The Pembroke County Guardian and Cardigan Reporter

Bid. ydym yn dal ein h-unain yn gyfrifol am syniadau ein gohebwyr. Cyfeirier ysgrifau si tel y c(tnlyn, yn gynar bob irythnos:- THE :r J'LSH EDITOR, Gutirdian Office, Haverfordwest.

Y LLYFYRGELL GENEBLAETHOL. Ceir mewn colofn arall rai manylion yng nghylch ein Llyfyrgell Genedlaethol sefydledig yn nhref ganolog Cyinru,—Aberystwyth. Wele, eto. un o freuddwydion goreu ein cenedl wedi troi yn sylwedd. Y cwestiwil nesaf ydyw, beth fydd ffrwyth neu effaith y sylweddoliad yma yn hanes llenyddiaeth ac addysg ein gwlad yn y dyfodol? A fanteisia'r genedl ar ei chynysgaeth a'i chyfleusdra newydd euraidd hwn, neu a ymfoddlona hi i ddotio arno fel tegan, a dim arall? Xid yn ddiachos y gofynwn fel hyn, canys y mae ein hanes mewn ystyr addysgol yn y gorphenol diweddar yn trwyddedu gradd o brydeT. Disgwylid i Gymru a Lloegr bethau mawrion mewn canlyniad i Ddeddf Addysg 1870, ond addefir yn gyffredinol heddyw mai siomiant chwerw drodd y gyfundrefn a sefyd- lwyd yr adeg yna, yn ei gweithrediad. Fel y sylwyd yn ein colofnau yr wythnos ddiweddaf, er cymaint ein traul ar addysg yn yr ysgolion dyddiol, nid yw ein plant yn rhyw ddyrchafedig iawn mewn nac addysg, moes, na rhin. Gellid argraftu METHIANT mewn llythyrenau breis- ion uwchben ein cyfundrefn addysg—elfenol a ,chapolradd. Nid yw ein Colegau Cenedlaethol, ychwaith, hyd yn hyn, yn cyfiawnhau eu bodol- aeth mewn modd arbenig. yn neuliduol pan feddyliwn am eu cynysgaeth brin i feddwl yr oea- a llenyddiaeth ein cenedl. Y maent wedi bod mewn bodolaeth yn ddigon hir bellach i adael eu hoi ar fywyd ein gwlad, i ddylanwadu ar ei hysbryd ac i gyfoethogi ein Hen. Xid yw'r wlad fawr gwell o honynt na phe baent golegau a drawsblanwyd o Rhydychain neu Gaergrawnt. Nid ydynt yn enill i wladgarwch ac ieithgarwch Cjrmxu canys y mae eu hysbryd i bob pwrpas ymarferol, yn wrth-geic-dlaethol a gwrth-Gym- Teig. Gellid meddwl fod eu dylanwad yn wrth- grefyddol, hefyd-a dyma waetha'r oil,—os yd- ym i gredu cyhuddiad difrifol Mr. Morris, gwainidog y Bedyddwyr yn Xhreorci yn eu herbyn yn y "Geninen" am Ionawr. Dywed fod pobl ieuainc Cymru ar ol bod yn y Colegau Cetiedlaethol yn colli eu gafael ar grefydd, "yn darfod a mynychu yr addoldy a'r addoliad, yn poexi am ben traddodiadau ac arferion y dydd- iau gynt, yn llawn amheuon am y Beibl, ac yn fynych yn gwadu y ffydd a'r Crist y proffesant Ei ddilyn ym moreu eu hoes." Dywed fod am- ryw o'r proffeswyr yn anffyddwyr, yn elyniaeth- us i grefydd, a hwy ac eraill o'r athrawon heb feddu gronyn o gydymdeimlad a phéthau Cym- reig. Amcan y rhai hyn ydyw "diarddel pob peth Cymreig a'u sefydliadau a Seisnigeiddio neu gyfandireiddio pob peth yng nglyn ag addysg." Nid yw Mr. Morris yn siarad dan ei ddwrn, canys gwyr yn eithaf da mai gwir cy- hoedd yw yr hyn a lefara, a gwyr canoedd eraill sylwgar ein cenedl. yr un peth. Y mae yn ein tri Choleg Cenedlaethol broffeswriaeth Geltig, ond pan ofynir beth yw cynysgaeth y tair i lenyddiaeth eu priod-ganghen, neu i lenyddiaeth Cymru, rhaid ateb,—y nesaf peth i ddim. Gwir i'r Athraw Anwyl gyhoeddi rhan gyntaf Gramadeg Cymraeg rai blynyddau yn ol, a dyma ffrwyth mwyaf sylweddol y tair cadair hyd yn hn, ond nid yw yn llawer. Am y lleill, ni chawd ganddynt onid rhywbeth fel casgliadau bychain o ganeuon ac amben erthygl yn y wasg gyfnodol! Gellir dweyd am gadair y Gym- Taeg yn Llanbedr, hefyd, ei bod yn llawn mor ddiffrwyth. Y mae arnom ddirfawr eisieu Geir. iadur Seisneg a Chymraeg,-gwaith awdurdod- olr gynllun geiriadur diweddaf anorphenedig Silvan Evans. Oni fedd ein proffeswyr Cymraeg fedr a diwydrwydd at waith fel hyn? Gwnaeth Silvan Evans ei oreu, ar ei fythol glod, ond nid oedd ganddo ef y cymhwysderau anghen- Theidiol at waith mor gywir a beirniadol. Nid oedd ei wybodaeth o ieithyddiaeth yn ddigon eang ac yn ddigon gwreiddiol, ond yr ydym yn hyderu nad yw ein hathrawon Celtig yn y tri choleg yn fyr o wybodaeth, os yn fyr o fedr ac egrii I Yr ydym ym mawr obeithio y bydd i sefydliad ein Llyfrgell Genedlaethol fod yn symbyliad nid i gywreinrwydd arwynebol, ond i ymchwil a gwybodaeth ar ran myfyrwyr ac athrawon ein colegau, a phawb o garedigion dysg. Bydd y LIyfyrgell yn fwnglawdd o aur i'r neb a ddeallo, a gall y medrus a'r diwyd gloddio o hono drysorau o werth arosol i lenyadiaeth. Y mae meusydd ar feusydd yn hanes Cymru ac yn ei llenyddiaeth, ei thraddodiadau a'i harfer. ion yn aros archwiliad, a'r neb a'u harchwilit) i bvvrpas ac a edrydd ei wybodaeth a gaiff fwy na chlod Cymru. Yr ydym ym mhell o ddyhys. byddu ein defnyddiau meddyliol fel cenedl. Nid ydym, mi obeithiaf, etc wedi cyrhaedd ein canolddydd, canys pe bai hyny'n ffaith braidd na ddarfyddai ein gobaith am gynydd. Bydd iawn ddefnyddiad o rodd freiniol Syr John Williams yn gymhorth mawr i brysuro'r awr. Clod fo iddo am ei haelioni a'i gariad at Gym- TU.

OLLA PODRIDA, NEU Dipyn o Bobpeth. it- 61rs- < .I (GAX GOFIADUR). Y mae Llyfyrgell Genedlaethol Cymru a ff ur- fiwyd drwy tiiarter Brenhinol dyddiedig Mawrth 1907. yn awr yu sylwedd. Lleolir hi ar hyn o bryd mewn adeiiad cyfleus yn Aberystwyth yr hwn a adnewyddwyd at y pwrpas yn ol y cyn- lluniau diweddarai, gyda syiffoecid o haiarti fed. rant gynwys 80,000 o gyfrolau. Bwriada llywod- raethwyr y Llyfyrgell e, gosod mewn adeila.d mwy gorwych a phwrpasol cyn bo hir. Y mae Syr John Williams weda cyflwyno ei lyfyrgell gyfoethog o 20,000 o lyfrau a llawysgrifau Cym- reig fel dechreu i'r un genedlaethol. Pwysent ddeuddeg tunell. Bu Syr John a lr. Richard Ellis, M.A., a'r paciwr wrthi am fis cyfan—o Ragfyr 14eg hyd y 14eg o'r m:s hwn yn partoi y llyfrau, etc., l'vv cludo i'w cartref newydd yn Aberystwyth. Y mae diolchgarweh cenedl cyfan yn dclylecill. i Syr John Williams'am ei rodd ardderchog, ac am ei ymdrechion dibaid-a sylweddolir yn awr-i sefydlu Llyfyrgell Genedlaethol i Gymru a chael gan y Llywodraeth i'w chynhael drwy roddion blynyddol. Casgliad Shirburn o lyfrau a llawysgrifau Cymreig yw rhodd ddrutaf Syr John i'r Lyfyr- gell. Y mae hi yn gyfoethog iawn o Feiblau, llyfrau gweddi ac emynau. Ceir yma, hefyd. bob Beibl Cymraeg a ddaeth allan cyn 1800, a llawer o rai diweddarach. Ca myfyrwyr llenyddiaeth Cymru yn y Lyfyr- gell Gymreig lawer cyfrol brin a bron anadnab- yddus, ac i astudiwr yr ieithoedd Celtig ceir u yma lyfrau yn dwyn perthynas a llenyddiaeth ac ieithyddiaeth Cymru, Cernyw, Llydaw, a Manaw ac eiddo'r Gal a'r Gwyddel. -èn"- Caod hwvll neuliduol, bwy ddydd, yn nhre' Caerfyrddin yng nglyn a'r mudiad er cael yr Eisteddfod Genedlaethol yno yn 1911. Yr oedd yn gyfarfod brwdfrydig gyda lr. W. Llewellyn Williams, A.S. yn un o'r siaradwyr. Yr oedd gwres a phenderfyniad yn acen pob un o'r llefarwyr. Ymddengys fod deugain mlynedd wcdi myn'd heibio er pan gynhaliwyd yr Eis- teddfod Genedlaethol yno ddiweddaf. Caerfyr- ddin, mewn ystyr, yw lie genedigaeth yr Eis- teddfod, canys yno yn y flwyddyn 1451 o dan lywyddiaeth Gruffydd ab Nicholas o Ddinefwr y cynhaliwyd yr Eisteddfod yn yr hon y penwyd ac y dosbarthwyd pedwar mesur ar hugain y Gynghanedd dan Dafydd ab Edmwnd. Hon ydoedd eisteddfod benaf y can' neu ddeu can' mlynedd canlynol. -n-¡- Oddeutu dechreu y 17eg ganrif trengodd yr Eisteddfod yng Nhgymru ac nis adsryfodwyd hi am ysbaid o ddeu can' mlynedd. Dihoenodd yr iaith Gymraeg o'r herwydd, ond tua diwedd y tymhor yna daeth' adfywiad i'r hen iaith a'i llenyddiaeth, a'r peth cyntaf a wnaed oedd ad- feru yr Eisteddfod. Teg yw ni mai yr Eglwys Sefydledig gymerodd y Haw flaenaf yn yr adfer- iad yma, ym mherson yr Archhdiacon Beynon, a'r Esgob Burgess, ac eraill. Am haner cyntaf y 17eg ganrif offeiriaid fel Daniel Ddu, Gwallter Mechain, Ab Ithel. a Nicander oeddent flaenor. iaid yr Eisteddfod yng Nghymru. Edrychid arni yn ei dyddiau boreu gyda gradd o ddrwg- dybiaeth gan arweinwvr Ymneullduaeth. m Os cynhelir yr Eisteddfod yng Nghaerfvrddin yn 1911. gellir bod yn sicr, mi gredaf, y bydd hi yn un bur Gymreig ei naws a'i nodwedd. Beth bynag, dyna oedd teimlad a dymuniad y cyfar- fod yn nhref Mvrddin v dvdd o'r blaen. m- Un o gefnogwyr mwyaf brwd y mudiad yd- oedd, ac yw. y Tad O'Hagan. rheithor yr Eg- hvys Babaidd yng Nghaerfyrddin. Talodd war- ogaeth uchel i gerddoriaeth Gymreig, ac yng nghwrs ei araeth dywedodd ei fod yn cael pleser mawr wrth wrando ar ganu capel yr Anibynwyr sydd gerllaw y rheithordy, o'i ymguddfa. y tu ol i goeden ger y capel. -m- Ymddengys fod yr offeiriad hwn yn wr tew iawn, a ebted difyrwch mawr pan drodd Mr. Llewelyn Williams y pig arno drwy ddweyd fod yn rhaid fod y goeden hono yn un braff iawn i guddio gwr o faintioli y Tad O'Hagan. "Rhaid," meddai Mr. Williams, "ei bod y goed- en fwyaf, nid yn unig yng Nghaerfyrddin, ond yng Nghymru!" "Na lunier bai lie ni bo," sydd diarheb a anghofir yn ami. Yn y "Seren" am yr wythnos ddiweddaf, beia gohebydd bedwar esgob Cymru am absenoli eu hunain o Dy yr Arglwyddi pan bleidleisiwyd ar Fesur y Trwyddedau. Nis gall- asai Esgb Llandaf bresenoli ei hun yr adeg yna, am y rheswm nad oes iddo sedd, hyd yn hyn, yn Nhy yr Arg'lwyddi. Y mae yn disgwyl ei dro fel llawer esgob arall. -m- "How I know that the Dead re^irn," sydd erthygl ryfeddol gan Mr. W. T. Stead yn y "Fortnightly Review." Rhydd efe hanes ei brofiad personol yng nglyn a negesau oddiwrth ei fab o'r byd ysbrydol. y rhai, ar wahan i dys- tiolaeth yr Ysgrythyrau. a gadarnhant ei gredin- iaeth mewn anfarwoldeb a pharhad personol- iaeth dyn y tu hwnt i'r lien. Yr oedd Mr. Stead yn anghredadyn, braidd. hyd o fewn blwyddyn yn ol, yn yr athrawiaeth hon, ac ym mhosibl- rwydd cymundeb rhwng. y byw a'r marw. 0- ddeutu deuddeg mis yn ol bu farw ei fab talent- tog yn yr oedran o 33ain mlwydd oed. Ni fu tynach cwlwm serch Thwng tad a mab erioed na rhwng y ddau hyn. Felly, nid oedd bosibl- rwydd, medd Mr. Stead, i'r negesau hyn fod yn ffug. Haera ei fod yn derbyn y ixegcsar: yma bob wythnos. oddiwrth ei fab, yr hwn sy'n anwyl- ach iddo yn awr nag erioed. Deuant ambell waith drwy law dau gyfaill, ac y mae'r oheb- iaeth yn dwyn cymaint o ddelw ei gymeriad a nodwedd ei feddwl a'r llythyrau a ysgrifenai pan ar dir y byw. Y mae'n amhosibl amheu tystiolaeth mor ddi- frifol a chadam ag eiddo Air. Stead. Dilys ddigon fod yna gyfandiroedd ym myd y medd- wl a'r ysbryd nas gwyddom y'nesaf peth i ddim am danynt. Y mae y "Psychial Research Society"—cymdeithas a sefydlwyd rai blynyddau yn ol er archwilio ffeithiau yng gnlyn a breu- ddwydion, ymdclangosiad ysbrydion, a phethau o'r fath, wedi gwneyd gwasanaeth mawr—nid yn wir i esbonio y dirgelion hyn-ond i gesglu y ffeithiau cysylltiedig a hwy, a'u harchwilio a'u dosbarthu yrt ol safonau gwyddoniaeth. Fel y dywed Mr. Eleazar Roberts in ei "Fyfyrion Henwr" ar y pynciau dyrys hyn yn "Nghenin- en" Hydref, "gadewch ini fod yn sicr o'r ffeith- iau i ddechreu, ac yna cawn droi ein sylw at yr esboniad." A ddaw'r dydd pan yr esbonir y dirgelidgaeth- au y soniasom am danynt? Dichon y daw, gyda threigl amser, a chynydd gwybodaeth. Pwy deifl oleuni ar freuddwydion dyn? Beth yw diben breuddwydion sylweddol, hyny yw. y rhai a wireddir yn oil Haw. Ca breuddwydion le amlwg yn y Beibl a rhoid coel arnynt gan yr Hebreaid a'r cenedloedd cyntefig. Yng nhyf- nod yr Hen Orac-hwyliaeth a dechreu y Newydd y mae yn ddiddadl yr amlygai Duw Ei Hun i'w ddewis-bobl mewn breuddwydion a gweledi- gaethau. Yr oedd hyn yn rhagorfraint neull- duol duwiolion, ond collwyd hi i raddau hcLaeth mewn oesau diweddarach. Ond, a'i nid tebyg yr adfeddianir hi pan ddaw Cr'stionogi oll'yn agosach at symledd ffydd canlynwr cyntefig Duw ? Dichon mai nid anyddcrol ac hollol ofer fydd- ai imi gyfleu ger bron darllenwyr yr "Aelwyd" freuddwyd tra rhyfedd a ddaeth imi un noson ryw ugain mlynedd yn ol. Breuddwydiais gael un o ddwy cliwaeT berthynol i deulu a adwaen- wn yn dda mewn pcntref,eyfagcs, wedi boddi yn yr afon gerllaw. Mawr oedd yr arswyd a'r prudd-der yn y pentref a'r gUal o'r herwydd. Yng ngoleu llwyd y wawr ne™r cyfnos, gwelwn (yn fy mreuddwyd) afon lydan, lifeiriol, dywy'l ei dwfr, a nlu.nt yn ei chroesi. Safwn ar lan yr afon gydag un neu ddau arall. Draw yn ei chanol ar fron ei ilif canfyddwn gorph menyw. Gofynais i fy nghydymaith pwy ydoedd. Ateb- odd mai corph Miss (un o'r ddwy chwaer ieuanc a nodwyd ydoedd hi) a'i bod wedi boddi er's wythnosau.

< ■ A Careful I Housewife I always gets Van Houten's III Cocoa because she knows 18 that it is not only the gfl best Cocoa obteunable, H but also Goes Farther H Than Any Other. H She knows that every fa member of the family will H enjoy Van Houten's; that H it helps FATHER with H his day's work, H that it makes H her own duties ■ seem lighter, B and that her H CHILDREN^/ JII\m H take readily to it and B thrive on it. ^4

ANFARWOLDEB YR ENAID. (GAN Y PROFFESWR J. YOUNG EVANS, M.A., B.D.) Fel y crybwyllwyd mewn nodyn a ymddangos- odd yn ddiweddar yn yr "Aelwyd," y mae Dr. J. Moelwyn Hughes, gweinidog enwog y Mothodistiaid yn Aberteifi, wedi gosod crefydd- wyr Cymru dan ddyled iddo ei hun trwy gy- hoeddi llyfr tra defnyddiol a buddiol, gafael- gar a meistrolgar, ar y pwnc uchod, ar athraw- iaeth nad ydyw hyd y dyddiau diweddaf hyn, wedi bod yn destyn llyfr Cymraeg. Dyma'r ped- wery,dd llyfr (o leiaf) i'r bardd-bregethwr ath- ronyddol o Aberteifi ei ysgrifenu, ac nid i bawb o'n hawduron Cymreig y rhoddwyd y ddawn o farddoni mewn caniadau swynol, a draethu ar yr iawn ffordd o gyfranu addysg grefyddol a Beiblaidd (iel y gwnaeth y doctor yn "Yr Ath- raw o Ddifrif"), o gyfansoddi llaw-lyfr arwein- iad i'r Ellmynaeg a chryn lawer o Galfiniaeth yn gwisgo am esgyrn sychion gramadeg, ac yn ddiweddaf oil o gyflwyno i'w genedl waith rhag. orol ar y pwnc pwysig sydd wrth wraidd ein holl ymwybyddiaeth grefyddol. Gresyn nad yw anfarwoldeb yr ena-d wedi ei efrydu genym i raddau helaethach. Yn ystod agoa i ddeunaw mlynedd yr wyf fi wedi bod mewn cyssylltiad a choleg duwinyddol, dim ond unwaith y bu an- farwoldeb yn bwnc o arholiad gan gytundeb y Methodistiaid, ac nid wyf yn gwybod a fu ef erioed cyn hyny yn destyn i fyfyrwyr. Diau yr enyna traethawd Moelwyn ddyddordeb newydd yn y mater, ac anhawdd fydd i neb a'r a gym- ero mewn llaw ddarllen y gyfrol ddestlus sydd ger ein bron ei rhoddi heibio heb ei meistroli. Tarawiadol iawn yw dosparthiad y penodau, neu "benau'r bregeth," serch fod nifer y penodau yn ol y rhif sanctaidd saith, ac nid yn dri. Nid yw Moelwyn wedi amcanu at brofi neu eglurhau ei bwnc trwy gyfres sychlyd o ym- resymiadau gwyddonol, athronyddol neu gref- yddol. Yn hytrach y mae wedi cymeryd ffordd iwy rhagorol, sef trwy gyfuniad o'r dull hanes- yddol, gan ddechreu gyda "Dyfaliadau yr Hen Fyd" a gorphen gyda "Thystiolaeth yr Athron- ydd," gan draethu ar "Oleuni y Crist" yn nhrefn amseryddol yr Ymgnawdoliad, sef rhwng 'Pelydrau Gwawr Datguddiad yr Hen Desta- mdnt" a "Ffydd yr Apostol." Teimlwn yn ddiolchgar i Moelwyn am ymatal rhag dweyd gormod, a hyny ar lawer cyfrif. Mewn llyfrau crefyddbl yn arbenig tueddir ni i resynu at y draffferth a gymer dynion da a llafurus i ysgrif- enu gosodiadau eydd yn hysbys i bawb, ac i amddifadu eu darllenwyr o'r fraint o feddwl drostynt eu hunajn. Gwir y dywed yr awdwr yn ei "Ragair" gwjaaidd, "Awgrymaf fwy nag a idywedaf." Dywed yr hyn sydd eisiau. yid yn unig y mae arefrion paganaidd, athrawiaethau ysgrythyrol, a chasgliadau athronwyr pob oes a datganiadau'r gwyddonwyr diweddaf i'w cael oil yma'n gryno lawn, ond fe fantol:r y dystiolaoth amrywiol hon, a berthyn i bob oes a gwlad ac i bob agwedd athrylith a gwareiddiad, mewn dull sydd yn ein hadgofio am "Gyfatebiad" But- ler,—oddigerth, bid sicr, yr arddull. Ni raid i Gymraeg Moelwyn wrth lythyr can- moliaeth; a phrin y deuir o hyd i lyfr Cym- raeg a hwnw yn enwedig yn ymdrin a dyrysed pwnc, mor syml a dirodres ei ddullwedd, mor goeth a chaboledig ei iaith, mor eglur a chof- iadwy ei frawddegau. Ond diau mai'r telyneg- ion tlysion a'r llinellau anfarwol a fyddant fwyaf wrth fodd calon rhai darllenwyr.'Dywedai bardd Rhufeinig Epicureaidd ac anffyddol, Lucretius, a wadai'r bod o Dduw ac anfarwol- deb, yn nechreu ei arwrgerdd fawreddog ar Anian, y rhyfeddai ei ddarllenwyr ddarfod iddo drin pwnc mor galed ar gan, gan ordoi'r cwbl a thlysni Awen. Hyn hefyd a wnaeth Moelwyn- dros y gwirionedd; ac yn y caneuon a frithant y gyfrol ceir tystiolaeth y bardd, ac nis gall yr un bardd sydd fardd yn wir, gan nad beth a fo ei syniadau a'i dybiaethau, wadu anfarwold- eb yn y nen draw. Dywedai Coleridge y rh:s.:d i'r bardd-rod yn athronydd hefyd, ac y mae ga-* Moelwyn lawer o anian Coleridge yn ei gyfan- soddiad meddyliol, heb son am y cynefindra hwnw a llenyddiaeth yr Almaon sydd yn amlwg ar waelod pob tudalen. Hwyrach y tramgwydda rhai beirniaid wrth ,y cyfeiriadau at lyfrau ang- hyfiafith ar waelod y ddalen. ac fe fyn eraill nad yw caneuon yn profi dim. Ond gwell yw ys- grifenu na beirniadu, a da y dywedai yr hen Syr Thomas Browne, awdwr "Religio Medici," y dylai dynion dvsgedig fod yn drysorfeydd dys- geidiaeth. i'w chvfranu i'r byd, ac nid yn fodd- au i'w chladdu allan o'r golwg. Ac mewn perth- ynas a phwysigrwydd tystiolaeth y beirdd i an- farwoldeb yr enaid, er nad yw Moelwyn wedi ymdrin a'r penawd hwn yn uniongyrchol, gallwn nodi Tennyson fel un a bwysodd yn ddyfal ym- syniadau cyffredin cymdeithas ddiwerlliedig Lloesrr yn oes Victoria, yr hwn a roddodd hyn o ddiweddglo ar ei dyheadau,- I hope to see my Pilot face to face, When I have crossed the bar. Ond rhaid gornhen gan gymhell y darllenydd i brynu a bwyta'r llyfr. Molawd ganaf i Moelwyn,— Cyfrol amserol ei swyn; Yni Duw yn nghalon dyn, Ydyw hyder credadyn. Meibion lawer, Dirion Dad, Dwg fyd adgyfodiad. Dwg i fyd adgyfodiad.

CONGLV BL RDD. GWELEDYDD.-Diolch i chwi em eich llinell- au tlysion, gemog gan wlith yr Awen wir.

DYSTA WRWYDD." Dystawrwydd y mynydd— Mor dyner, inor fwyn! Ni chlywaf delynor Y wawrddydd yn agor Ei gathl rliwng y brwyn. Dan aden yr angel Ym mynwes y wig, < Ces wrando cytrinacli Y galon ddedwyddach Trwy firi y brig. Yng nghysgod yr ywen Yn ymyl y bedd— Disgynodd fy neigryn Yn dawel ar flod'yn Freuddwydiai mewn hedd. Ac yno, yn unig, Mewn hiraeth yn fud,— Ce's oedfa'r angylion; Ond torodd fy nghalon Uwch beddrod mor ddrud! Uwch cryd fy anwylyn, Heb lafar na Ilef,- Dystawrwydd ledaena Gyfaredd ei wynfa Fel ceriwl y nef. 0 fewn fy ystafell Dan lantell mor dlos,- Felused fy myfyr Mewn orig mor ddifyr Yn nyfnder y nos Mor ddystaw yw oedfa Ddigyffro y nen, Tra'r lloer ar orseddfa. Ddigynhwrf y wynfa Ddihalog uwchben! Ond gwn am Ddystawrwydd Sv' ddvfnach na'r mor. I Yng nghanol sancteiddrwydd Cynteddau yr Arglwydd- Gogoniant yr lor. Gwynfydedd fy nghalon. Gwarcheidwad fy hedd.- Yw aden gysgodol Dystawrwydd ysbrydol,— Fy nhelyn a'm gwledd. GWELEDYDD. Abrecrave.

LLINELLA U Ar briodas Mr. T. H. Davies, Porthllvsgu, a Miss E. A. Arnold, Penarthur, Tyddewi. Mae deddf o gariad yn y byd, Sydd hudol i'r hil ddynol, ET na chaiff afael ynddi gyd, Mae'n denu llu'n feunyddiol; 'Nawr, E. A. Arnold gyda'i serch, A ddenodd Thomas Henry. A hithau oedd yr unig ferch, Ddymunodd yntau garu. 'Nawr llongyfarchaf chwi yn nghyd, Wrth gychwyn bywyd newydd, A serch ar dan fo'n cadw'ch bryd, Am byth i garu'eh gilydd; A byddwch ddoeth i guddio bai, Gan ddwyn i'r amlwg rinwedd, Dynu fel y byddwch un-nid dau- Yn llwyddo mewn tangnefedd. IOAN AB HARRI.

Rainfall at St. Davids, 1908. Greatest Fall Number of Month. Total in days with Depth. 24 hours. '01 or more recorded. Inches. Inch's. Dale. .Tan. i-995 -430 115 J6 Feb. 1690 -685 16 19 Mar. 4 540 1-000 24 19 April 2-99f. 1-355 27 13 May 2-170 -420 14 16 June 1-050 -500 11 8 July 3-840 1 120 9 12 Aug. 4-575 1-060 29 13 Sept. 3-405 .940 19 17 Oct. 3*30 1.320 17 10 Nov. 2-105 -640 28 13 Dec. 5*52 IJ 1-310 15 25 Total. 37-110 ]8l 9

FOOD there is a case of en- |H feebled digestion, whether from advancing age, illness, or general debility, there is a case for Benger's Food. When the stomach becomes weakened, the digestion of ordinary food becomes only partial, and at times is painful; little of the food is assimilated, and the body is consequently insufficiently nourished. This is where Benger's Food helps. It contains in itself the natural digestive principles, and is quite different from |||j any other food obtainable. j All doctors know and approve of its composition, and prescribe it freely. Benger's Food it sold in tins by Chemists, etc., everywhere. ASTOUNDINC VALUE III DAVIES' SPECIAL BROWN SOAP. THIS SOAP Since its introduction is com,manding a large and ever in- creasing Salef which speaks for itselj. Every Laundress and Housewife should use it. PER 4 BAR. 2! lbs 2 2 This soap can be obtained from: VINCENT DAVIES, PROVISION STORES, BRIDGE STREET, H AVERFORDWEST. ADVERTISE IN THE "GUARDIAN < ST. DAVID'S: "THEop I?tt £ E 'CITY HOT L, a. Which has special accommodation for guests, Pri .M, nm^rcial Headquarter's of the Cyclist's Toir'irig- -sub. Hot and Cold Baths.;ea Bathing and Golf Lint In tin- vicinity. WINES SPIRITS, and CIGARS of the BE? OJUiJ For the convenience of visitors, an omnibus runs to and (l ive: i v,-sr three times week during th* summer months, and once a it: w;, e- SplendidShooting obtaiuable in the vicinity. Horses arid ^arri. -s p' Hire. tb. sity and surtcuitding neighbourhood teems with interest i; i and archaeologltfc" | M. e. KRNOha = HMPRIETRESS A GREAT S- IMI- Has removed to NO. 35 BRIDGE STREET, HAVlliFORDWESTV The ODly practical man in the Boot Tnvlc th r Oat rs for the Public. Boots made to measure in Hand Sew Pe work and Rivet work. Also Repairs attended to under my Supervision. Satisfaction A in work and prices guaranteed. A fine Selection of R a ly-made Boots on view at the Bridge Street Boot Stores (Sweeney's Noted Premises). 7 BARCLAYS SUPERIOR MALTED FOG IK Speciallp prepared Contains „ (IwlfllU)] CI)C maximum ror Infants, of Rourishracnr Six moatha old and TRADE MARK in the most Digestible upwards also • and Convenient form. Verp sultabk for I In i-lb. Tins, 6d., go-e. If invalids. I-lb. Tiuvi v., — j lAKERSt BARCLAY & SONS, 1.1"1)., IA) ? >{. You must get at t the Blood 0 Blood It Is the Lite I It is the Strength. It is Everything. Everybody, yourself included, is liable to a long list of Diaeasse. WHY? Because our impure air, impure water, impnzn food, impnre. sarroundinfa genorataa impniites in the BLOOD. When the Blood is vitiated, RABH, PIMPLES, BORBS, BOILS, SCURVY, ECZEMA, IRRATIONB, ITCHINGS, BAD LEGS, CANCER, KING'S EVIL, RHEUMATISM. NEURALGIA, SCIATICA, and a host of other mental and physical 8.U. become possible, Most of the ailments we snffer from can be prevented by tpin. the BLOOD PURRI The evidence of thousands is forthcoming to prove that HUGHES'S Blood PILLS Purify the Blood, and KEEP IT PURE If yon buffer from HEADACHE, INDIGESTION, BACKACHE, BILIOUSNESS, WIND, DESPONDENCY, CONBTltt.1.rJftN. PILES, BAD LIVER, WEAK NERVH8, STOMACH, KIDNEY, and NERVE TROUBLES. Remember that the Root of the mischief ia fn the Blood. You must get at the Blood before you do real good. HUGHES'S BLOOD PILLS have an immedi. ate action upon the Blood and the whole aya- tem. TRY THEM. LoOK NOD POR 'l'BIB GENUIlOII TBADB .MARK) WITHOUT ON EACH3 r.r. BOX. They are sold by all Chemists and BfcwB at la. lid., 2a. Od., 4e. Id., or send value in stamps or P.O. to Maker, JACOB HUGHES, M.P.B., L.D.S., Manufacturing Chemist, PINAR'l'H, Cardiff- The Advantage of using Disinfectants is NOT ONLY TO FIOH7 disease AFTER its development, BUT TO CHECK it in its infancy before any DANF*P» r-esults. The multiplication of infectiqiia germs can be easily prevented by lighjtly sprinkling CALVERT'S 15% Carbolic Disinfecting ¡ Powder regularly down drains and closets, I ashpits, refuse heaps, and other likely to attract or harbour* them, "FFIA REFINED 2nd CONCENTRATED quality t Carbolic used, and the definite guaranijpa of strength make this Powdep a efficient disinfectant, and it has the fflr- ther advantages of being easy to apply |md safe to use. 6d., Is. <&• is. 6d. Tins, at Chemists, Stores^ etc. F. C. CALVERT & Co., Manchester, oupiss, oonstituoo& "2 it'«-O SSGA FOR = £ .5 « rt.E s c3 -•S m wd- „ rwu «-g o <§> fiWfilil Gatile WiiJf 8a-*f «c<.9 Bp r&tm snesD Mtf j ijisnii I -oil! Prepared upwards of 50 years by the late rRANCIS CUPISS, M.R.C.V.8., DISS, NORFOLJC. Sold in packets jig and jib each, 7 small jackets Iof% 7 large ■?/ by Chemists &• Medicine Vendors, or frtjSt Proprietor, The Wilderness Diss, on receipt of amount HAVE YOU TRIED aOMER'S BALM? It te a Salve for ever wound, with mu-vellon properties in curing and healing all kinds of Sores, Skin Rash, Eczema, Burns, Scalds, Sourvy, Gal: lings in Children and Women, Piles, Soabbj Heads, Chaps, Ringworm, Stiff Joints, InltatioDsl and Inflammations of all kinds. Noted or er BAD LBGS. .rRY IT. Sold by all Chemists and Stores B. ld. or send valne in stamps or P.O make. JACOB HUGHES, M.P.S., L.D.S., PfiNAfiTH Cardiff. Ask for GomimBla PALK," and see that the nama, Jacob Hughes" is on each box, without whiah none is genuine. THIS SPACE IS RESERVED FOR MESSRS THOMAS & Co., TEMPERANCE HOTEL, C3- 7 DFJ.CoUts Browne s The ORIGINAL and d ONLY GENUINE, m KfThe Best Remedy Known for Admitted by tho Profession to M T" Best Re be thg COUGHS, COLDS, iS^^I MOST VALUABLE REMEDY m ever discotered. t) ASTHMA, and Effectually cuts short all LIIT"I O MMOM A^^AC^S SPA8MS. DRONvni I IO- The only Palliative in B ACTS ttko m NEURALGIA, TOOTHACHE, m DIARRHCEA, GOUT, RHEUMATISM. M CHOLERA, and mi' -fMl ConvincingMeaic«JTestimony DYSENTERY. accom ics eibeh bottle- SOLD IN BOTTLES BY ALL CHEMISTS. at 1/1fc 219. and 4/6 each.

Ym mhen tua dwy flynedd wedi'r breuddwyd hyn, gwireddwyd ef mewn modd hynod iawn (fel y gall rhai o'm perthynasau dystiolaethu, i ba rai yr adroddais fy mreuddwyd foreu tran- oeth), Un noson dywyll ar ei ffordd adref syrth- iodd un o'r genethodd hyn (drwy ddaniwain, yn o debyg), dros geulan i'r afon ac ni welwyd mwy mohoni am wythnosau nes y cawd ei chorph marw yn yr afon dair neu bed air milldir o'r fan lie y tybir iddi syrthio i mewn. Yr oedd yr afon yn llawn Hit pan y caed yr eneth druan, ac yn llawn llif pan y syrthiodd iddi yn yr ty- wyllweh. Caed hi dan yr un amgylchiadau yn union ag y canfyddais yn fy rnreuddwyd, gyda'r gwahaniaeth hyn: mai'r chwaer ieuengaf wel- swn i yn fy mreuddwyd. ond mai'r Hall ddarfu foddi. Dyna'r unig gwahaniaeth. -viv- Yr wyf wedi ymholi filwaith beth oedd diben y breuddwyd hwn i mi, neu i neb arall? Rhaid mai nid damwain oedd y breuddwyd-nid "co- incidence" mohono. Ond beth, gofynaf, oedd pwrpas y weledigaeth hon, ddwy flynedd cyn y digwyddiad galarus? Pwy fedr ateb, ond Rhagluniaeth ddoeth Ei Hun? Tybed, a achubasid yr eneth onffodus, rhag ei diwodd disyfyd, pe mynegaswn fy mreuddwyd i'w theulu ? Gwr parod iawn ei ateb ydocdd yr Esgob Samuel Wilberforee o Rhydychain, neu "Soapy Sam" fel y gelwid ef gan rai, o herwydd ei led- neisrwydd mewn cymdeithas, a'i ddylanwad yng nghylchoedd uchaf y deyrnas. Un. tro gofyn. wyd iddo gan dieithr-ddyn awyddus i gael y goreu arno: "Begiaf eieh pardwn, a fyddwch chwi gystal a dangos y ffordd imYr Nefoedd?" "Gyda phleser," ebe'r Esgob tn ebrwydd, "Trowch i'r dde a chedwch ym mlaen yn syth" —"Turn to the right and keep straight on."