl i Persia hyd o fewn ychydig flynyddau yn ol, pan sefydlodd y Church Missionary Society genhadaeth yno. Tua dechreu y ganrif cyfieithiwyd y Testament Newydd a Salman Dafydd i iaith y Persiaid gan ? y cenhadwr enwog, Henry Martyn, yr hwn sydd I wedi cyraedd y graddau uwchaf mewn dysgeid- 3 iaethyn Nghaergrawnt, a aeth allan ar ei gyf- rifoldeb ei hun. Heblaw ei waith n pregethu, cyfieithu yr Ysgrythyrau, ac astadio y Sanscrit, y Persiaeg, a'r Hindwstanaeg, dywedir iddo fod dra llwyddianus i ddadlenu twyll Mahometan- 1 iaeth yngolwg llawer; ond yn nhrefn ddyrys a -1 thywyll Ehagluniaeth bu y cenhadwr enwog hwn a'i gyd-lafurwr, yr Anrhyd. John Keith Falconer, farwyn faan wedi dechreu ar eu gwaith pwysig.

] THE FINE OLI) WELStl DRINK, Y mae Mr. Morgan W. Tatnes, Wholesale and Mann- 1 factnring Chemist, Llanelli, vn awr yn penodi gornch- 3 wylwyr cyfanwerthol (vjholesale agents) ymhob tref a pbentref yn Nghysnru i werthu y ddiod newydd a elwir ( The Fine Old Welah Drink." Y mae yu ddiod dym- i nnol ac iachns, yn gyffeiyb i ddiod frago ran lliw a 1 bias, ond yn anfeddwol, ac wedi ei parotoi o lysian ( chwerw, meIns, a pheraroglaidd, a brâg, a bopys. Y ] mae Dirprwywyr yr Inland Revenue, Somerset Honse, ( Llnndain, wedi ei ddadansoddi, a tbyatiant fod y ddiod hon yn rhydd oddiwrth doll. Gan fod ychydig ofanan lie na ellir ei chael yn bresenol, bydd yn dda. gan y • percbenog glywed oddiwrth bersonan sydd yn barod i ymgymeryd a bod yn ornchwylwyr i'w gwerthn. Dy- wedir ei bod yn ddiod addas i bob tymor o'r flwyddyn, ac y defnyddir agoa cymaint o honi yn y gauaf ag yn yr baf. Y mae hefyd yn ddiod rad iawn4 canys gwna. potelaid chwe'cheiniog o hono chwal. galwyn o ddiod. 423 ■ ■-j-

Gwaitii DWFR BANGOR.-Prydnawn Sadwrn diweddaf bu rbialtwch yn Mangor er dachlu y seremoni o droi y dwfr gyntaf ynglyn &'r cyf- lenwad newydd y ceisir ei gael. Yr oedd darpar- iadau eang wedi eu gwneyd yn Castle Hill. Yr oedd y Maer a'r Gorphoraeth yn bresenol. Catwyd aieithiau gan y Milwriad Sackville West, y Maer, Mr. Gill, ac eraill. COLEG BANGOR AC AMAETH?DDIAETH.— Da genym weled fod awdurdodau Coleg Bangor wedi gweled yn ddoeth ychwanegu adran amaethydd- at eu lliaws cahghenau eraill o addysgiaeth. Nid oes amheuaeth nad ydyw Cymru' wedi bod yn ol mewn gwybodaeth wyddonol yn y gangen bwysig hon, a'n liamaethwyr, mewn canlyniad, wedi dioddef yn fawr yn eu hamgylchiadau. Hyderir y bydd iddynt gymeryd mantais ar y cyfleustra a estynir o fewn eu cyraedd gan y coleg crybwyll- edig, fel y bydd iddynt gyfranogi o'r daioci sydd yn rhwym o ddeilliaw oddiwrth hyny.

MARWOLAETH Y PARCH. J. GRIFFITH, RHEITHOR LLANYMAWDDWY. "Mr. Griffith wedi matwl" Dyna'r geiriau a glywid o enau pawb yn Llanymaddwy boreu Sadwrn, Gorphenaf 6ed, a mawr y galar sydd arol. colli gwemidog mor llafurus, a cliyfaill mor anwyl. Daeth y Parch. John Griffith i gymeryd gofal o'r plwyf hwn y Sul cyntaf yn Gorphenaf, 1876, felly gwasanaeth- odd yn fiyddlon a liafurus yn ein plith am yr ysbaid maitb o dair mlynedd ar ddeg i'r Sul y bu farw. Yn ystod yr amser yna bu ei weinidogaeth o dan fendith y nefoedd yn foddion i gynyddu nifer aelodau a gwrandawyr yr Eglwys, ac i gadarnbau y saint yn y fiydd. Nid wyf yn credu fod yr un Eglwys yn y Dywysogaeth a'i gwasanaeth yn fwy cynes a chyff- redinol nag eglwys fechan Llatlymawddwy-pawb o'r brodyr yno yn un yn y cydganu, a'r cydweddio, fel y byddai yn fendith i'r enaid glywed y fath addol- iad gwresog, a'r oyfan wedi eu dwyn o gwmpas trwy lafur a chariad Mr. Griffith yn ngwaith ei Arglwydd. Yr oedd yn gerddor da, a mawr iawn fydd ein hir- aeth am dano yn y rhan bwysig yma o waith ty yr Arglwydd. Yr oedd hefyd yn gefnogydd zelog i addysg, yn enwedig addysg foesol a cbrefyddol. Trwy ei farwolaeth y mae y plwyf wedi colli offeiriad diwyd ac anwyl, a gwas da i lesu Grist. Y mae ein cyd- ymdeimlad yn fawr a Mrs. Griffith a'r plant bach yn eu colled anadferadwy o golli priod hynaws ao anwyl a thad tyner a gofalus. Yr Arglwydd a fyddo yn llon'd ei adde-wid iddynt-yn Dad i'r amddifaid, ao yn Farnwr i'r weddw yn ei breswylfa sanctaidd. —Cymerodd ei gladdedigaoth le dydd Marcher, Gorphenaf lOfed, yn nghladdfa Aberystwyth. Cod- wyd y corff wrth y ty (Rheithordy) gan y Parch. T. Thomas, Mallwyd. 0 Lanymawddwy i'r orsaf yr oedd yn gynbebrwng eyhoeddus. Er fod y tywydd yn wlyb, eto lliosog oedd y dyrfa a ddaeth i dalu y gymwynas olaf iddo. I gymeryd gofal y corff o'r Dinas i Aberystwyth yr oedd Mri. T. Davies, Cil- wern, D. Rees, T. C. Davies, a John Jones. Gwel- som blethdorchau a chroesau ar yr arch wrth gyoh- wyn wedi eu rhoddi gan Mrs. a Misses Thomas, Mallwyd Miss Davies, Cilwern a Dr. Williams, Dinas, Ar 01 cyraedd Aberystwyth rhoddwyd lliaws o groesau a phlethdorchau ychwanegol ar yr arch, yr hon bellach oedd wedi e-* hollol orchuddio. Dylaswn ddweyd fod yr oil yn wir hardd a drudfawr. Gwas. anaethwyd gan y Parch. Prebendary Williams, Trinity, yn Gymraeg yn gyfangwbl, a chariwyd y oorfi gan y Parchn. Thomas Roberts, M.A., R.N. "Neptane"; Joseph Evans, rheithor Jordanston David Lewis, ourad, Brymbo a Dr. Roberts, Aber- ystwyth. Gwelsom hefyd yn bresenol y Parchn. J. H. Pretheroe, St. Michael, Aberystwyth W. Evans, eto; T. R. Morrice, Aberystwyth D. W. Jonkime, Trinity; D. Jenkins, Llangwyryfon; R. Lewis, Llanychaiarn Mr. W. Williams, Mr. a Mrs. Oliver, Ffynon Ddu, &c. Maddeued y caredigion a anfon- asant y plethdorchau yn Aberystwyth am i ni adael eu henwau allan, oblegid yr oeddynt mor lliosog fel y gorfu i ni adael y eyfan.-E. T. W. Hysbysir fod Mr. J. W. Haines, o Ysgol yr Eglwys Gadeirioll LIPndaf, wedi enill yr ysgolor- iaeth a elwir yr "Old Cheltonian yn yr ar holiad am dderbyniad i Goleg Cheltenham. Dyma, y drydedd ysgoloriaeth aenillwyd gan yr ysgol achod oddiar mis Ebrill.

YMGEISWYPL BAPI-DOL EISTEDD- FOD ABERHONDDU. Y mae cyfansoddiadau yn dwyn y ffagenwaa canlynol wedi dyfod i law yn yr adran farddol o'r Eisteddfod uchod, yr hon a gynhelir ar y 27ain. 28ain, 29ain, a'r 30 o'r mis nosaf:- BARDDONIAETH. 1. Awdl y Gadair (Y Beibl Cymraeg). 10-Col- porteur, Gwyn, Celfydd Ifan, Brython, Syfrig, Whitgifft, Hen Wladwr, John Penry, Eg wan, Gabriel Goodman. 2. Arwrgerdd y Goron (Llewelyn ein Llyw Olaf), 4-Brig y Derw, Wyson, Golud-goreu- gwladgarwch, Hen Edmygydd. 3. Pryddest (Castell Aberhonddu), 6—Llewelyn, Spes, Claerfaen, Idwal Foel, Glyndwr, Motto, "0 let me think on Hastings, and begone to Brecknock while my fearful head is on (Shakes- speare). 4. Cywydd (Glaniad y Ffrancod yn Abergwaun), 9-Gwerinor, Brochwel, Tudwal Befr, Giraldus, Gwnda, Glanydon, Mortimer, Gruffydd ap Cynon, Aneurin. 5. Ehiangerdd (Rachel, march Laban), 6-Ifor Wyn, Molwynog, Glansawdde, Dewi, Dalen. Olewydden, Lladmerydd. 6. Myfyrdraeth (Roger Williams), 4-Eneiniad, Distyll y don, Rbyddidgarw, Meirionydd. 7. Tuehangerdd (Gohebwyr Dienw), 16-Carwr Uniondeb, Cyfarwydd, Will Bryan, Arobryn, Y Goreu, Ab Ithel, John Jones, Ormyc, Dienw An- enwog, Diymffrost, Ysbryd y Golygydd, Laurence Sterne, John Horace Jones, Critic, Bobbie Burns, Gohebydd. 8. Gosteg o Englynion (Banau Brycheiniog), 7 —Meudwy Banau, Sion Dafydd Rhys, Bleddyn, Eryr ar ei Orau, Ger yr Afon, Aneurin, Brochwel. 9. CAn (Llyn Safaddan), 12-Aeddan or Allt, Llanc o'r Llwyn, Owain Mai, Giraldus, Glan-y- Don, Ar Ael y Bryn, Helygen Hiraethus, Sam Llanfors, Min y Llyn, Geraint, Sandef Synddwys, Badwr. 10. Hir a Thoddaid (Cyfodiad yr Haul), 32— Bugail y Berwyn, Pelydryn, Teithydd, Lycian, Boreuwr, Cefnunol, Llywelyn, Bugail (1), Cowper, Dante, Copa'r Wyddfa, Brynbytryd, Llygad y Dydd, Bugeilwr Bryn ei galon, Trafor, Pen y Fan, Bugail (2), Cynfrig, Addolydd, Ehedydd, Uched- ydd, Llygad y Dydd (2), Andreas, Senex, Cas- wallon, Tydain, Lion Edmygydd, Ar Doriad y Wawr, Galileo, Llif o Wawl, Bugail (3), Effro. 11. Englyn (Y LIenor), 82-Hen Lenor, Gles- yrch, Coedwigwr, Uwch Eidiol, Rhys Lewis, Yr Awdwr, Sarpedon, Priam, Leander, Terog, Ym- p 11 geisydd, LIenor Bach, Diacon, Glynhafren, Thomas, Gwir ta Beth, John Jones. Dyfnwal, Arfog, Mymryn o Mamve, Myvyrian, Goethe, Tom Hood, Brynwyson, Llengarwr, loan, Aur Enau, Gwilym ap Rhys. Gwyliedydd, Elsmere; Tabor, Edwyn, Rbys Hen, Ffrwdfale, Marmor- ydd, Marc y Meudwy, Y B&rdd yn ei Awen, Sion Brwynog, Credadyn, Adda Fras, Argad, Moel Hebog, Die Aberdaron, Cadmus, Bard, Bryn- hatod, Idwal Wyn, Owain Goch, Arwyn, Parod, Ap Arthur (1), Ap Arthur (2), Tirf, A.B., Gaer- fallwch, Ap Gronw, Gwawr, Ben Johnson, Ap lolo, Carnhuanawc, Hywel, Dyma Fe, Bleddyn, Obadiah, Arsyllydd, Amos, Auronydd, Morgan Hen, Agricola, Myfanwy, Gwladus, Pollock, Afaon, Ifor Wyn, Llywarch, Llwyd. Irvonwy.Ap Lien, Scribe, Ifor, Darllenydd, Ap Ithel, Llinell- ydd. 12. Can yr Eisteddfod, 10-Myfanwy, Glon- wysg, Brychan, Carreg Fawr, Iago, Fronwen. Derwen, Eisteddiodwr, Prydfardd, Amwythig, Nesta, Britwn. RHYS DAIES, Ysgrifenydd.

lieu ddau. Ar ol ymrwymo i bregethu Inewa lie bychan efallai ar rhyw Sul penod- edig, canl y pregethwr gynyg ar le gwell 7-gwell tal a gwell cynulleidfa, a tbemtir ef i fyned yno, a gofyn i rhyw frawd arall i fyned yn ei le i'w gyhoeddiad gwreiddiol, ond yn fynych, gwae iddo ef ac i'r hwn a ddanfonir yn ei le am feiddio gwneyd y cyf- newidiad heb ganiatad oddiwrth yr awdur- dodau, sef y blaenoriaid. Y mae y pregeth- Wyr wrth wneyd y cyfnewidiad yn cyfyngu ar awdurdod y blaenoriaid, yr hyn nis gellir ei oddef. Arweiniwydni i ysgrifenu yr uchod wrth glywed am yr hyn a gymerodd le mewn fcapel psrthynol i'r Corpli, mewn lie poblog 0 yn sir Forganwg boreu Sul, y 7fed cylisol. Yr oedd gweinidog ieuanc yn y sir wedi a-ddaw pregethu yn ty cwrdd hwnw ar y Sul a enwyd, ond cafodd gynyg ar le gwell, a danfotiodd at bregethwr ieuanc arall i ofyn iddo fyned yn ei le i'r cyhoeddiad gwreiddiol. Gydsyniodd hwnw a'r cais. Boreu y Sul aeth y pregethwr i'r ty cwrdd, a chan ei fod yn ddieithr yn y lie, gofynodd un o'r blaen- oriaid iddo os mai pregethwr oedd, dywed- odd yntau, le," a'i fod wedi dyfod yno ar gais y brawd disgwyliedig. Rhoddodd ar ddeall iddo nad oedd croesaw iddo yno, ac na ch'ai bregethu heb gymeryd llais y Cynulleidfa ar y ewestiwn. Gosododd y blaenor y peth gerbron, a gofynodd iddynt a oeddynt yn caniatau i'r brawd ieuanc bregethu, ac ni chafodd esgyn y pwlpud nes 0 iddynt, trwy godi llaw, arwyddo eu boddlon- rwydd i wrando arno. Y mae y fath drefn- Jant yn gwiri yr hen ddywediad, Put a beggar on horseback," &c., ac yn amddifadu Y pregethwyr o bob peth sydd yn gwneyd 0 yn yn ddyn, ac yn eu gwneyd yn wasaidd f eithaf. Gwneir y blaenoriaid yn arg- i^yddi, a'r pregethwyr yn gaethweision. 0 Pa ryfedd fod Ymneillduaeth mor hagr pan Y mae ei harweinwyr o dan ormes blaenor- ^id bydol ac hunanol. Gynt, gweinidogion dawiol a hyawdl oeddynt arweinwyr yr Qnwadau yn ein gwlad—heddyw, blaenor y cyhoeddiadau a blaenor y pwrs sydd Y& eistedd yn sedd MOSES. Yn ddiau yr llra dywyllodd