Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
26 erthygl ar y dudalen hon
BYD LLAFUR. \
BYD LLAFUR. (Gan BRUTUS.) I I PAWB I WEITHIO RHYFEL. Dyna gri fawr y dydd, dyna apcl y Prif Wtinidog, dyna raid ei gael. Gyda'r gri, yr apel, a'r rhaid liwn dywedir mai dy- iedswydd anorfod pob dinesydd, o'r Penaduur hyd at y Piwyfolyn distadlaf, ydyw aberthu. Dylai yr aberth fuel yn ll; cytartai. ac nid itts yr un yn orniod i'w rhocldi. Pawb i aberthu popeth gyda rhwyddineb ae ewyllys barod a diolcbgar am y cyfle a'r gallu i wneud. Abet-tliii moethau, safleoedd, cartreti, nieibion, a mwyniannau Os yn rhy hen ac analluog i ryfela rhaid troi i weithio rhvfel, llaw, ysgwydd, a nteddwl i hwyluso eraill J ryfela. Mae eisiau dynion, merched, arf- au, bwyd, ac arian. H haid eu caeI, cost- iod a gostio; i'w eziel rhaid i bawb ddi- oddef ac aberthu'n gyfarbal. Os methii gwneud un peth dylid gwneud peth zit-all, ac y map r macs abcrthol wedi ei eangu mor helaeth fel y gall pawb wneud ei ran yn ei ffordd ef ei hunan. Rhagorol, onide, y mae fel breehdan siwgwr! PWY SY'N GOFYN, A PHWY WNA? Y Llywodraeth .-y'n gofyn. ond pa mor bell y mae'r Gweinidogion yn loddlon mynd nyda? ymarfcriad or norcbymyn? Mae thai ohonynt yn I'hui nu nwibion, a thirocdd at gM)yrchn b?yd. mao'n ? ir ac yn rhoi en hathrylith a'u liynni mewn meddwl a chyidhinio. Ond beth am en safleoedd a'u henillion ? Y mae'r gweith- wyr yn rhoi popeth rydd y Gweinidogion, a'u safleoedd a'u henillion dros ben hynny. Yn awr dyma gyfle i'r Gweinidogion ddangos eu bod o ddifrif yn eu cais am aberth. Mae arnom eisiau arian. A rydd y Gweinidogion help Haw? Fel y dywed C. L. E. yn yr "Herald," Llnn- dain. Pan ofvnodd mwnwyr I)e Cymru am godiad yn eu cyfiogau, yr hyn deflid i'w I gwynebau ydoedf] en bod yn cael llawor iriwv na'r rbai oedd yn vmladd drostynt yn y ffosydd. Nid oedd y AYasg sgrifenai hyn yn meddwl mai adlewyrchu yn erbyn cyflogwyr y mihvyr oeddynt, ac nid yn erbyii y mwnwyr oeddynt yn gwneud per- clienogion y glofeydd yn filiwnyddion. Modd bynnag, oni ellir dweyd fod y mil- wyr yn y ffosydd yn gweithio dros eu gwlad am lai na Gweinidogion St Ste- phan ? Pam? P'le inae'r abertb eyfar- tal felly? Y GYMHARIAETH Yn awr, y mae'r Gweinidogion yma svdd eisiau gweithio y rhyfel i bwynt effeithiol drwy ebyrth cytartai yn derbyn rhvng- ddynt mewn cyfiogau bob blwvddvn 100,000p, heb gyirif yr is-ysgrifenyddion sy odditanynt Gweithia hyn allan ych- ydig dan bedwar mil o bunnau yr un, neu 70p yr wythnos. Dyma gyfle rhagorol i weithredu aberth dros y wlad, onide. Dy- wedodd Mr Lloyd George ''mai yr hyn a rydd cenedl sy'n ei gwneud yn fawr." ac yr oedd yn gvwir. Dywedwn ninnau mai yr hyn a rydd "Gweinidog Efengyl Aberth" a'i gwna yn fflW". Pam nad all pob Gweinidog yn y Llywodraeth, y rhai sy wedi cael amser da i gasglu i'w cwch, fyw yn ystod y rhyfel ar bum punt yn yr wythnos, a. thrwy hynny arbed 65p yr un i'r wlad sy'n gwaeddi am arian ? Nid ydym yn dwcyd fod 5p i Weinidog Prydain { yn deilwng, nac yn hawdd byw arno, yn enwedig heddyw ond pie mae'r aberth, a both am y mihvyr yn y mwd a'r haw a'r peryglon ? le, ie, betli am filoedd gweith- wyr a'u teuluoedd sy'n methu cael pum punt yn y mis wrth geisio troi'r creigiau yn failli. Xa, na, mae'n hen bryd afer yr efengyl wrth ei chyngori. ————
DIRGELWCH LLANDUDNO.__[
DIRGELWCH LLANDUDNO. [ Gwraig i Mr David Murray, 35 Brad- I ford Road, Wakefield, swyddog elusenol y I plwyf, ydoedd yr un gafwyd yngwaelod Great Orme's Head. Yr oedd wedi ei 1 cholli ers Tachwedd 18, ac wedi ceisio dod o hyd iddi drwy hysbysebu ac ymholiadau lawer, Nid oedd ond 35 mlwydd oed. Pasiwyd dedfryd agored yn y cwest. ———— 000.
12,000 0 GEFFYLAU I GERMANI…
12,000 0 GEFFYLAU I GERMANI I I Datana I'ti(teli P(,j-elienogioli Tsellniynaidd eu bod yn bwriadu, yn T8e1Jmnwidd 1.'11 bed yn bwriadu. yn, ddnrostyngcd)? nanintad Gwein'dog II Amaethyddiaeth Isellmaen, anfon 12,000 I o geffylal1 i Cei-iiian i i'r Llywodraeth Germanaidd. Bydd y "draft" cyntaf yn I ("ael ei anfon ddechreu Ionawr
ANRHYDEDDU GWEINIDOG.1
ANRHYDEDDU GWEINIDOG. 1 Cafodd y Parch J E. Davies, yr hwn sydd wedi bod yn weinidog ar eglwys y Methodistiaid Calfinaidd Rehoboth, Tre- ffynnon, am 21 mlynedd, ei anrhegu gydag Anei chiad Oreuredig a Nodyn Banc sylwedtlol Gvvnaed yr anrhegiad ar ran yr pghvys gan Mr J. K. Evans, Y.H.
GWARCHEiDWAID CAERNARFON.…
GWARCHEiDWAID CAERNARFON. I Cynlialiwyd yn Bodfan, ddydd Sadwrn jiwoudai", Mr J. C, Lloyd Williams, U.H., l yn y g.idair.
- YSBYTY -BODFAN. I
YSBYTY BODFAN. I Adiodd )cid y Mei-str fod lloriau Ysbyty Bodfan iiiown c\ u..r difrifol, ac fod yn bwysig ediycii i mewn i'r cyfryvv yn ddi- ocd. Awdurdodwyd y Clerc i anfon at y .\lri .J01ln Rees, John Jones, a J. W. L hoina- ) wneud ymehwiliad. Dywtnlodd ,,J lu-ib nad oeddynt yn ddrwg iawn, ond yr o.'itdyjit wedi dod i'rpenderfyniad o dwgry;u:i cael y Liawr uiovvii gwell cytlwr. Paaiwyd ( Li bod yn ci-.viuvnl I
DIOLGHGARWuH. i
DIOLGHGARWuH. i Ar gynnygiad Mr Wm. Owen, pasiwvd phidla!>s o ddiolchgarwch i'r personau sydd wedi tlangos caredigrwydd neilltuol i'r ysbyly fiiwrol a'r ty yn ystod y ilwyj<)\n.
NIWID Y TRENS.I
NIWID Y TRENS. I Got'yiio-.ld .\1:- T I Lloyd a fuasai yn hawdd new id yeliydig ar oriau cyfarfod y i'v.yligoiau a'r Bwrdd, gan fod amser y trens yn newid. Dywedodd Mr J. C. Lloyd Williams y buasai yn well deehreu y cyfarfodvdd naw o'r glocii. gan fod yna di-en yn dyfod o FVlinheii a'i- agerlong yn dyfod o Sir Fon. IVnderfynwyd cael pwyllgor o saith i ymdrin a'r mater. Dyma'r pwyllgoi': Y C'adeirydd. yr fs-Gadeirydd. Mri R. G. Roberts. John Rees, T. J IJoyd, R. 1 Evans, ac O. T. Hughes.
CYDYMDEIMLAD. J
CYDYMDEIMLAD. J Pasiwvd pleidlais o gydymdeimlad a Mr Thomas 0. Jones, Waenfawr. a Mr Thomas Jones, Felinheli, y ddau wedi colli eu priod. ———— ————
MRS CATTERMOLE, BANGOR. I
MRS CATTERMOLE, BANGOR. I Mewn cwest gynhaliwyd ar gorff Mrs Cattermole, Bangor, yr lion a gafwyd wedi marw yn ei hystafell wely, pasiwyd rheithfain o "Farwolaetli o achosion nat- uriol.
Advertising
Stori Newydd sef I DIRGELICH CRAIG DUIOS yn dechreu I yn Fuan. Byddyn llawn o'r cyffrous a'r digri- fol. I
CANGHELLOR YR ALMAEN.I
CANGHELLOR YR ALMAEN. Xi cliawn rwgnach na roglli-ail i'th loi Wyth lelo'r trueni; Yn dy ddawn di ddaioni, Ffwl a sarff a welais i. Porthmadog. TRYEANWY. I
AR Y NADOLIG.I
AR Y NADOLIG. I Doed heddyw i'th dy diddig—ddoniau I A nwyt iach caredig [ fvrdd Ac os na chti gaws a cliig, Dilyn de)yn Xadolig. I r" I Porthmadog. TRYFAXWY. i I
RHYWUN O'R NANT. 1
RHYWUN O'R NANT. 1 rn dii-joil yw Fedoi-a,-Ilon a siriol, A llawn serch, mi wranta; Mailman yr ymloewa Ei gwen deg a'i henw da.
-I COLOMEN HEDD. I
I COLOMEN HEDD. I Golomen Hedd—bl'e hedaist ti O'n gwlad arddunol ni? A flinaist ti yng Ngwalia dlos, A'i gwyn urddasol fri P Ai ymdaith wnest t decach bro Tulnvnt i'r gorwel pell? A'n gadae1 ni a'n dwylaw'n goch I I waedu mewn du gell ? Iletli darfu di ? Golomen inzeii I gilio diaw o'n bro. Ai hedfan wnest ti fry i'r niwi Uwch "daear goch" am dro? A flinaist ti ar swynion llawr, A'i drystfawr wane di-drai, Ei "Hunan Dduw," ei "Famon coetli" A'i loddest ymhob bai? Ai rhu y fagnel frochus, erch, A'th yrrodd ar dy rawd ? Ai swn cleddyfau gwaedlyd, llym ? Ai cri am waed "Ein Brawd"? A :nv'r fflaohiadau tan drwy'r nen Yn erynu d' ofnus fron? Xeu swn wylofus, awchus foi- A" ziligeli yjiiliol) ton" < Ai swn pregethu'r "Geni'n dlawd," "Y lan sancteiddiol oes," Y "gwaedIys chwys," yr "aberth drud' A'r "marw ar y groes," Fu'n achos iti hedfan draw? I anwar fyd i fyw, Neu flinaist ar "Genhadon Hedd" Yn moli eu "Gwir dduw"? Ai onid hoffet fvw yn swn Emynau Gras y Nef? Gydgenir mewn gwych demlau coeth, Cain "ddefwau' "Iddo Ef." Ai nid oes SWJll yng "Xgorsedd Gras" ? f ti, aderyn cu ? (iwpld "brawd" yn diolch gerbron Duw Am gofio'r "Advn du"? Lliedeg wnes,—fy iigliyfiiii] cu, At serch fy nghalon i, Lie tyfa dvn mewn undeb byw A'r sanctaidd, ddwyfol Dri. Gwlad heb elvniaeth, brad, na thrais, Lie i j orthrymir tlawd, Gwlad y mae lesu,-Bi-eiiin Hedd, Yn troi "pob dyn" yn Frawd. ARALL O'R "PISTYLL." I ————
AWSTRALIA A RHYDDID. I
AWSTRALIA A RHYDDID. Dywed y "Maoriland Worker" yn ei! erthygl arweliniol fod canlyniad y pleid. leisio yn Awstralia yn erbyn Gorfodaeth ar Hydrof yr 28ain v fuddugoliaeth fwyai er oychwyniad y rhyfel--gan ei bod yn yr J:tyr uchaf a'r oreu, yn fuddugoliaeth dros Ryddid. Bydd ei effeithiau yn fwy pellgvihaeddo! nag a ddychmygai cyflog- wyr Mr Hughes a'i gyd-anheyrngarwyr. Fel y dywcd uti golik-bydd o Sydney :—"Y inae'n agor llinell newydd o feddwl a gwelthrediad--wf rhagolygon i'r bobl yn y dyfodol gael pleidleisio o blaid neu yn erbyn rhyfel, fel bvddo'r achos vn galw." J
[ "Y CYDWEITHREDYDD RWS- I…
"Y CYDWEITHREDYDD RWS- I IAIDD. Gyda'r amcan o eangu'i- wybodaeth am j y Cydweithrediad Rwsiaidd a'i bosiblder- au helaeth, yn ogystal a cln-yfhau dolen gydiol Cydweithrediad 14 llyngivladwr- iaethol, cvhoeddir misolvn yn Saesneg. Fe'i golvgir gan GydwcitJiredwyr Ihrs- iaidd galluog a plirofiadol. yn cael eu evil- orthwyo gan swyddogiori cysylltiedig a phrif Drefniadau Cydweithredol Rwsiaidd. Cyhoeddir y rliifynau ar y lOfed o bob mis yn 83, Finsbury Pavement, London. E.C., a dwy geiniog fydd ei br is. Bydd y rhifyn cyntaf yn cynnwys erthyglau gan Mr Aylmer Maude it Sit, Horace i Plunket.
RHANNU PYTATWS.
RHANNU PYTATWS. Mae oynllun i rannu yn rhad bytatwe ym MhariB gan yr awdurdodau bwrdeis iol. Amcangvfrifir y bydd i 050,000 o bersonau o amrywiol safleoedd gael budd oddiwrth y cynlhm hwn
Advertising
o 0 Hew Year's Im nrese s. STOG ENFAWR AG AMRYWIOL YN CYNWYS Flash Lamps, a phob matii o Doys, ar gyfer j Plant, sef Gynan, Canons, Dolls, <k ALL BRITISH MADE UN FEL Y DARLUN GYDA S. BULB AM 2/ I RHAI ERAILL ETO. Is 6c 28 6c Is 9c 2s 9c 1 28 Oc 3s Oc 2s 3c I FYNY 15/0 4c YN TZHAGOR GYDA'R POST. BRITISH EVER-READY BATTERY NEWYDD I'W AIL LENWI AM 9c. Postage, 3c. Dewis Ardderchog o tlJampau a tSanternau, a photo math o ironmongery, ■V >> A PHOBPETH AT WASANAETH AMAETHWYR l GYNAU 0 BOB MATH. Breech-Loaders, Single and Double Barrels, Rifles, a Cartridges GWN SINGLE BARIL YN 32in. 0 lIYD, YN LLADDWR DIGURO, AM 30s E. JONES & Son, IRONMONGERS AND CYCLE AGENTS. Y Maes a 26. Bangor Street, Carnarvon. 1 Q I — 0
ADRODDIAD SYR DOUGLAS\ HAIG.…
ADRODDIAD SYR DOUGLAS HAIG. I HANKS BRWYDR PUM MIS. I Llwyddiant Mawr. I Nos Wener cyhoeddwyd adroddiad maith oddiwrth Syr Douglas Haig yn dis- grifio y frwydr yn Somme am bum mis. Yr oedd amcan yr agwedd vmosodol gy- merwyd yn driphlyg, meddai, sef (1) I ryddhau y pwysau ar Verdun; (2) I gy- northwyo ein Cyngreirwyr mewn rhannau eraill o'r maes drwy rwystro trawsgludiad I y byddinoedd Germanaidd o'r ffrynt got- ) llewmol, ac yn (3) I Avisgo i lawr nerth y gelyn. Mae'r oil o'r amcanion hyn, ehai eL wedi eu sicrhau "er gwaethaf y ffaith tod gwlawogydd trymion hydref wedi rhwyfetro cymeryd y fantais lawnaf ar y safle ifafr iol grewyd gan ein eynnydd, mewn adeg a.g yr oedd gennym sail cryf i ddis^wyl sicorhan llwyddiant hyd yn nod pwvsicaoh nag a nodwyd. Y mae unrhyw 1m c'j- tti chanlvniad yn cyfiawnhau brwydr Son/uie Y n-laent wedi ein tywys gam ymhdlach tuagat fuddugoliaeth derfvnol i achos y Cyngreirwyr. Cyfanrif y carcharoi-ion a gymerwvd gennym ym mrwydr Somtnc. cydrhwng Gorffennaf laf a Thochwedd 18fed ydyw vchydig dros 38,000. yn cyn- nwys 800 o swyddogion. Yn ystod T un cyfnod cymerasom 29 o ynau trymion, 96 o ynan a howitzers y maes, 136 o trench mortars, a 514 o ynau peirLanol." Yn ol bar!! Syr Douglas Haig y mae'r hyn wnaed yn erbyn gelyn oedd wedi ymharotoi et's (ymaint o flynyddoedd yn gyfiyw nad oes ar lechres hanes ei debyg. Dywed nad yw g,'illii'r gel 'N,ii wedi ei dorri eto, ac nad yw'n bosibl rhoddi am- can am yr amser gymerir gyda'r rhyfel hyd nes y cyrhaeddir amcan y Cyngreir- wyr yn y rhyfel. Ond T mae, brwydr Somme w&di profi tuhwnt i amheuaeth allu y Cyngreirwyr i sicrhau yr amcanion I hynny. ————
IYR UCH-GAPTEN R. LLOYDI GEORGE.
YR UCH-GAPTEN R. LLOYD I GEORGE. Hysbysir fed y Temporary Major R _I ? L!oyd George, o'r Galrawd Gymreig, i fod I yn Temporary Major o'r Royal Engineers
MERCHED A'R MWNWYR.
MERCHED A'R MWNWYR. Hysb,vsa (yngrair Llafur America fod yna fudiad ar drood i drefnu f'ynideithas Meiched o Weithwyr Mwnfaol Unedig America, a dywedit, fod nlfcli- fawr o iercbcd yn teintlo diddordeb yn hyrwvdd- iad y symudiad. Teimla'r mei-ched y gallant fod o wasanaeth i setlo'r problem- au dyryslyd sy'n codi'n fynych, oblegid y maent yn effeithio ar y cartrefi, eu hun- ain, a'r plant, ac y gall y symudiad eff- eithio i wella y safle gymdeithasol.
PWYSIG I GYFLOGWYR.
PWYSIG I GYFLOGWYR. Gwnaed archeb dan Ddeddf Amddiffyn GwJad fod yn rhaid I gyTflogwvr a gymer- ant i'w gwasanaeth wryw rhwng 18 a 42 mlwydd oed roddi manylion i'r swyddfa ymrestrol sydd yn y dosbarth o fewn 24
RHEITHOR NEWYDD.
RHEITHOR NEWYDD. Derbvniodd y Parch D. Thomas, B.A., curad Dinbych, fywolia-eth Pentrefoelas, fel olynydd y Parch D. Alban Lloyd,. B.A., yr hwn sydd wedi symud i'r Bala., • • ■■—
Y GWALLT YN TYFU.
Y GWALLT YN TYFU. Gwnaeth barbwr Tloty Mailing, Kentr gais am ychwaneg o dal. Cred fod y ffaith fod y sfydliad vn cael ei gvneau. gyda dwfr poeth yn achosi i wallt y deiit- iaid dyfu yn gyfljTnach, a thrwy hynny achosi mwy o waith iddo. —
LANDLORD TRAHAUS.
LANDLORD TRAHAUS. Rhodchvyd rhybudd chwyrn i landlord yn Llundain y dydd o'r blaen. GNvnaecl cwyn gan wraig i filwr afiach fod y land- > lord wedi bygwth ei throi ymaith oher-i wydd fod ganddi bump o blant. Achos- wyd yr helynt oherwydd nianvolaeth y wraig ddaliai y ty, gan fod y landlord yn wrthwynebol i'r plant. Gorchymynodd yr Ynad fod rhybudd yn cael ei anfon H- landlord fod yn rhaid iddo gael archeb y Hys i droi y ?niu alllan. Os gweithredai vn grOM i'r  gorchymyn hwn fe'i gvy?d gerbron y 11 ys.