Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
4 erthygl ar y dudalen hon
Colofn Gloywi Cymraeg.
Rhestrau Manwl, Canlyniadau a Chanllawiau
Dyfynnu
Rhannu
Colofn Gloywi Cymraeg. Pa hyd y mae defnyddio "i" gyda'r ferf enw? Pair yr i" hon gryn drafferth i lawer ohonom oherwydd dylanwad y Saesneg ar- nom. Defnyddir "to" yn ddieithriad gyd- a'r Infinitive yn y Saesneg, ac odid nas gwthir i gwmni'r ferfenw yn y Gymraeg, pryd nad oes galw am dano. Gwelsom yn ddiweddar y frawddeg- Ganitawyd i wy- ddoniaeth 'i' lelsblOinio,' --Science was allowed 'to' explain. Y mas" i' esbonio" yn cynrychioli to' explain." Eithr ni raid o gwbl wrth yr 'i.' Dyfvnnwyd Act. 17. 30, yn ddiweddar fel hyn- A Duw sydd yr awron yn gorchymyn i bob dyn ymhob man i edifarhau." Nid oes y sty r o gwbl i'r i' eithr barnwyd y dylid ei defnyddio gan fod to repent' yn y Saes- neg. Y mae oaimddefnyddio 'i' yn y modd hwn yn arwydd o Gymraeg di-raen Ofnwn lla fydd ein hafeb 1 ofyniad ein gohebydd yn glir ia.wn; fe'i gwneir cyn symled ag yw'n bosibl. i 1- (1.) Defnyddier i gyda'r berf-enw pan yw'n dibynnu ar enw neu ansoddair, e.g., "Buddiol i athrawiaethu" 2 Tim. 3. 16. "Addas i edifeirwclr" (Math. 3. §.) Addas i'm galw y,n apostol" (1 Cor. 15. 9.) Cais i dwyllo. Sylwer y gall y iberf-enw ddilyn enw neu ansoddair heb yr i,' eithr gwasan- aetha swydd enw y pryd hwnnw yn fwy na swydd berf-enw, e.g., Y mae'n hawdd oasglu; Y mae arni awydd mynd; Y mae ganddo ddawn siarad. Y mae hawdd casglu" yn well Cymraeg na haw,dd 'i gasglu "a 'chwant ymddatod o bosibl yn well Cymraeg na "chwant i'm ddatod" (Phil. 1. 23). (2.) Pan fyddo enw neu nag-enw yn wrth- rych y ferf, fe geir i' amhell waith o flaen y berf-enw, e.g., Cynghoraf chwi i ddyfod; Galluogodd fi i fynd; galwaf amo i ddod; heria.f ef i lefa.ru. Sylwer: Pa,n yw'r berf-enw yn wrthrych y ferf, y,na y mae'r i' o flaen yr enw neu'r rhag-enw, e.g., Dysgodd imi ganu' nid r l ia,o -enw, n In dysgodd fi i ganu'; i'r bwyd ,ia d owc h 1 r b!wyd oeá' nid 'gadewch y bwyd i oeri." (3.) Defnyddir 'i' ar ol amseroedd'bod' i ddynodi amoan neu bosibilrwydd, e.g., Y mae'r dy(n i gychwyn heddyw. Y mae ef i bregethu yfory. (4.) Amblell waith, fe goir 'i' gyda'r berf-enw ar ol berfau di-wrthrych (In- transitive verbis) Rhaid i'r 'i' hon olygu amcan neu bwrpas, e.g., Mi a droais i ed- rych; llwyddodd i ounitl y rhyfel; galwodd i weled y fan. Sylwer.-Y mae'r berf-enw yn wrthrych uniongyrchol rhai o'r berfau hyn pryd na ellir wrth enw neu rag-enw yn wrthrych iddynt o gwbl. Fe'i defnyddir mewn achos felly heh yr i' Ni ellir anobeithioi' unrhyw wrthrych, eithr fe ellir, wrth ddef- nyddio berf-enw, e.g., Anobeithiaf lwyddo, bwriadaf ddyfod, digwyddais weled. (5.) Defnyddir 'i' ax ol y berfau rl.al, parhau, &c., a ddilynir brydiau eraill gan wrthrych, e.g., daliodd i nofio, parhaodd i ddysgu. (ii.) Paratoi. Arfer gyffredin yw ysg- rifennu parotoi neu'n hacrach byth parottoi yn lie 'paratoi.' Tebyg ddigon mai'r 'o' yn 'pared' sy'n camarwain ysgrifenwyr. Paratoi yw'r ffurf gywir (o'r LIadin paratus), ac felly y cynhenir y gair. Saesneg. Nid yw'r ffurfiau Saesoneg a Saesones yn gywir. O'r gair Saeson y daeth yr o hon. Saesneg a Saesnes y w'r ffurfiau priodol. Sylwer mai Sais yw unigol Saieson (nid Saes), ae mai Saeson yw llu- osog Siais nid Seison. Gwaeth fyth yw Saesonaeg a Ffrancaeg. Nid oes y fath air ag aeg, i iaith. Y terfyniad ansoddeiriol -ica yw'r -eg, a dylesid ysgrifennu Ffrang- eg-, ltaleg, &c. Dilyw1. Qamsillafiad yw. 'diluw.' Ni bydd neb yn ysgrifennu distruw yn lie distryw, na, eluw' yn lie 'ciyw,' er biod y lluriiau hyn mor gywir a diluw. 'Dilyw' bid sier, yw ffurf gywir y gair. Tywyll. Defnyddir 'tywyll' gyda,'l' ddau l'yw. Nid yw ladler y gair 'tywell I yn gyfreithlon. Geir ffurf fenywlaidd ansodd- eir?u cddiwrth y gurf wrywaidd drwy newid 'w' i '?' ? ?' i '?' fel dwfn dofn, IblYir her. Dim ond geiriau unsill, fel rheol, yngbyd a'u ffurfiau cyfansawdd a newidir. TybMdd rhywun y dylai 'tywyll' ddilyn y rheol a ohrewyd y ffurf 'tywell.' Eithr perthyn 'tywyll' i'r ddau ryw. Cyn- I rychi,ol I WY y mae'r 'y' ac ni ellir ',e' mohoni ogwhil. 'Tywyll' o dan bob am- gylohiiad ywr gair. (Yr un modd, yso-rif- enner oadwyn, ac nid cad wen.) ° Os maddeua'r cysodydd imi flered fy llawysgrif, maddeuaf iddo yntau yr an- nrhefn a wnaeth ar frawddeg neu ddwy yn- fy ysgrif ddiweddaf. Ni soniais air am Gorwen, eithr 'Carwn ei atgofio o'i add- ewid, &c. Mountain Ash. R. S. ROGERS.
PONTYPWL.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
PONTYPWL. rdinioWeilnidog yn Crane Street. oycnwynodd y "?? ieuanc W. H. J?e? o A? thrpT ta Rawdon ar ei weinidogaeth yn y lie uohod Taoh. 15, 1914, a thrannoeth cynhaliodd yr eglwys Social i'w roesawu, a mantais iddo ef a'r aelodau ymgydnabyddu a_u gilydd. Bur cyfarfod hwn yn un Ira llwyddiannus, ond ni chynhaliwyd y cwrddj ordeinio hyd dydd lau, Rhagfyr 17. Yn y prynhawn rhoddwyd y siars i'r gwemidog, gan y Parch. W. E. Blom- field, B.A., B.D., Llywydd Coleg Rawdon, He y'bur g-weinidog- newydd yn fyfyriwr am chwe mlynedd.. Baeth cynulleidfa lu- osog i r oedfa, a chafwyd pregeth rymus a phwrpasol, a werthfawno-gid yn gyffredinol. Offrymwyd yr urdd weddi gan y Paxch. W. Ingli James, Bethel, 'Barry, lie bu'r gweinidog ieuanc yn aelod am rai blvnJydd- au. Ar ol yr oedfa oafwyd te yn yr ysgoldy, ac wrth y, bwrdd øaiwyd anorchiadau croes- awol byrrion gan amryw o weinidogion T cylch: Y Pardm J. Emrys Morgan, B.A., B.D. (A.)- T. Oliver (United Methodiste); AV. D. Jones (M.C.); Richard Rees, Taber- nacl, Pontypwl; Rhys Davies, Griffithstewn; a J. Meredith Jones, Casnewydd. Am 7 o'r gloch cynhaliwyd cyfarfod cy- hoeddus yn y capel, 10 dan lywyddiaeth Mr. J. Walters, Panteg, diacon hynaf y:r- eglwys. Callwyd emyn, a gweddiodd y Parch. J. Meredith Jones. Adroddwyd gan Mr. B. Nicholas, ysg- rifennydd yr eglwys, y modd yr arweiniwyd hwynt i roddi gal wad i'r gweinidog, a dar- llennodd lythyrau a brysnegesau a dder- byniodd, yn llongyfarch yr eglwys a'rgwei-. nidog- oddiwrth y, Parchn. M. T. Rees Memciau; D. Davies, Penarth, yr hwn a. fu am rai misoedd yn bugeilio'r eglwys, ac- a sicrhaodd, welliannau mawTion yn y capel- y Parch. F. T. B. Smith, B.D., Halifav, hen gydfyfynwr; Mr. T. J. Johnson, Senior Student, Rawdon, ar ran y myfyrw" yr; ao oddiwrth eglwys Lee Mount, Halifax, lie y bu r gweinidog yn bug-eitio. fel myfyriwr yrr. 1912. Yna oafwyd anerchiadau gan y Prifathraw; Mr. Blomfield, Mr. T. Arthur Jones, Cadeir-< ydd Cymanfa Mynwy; Mr. J. Leslie Ohown" cydiyfyriwr o Rawdon, yn awr o Golegi Mansfield, Rhydychen; y Parch. J. G. Watts' Pontnewynydd; a'r Parch. R. H. Jones, Llangyndeyrn, tad y gweinidog. Cyfiwynodd ef, ar ran eglwys Bancffosfelen, rodd o chwech punt i'r mab i brynnu llyfran. Buasai y rliodd yn llawer mwy onibae am yr apelradau eithriadol yn ddiweddar at haleliolli yr eglwys. Cafodd y gweinidog dderbyniad gwresog pan y cododd i gyd- nabod yr anerchiadau croesawol a charedig, ar rhodd; ac i erfyn am gydweithrediad calonnog yn y dyfodol. Dylid nodi i'r cor ganu yr anthem 0 taste and see that the Lord is good mewn modd effeithiol, yn ystod y cyfarfod, dan arweinyddiaeth. fedrus Mr. S. Jenkins, ys- golfeistr, btroclor gyda Haw o Lwynhendy. Chwareuwyd yn ddeheuig ar yr organ gan yr organyddes, Miss L. Trenchard. Er fod yr hin yn dra anffafriol yn yr hwyr, cafwyd cyfarfodydd llwyddiannus iawn, lac yr oedd amryw weinidogion o'r cylch yn hmslennol, heblaw y rhai a nodwyd eisoes. Y mae i Eglwys Crane Street hane3 ar- dderehog yn y gorffeimol. Addurnir mur- iau y capel a cliofarwyddion o'r Parch. T. Thomas, D.D. a,'i briod; a'r Parch. J. Williams, a fuont yn bugeilio'r eglwys, a hyderwn y gwel ddyddiau dysglaer eto, o clan weinidogaeth y gweinidog newydd.
AR Y BWRDD.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
AR Y BWRDD. Y Greal (Ionawr) Ymddengys y Greal yn rhifyn cyfoethooach nag arfer, Ceir ynddo ysgrifau gwerthfawr iawn, a gwyn ei fyd a'u teg ddlarlleno'n ofalus aca'utrys- oroi yn ei gof a,'i galon. Wele'r prif erthyc- lau; Goleu yn rhoddi'r fuddugoliaeth, gan Dr. H. Harries; yr 'Eglwysi yn Undeb Bed- yddwyr Dyffryn Conwy a Ffestiniog (pa- ham Festiniog?), gan y Parch. T. Frim- stone; Meddylgarwch Dwys yn anhepgor i'r Cymundeb, gan y Parch. W. Cynon Evans, G. & L.; Dechreuad Achos yBed- yddwyr yn 'Birchgrove, gan y Parch. J. E. Griffiths; Marwolaeth Moses, gan y Parch. T. Penry Williams, Talywern. Y mae manion y rhifyn yn cklidd or ol a chymhwys a da, a dylai'r Greal fod yn amlycach cyhoeddiad yn eglwysi'r De. Yr Athraw (Ionawr). Y mae'r Athraw bellach yn hynafgwr 89 mhvydd oed, ond deil i roi g-werpi i do ar ol to o blant, a gwersi buddiokich nag erioed. Y mae'r rhifyn hwn yn rhifyn campus i agor dor, y flwyddyn, ac lfid y pethau lleiaf diddorol ynddo yw'r Idarluniau ardderchog a gyn- nwys. Eistedded mil oedd o blant Bedydd- wyr Cymru iwrth draed yr Athraw drwy'r flwyddyn newyKid.
LLWYDDIANT CANWR 0 GYMRO.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
LLWYDDIANT CANWR 0 GYMRO. Mawr ein llawenydd unwaitn etc o. g-of liodi ger bron eiii darllenwyr lwyddiaiit Cymro ieuallc yn y maes cerddorol. Ein harwr y tro yma ydyw'r brawd talentog Mr. David r Mr. David Harry. Harry o Lwynhendy, Llanelli, yr hwn sydd" yn cyflym enwogi ei liun fel lleisiwr (tenor) Yn y gwasnwyn diweddaf aeth Air. Harry i fyny i'r "Royal Academy of Music" yn Llundain, He y mae yn ddisgybl i'r Uais- feithrinydd enwog Mr. Fredenck Kino- Mor fuan y darfu i'w ddoniau, I a i hawddgarwch naturiol enni 1 eduiygedd a ffiafr y Professors a'r Principal Syr Al- exander Mackenzie, fel y oafodd yr anrhyd-V edd arbennig o ymddangos yn y gyngherdd ynyddol yn Neuadd y Frenhines (Queen's Hall) ar y lOfed cynfisol. Ar yr un am- gy ad yr oedd ymysg eraill un o. gantor- addawol yr oes yn gwneuthur ei debut, sef Miss AdaJi Rogalsky, y »Sopm,no Rwsiaidd, yr hon yn ddiddadl sydd yn debyg 0 gy1'medd eafle byd-enwo^ yn iuam A phan ddywedir fod teilyngdod .uch? y gyngherdd yn rhanedig rliyi?ddi hi an cydwiadwr, Mr. Harry, y mae?ny yn go?.d ? (arbennig i?n ar ei alluoedd dysglair. Dymunwn yn galonllog bob llwydd ?ddo ymhelkwh yn ei ymgais i gyrraedd 6,afle ymhlith blaenorion byd y $erdd. D.