Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
18 erthygl ar y dudalen hon
Hanesyn Mam Ienanc.
Hanesyn Mam Ienanc. Gwrthrych yr hanesyn canlynol ydyw Mrs Rose Bull, 18, William terrace, Windsor Street, Beeston, yr hon mewn ymddiddan a gohebydd y "West Nottinghamshire Obser- ver" a wnaeth yr adroddiad rhyfeddol a gan- lyn "Ar ol genedigaeth fy machgen bychan, yr hwn sy'n awr yn bedwar mis oed, aethum yn wael iawn yn dra sydyn, ac ni feddyliais y buaswn byth yn gadael y ty drachefn, ond i'r daith ddiweddaf. "Beth oeddych yn ddioddef oddiwrtho P" "Camdreuliad poenus. Yn wir nis gallaf ddweyd beth arall ydoedd. Yr oeddwn yn hollol analluog i gymeryd unrhyw fath o fwyd, hyd yn oed owpanaid o de biff, heb orfod ddoddef poenau mawr. Mewn canlyn- iad i hyny, yr oeddwn mor wan fel nas gall- wn gerdded ar draws yr ystafell heb gym- horth." "Os oeddych mor ddrwg mor ddiweddar, nis gallaf ddeall pa fodd yr ydych yn edryoh mor iach a llawen yn awr." "Wel, un noswaith yr oedd fy nhad yn darllen papyr newydd, ac edrychodd i fyny a dywedodd, "Dyma hanes am achos yr un fath a chwi, wedi cael ei adferyd gan Dr Williams' Pink Pills for Pale People. Paham na roddweh dreial arnynt P" Yr oedd yr hanes wedi rhoddi y fath argraph ar fy nhad fel y perswadiodd fi i brynu rhai." "Pa hyd y buoch cyn teimlo eu bod yn effeithio arnooh P" "Ar ol dau neu dri o ddognau. Ie, gell- wch weau, ond y mae yn berffaith wir. Ar y trydydd dydd, teimlwn yn Ilawer gwell, ac yr oeddwn yn alluog i ddychwelyd at fy ngwr." "Beth ddywedodd y meddygon am dan- och ?" "Ni ddywedais wrthynt fy mod yn cymer- yd Dr Williams' Pink Pills, ac mae yn sicr genyf nas gallent ddyfalu pa fodd y oefais droi ar wella mor fuan. Yr oedd fy ngwr yn falch iawn, ac wedi synu fy ngweled o gwmpas, ac nis gallai fy nghymydogion gredu y peth. Cymerais ddau o flycheidiau yn ychwa-neg, yn gwneyd pedwar o gwbl, ac yr wyf yn awr mor gryf ac iach ag erioed." Gwneir yn ysgafn o'r afiechyd hwn yn ami, ond mae yn anhawdd iawn ei adfer. Y feddyginiaeth sydd i'w chymeryd ydyw rhywbeth a alluoga y cyfansoddiad i dreulio a chael y maeth priodol oddiwrth y bwyd a gymerir, a dyma lie mae Dr Williams' Pink Pills yn gweithredu yn effeithiol. Mae tymor yr haf yn ami yn dechreu camdreul- iad; pan y teimlir ei effeithiau yn dechreu, na chymerweh gyffyriau rhyddhaol, y rhai ar y goreu a roddant ond esmwythad am dymor, ond cymerwch Dr Williams' Pink Pills, a chanlyn y cyfarwyddiadau yn ofalus. Maent wedi adferyd lluaws o afiechydbn eleill-gwaed drwg, gwendid, St. Vitus' dance, darfodedigaeth, crydcymalau, &c. Pan y bydd unrhyw anhawsder i gael y pel- enau hyn, cofiwch fod enw llawn Dr Wil- liams' Pink Pills for Pale People i fod ar y blwch, a gellir eu cael am 2s 9c y blwch, neu chwe blwch am 13s 9c oddiwrth Dr Williams' Medicine Company, Holborn Viaduct, Lon- don.
Lladd ei dau blentyn
Lladd ei dau blentyn Yn llys y crwner yn Newington, Llun- dain, ddydd Llun, cynhaliwyd trengholiad ar gyrph Margaret ac Ada Ward, y naill yn bum' mlwydd oed a'r Hall yn ddwy flwydd a haner, y rhai a gafwyd wedi eu llofruddio yn 11, Boundary lane, Walworth, ddydd Iau diweddaf. Y mae y tad, yr hwn ar ol llofruddio y plant a niweidiodd ei hun, yn gorwedd mewn sefyllfa beryglus yn Ys- bytty Guy. Tystiodd Mrs Ward fod ei gwr wedi bod yn yfed am ddyddiau, mewn canlyniad iddi hi fyned i weled hen gariad- rnilwr. Bu oddicartref am ddyddiau ar ol cweryla gyda'i gwr, yr hwn yr oedd hi yn ei ofni. Ond cymodwyd hwy ddydd Merch- er diweddaf. Ar ol hyn cwynodd y gwr gan boen yn ei ben, a dywedodd ei fod yn myned i farw, ac y byddai raid iddynt hwythau farw hefyd. Pan ddaeth adref i'w ginio ddydd Iau, anfonodd y dyst allan ar neges, a llofruddiodd y plant. Dywedodd Ward wrth yr heddgeidwad iddo gyflawni yweithred gyda chyllell boced. Dychwel- wyd rheithfarn o lofruddiaeth wirfoddol yn erbyn y dyn, ond ystyrid ei. fod wedi ei boeni drwy y bywyd a arweiniai drwy ei wraig.
GWYLIAU HAF.
GWYLIAU HAF. "I lan y mor yr awn ar hynt, I gwmni'r gwynt a'r tonau Ac yno yn ei ddyfroedd glan Y dyddan nonwn ninnau." Ymwelir a glanau y mor, ac a'r ffynonau a manau ereill gan filoedd o'n cenedl yn ystod misoedd yr haf. Mae llawer yn myn'd i geisio pleser ac adloniant yn unig yn ystod eu gwvliau, ond mae y mwyafrif mawr yn myned er mwyn cael adfywiad ys- bryd ac adferiad iechyd a nerth, y rhai sydd wedi eu hamharu gan lafur, gofalon a phryder, yn cael eu hachosi gan helbulon bywyd neu gan ystormydd y tymhorau blaenorol. Nid oes amheuaeth nad un o'r moddion goreu i gyrhaedd eu hamcan i sicrhau adfer- iad iechyd a nerth yw newid awyr a golyg- feydd a chwmpeini, ymdrochi yn y mor, ac yfed dyfroedd meddygol y ffynonau, gan fod y pethau hyn oil yn effeithio yn llesol ar y cyfansoddiad. Ond mewn trefn i sicrhau y daioni a'r lies mwyaf oddiwrth y cyfnewid- iad, dylai yr ymwelwyr a'r glanau, ac a'r ffynonau wneyd defnydd o feddyglyn ad- gryfhaol ac effeithiol fel Quinine Bitters ry Gwilym Evans,—y meddyglyn enwocaf a mwyaf effeithiol er cydweithio a newid awyr er eynorthwyo natur i ymryddhau oddiwrth nychdod, ac i nerthu y cylla, cryfhau y gewynau a'r holl gvfansoddiad, a bwrw allan bob amhuredd o'r cyfansoddiad. Dyblir v lies a geir o'r gwyliau os gwneir defnydd priodol lors Gwilym Evans pan yn newid aw Gwerthir gan fferyllwyr yn rahob man mewr T)oteli Ss 9c a 4; 6c yr tin, neu anfonir ef dr-w v v post am y prisiau hyn yn union* gyrcho: ,>JdiwTth y perch ent>gion: Quinine Bittera Mamufacturing Co., Limited, Llsn-
Undeb y Brythonlaid,
Undeb y Brythonlaid, Beth go ddieithr yw gweled brodor o Lydaw yn ysgrifenu Cymraeg. Ond er mor ddieithr yr ymddengys hyn, y mae yn ffaith. Fel y gwyr ein darllenwyr erbyn hyn, daeth nifef o wyr Llydaw i'r Eistedd- fod Genedlaethol yn Nghaerdydd; ac yn eu plith yr oedd Taldir Jaffrenncn, yr hwn a ysgrifonodd fel y canlyn i "Cymru" am y mis yma:- Beth glywir mwy ar bob tu o'r mor ond y cri hwn yn dadseinio yn mhob owrr o wledydd y Celtiaid,—"Undeb sydd nerth! Undeb rhwng y Brythoniaid!" A dyma hwythau yn parotoi gwleddau mawrion, bob un o honynt yn ei fro ei hun, ac yn gwahodd en gilydd i ddod i ymweled. Bum y mis mweddaf yn Mharis, yn nghyfa.rfod ma.wr Llydawiaid y brif-ddinas hono, a gwnaed yno barotoadau at wyliau Gwened (Morbihan, Llydaw), y rhai a bar- haut wythnos, o'r 22ain i'r 27ain o Awst, 1899. Bydd yna bob math o wyliau, chwar- euon Llydewig gan trwp Morlaix, can a cherdd, arddangosiadau gwisgoedd a oherf- iad, rhyw fath o Eisteddfod, i'r hon yr ydys yn bwriadu gwahodd cenhadon o Gymru. Ar ei hoi hi, bydd gorsedd yn ein gwlad, ar batrwn Gorsedd Beirdd Ynys Brydain. Llawenydd mawr a gefais yn Mharis pan welais yno Gymro gwir,—John Edwards, a'i enw delrwydd yn "Pwyntil Meirion." Y mae yn arlunydd Oymreig o'r goreu, ac y mae'n awr yn ysgolor o ysgol y "Beaux Arts," y brif ysgol gelf sydd yn y byd. Daeth Pwyntil Meirion i'n holl gyfarfod- ydd, ac unwaith, ar ol pryd bwyd, oanodd i ni alawon "Hen wlad fy nhadau," a "Gwyr Harlech," nes y bu i ni wylo o lawenydd. Y mae genym don Lydewig debyg iawn i don "Gwyr Harlech," a dywed traddodiad mai hono oedd y gan a ganodd y Llydaw- iaid a'r Cymry yn mrwydr Sant Cast, yn agos i Sant Maio. Pan glywsant y gan hon yn dadsrinio yn eu dwy f-ddin, taflaant eu harfau yn gyflym, a ni fu dim brwydr rhyng- (?dynt. Siaradwyd hefyd am Wyliau Plouian, yn agos i Morlaix, ar yr 20fed o Awst nesaf. Bydd i ddau chwareu Llydewig gael eu har- ddangos yno, y rhai leferais eisoes am .an- ynt mewn erthygl arall. Ond yn ddiamheu y peth y llefarwyd mwyaf am dano oedd Eisteddfod Genedl- aethol Caerdydd. Yr Eisteddfod, yno ded- wydd fydd i'r houfyd weled y Llydawiaid yr. dodi eu dwylaw yn nwylaw eu brodyr. Nis peidia gwasg Llydaw folianu yr undeb hwnw, ac y mae y bobl eu hun yn dechreu siarad am eu brodyr Cymreig, y rhai y mae ganddynt hefyd yr un iaith a hwy eu hun- ain, sydd yn trigo mor bell tu hwnt i'r mor dwfn.
DRYFHEWCH Y CYFANSODDIAD.
DRYFHEWCH Y CYFANSODDIAD. Mae pawb yn barod i werthfawrogi a chroesawu yr awelon tyner a balmaidd ddis- gwyliwn yn naturiol eu mwynhau yr wyth- nosau dyfodol, ar ol lleithder ac afiachus- rwydd y tymhor sydd wedi myned heibio. 1 ystod misoedd diweddaf mae Iluaws wedi bod yn dyoddef dan yr anwydwst ac anhwylderau ereill, ac eto yn dihocni mewn gwendid a Uesgedd tra yn ymdrechu adenill y nerth a'r iechyd a gollwyd. I alluogi y cyfryw i gael adferiad i'w hiechyd cynefin ac i fwynhau iechyd da y tymhor dyfodol, dy- lent gymeryd rhyw feddyginiaeth adgryfhaol a symuda ymaith effeithiau niweidiol yr afiechyd ac a gryfha y cyfanscddiad i wrth- sefyll yn Hwyddianus ymosodiadau dyfodol. Meddyglyn o'r fath, a'r goreu sydd eto wedi ei ddarganfod, yw Bitters Gwilym Evans. Gwelir hyn ar unwaith os ystvriwn am foment yr effeithiau y mae yn gael ar y cyfansoddiad. Dyma rai o honynt:—Mae Bitters Gwilym Evans yn cynorthwyo, a hwylusu gweithrediadau natur, trwy gyn- orthwyo bwyd dreuliad, a chryfhau y cyfan- soddiad a thrwy hyn wella a hwylusu cylch- rediad y gwaed, &c. Mae v Quinine Bitters hyn hefyd yn cryfhau y qiau a'r cyhyrau, yn puro a ffrwvthloni v gwaed, yn bywiocau yr ysbryd, yn adloni y meddwl, ac yn symud ymaith rwystrau ac atalfeydd yn yr ermigau bywydol. rawf o effeithiolrwydd Bitters Gwilym Evans yw fod pawb sydd wedi ei ddefnyddic unwaith yn ei gymeradwyo i'w cyfeillion. fel y mae yr alwad am dano yn cynyddu o flwyddyn i flwyddyn, a lluaws o efelychiadau gwael o hono yn cael eu cynyg i'r cyhoedd. Goebelor v rhai hyn trwy edrych fod enw Gwilym Evans ar y label, y stamp, a'r hotel. Pris Poteli, 2s 9c a 4s 6c yr un. I'w cael sran T^rchol, oddiwrth y perchenogion -Quip- inel Bitters Manufacturing Co., Limi*<Hf Uanelley, South Wale*
JDros Donnau'r Werydd ]
J Dros Donnau'r Werydd ] "Diych"W—^ dyf' nfad a S;inI-vn o "Drych —"Mae Fitzsimmons yn Jeilwng o glod neillduol am ei ymdd c-j^i weai ei orch- fygiad gan Jeffnes. isl yw .vedi ymes- gusodi, na hygylu, na beio neb, eithr cy- meryd ei dynged gyda gostyngeiddrwydd teilwng o Job. Tebyg foci gandtio ffydd yn y drefn fawr sydd wttui rhagordeinio oodiad a chwymp pobpeth." O'r pymtheg baban a anwyd i rieni Cym- reig yn mhlwyf Madison, Sir Jackson, 0 yn ystod y flwyddyn yn diweddu Mawrth 1 31ain, 1899, nid oodd ond un bachgen. Pa ryfedd i'r "Standard Journal" ofyn "What is the matter down in illadiron? That is not the way to increase the Republican vote, or to furnish Welshmen for hus- bands." Bachgen newydd ar lwyfan Eisteddfod America ag sydd yn debyg o wneyd nod yn y dyfodol yw Taranlais Thomas. Mae ganddo rai manteision naturiol; saif yn giamp o ddyn golygus, gwridgoch, dros chwech troedfedd o hyd, ac yn pwyso 225 o bwysau, a ohanddo gyfoeth o lais cryf a soniarus, ac y mae yn ddigon call i wybod fod angen diwylliant arno, a ohlywais ei fod o dan addysgiaeth y Protfeswr Sauvage, o ,N;ew York;. GeJlir disgwyl Uawer oddi- wrtho yn y dyfodol. JVIehefin 29ain, yn 5318, 5th Ave., Chi- cago, 111., bu farw Mr Evan Davies, yn 60 mlwydd oed. Ei afieehyd oedd cancr yn y cylla. Ganwyd a magwyd ef mewn lie o'r enw Waun Dasa, pIwyf Llanfihangel-yn- Pennant, sir Feirionydd. Dysgodd y grefft 0 saer coed, a bu yn dilyn ei grefft am rai blynyddau yn Barmouth a Towyn, ac yn nglyn a thlotty Machynlleth. Ymfudodd i'r America yn 1864, gan ymsefydlu yn Chi- cago. Yn y flwyddyn 1878, ymbriododd a gwraig weddw enedigol o sir Bonfro, o'r enw Mrs Manley. Trwy ddarbodaeth daeth i amgylchiadau cysurus, a chafodd bob gofal a charedigrwydd gan ei briod ac eraill hyd y diwedd. Gwasanaethwyd ddydd yr ang- ladd gan y Parch J. C. Jones, a ohafodd ei gladdiu yn barchus vn Oakwood Cemetery. Meheffn 9fed, yn Round Valley, Californ- ia, bu farw Mrs Mary E. Jones, gweddw J. E. Jones, yn 77 mlwydd, 10 mis, a 21 diwrnod oed. Ganwyd Mrs Jones yn Bedd- gelert. Er pan yr ymfudodd i'r wlad hon ac y croesodd anialdiroedd y gorllewin mewn wagen, gyda gwr claf a thri o blant, gwelodd Mrs Jones lawer o galedi, ond trwy y cyfan, meddianodd ei hun mewn amyn- edd. Symudodd ei phriod o Nevada i Owens Valley yn 1864, a'r flwyddyn ganlynol dilyn- wyd ef gan ei deulu ac yno y buont yn arwain bywyd diwyd, gan enill parch gan bawb ar gyfrif eu lletygarwch a'u natur dda. Mai 9fed, yn nhy Mr James Rice, Wauk- esha, Wis., tra yno ar ymwe'liad am ei iech- yd, bu farw y brawd anwyl a brwdfrydig, Wm. P. Hughes, Chicago. Mab ydoedd i William a Catherine Hughes, Penybryn, Bethesda, G.C. Cafodd fanteision addysg rhagoroL Ar ol treulio rhyw dymor mewn r, ysgol yn Liverpool, bu yn ngwasanaeth Greig Bros., ac yna gyda R. Davies & Co., a. gwnai ei gartref crefyddol yn eglwys An- nibynol Park road, dan fugeiliaeth y Parch D. M. Jenkins. Ymfudodd i'r America yn 1882, gan ymsefydlu yn Kansas City, Mo., Daeth i Chicago Ebrill 16eg, 1889, ac ym- aelododd yn eglwys Hebron (M.C.). Bu am flynyddau yn gweithio yn swyddfa rhjil- ffordld y Milwaukee- & St. Paul. D»th eynulliad lluosog yn nghyd i Hebron Mai lleg, i ddangos eu parch i'w goffadwnaeth. Gwasanaethwyd yn y capel gan y cantorion a'r Parchn. Wm. H. Jones, South Chicago, a J. C. Jones, ac ar lan y bedd gan yr Ifor- iaid a'r ddau weinidog. Evan R. Jones, amaethwr adnabyddus yn Gomer, Allen Co., Ohio, a ddywed na wel- odd wenith yn cael ei ddyrnu yn Mehefin cyn eleni. Dydd Gwener y 30ain, dyrnodd Thomas O. Morgan gnwd rhagorol ar fferm Edward Jones, yn cynyrchu ar gyfartaledd 21 bwsiel i'r erw. Milw?aukee, W^is., 'Gorph. 10.—Bwriada y cyfaill Z. A. Mather a'i briod gychwyn am Gymru ar y "Teutonic" ddydd Mercher, er treulio rhai wythnosou, yn benaf, yn Maentwrog a'r cylchoedd. Granville, N. Y., Gorph. lO.-Cyrhaedd- odd Mr a Mrs Lewis Morgan yma o rtesr- tiniog, G. C., gyda'r bwriad o ymsefydlu yn ein pentref. Arosant yn bresenol gydau mab, Lewis R. Morgiin a'r teulu. in mhlith yr ymwelwyr a pherthynasau yn ein pentref gwelwn»Mrs Robert^od y Pare; 1 Edward Roberts, Venedojj», Ohio, ar plant. Hefyd David O. Jones a'i briod o ddinas New York, y rhai a arosant gyda Mrs Owens (Glanmarchlyn). XJtica, N. Y.—Teimla pobl ei ofal yn bry- derus iawn yn nghylch eu bugail, y ParfJ.J- Hughes Parry ac offrymir llawer o weddiau ar ei ran. Pur anffafriol oedd y newyddion am dano o Poultnev yr wythnos ddiweddaf ond hyderwn y bydd wedi enill digon o nerth cyn diwedd yr wythnos hon i fyned i'w haf- dy ar lan y Ilyn- oberts, Llaliberis- Treuliodd Robert Roberts, Llallbens- gynt o Ty Mawr, Bethesda, y Sul diweddaf gyda'i gefnder, Alderman R. R. Roberts. Dychwelyd yr oedd o Mount Carmel, Pa., lie mae iddo ferch glaf, Mrs Mary Parry; a'r lie y oafodd yr hyfrydwch o gyfilrfod ei fab Richard R. Roberts, o Wardner, Idaho. Bydd Mr Roberts yn morio am Gymru yn y "Teutonic" yr wythnos bon. Yr wythnos ddiweddaf cychwynodd David Jones, Weatherford, Texas, i edrych am ei fam a'i frodyr yn Abergynolwyn. Hefyd, aeth ei ferch, Miss Susie Jones, ar ymweliad a'i mhodryb, Mrs Edwards, a 1 chyfnitlier, Miss Elizabeth Richards, yn Mankato, MDodgevflle, Wis., Gorph. 8.—Sabboth, Mehefin 25air, aeth Robert Roberts or ddinas hon i angladd hen gymydog, a chyd- filwr ag ef yn y rhyfel cartrefol, i le o'r enw Hyde, tua 15 milldir o'r ddinas hon; ao wrth ddychwelyd gnlwodd gydia John T. Williams, amaethwr yn Ridgeway, gyda r bwriad o dreulio ychydig oriau dyddan gydag ef fel hen gyfaill a chyn-gymydog. Wedi tynu ei geffyl o'r buggy, a'i osod yn yr vstabl, dringodd ysgol tuag wyth troed- fedd o uchder i ymofyn gwair 1 borthi y ceffyl, ac ar ei waith yn esgyn i fyny syrth- iodd ar ei wegil, ac ni chaed gair o'i enau mwyach. Yn mhen tua 15 mynud tynodd ei anadliad olaf. Cludwyd ei weddillion gart-ref tua haner nos. Ganwyd Robert Roberts yn sir Gaernarfon, G. C. Daeth i'r wlad hon gyda'i rieni pan yn chwe' mlwydd oed, gan ymsefydlu yn Sir Oneida, yn agos i tttio-i, New York. Yn 1852, ymunodd mewn priodas a Miss Ellen Thomas, merch Hugh a Margaret Thomas. Wedi hyny ymfudasant i Wisconsin, gan ymsefvdlu ar ffarm yn Mill Creek yn Ridge- way, lie y buont yn preswylio hyd o fewn 13 mlynedd yn ol. Cafodd angladd mawr ac anrhydeddus ar yr 28ain, pryd y daearwyd ef yn mynwent y ddinas. Gwa-s-anaethwyd gan y Parch D. Dyfri Davies, yn cael ei gyn- orthwyo gpn y Parchn G.Jones a H. Owens (T.C.), a T. Evans a Mr Everett (B.). Mae y Parch John C .Jones wedi myned i fwynhau y Gymanfa Ymdrechol yr wythnos hon i ddinas Detroit, Mich. Bydd yn pre- gethu i'r Cymry yno y Sabboth nesaf, a bydd y Parch T. R. Jones, Talsarnau, Cymru, yn Uenwi pwlpud Hebron. Emporia, Kas., Gorph. 8.—Dydd Llun, y 5ed o Fehefin, ar ol cystudd maith, bu farw yn ei chartref gerllaw Emporia, Kas., Mary Jane, anwyl briod Mr Thomas T. Hughes, Dow .Creek. Ganwyd hi yn Barbondjale, Pa., Chwefror 20, 18-52. Pan yn 16 oed ymunodd a'r eglwys Annibynol Gymreig yn Scranton, Pa., Ionawr 20, 1872, ymunodd mewn priodas gyda'n brawd Mr Hughes, yr hwn undeb a brofodd yn un dedwydd a llwyddianus. Dydd Iau, Mehefin 15, yn ei gartref, 121, Constitution street, Emporia, Kansas, o barlys yr ymenydd, yn ei 87 mlwydd oed, Owen Jones, y saddler. Ganwyd ef yn Bodorgan, Mon, G. C. Yno hefyd y mag- wyd ef, ac y dysgodd1 ei grefft. Bu yn gweithio yn Bangor a Lerpwl am flynyddau lawer. Daeth i America agos i haner canrif yn ol. Bu yn Utica am lawer o flynyddau, a soniai lawer am hen Gymry Utica hyd ei fedd. Diau fod yna rai yn fyw a'i cofiant yn dda. Daeth i poria 25 mlynedd yn ol. Yma, y claddcdd ei wraig gyntaf, ac y priod- odd ei ail wraig, yr hon sydd wedi ei gadael mewn galar ac unigedd. Wrth gofio, mae hi yn berthynas i'r Proffeswr J. W. Parson Price, New York, a hefyd i'r Hybarch W. D. Williams, Deerfield, N. Y. Heblaw ei briod, gedy ar ol un chwaer oedranus yn yr hen gartref yn Ynys Mon.
BUDD.UGOLIAETH GWYLFA YN CAERDYDD.
BUDD.UGOLIAETH GWYLFA YN CAERDYDD. Mr Go].Credif fod yn llawenydd mawr i gyfeillion y bardd ieuanc llwyddianus hwn i ddeal' ei fod wedi enill y goron eto eleni yn Nghaerdydd. Chwi gofiwch iddo fod yn llwyddianus yn Ffestiniog y llynedd, ac oherwydd rhyw resymau yr oedd rhai gelvnion yn lied ddig oherwydd hyny. Ond beth a ddywedaiit yn awr tybed ? Yr oedd yn ddrwg genyf ddeall nad oedd yn Nghaer- dydd i gael ei goroni. Tybed a oedd ef yn peidio talu yn ol i'r beirdd P Yr oedd- ynt hwy wedi digio wrtho ef y llynedd, a dichon ei fod yntau wedi digio wrthynt hwythau eleni. Clywais rhywun yn aw- grymu mai wedi myned dipyn yn fwy nervous nag arfer yr oedd Eifionydd. 1 mae yn dda gan fy nghalon fod Gwylfa wedi bod yn llwyddianus, a gobeithiaf y bydd iddo gael nerth ac iechyd i enill eto gor- anau lawer. Gwaith da oedd argraffu y cyfansoddiad buddugol—erbyn "dydd y cor- ouiad." Nid wyf eto wedi cael hamdden iw ddarllen, ond mi a wn ei fod fel pobpeth o eiddo Gwylfa yn dlws a naturiol. I EDMYGYDD.
Y DEIYN GYMREIG
Y DEIYN GYMREIG Syr,—-Bum yn darllen gyda boddhad yr adroddiadau am weithrediadau yr Eistedd- fod yn Nghaerdydd. Ar amryw ystyr- iaethau yr oedd Gwyl Genedlaethol Caer- dydd yn meddu arbenigrwydd neillduol. Yr oedd' yno gydgyfarfyddiad o wahanol lwythau Celtaidd. Bu awdurdodau'r Eis- teddfod yn ddigon rhyddfrydig pa un a oeddynt yn iawn ai peidio sydd gwestiwn arall-i groesawu offerynau cerdd cenedl- aethol y Llydawiaid a'r Ysgotiaid. Mwy na hyny, pan wnawd yn hysbys fod cyn- yrchion awen y beirdd gystadleucnt am lawryf yr wyl yn syrthio yn fyr o gyrhaedd safon y beirniaid, wele ganiatad yn cael ei roddi i'r Ysgotiaid ddangos os nad allai'r beirdd Cymreig gynyrchu barddoniaeth ddigon da gyda'u penau y gallai yr Ysgot- iaid gyda'u traed beri dyddordeb i'r dorf siomedig. Rhodde'r y cwbl at eu gilydd a gofynwch i cliwi eich hunain, "Lie mae'r delyn Gym- reig?" Gwlad y delyn y gelwir Cymru, ac y mae yr enw a'r offeryn yn meddu swyn neillduol i ni, genedl y Cymry. Mwy na hyny, credaf fod absenoldeb telynor neu delynores gothedig i'r Eisteddfod wedi peri siomialit nid ychydig i'r Eisteddfod- wyr. Gwn fod telyn yin yr orsedd-ond nid oedd yr un yn pgw eithrediadau yr wyl ei hun. Awdurdodau'r Orsedd sydd i'w canmol am ymorol am delyn i wasanaethu yn eu cyfarfodydd hwy. Ond am gomiti'r Eisteddfod ni welsant hwy yn dda roi lie i brif offeryn cerdd yr hen Gymry yn eu testynau nag yn eu program. Beth ylw'r rheswm am hyny? Myn'd yn rhy hen ffasiwn y mae ? Beth am y rhai sydd wedi gwario mawr arian i ddysgu chwareu'r delyn yn dda, ac yn parotoi i ddysgu eraill os na roi'r cyfle iddynt i gael engagement ddydd yr Wyl Fawr-yr unig wyl yn y flwyddyn bron y gallent gael un, a beth hefyd am y disgyblion? Onid ydyw yn ddyl- edswydd arnom i symbylu yr ieuenctyd i ddysgu chware'u'r delyn drwy gynyg gwobr- au am hyny. Y diwedd fydd gweled yr hen delyn wedi ei rhoddi i grogi ar yr helyg a'l rhestru yn mhlith y pethau a fu. Hyd- eraf y bydd i Bwvllgor Lerpwl edrych ati fod y delyn yn cael ei lie priodol yn Eistedd- y fod fawr 1900.-Yr eiddoch, &c., IFOR.
Meddwyn drud.
Meddwyn drud. Yn un o lysoedd ynadol Llundain ddydd Llun, dygwyd achos dyn o'r enw Frederick Kipps ger fcrcn. Dywedid ei fod yn holloi alluog i enill pe y dewisasai: ond yn hyt- rach na hyny, ymollyngai i oferedd yn bar- haus, a dygid ef o flaen ei well yn rheolaidd bob bythefnos oherwydd y tpranciau an- nheilwng a gyflawnid ganddo. Dywedai clerc y llys ei fod wedi costio deg punt a thrigain i'r trethdalwyr mewn costau medd- ygol, bwyd, a cherbydait. Gollyngwyd ef yn rhydd, ond dywedodd yr ynad wrtho, os deuai geT ei fron eto, yr anfona i ef i gartref y meddwyn am ddwy flynedd.
Advertising
OS YDYW Y GWAED Y N AFIACH i rv.v MAE Y CORPH y N AFIACH AC YN WANLLYj' C EDWCH Y GWAED YN BUR, DILYNIR HYNY GA-N IECHYD TRWYADL I Y CORPH." CLARKE'S BLOOD MIXTURE," GWAED BURIEDYDD A CHYN- YRCHYDD YD ADNABYDDUS," a warentir i lanhau y gwaed oddiwrtt bob amhuredd, o ba achos bynag J bydd yn codi. At wella Scrofula, Scurvy, Eczema, Coesau drwg, Af- iechyd yn y Croon a'r Gwaed, Blor- ynod, a dolurion o bob natur y mae yn anmhrisiadwy. Mae'n gwella hen ddoluriau. Doluriau ar y Gwddf. Coesau Dolurus, Casgliadau, Afieohydon y Croen a'r Gwaed. Chwyddiadau. Clirio y gwaed oddiwrth Bob mater amhur, 0 ba achos bynag y byddant yn codi. Dyma'r unig feddyginiaeth at boen- au Crydcymalau a'r Gymalwst, canys symuda'r achos o'r Gwaed a'r Esgyrn. A, Ci. -AJODD FY MYWYD" A CHUBODD FY MYWYD." Mrs Am f CHURCHER a ysgrifenai: "Gyda diolchgarwch gwirioneddol yr wyf yn ysgrifenu y llinellau hyn i'ch hysbysu fy mod wedi fy hollol iachou o'r afiechyd poenus a adnabyddir fel J* Eczema trwy gymeryd eich Blood Mix- ture. Dechreuais ei gymeryd Mehe- fin 8fed ddiweddaf, ac yr wyf wedi cael 17 o boteli 2s 9c yr un; tri blwch en- aint, hefyd tair potelaid o Clarke's Skin Lotion, yr hwn a ganfyddais yn werth- fawr iawn i esmwythau yr enyniad. Yr oeddwn mewn ystad ddifrifol, a rhaid oedd newid cynfasau y gwely bob dydd oherwydd y mater a redai allan o'r briwiau. Ni feddyliais y buaswn yn cael adferiad, ond yr wyf yn awr yn gallu gwneyd ychydig o waith yn y ty, ac yn cryfhau bob dydd, mewn ffaith, dywed fy mhriod a'r nurse mai Clarke's Blood Mixture achubodd fy mywyd. Gellwch wneyd y defnydd a fynoch o fy llythyr. "2, Kynaston, road, Stoke Newington, Londou, N., Oct., 23, 1898 LARKE'S BLOOD MIXTURE Y GWAED-BUREDYDD ENWOG. Y GWAED-BUREDYDD ENWDG. CYNGOR PWYSIG I BA WB.- Purwch y gwaed anmhur pan welwch blorynod a briwiadau yn codi trwy'r croen. Cadwch y gwaed yn bur, a bydd iechyd yn canlyn. Nis gellir canmol CLARKE'S BLOOD MIXTURE yn ormodol at buro y gwaed. Gwerthir mewn potelau 2s 9c yr un, ac mewn case yn cynwys chwe gwaitb y swm am lls-digon i effeithio adfer- iad unrhyw achos o hir-barhad-gan bob ffeiyllydd a gwerthwyr Patent Medicines trwy'r byd, neu anfonir i un- rhyw gyfeiiiad ar dderbyniad 33 nou 132 o lythyrnodau, gan y perchenog- ion, The LINCOLN and MIDLAND COUNTIES DRUGS COMPANY, LIN- COLN. MILOEDD 0 DYSTIOLAETHAU." BOB PARTH O'R BYD." GOFYNWCW AM CLARKE'S BLOOr U MIXTURE, A Gochelwch Efelychiadau.
Lladd ei Fertii.
Lladd ei Fertii. Yn Mrawdlys Notts, ddydd Mercher cafwyd 1i88 Tarr, ffarmwr, 52 mlwydd oed, yn euog o lofruddio ei ferch Mary Ann, 26 mlwydd oed, drwy ei saethu yn farw yn Hickling, Yr oedd Torr o d. mber nwyd- wyllt ac wedi ymollwng i yfed. Dedfryd- wyd ef i gael ei golli. Wrth gael ei symud o'r llys, dywedodd ei fod yn earn ei wraig'; ac ychwanegai, Yr oeddwn yn caru fy merch. Diolch i DduM., os byddaf farw mi af i'r nef."
_..--..... JACK 1 LLOMxWE'
JACK 1 LLOMxWE' Mawr y drafferth geis i beidio mynd i Eisteddfod Caerdydd. 'Roedd llawar o foys yr Awen isio i mi fynd yno yn fy siwt arfer- ol, a sicrhaent dderbyniad iawn i mi pan yn ymddangoswn ar ddec yr Eisteddfodff. Ond teimlo 'r'on i uad ydi dec Eisteddfod ddim yn He i longwrs. Welwch chi byth longwrs yno. Lie i longwrs tir sych i ddangos 'u hunain arno fo ydi dec Eistedd- fod. Baswn i allan o fy eliment yno, beth siwr ydi o. Baswn fel cath mewn si bwts. Heblaw hyny, fydda'i ddim yn leicio cym- ysgu liefo'r conos hyny fydd gymint yn y goiwg yn yr Eisteddfod, end na chlywir dim byd am danyn 'hw ar hyd y flwyddyn. Petasa' fater am hyny, os ydi gweithio yn regilar bob wsnos hefo pen ac inc a phapur, yu rhoi hawl i rywun ddangos 'i hun ar ddec Eisteddfod, 'rwy'n siwr fy mod i yn meddu hawl. Choelia'i i ddim nad ydw'i yn clywad milcedd o fy narllenwrs i yn gwaeddi allan yrwan, "Cweit reit! Cweit reit- Cweit reit, Jack!" Fuom i ddim yn Nghaerdydd ers blyn- yddoedd. Y tro dweutha y buom i yno oedd pan oeddwn i hefo Hong fechan yn perthyn i sir Gnarfon. Cawsom I wyth o beth a elwid yn "patent fuel," ac aethom a fo i Charlestown, Cornwall. Mae gen 'i stori am fy ymweliad a Charlestown. Ar yr ochr chwith i'r porthladd-Ile bach ydi Charlestown—y mae bryn tebyg i Twthill, Cnarfon. 'Roedd yn y porthladd ar un- waith a ni long Hwntw. Trwy fod1 y criw yn Gymry i gyd, a thrwy fod ein criw nina' yn Gymry i gyd, aethom yn chums hefo'n giiydd. Perthynai i'r Hwntw fab y cap- tan, a fo oedd y mwya' direidus o'r giang i gyd. 'Doedd gynon ni unlla i fynd ar y Sal, ond i gerddad hyd y lie ac i ben y bryn y soniais am dano fo. Tua dau o'r gloch y prydnawn yr oedd tri o h'onom ni ar ben y bryn, ac yn ymyl lot o farila' gweigion. Pan oeddwn i o'r neilldu am foment yn edrach at Ben Tir, Eddystone Lighthouse, Fal- mouth, Parr, a lleoedd er'ill, dyma fi yn clywad twrw mawr, ac edrychais beth oedd y matar. Beth welwn i ond mab captan yr Hwnhw yn rowlio y barila' lawr yr allt, ac yna yn ffoi am 'i hoedl. Codtodd cywilydd mawr arnaf yn y fan. Meddyliais am ddwrdio y bachgan, ond yr oedd o wedi cym- eryd y goes yn ddigon pell. Wyddwn i dd;n; beth i 'neyd. Trwy fod y Sabboth yn ddiwrnod o heddwch a dystawrwydd, yr oedd y barila, wrth rowlio i lawr yr allt a dwad yn erbyn petha yn y gwaelod, yn gneyd twnv ofnadwy, a daeth lluaws o bobol o'u tai ac o'r capeli i gael gwybod beth oedd wedi achosi yr holl halibwlw. 'Doedd gen'i ddim i neyd ond da.tgan fy ngofid fod neb o'n. pobol ni wedi cyflawni y fath ddireidi. Dangosais y dynion oedd wedi gwthio y barila drosodd. 'Dwn i ddim beth ddaeth o'r helynt yn y diwedd trwy i'n Hong ni fynd i ffwrdd ddydd Mawrth. Yn mhen tua ddcuddeg mlynadd wedyn, cyfarfyddais a chaptan yr Hwntw, mewn porthladd arall, a chawsom s-gwrs yn nghylch barila Charles- town, a gofynais i lie yr oedd y mab. Deyd- odd ynta 'i fo-d o newydd ddwad o'r colag ag wedi cael 'i alw yn weinidog ar eglwys yn y De. Os gwel o y "Werin" hon, hefo'r stori yma vnddi, fe gofia am y digwyddiad yn dda. 'Doedd o fa,wr o feddwl fynd i 'gethu y pryd hyny, a 'do'n ina fawr o ddychymygu y baswn i yn gallu sgfnu i bapur newydd. 'Roedd o a. finau yn rel Hongwrs yr adag hono, yn siwr i chi. Mae 0 heddyw yn 'gethu i ddau neu dri chant o bobol bob Sul, a fina yn deyd fy stori a'm cenadwriaethau bob wsnos wrth filoedd o bobol. Tydi OFERGOELEDD ddim wedi darfod yn y wlad yma eto. Di- gwyddodd i un o griw y "Werin" fod mewn cae tatws yn ddiweddar. Rhyngddo fo a'r ffordd fawr 'roedd gwrych trwchus ac uchel. Ond galiali welad drwyddo i'r ffordd. Gwelodd ddwy swelan o Borth- madog yn siarad hefo hen wreigan o sipsiwn. Rhoddcdd y ddwy ferch ifanc bres iddi hi am ddeyd 'u ffortiwn wrthyn 'hw. Dyma'r hen wreigan yn deyd gym'int a fedra'i wrthyn' hw. Tydw'i ddim am roddi i lawr yma yr hyn a ddywedwyd wrth y ddwy swelan, y tro hwn, ond os y clywaf am danyn' hw eto yn g'neyd yr un peth, rhaid fydd deyd yn gyhoeddus am danyn hw a'r hyn a roddwyd iddyn hw fel ffortiwn. TRO DA. ddigwyddodd i'r lodas a'r bachgan hyny a g) merasant arnynt fod yn ffyddlawn i'w gilydd. Morwyn oedd hi yn ymyl B a. gwas oedd yntau mewn lie da yn agos i L——. Byddai o yn myned i edrach am dani hi yn lied reolaidd,-rhyw unwaith yn ystod tri mis. Ystyriai hitha' hyny braidd yn rhy anaml. Rhag i mi ddifetha llawar ar flaen y pen yma, ac iwsio gormod o inc, deuaf at derfyn fy yarn. Ceisiodd y lodes ail garmon, hefo'r hwn y gallai fynd unwaith yn yr wsnos. Ceisiodd ynta ail gariad, gyda'r hon yr elai allan unwaith neu ddwy mewn pymthegnos. Un diwrnod 'roedd cyfarfod pwysig i fod yn Glynyweddw,Llan- bedrog, a chynygiodd ail garmon y lodes yn Mangor ei chym'ryd hi i Glynyweddw, a derbyniodd hitha' y cynygiad, ac awd vno mewn grand steil. F'asach chi ddim yn meddwl na fisitors oeddan 'hw. Cyrhaedd- wyd Glynyweddw yn saff, ac awd o gwmpas. Daeth y stumog toe i holi lie 'roedd y gena', a rhaid ydoedd i'r cwpwl neis fynad i chwilio am fwyd. Dyma nhw yn mynd i'r dent sy' wrth ochr Glynyweddw, a lie y ceid te yn rhatach nag a geid yn mharlwr Glynyweddw. Bei jingo be' wela'r ferch, ond 'i chariad Numbar One, a'i fraich am ganol merch ifanc arall!! Trodd y gwas i edrach pwy oetid yn dwad i mewn, a phwy welai efe ond ei galon felus Numbar One o Faugor, hefo dyuiranc arall! Aeth yn rympas yn slap. Mae y ferch o B wedi glyuu wrth ei hail gariad, a'i 'neyd o yn Numbar One, ac y mae y gwas oymyl L- wedi g'neyd ei ail galon felus yn galon felus Numbar One! 'Roedd dyuas ifano yn watshio drws y refreshment Irwm yn LLANBEDROG y diwrnod o'r blaen. Gofvnai i'r rhai a ddeuent allan, "A geist ti'fwyd?" Yna, wedi cael atebiad, dywedai nad oedd hi ddim wedi cael. Ond yn y man, dyma hitha' yn ymwthio i mewn ar frys, ac yn claddu tair cwpanaid o de, llawar o fara ymenyn a bara orith mor fuan a stem injian malu eithin. Mae rhai bechgyn ieuainc o TREFOR yn fforddio i aros dros y Sul, a threulio dydd Llun wedyn ar draul cael mynd gyda dwy feroh ifanc i Morfa Nefyn. Mae'n hw dipyn gwell na'r bechgyn o LITHFAEJN sy'n mynd i Nefyn, ac yna yn cerddad tua phedair milltir neu ragor, ac yn gorfod dwad yn ol i Lithfaen yr un noson, neu yri hytraeh cyn i'r haul godi dranoeth, ac nid heb lawar o draffarth i lanhau 'u dillad cyn aryixl i'r capal. Parhau i ddatblygu y mae BORTH-Y-GEST A PHORTHMADOG yn ol adroddiad Bila. Y datblygiad dweutha ydi y grefft o ddeyd ffortiwn. Gwelodd Bila sefydliad deyd ffortiwn wedi ei godi rhwng y ddau le yn ddiweddar, ac yno y cyrchiii merched ifanc swels a boys ladi-da-vddol, i gael gwybod beth ddigwydd- ai iddyn' hw y blynyddoedd sy'n dwad pa un ai hen ferchad a hen lancia' fyddan hw, ynte gwragedd a gwyr. Mae Bila wedi mynad i'r drafferth fawr o sgfnu enwau y aomhaa alr bechgyn i gyd. Dyma y list o fy mlnen y foment hon. Pwy f'a-a'n medd- wl mewn difri' calon y b'asa' pobol fel hyn y.ii g'neyd y fath beth! O bosibl y bydd gan Bila fwy i ddeyd eto am y datblygiad newydd yma. Anhawdd iawn ydi'i thrampio hi y tyw ydd poeth yma. Ond gallais i hwylio hi drwy wlychu cryn dipyn ar fy hwylia' drwy FOURCROSSES. Digwyddodd Will Morgan fod yno. Busnes prYilU lloia' i fwtsheriaid Pwllheli oedd gyno fo, 'rwy'n meddwl. Soniodd am y tocyna' brwyn. 'Roeddan hw wedi symud o fod o flaen y capal, i fod o flaen drws y ty yrwan. Bu rai o honyn hw ar daith tua'r Bermo. 'Roedd cytundeb wedi 'nevd i fwydo cant, ond pedwar ugain aeth. Pan awd i ofyn faint oedd y bil, dywedwyd yn y fan. "Ond 80 ac nid cant oedd yma," meddai yr holwr. Y wraig a ddywedodd, "Yr ydw'i wedi gwel- ad cant yn bwyta ilai c lawar via hwynt." Clywais fod rhyw ddyn bacii ar y stryt YN NGHNARFON yn diingos Jack y Llongwr i rhyw ddyn bach arall. Dychrynodd y dyn gym'int pan welodd o Jack y Llongwr, nes y neid- iodd i gerbyd, ac ymaith ag o fel yr Irish Mail drwy stashion Bangor. Ond yr hyn sy'n ddoniol yn y mater ydi hyn,—'roedd Jack y Llongwr ddega' o filltiroedd o'r lie ar y pryd! Gresyn oedd i weinidog yn LLEYN gysgu pan oedd ymgeisydd am y weinidog- aeth yn traddodi pregeth brawf. Bu raid i un o'r blaenoriaid ei ddeffro fo pan oedd y gynulleidfa yn cant-, HEN LANCIA A GWYR GWEDDWON CARMEL yn cael sgwrs hefo'u giiydd y dydd o'r blaen. Wrth wrando ar y telephon, dyma ddaeth i fy nghlustia' i: J. E. Thai hi ddim byd, fechgyn, fel hyn Rhaid i ni fod yn fwy weid-a-wec o'r hanar, rhaid wir, neu mi gollwn bob chance. Dyna'r hen gyfaill a adwaenem i gyd wedi mynad a mereh ifanc ymaith odditan ein trwyna' ni. Ddarum 'i ddim meddwl am 'i chynyg hi, fel yr o'n i wiriona'. Twt, twt a fi! J. D. Fy marn i ydi nad oes dim yn agos ddigon o blwc ynom ni. Tydan ni ddim yn mentro digon agos. Cdis i gynyg y diwrnod o'r blaen, petaswn i yn gallu reidio beiseicl, i fynd hefo merch ifanc am dro i Bangor a Llandudno. J. E. Da iawn yn wir. Petaswn i yn cael cynyg felly, baswn yn prynu beiseicl ar unwaith, a b'a,,sivii yn treio ei reidio fo hyd nes y dysgwn i. Deydais ina wrtha fy hun mai isio mwy o blwc oedd ar hen lanciau a gwyr gweddwon. Mae genod da i'w cael, oes yn siwr. Bydd- a'i bron a chuckio fy hen lancyddiaeth i fyny pan y byddaf yn gweld mor neis y mae y merchad yn yr haf yma, ac mor hapus y mae rhai sydd wedi priodi. Hoffwn gael gwybod sut y mae fy hen gyfeillion sydd yn Carmel, Tomos Jones, y Post; William Griffith, Pisgah terrace; Janie Prichard, Pisgah terrace; John Evans, y Llestri Tom Griffiths, y Saer; a Margaret Preis. Llawar torth brynais gyni hi pan yn trampio yn yr ardal. Sut y mae pobol Brynhyfry(k- terrace. Mae Mar- garet Ellis yn siwr o fod yn fy nghofio i pan oedd hi yn ferch ifanc. Dyna hefyd Cath- erine WilIiams.PenybwIch, hefo'i thri phlen- tyn, a'i thad hi, William Griffith, Bron Dmas. 'Rwyn cofio Mr Jones, Pisgah, er pan oedd o yn hogyn. Mae yn NANTLLE rai p(,bol a f'asant yn leicio vn arw gael gafael yn Jack y Llongwr rywsut. Ond tydi Jack ddim mor hawdd'i gael gafael ynddo fo rhywsut. Mae yna ffordd wrong a ffordd iawn. Os gafaelwch chi ynddo fo yn wrong, y mae'n debyg mai col tar a phidsh fydd hyda chi yn mhob man. Dywed Die Jones fod mwy o synwyr yn mhen glin Jack nag sydd yn nghrogan 'meynydd llawar un. Mae William Owen yn cyd- welad yn hollol, a dywedodd Dafydd Bach y bydd o yn darllan Jack bob wsnos, ac na welodd o neb erioed cystal a Jack tun wbod hanes pawb a phob peth i'r dim. Barn John Jones ydi fod Jack yn fendigedig yn wir, ac fel hen longwr 'i fod o yn gyfarwydd a phob He ac a phawb. William Owen a ychwanegodd, "Eitha gwir. Mi 'rydw'i wedi bed yn morio fy hunan am flynyddoedd meithion, fel y gwyddoch ch'i i gyd, hogia', ac nid bywyd fel un chwarelwr ydi bywyd llongwr." Dafydd Bach a ofynodd a fydd- ai llongwrs yn dwad i'r lan bob nos pan ar y mor? Die Jones a ddeydodd 'u bod nrw yn mynd oddiwrth y pwnc. Tebyg ydoedd nad elai yr un ohonyn hw i'r mor. Am Jack y Llongwr yr oedd o wedi gneyd i ol er daioni yn yr ardal, ond cael allan pwy ydi'r hen gono ma pawb yma ac yn y Nant wedi methu. Er fod y Biwtis wedi bod yn wadshiad ddydd a nos er mwyn cael gwelad Jack, y maent wedi methu yn lan a'i welad o. Ac eto 'does dim dadl nad ydi rha; o honyn' hw wedi bod yn sgwrshiohefo fo droion. Z. Jones a sicrhai fod Jack wedi bod yn Nantlle lawar gwaith. Buo yn nhy 0 .W. Jones yn cael te stalwm. "Wel, do, wir, hogia," ebai W. R. 0., "rai fuo, gin gofio. Dyna'r adeg y. deydodd o y bydd o yn leicio cymint o siwgwr vn 'i de fel v bydd i'r llwy sefyll yn syth fel sowldiwr yno fo." Jit-vw S, wr, fel yna gyin'rodd le y diwriud o'r blaen ar awr ginio, ar Ben yr In Clen, yn Chwarel Penyrorsedd. ARFERJAD LLONGWRS pan y bydd 'u llongau nliw yn mynd yn rhy fychain i gynal y llwythi a gynygir iddyn hw, ydi naill ai rhoi darnau yn y llongau, neu ynte cael llongau newyddion mwy. Dyna arferiad yr hen ffasiwn. Mae cym- lint o alwad ar smac "Y Werin" ac arna' inau, fel nad oes dim posib 'i thendio hi yn mhob man. Rhaid, gan hyny, fydd g'neyd C, "Y Wei in" yn fwy os y parha pethau, neu fy llwythi, i gynyddu o hyd. Mae boss "Y Werin" yn hen foy ofnatsan. Gall 'neyd "Y Werin" yn fwy mewn 'chydig o ddyddia', yn ol y patant sy' gyno fo. Felly, gan fed galwadau parhaus am i mi fynd i Stiniog, Bala, Llanrwst, Dolgellau, Bont- ddu, Bermo, Machynlleth, a lluaws o le- oedd erill, does dim i 'neyd ond treio mynd yno. 'Rwy'n credu mai cym'ryd lodgin yn Bethania terrace, Bcntddu, am dymhor fyddai creu, a gweithio fy smac yn y dydd i fyny y Fawddach. Pwya anfona chart i mi o'r lie erbyn yr wsncs nesn.' ?-lae BARDD Y DIMWNT DU A'R BARDD CERDDOR 0 DREFALDWYN. wedi 'u hanfon nhw i mi. Dyma nhw:- ar fynediad Tywyscg lard Lo v Cambrian, Porthmadog, i Landrindod, ac mae yntau n', wedi 'u hanfon nhw i mi. yma nhw. YMADAWIAD TABOR JONES I LAN- DRINDOD. Tabor Jones sydd wedi mynd I Landrindod; Yno caiff ein hanwyl ffrynd, Wir ollyngdod. 0 mor ddigrif mae pobpeth Yn Mhorthmadog; Merched wylant yn ddifeth' Am yr Enwog. Disgwvl wneir y daw e'n fuan, Wedi mendio, Ac yn sionc iawn fel y biodan, Atom eto. "—f Ofni 'rydym, bobol anwyl, Yn ein calon, I Ty hod twetaoishrdluomfwyietaoiishaf I rhyw lodes dlos ei ddisgwyl Wrth y ffynon; Yno i yfed i ddyfnderoodd, Druan Tabor, Hefo serch, nid hefo'r dyfroedd, Dim yn rhagor! Colled fawr sydd yn y stashion Ar ol T? bar; Pawb yn brudd heb gael eu digon, Eisieu rhagor; Tyred, gyfaill anwyl, tyred 0 Landrindod, 'Rvm yn Ilefain I IVyt ti'n clywed P Rho ufudd-dod!
Neidio o'r Gerbydres.
Neidio o'r Gerbydres. Tra yr oedd y gerbydres gyflym yn mynd o Gaerdvdd i Shielda. ddydd Llun, darfu i George Emerson, llongwr, brodor o Chat- ham, neidio allan yn agos i'r Amwythig, Ira yr oedd y tren yn teithio yn ol haner can' milldir yr awr, ac aetb cerbydres drosfo. Torwyd ei fraich ymaith, a chafodd niweid- iau eraill. Cludwyd ef i Ysbytty yr Aw- wythig. Dichon y gall wella.
MARWOLAETH Y "MIS PUMP."
MARWOLAETH Y "MIS PUMP." Wel, codwn, chwarelwyr, yn fwynion i fyny, Y "mis pump" fu farw, a gwledd fydd ei gladdu Os bu yn wych nrwr yn chwareu'n o chwerw, Mae'r "hen wr boneddig" yn awr wedi marw. Rhown ar ei we-ddillion ddeng mil o dunelli, o Rhag ofn i'r hjen fadyn byth mwy adgyfodi; A chanwn duchan-gerdd uwchben ei falurion Am iddo ddyludo y wlad i ddyledion. Bu hwn. yn ein blino am lawer o'n blwyddi, Ymddygai fel tyrant o hyd am ein tori, Fe fynai i'w berfedd gael mwydion ein bara, A dwyn ein llaeth enwyn, :ein 'menyn, a'n mana. 0 dan ei ewinedd bu miloedd o weinion Yn ochain i'w erbyn mewn uchel achwyn- ion- Ei fod yn lladrata un wythnos yn gyfan, Gan lyncu ei chynwys i'w grombil ei hunan. < Ni wyddai cwrs natur a fis y pum wythnos, Ddim mwy nag a wyddai y wawr am y ddu- nos; c nid oedd hen Alma'c Caergybi yn gwybod Er maint oedd e'n honi, fod iddo fo hanfod. wedai rhyw ddynion ddeallant wyddon- iaeth, Mai'r gout oedd ei elyn a'i dug i farwolaeth Ond ereill ddywedent i fwgan ei fygu, Wrth glywed y cynllun wythnosol o dalu. "Mae amryw a honant," 'dae fater am hyny, Mai Bill Winterbotham orphenodd ei dagu. Os felly, goganwn ar ol yr hen geua', A'i feiau dynoethwn,-—mae'i dynged yn eitha'. Fe daera awduron sydd genym yn doraeth, I'w fawredd ymdagu mewn darfodedigaeth Fodd bynag am hyny, ma;e'n ffaith allwn gredu, Ni welir byth mwyach mo'r hen wythnos lwgu. Yn lie bod v boced yn wag o dybaco, Yn byw, mi diebygwn, ar brinder a begio, Mi wn y cawn bellach lwyth men o bibelli, Heb cfni cael cyfraith na gwg Sadwrn cyfri'. A chwithau y gwragedd, ni raid ich' ym- grogi, C(,ch yfed L'ob brinder de cryfacb na brandi, A digon o seigiau melusion ]lawn siwgwr, A'ch agwedd mor siapus a gwraig yr un siopwr. Wel, bellach., gadawn i'w fawrhydi gael gorphwys Mewn isel fedd diffaeth dan domen y Di- ffwys A rhown ar ei feddfaen y llinell ganlynol: — "Wel, rhad ar y Gwyddel boed yna'n dra- gwyddol!"
At Weision Ffarmwrs Mon.
At Weision Ffarmwrs Mon. yn fawr i chwi am gy- boeddi llythyr Un a'i Carai" yn y Werin ddiweddaf, pa un oedd yn galw ein sylw at y syinudind teilwng sydd ar dioed er cyfodi of-golofn i'r diweddar Ap Ffarmwr. Ni raid i mi adgoff-A yma na fu nfcb mwy teilwng i gael ei barcbu yn enwedig, genym ni syrtd yn mwyrhau heddyw yr byn a weithiodd Ap Ffarmwr mor galed er ei ddwyn oddiumgylch ac ODd i ni geisio adgoffa am yr amser hwnw, ni a gonwn ei fod wedi coatio yn ddrud iddo. Fu neb yn troedio ein daear er's llawer blwyddyn a gwell calon ganddo i gydymdeimlo a'r gweithwyr pan yn cael ei salhru a'a maeddu gan en meistradoedd. We], dyma gyfle i ui ddir.gos ein bod yn awyddus am i enw ein brawd anwyl gael ei gariu i'r oesoedd a ddel. Gobeitbio y byddwn 01 yn deffro, fel y dywedai Un a'i Carai," a mynu gweled un o'r cof- golofnau harddaf yn goffadwriaeth i un sydd yn gwir deilyugu hyny. Yr wyf finau yn diolch yn fawr i'r Cyfaill am ei os, ac i weitbwyr chwarel y Flagsthff am Ip 14s 6c. Oud na fydded i ni udychryn drw y feddwl fod yn ofynol i ni roddi rhyw swm mawr, pa un nad yw ein moddion yn caniatau hyuy. Credaf ond i ni ddod mor gyffredinol ag sydd yn bosibl hefo y symiau allwn fforddio, y bydd Lyny yn sicr o gyrhaedd yr amcan sydd me-vn golwg. Hefyd, credaf y cawn ni gynorthwy o'r tu allan i ni ein hunain, am y rheswm fod gan Ap Flarmwr luaws mawr o edmygwyr ar byd a lied y wlad, ac y bydd yn dda gan argraffwyr Caernarfon gael ttiflu eu rhodd i'r drvsorfa. Clywais ei fod wedi gwneyd gwaith da iodynt hwythau o dro i dio. Carwn i rhywun aiall mwy cyfarwydd na myfi roddi cyullun i ni pa fodd i ni allu casglu yr ari.n.-Yr eiddoch yn gywir, GWAS.
Colli ei Fawd: lawn o 40p.
Colli ei Fawd: lawn o 40p. Yn Llys Sirol Croydon, ddydd Mercher, dygodd Harry Skinner, 27 mlwydd oed, gvngbaws, o dan Ddeddf Cyfntoldeb y Mnietri, am iawn oddiar ei feistr oherwydd iddo golli bawd ei law dde tra yn ei wasan- seth. Ar yr 31ain o Fawrth yr oedd yr hawlydd, a dau ddyn arall, yn tori gwair gyda pheiriant llaw. Rhoddwyd iddo iawn o ddeugain punt.
- Dlenyddlo Mary Ansell.
Dlenyddlo Mary Ansell. Er yr holl ymdrechioin-clodwiw, mae'n ddiau, yn marn liawer,-a wnaed ar ran y druanes Mary AnBell, yr hon a gaed yu euog o wenwvno ei chwaer i flOrwolaetb. ni wel- odd yr Ysgrifenydl Cartrefol yn dda gyng- bori y Freubines i roddi maddeuant iddi drwy ei chosbi a charchar. Boreu dydd Mercher fe'i dieayddiwyd yn "g hisrehar St. Aibans. Bu am amser yn methu sylweddoli ei tbynged. Ond nos Fawrth aeth ar ei gliijiau; a. cbysgodd yn lied dawel, er ei bod yu siarad yn ei chwsg. Ar y ffordd i'r di- em) ddle ochou eidisi, a gweddiai yn y geir- iau, I 1 0 fy Now yu y nef," Arglwydd, cymer drugartdd ar fy Qnaid,"
Arbrawf ar Wrtaffiflo Pytatws…
Arbrawf ar Wrtaffiflo Pytatws wwwr Yn wythfed adroddiad bfynyddol AdraO Amaethyddol yn Ngholeg y Gogledd, Ban- gor, ceir y nodiadau a ganlyn ar arbrawf a wuaed ar wrteithio pytatws ar ddwy ffarm, un yn Mon a'r llall yu Arfon :— Dygwyd arbrawf yn mlaen ar wrteitbio pytatws yn Mrynrefail, Bryncir, Mr O. R. Hugbes, ac yn ffarm y Coleg, Lledwigan. Tir ysgafn, graeraidd sydd yn Mrynrefail, tra y mae'r tir yn Lledwigan heb fod Istwo mor ysgafn, 3c yn gorwedd ar gat reg galch. Cyroerwyd ceirch oddiar y tir yn Mrynrefail yn 1897, a gwrteithiwyd af gyda. superphos- phate yn ol tri chant i'r acer. Cymerwyd ceirch oddiarno drachefn yn 1896, yr hwn a wrteithiwyd a thri chant i'r acer o fhlb guano. Y flwyddyn flaenorol yr oedd yn wair. Cynyrchodd y cae yn Lledwiga11 gnwd o geirch yn 1897. Cyn hyny yt oedd yn borfa, ond nid lydym wedi bod yn alluog i gael dim manylicn o berthynas i'r gwrteithiad gafod^. Dioddefodd y enwd pytntws yn Mon aO Arfon yn fawr cddi wrth y sychder yn ystod yr haf, gan ei bid wedi myaed yn bur d(ii, weddar cyn y cafwyd dim gwlaw. Oher" wydd hyny nid oedd y cynyrch ond ysgafn, a chafwyd llawer iawa o bytatws man. t oedd cryn lawer o'r pytatws wedi mynd YO ddrwg hefyd pan godwyd y cnwd. Mug" num Bonums oedd y pytatws a blaÐwyd 111 y ddau le." Argraffwyd a chyhoeddwyd gan G Wasff Genedlaiethol Gymreig.