Y Darian

Priodas Golygydd y Darian a Moelona. Yng Nghapel Ebenezer, Caerdydd, ddydd Sadwrn diweddaf. unwyd Gol- ygydd y "Darian" (Parch. J. Tywi Jones) a Miss L. M. Owen (Moelona), Parch. J. TYWI JONES. Mrs. JONES (Moelona). I mewn priodas. Gwasanaethwyd ar yr aehlysur gan y Parch. H.' M. Hughes, B.A Miss Kate Owen, ehwaer Moel- ona, oedd y forwyn briodas, a chyflawn- wyd dyledswyddavi'r gwas priodas gan Mr. Howell T. Evans. M.A. Yr oedd hefyd yn bresennol, Mr. Owen, brawd y briodas-ferch; Dr. a Mrs. Abel J. Jones, Mrs. Howell T. Evans, Mr. a Mrs. D. Davies (Dewi Fychan), Mr. Ifano Jones, Cemlyn, ac eraill. Wedi'r briodas cafwyd gwledd yn nhy Mr. a Mrs. Thomas Evans. Westville Road, Caerdydd; ac wedi'r wyl aeth Mr a Mrs Tywi Jones i Birkenhead. Prin y mae eisieu inni bwysleisio dyled darllenwyr y "Darian" i Mr. a Mrs. Jones. Er pan ymgymerodd y Parch. Tywi Jones a golygu'r 'Darian,' cynhyddu a wnaeth yr wythnosoiyn hwn mewn cylchrediad. dylahwad, a bri. Y sawl a wyr fwyaf am y Golygydd galluog ac amryddawn sydd barotaf i gyclnabod ei ddiwydrwydd a'i aberth ynglyn a'r papur. Ac am Moelona, hithau, grfllir dweyd fod llwyddiant y "Darian" yn y blynyddau diweddaf hyn, yn enwedig ei boblogrwydd ymhlith ieuenctyd Cymru, wedi yrnddi- bynu i raddau pell arni hi fel golyg- yddes "Colofn y Plant. Saif "Moel- ona" heddyw ymhlith goreuon llenor- ion Cymru, ac fel nofelyddes nid oas neb yn fwy poblogaidd na hi yn ein plith. Adwaenir hi fel awdur Dwy Ramant o'r De,' 'Teulu Bach Nantoer,' ac arnryw straeon ardderchog eraill; tra y mae'r wlad heddyw'n hiraethu am "Fugail y Bryn," sydd ar fin ei gy- hoeddi. Eleni rhoes Pwyllgor Eistedd- fod Genedlaethol Castell Nedd ei set ar ei bri llenyddol trwy ei. dewis fel benniad. Dyjnunwn hir oes, iechyd, a hawddfycl iddynt ar eu vrfa "briodasol. I Moelona! Mae haul anian—yn ei rwysg Pan yr ai yn wreigan Tra'r "Tywi" fwyn lif yn lan, Dy wr fo iti'n "darian." "Rhamant" ddigymar imi—yw hanes Moelona'n priodi; Y mae fel "nofel" i ni AVyr "N antoer" yn ein torri. Gyda dymuniadau goreu BESS. ) I Tywi, y proffwyd tawel,—ddenwyd draw 0 ddwndwr erch rhyfel: 1 dalaith mad laeth sa, mel Dihengodd gyda'i angel. | Ba ryw angel a'i hebryngodd,—wr pur? I Pwy a'i llygad-dynnodd? Trwy ramant serch merch a'i modd, Ym Moelona ymlynodd. I frenin a brenhines-r-y "Darian," Rhown dair "H wre" gynnes; Duw yn rhwydd-pob llwydd a lies Nodo'u huniad a'u hanes. AP HEFIN. i Y fyw, luniaidd Foelona—gan Dywi Gu'n dawel mewn dalfa! j Wei, boed eich dydd ynTiirddydd ha', A bywyd neis i'r byd nesa'. TAFWYS. I'r tawel a'r hawddgar Tywi-deued Diwedd ar bob cynni; Daeth i'w ran, drwy fendith Rhi— Hardd ddynes gar ddaioni. Daioni dau a unir—a'u hynni Ddaw'n ennill i'w brodir Lladd ar y gau—llwyado'r gwir, O'u haelwyd beunydd welir. Y lienor yn awr ddaw'n llonnach—a'r Gol. 'Nawr gawn yn ddedwyddach; Ei gamrau oll-Gymro iach, A byw allu,—a'n bellach. A hithau'r Ion Foelona—ei thalent Goeth, hawliodd barch Gwalia; A all yr undyn heb wella— Efrydu un o'i llyfrau da? 0 rhodded yr lor iddynt—hyd eithaf Fendithion byd; drostynt Rhoed ei wen a'i rad i'w hynt, A daionus law danynt. DEWI FYCHAN. Clywch ar Ion clychau'r wlad—a'u hacen fyw Yn eco'n fawl cariad; 0 gwr i gwr y miwsig ad—hwyl a bri I'r werin loni drwy'r annwyl uniad. Iraidd heddyw yw'r wawr ddiddan-yn gamp, Ddaeth i Gol. y Darian; Fe wena efo'i hunan Dan naws a bri "Dinas Bran." Y m miri ei swydd fe lwydda^—^yn lion wr Fel Llenorydd Gwalia Ac uwch yn uwch diolch wna Am wawl enaid Moelona. Hawddamor ysgolores, Ban o wraig ar ben y rhes- Rhes Geltaidd o wraidd a rhyw- Llawn hud Afallon^ydyw A mwy hyhi ddaw, mi wn, A'i nofelau yn filiwn. Heulwen twf glannau Teifi,-ac awen Deg hoewaf Bro Tywi; A dawn gwlad—a gwen ei Duw hi Yn Eden iddynt i'w noddi. G W YN W A WR.

Llythyrau at y (xoiygydd. I AT BERA I Gyfaill Llengar,— Gallaf eich sicrhau yn ddibetrus nad bychan y llawenydd a rydd eich llith- iau coeth a chwaethus yng ngholofnau'r Darian. Am eich llith y mae fy ym- chwil i yng nghyntaf dim a phe na ddarllenem ychwaneg na hi, mwy o lawer na gwerth y pris a delir am y newyddiadur yw y wledd a arlwyid ger fy mron ar fwrdd Bera. Ond ni wn am ddim a ysgrifennwyd ganddo cyn belled a apeliodd ataf yn gryfach na'r frawddeg ganlynol o'i eiddo yn y rhifyn diweddaf Ni ddylai fod ofn siarad yn blaen ar y sawl a wyr. Pe cawn i y profion angenrheidiol, ni byddai arnaf rithyn o ofn siarad yn groew a difloesgni. Dyna barodrwydd a phlaender gwerth i'w osod ar brawf a'i ganmol yn olllaw. Gwn y medr Bera fod felly, ac heb aberthu na sarnu ei foneddigeidd- rwydd. Dichon mai efe fyddai gym- hwysaf i wyntyllu popeth lie mae am- heuaeth yn bodoli yn eu cylch. A gaf fi awgrymu iddo i ddechreu ar waith o'r natur hyn, trwy gymharu Dwy Farwnad Gadeiriol, sef eiddo Oswald, Sydney, Australia, ar "Cochfarf," yr hon a welir yng Ngheninen Eistedd- fodol, 1916, ac eiddo "Gwernogle" i'r diweddar Henadur W. Howell, Y.H., Maesgwyn, Sgiwen. Gwobrwyd hon a chadair yn Eisteddfod Horeb, Sgiwen, Ionawr 6, 1917. Hefyd, deallaf fod y pwyllgor neu Gwernogle ei Itun wedi cyhoeddi y farwnad. Byddaf yn ber- ffaith foddlon i'r casgliad a dynn Bera i oddiwrth debygrwydd llawer o ddarnau sydd ynddynt naill ai i gadarnhau neu i ddileu yr argraff sydd ar fy meddwl ar ol darllen y ddwv amryw o weithiau drosodd. StLWEDYDD. Y DOLL. Mr. Gol. ,-Caniatewch i mi ategu yr hyn a ddywed "Talcen Slip" yn eich rhifyn diweddaf yng nghylch y troion rhyfedd a ddigwydd i gystad- leuwyr o dan law ambell feirniad. Fy mhrofiad innau' ydyw fod pre- gethwyr yn bechaduriaid yn y cyfeir- iad hwn yn fwy ami na neb. Nid yn unig rhoddant wobrwyon iddynt eu hunain, ond gwobrwyant leygwyr o'r un enwad a hwy eu hunain, er mwyn cael gan y rhai hynny ofyn eu gwas- anaeth fel darlithwyr neu bregethwyr cwrdd mawr yn y dyfodol. Tynnir anfri ar yr Efengyl drwy'r cynlluniau hyn, a gwneir niwed mawr a pharhaus i'r eglwysi pan ddaw pethau mor digvdwvbod i'r golwg. A gaf fi roddi engraifft debyg i eiddo "Talcen Slip a ddigwyddodd beth amser yn ol? Beirniadai gwr sydd yn B.A. ac yn perthyn i Eglwys Gymreigaidd ei hysbryd mewn eis- teddfod leol. Rhoddwyd gwobr (nid ariannol, neu ni fuaswn yn cynnyg) am gyfieithu o'r Saesneg i'r Gymraeg. Cynhaliwyd yr eisteddfod ar nos Fawrth, ac ar y nos Lun blaenorol dywedai'r beirniad yn ddibetrus wrth yr ysgrifennydd (fel y deallais ar ol 1 hynny) pa gyfieithiad ydoedd, yn ddiamheuol, y goreu. Erbyn y nos ganlynol, fodd bynnag, cafodd y B.A. beirniadol allan mai "Ceredigion, sef brawd o'r un ardal enedigol ag ef ei hun ydoedd yn oreu, a mawr fu'r drafferth i esbonio i ffwrdd y ffaeledd- au gramadegol a ieithyddol a ber- thvnai i'r cyfieithiad goreu Wrth derfynu carwn ofyn beth sydd yn lluddias y Parch. T. Bryn Thomas, Ferndale, rhag gyhoeddi ei feirniad- aeth ar gystadleuaeth y gadair (am draethawd) yn Ferndale. Addawodd ysgrifennydd yr Eisteddfod yn swvddogol y gwelsid y feirniadaeth yn v "Darian. Gofynnwyd yn gyhoeddus i'r gwr parchedig ym mhapurau y Rhondda, a gwelais gais I hefyd gan "Nimrod" yn v "Darian" er vs wvthnosau bellach am i'r feirniadaeth weled goleu dydd.—Yr piHrinrh. HOFFWR LLEN. I

BWRDD Y GOL. I T. J., Tre,alaw.-Diolch am eich ysgrif goeth, ond gwelwch fod arall wedi eich blaenu y tro hwn ar yr un gwrth- rych. Brysiwch eto. Mewn Liaw.-Aberewmbol, Cwmllyn- fell, Glais, Awr yn rhandiroedd Resol- fen, Crefydd a Chenedlaetholdeb, Glan- nau Aman, Penrhiwceibr.

Abercraf. I Yng nglofa Abercraf bore dydd Iau, Awst y 29ain, daeth cwymp dirybudd, gan gau dau o lowyr gwrol yr ardal yn nyffryn braw a glyn cyfyng angeu, sef John Jones, gwr ieuanc 36ain oed, yn briod ac yn dad annwyl, gan adael ar ei ol weddw a thri 0 blant bychain at drugaredd dwylaw oer y byd. A'r Hall Job Evans, Penycae (cefnder yr uchod), yn ddim ond 15 oed. Anafwyd hefyd wr ieuanc arall o Bantyffordd, Seven Sisters, dan yr un amgylchiad. Mae hyn wedi peri gofid a galar mawr drwy'r ardal. Prynhawn a nos Sadwrn, Medi'r laf, cynhaliodd eglwys ieuanc werinol Bryn Seion. Abercraf, de a chyfarfod adlon- iadol i roesawu'r gweinidog i'w plith. Cafwyd cyfarfod hwylus iawn, ac awd trwy raglen o adrodd a chanu, ac anerchiadau barddonol. Cangen ydyw Bryn Seion o Eglwys Ty'nycoed, a ym- neillduodd ryw bedair blynedd yn ol, am ei bod yn teimlo fod maes y gwein- idog yn rhy eang a gwasgaredig, a theimlai ei difrifoldeb fod yr ieuenctyd yn cael eu hesgeuluso. Yn awr, wele ym Mryn Seion weinidog ieuanc, byw, gredaf fi, a threm gwawr oleu yn ei lygaid effro a chredwn y cawn yn fuan ei deimlo yn creu daeargryn, gan siglo gorseddau distrywiol rhagfarn yn llwch i bedwar gwynt y nefoedd. Enw'r gweinidog ydyw Llewelyn Christmas Lloyd, ac wedi ei eni yng ngwlad cewri trumau'r Penmaenmawr, yngolwg cadarn greigiau'r Eryri. Abercraf. GLAN ARTHEN.

CYMERWCH Hyr; YN DDIFRIFOL Ystyriwch drosoch eich hunals un a ddylai Parottud, gan ba s.* f mae Enw da yn ei wlad ¡ k.t ac yn mhlith ei bobl ei h B8 ) mhoh man, bwyso gyda chwi tu prawt o'i a'i Adnoddau Iachaol ar 01 U¡;t ¡, mlynedd o Boblogrwydd cyarss oi, neu feddyginiaeth ddieUfc- wedi ei pharotoi gan dra D1 G r h inadnabyddus, gali beidiu 1 enw i'r cyfansoddiad, a dim* dirgelwch j'ch harwain? Y PWNC 0 IECHYD Y mae hyn yn fat r sydd yn sicr o fod a fynoch chwi ag ef ryw am- ser neu gilydd, yn neillduol pan y mae yr Anwydwst mor gyffre- din, feJ y mae ar hyn o bryd. Y mae yn dda i wybod beth sydd i'w gymeryd er usdw ymosodiad o'r anhwylder mwyaf gwanhaol hwn ymaith, ac i frwydro ag ef o dan ei ddylanwad helbulus, ac ya neillduol ar 01 ymosodiad, oblegid y pryd hwnw y mae y cyfansodd- lad wedi rhedeg i lawr gymaint ffcl ag i'w wneyd yn agored i'r mwyaf peryglus < anhwylderau. Mae QUININE BITTERS GWILYM EVANS yo caei ei chydnabod gan btu,, r Iydd wedi rhoddi prawf teg idA ifel y feddyginiaeth hysbysol orew er delio a'r .Anwydwst vn ei we- kitnol ffurtiau, gan ei bod yw, Barotoad sydd wedi ei bftrotoi yn fedrus a Quinine yn nghyd pbethau cytoethogo) a fiwapo, burol ereill, addas i'r Afu, Trm&vi-, tad, a'r holl anhwylderau sydsn yn galw am Adgyfnerthydd cryt haol ac adnoddau giaugynyddol. Y mae yn anmhrisiadwv pan ym dioddef gan Anwyu, PneucoBiia, cwsg neu bryder o unrhyw fatb. pan y mae teimlad cyfFrediB er wendid a Uudded ar v corff micu unrhyw afiechyd difrifol see lesgedd wedi ei achosi gan ddififyj pEIDWCH QEDI. YSTYRIWCH YN AWR. Gyrwch am gopi o bamphled j tyftiolaethau, x darilenwch y cyfryw yn ofalus ac ystyriwchya dda, yna prynweh botelaid gyda'r Fferyllydd neu yn yr Ystordy ag- d, ond pan yn prynu mynweb weled fod enw "Gwilym Evans" ar y label, stamp, a'r botel, oblergiti heb hyny nid oes dim yn 'virioss* uefdol. GWERTHIR YN MHOBMAN GWERTHIR YN MHOBMAN Mewn Potelau, 3s. a 5s. yr un. Unig Berchenoecm:- QUININE BITTERS f4ANUFACTURIBI COMPANY, LIMITED, CUAIHILjKY, tartli Wain.

• diweddaf i syrthio yw yr Is-gadben, yr Anrh. F. W. S. MacLaren, ail fab yr Arglwydd Aberconwy o Fodnant, Gogledd Cymru. Ganwyd' ef yn 1886, a phriododd ferch i Syr H. Jekyll. Gedy weddw a dau fab bychan yn eu galar. Etholwyd ef yn aelod dros Spalding yn 1910. Gwasanaethodd fel Y sgrifennydd Seneddol preifat i'r Arglwydd Harcourt yn Swyddfa'r Trefedigaethau. Gwelodd gryn was- anaeth milwrol yn Gallipoli, ond, yn ddiweddar, ymgymerodd ag ehedeg, ac wrth y gorchwyl hwn yr oedd pan gyfarfyddodd a'i ddiwedd. Syrthiodd ei awyr-beiriant i'r mor, heb fod nepell o Montrose, a bu yntau farw y bur fuan. ANEDD-DAI PRYDAIN. I Ymhlith y dorf afrifed o faterion a alwant am sylw uniongyrchol y wlad ar ol y rhyfel, saif yr uchod yn un o'r rhai amlycaf. Y mae y Llywodraeth eisoes wedi gwneud rhai darpariadau, ond dim cysgod o'r hyn sydd raid. Ceid prinder tai yn ein hardaloedd gweithfaol a'n trefi cyn y rhyfel, ond yn awr ar ol tair blynedd o atal adeil- adu, ac, yn wir, o atgyweirio hefyd, aeth y prinder yn aruthrol. Yr oedd Newcastle-upon-Tyne yn arfer bod yn ddiareb, a hynny oherwydd fod y perchen tir, y Due 0 Northumberland, yn gwrthod lie i adeiladu. Heddyw, .gelwir sylw yr holl wlad at Barrow- in-Furness, lie y dywedir fod cyflwr pethau yn waradwyddus. Y mae darllen v manylion a roddir gan y ddirprwyaeth fu yn chwilio i mewn i'r mater yn ddigon i godi arswyd. Mewn un etholaeth gymharol fechan yng Nghymru, gelwir yn uchel am tua dwy fil 0 dai ar unwaith. Yn Barrow yn unig, yn ol y Meddyg sydd a gofal iechyd y dref arno, gelwir am dair mil o dai heb oedi dim. DATGYSYLLTIAD YNG I NGHYMRU. Bellach y mae lie i obeithio, ein bod i gael terfyn ar y ddadl uchod, ac fod blaenoriaid yr Eglwys a ddatsefydlir yn barod i dderbyn y ddeddf a basiwyd fel ffaith. Cynhelir Cynhadledd o Eglwyswyr yng Nghaerdydd, ar fyr, i dynnu allan p-vfansoddiad ac i ddewi corff i ddal yr eiddo enwadol. Yn naturiol, cyfyd anawsterau, ond diau gennym y pontir y cyfan gydag amser. Un o brif esgyrn y gynnen yw presen- oldeb y chwiorydd yn y Gynhadledd. Dywedir fod yr esgobion yn bender- fynol na chaiff merched ddod i'r cyfarfod. Fel y gellir disgwyl, ceir vr unrhyw bend'antrwydd yr ochr arall. Diddorol yw y son y sydd am gael Archesgob i Gymru, ac felly i wneud y wlad yn Dalaith ar ei phen ei hun. Sonir weithiau am Dewi Sant fel Archesgob, ond chwelir pob tyb- iaeth o'r fath gan y Parch. G. Hart- well Jones, Rheithor Nutfield. An- ffawd genhedlaethol fyddai g or fod ail ymladd brwydr Datgysylltiad eto. Os nad ydym yn camsynied, gall y symudiad newydd rhydd dan sylw ymddatblygu yn allu mawr. Ymddi- bynna llawer ar ddoethineb, pwyll ac eangfrydedd arweinwyr yr eglwys yng N ghynadledd Caerdydd. PERSON OL. Y mae y Prif-Weinidog newydd ys- grifennu llythyr at Rumania ar ddydd pen blwydd ei dyfodiad i'r rhyfel. Ynghanol ei brysurdeb y mae Arglwydd Rhondda yn trefnu pwyil- gorau lleol ynglyn a llywodraethiad y bwydydd., Helynt Cynhadledd Heddweh yn Stockholm sydd yn blino nifer o'n Seneddwyr y dyddiau hyn. Tystia y Llywod'raeth na fydd iddi ganiatau genhadon llafur fynd 01 Brydain yno. Tvstiant hwythau y mynnant fynd. Ymae Mri. Arthur. Henderson a Ramsay Macdonald wedi eu hapwyntio i gynrychioli'r wlad hon yn Stockholm. Gwasgarodd y Llywodraeth lu mawr o anrhydeddau yn ddiweddar, ond "wrthododd Mr. NVill Thome, A.S., yr anrhydedd a gynygiwyd iddo ef.