Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
14 erthygl ar y dudalen hon
GOHEBIAETH 0 L'ERPWL.
GOHEBIAETH 0 L'ERPWL. CYN H YKFI AD A I* Y DYDD. Twrw a dwndwr digyffelyb yn cael ei wneyd gyda phwnc diddarfod y Dadgysylltiad, a gellicl barnu oddiwrth natur y cynhyrfiadau nad llawer o les sydd yn deilliaw i'r cyhoedd o'r miri mawr. Eithaf peth i'r Eglwys Wladol ifywar ei chorn ei hun; ond pan ddadgy- sylltir hi oddiwrth y Llywodraeth, credwyf mai dyna yr amser y derfydd Prydain a bod yn llywodraeth unbenol. Ceir miloedd o fyw- ioliaethan yn pertliyn i'r eghvys a bery cyhyd ag y pery y byd, am fod y cyfryw gynysgaeth ,,y wedi ei rhoddi gan gyfoethogion ar wahanol amserau, mewn amryfal ddulliau, ac, o dan mae amrywiol amgylchiadau. With reswm, mae gan bawb ryddid i weitliredu fel. ymynont, ond credwyf nad rhinweddol iawn y cyfarfod- ydd a gynelir i wban a gwaeddi., tebyg i un o'r cyfarfodydd diweddaraf a gynaliwyd yn XTerpwl, ar bwnc y Dadgysylltiad. Gan nad yw yr Eglwys yn sefydliad ag sydd yn arwain y bobl at bethau anmhur a phechadurus, paham y ceisir ei diddymu o fodolaeth. Mae yr Eglwyswr fel yr Ymneillduwr yn hwylio ei gwch am borthladd gogoneddus y ddinas aur- aidd; ac os yn rhyfela ar y ffordd, sut y bydd hi wedi cyrhaedd glanau y Ganaan nefol. Nid yw y croes ddadleuon a'r cynhwrf i gyd yn ddim amgen na chais personau neillduol am enwogrwydd, a cheir un neillduol yn L'erpwl wedi methu ohono fyned i'r Senedd. Nid oes ganddo, weithian, ddim i'w wneyd ond bod ar y stump, fyth a hefyd, i gynhyrfu yr anwybodus a'r diddeall; oblegid mae yn sicr nad oes un dyn a fyddo yn ei iawn bwyll a wnai aros yn y fath le am fynud awr—yn nghanol swn oernadau annaearol. Gallaf fod yn cyfeiliorni, ond, yn fy myw, nis gallaf weled y priodoldeb o gynal i fyny ymladd- feydd diddarfod, yn neillduol felly ar bynciau crefyddol. Mae rhyfel, o ba natur bynag y bvddo. vn deilliaw oddiwrth dad pob drygioni —allan o hen ffynon cenfigen a malais. Fel dinaayddion o'r byd, ein prif bwnc ddylai fod i wella y byd, gan ei adael yn well nag y cawsom ef. Clywais un g'Vr cyfrifol yn siarad yn erbyn arferion a defodau, tra, yr un pryd, ya ddefodwr selog o argraffiad lied ddiweddar. Cawn lawer yn siarad am wladgarwch mewn cyfarjodydd cyhoeddus, ond pan ddygir y cyfryw i roddi prawf o'u gwladgarwch, bydd yn lied fain, ac ambell dro mor fain nas gellir ei weled. Mwyaf y swn lleiaf y sylwedd, o'r hyn lleiaf dyna fel y gwelaf fi bethau yn ughwrs bywyd, fel nas gallaf ond edrych ar y cyfryw bethau ond gyda gradd helaeth o an- mheuaeth. Gall fod yn ddigon rhesymol i rywun arall feddwl a barnu yn wahanol; ond, os cymer y darllenydd olwg rydd a chyffred- inol ar y byd, ni fydd yn mhell o ddyfod i'r un penderfyniad a minau, os bydd wedi cael •ei hunan yn rhydd oddiwrth y dylanwadau gwibiol sydd yn dilyn y stump orators a gyfar- fyddir mor ami ar esgynloriau ein cyfarfodydd cyhoeddus. Edrychwyf ar y pleidiau gwleidyddol fel yr edrychai y dyn hwnw gynt ar Pat, pan oedd yn cneino'r mochyn,—" Great cry and no wool." Addewidion fyrdd a mwy gan Oeid- wadwyr a Rhyddfrydwyr, ond unwaith yr elont i Sant Stephan, bydd y werin yn cael ei chwbl annghofio, a'r addewidion wedi myned i'r gwellt. Gellid yn hawdd brofi y gosodiadau hyn, gyda ffeithiau didroi yn ol, mewn cysylltiad ar aelodau dros Gymru a Lloegr; ond, oyhyd ag y byddo'r werin yn llwfr a diymdrech, tebyg mai felly y bydd pethau yn ein gwlad, am yr unig reswm mai cyfoeth bydol sydd y cael syhv yn He synwyr a thalent, yn mhob rhanbarth, cwmwd, a chongl. Gwn fy mod yn sangu tir hynod o beryglus, ond ni waeth genyf am ddyfnder y corsydd lleidiog tra bydd y gwmonedd genyf i'm cynorthwyo. Fe ymddengys llawer o bethau yn chwithig i'r darllenydd, ond nid wyf yn meddwl fod dim yn fwy chwithig na chlywed dyn yn gwaeddu am ddadgysylltiad, a'r fynud nesaf yn myned fraich- yn mraich gydag offeiriad Pabaidd. Gall y bydd rhywun yn dweyd fy mod yn cyfeiliorni; ond dealled y darllenydd na waeth genyf am. hyny, oblegyd yr hyn a welais a'm ljygaid a dystiolaethaf o flaen y byd, a beiddaf ddweyd fod annghyson- deb o'r fath a nodir uchod genyf yn frenin ar toll annghysonderau y byd cymdeithasol, moesol, a chrefyddol. MASNACH Y MOR. Marwaidd y deil pethau hyd yma, yn neill-, duol felly yn y cysylltiad agerddlongawl. Myn rhai sibrwd fod seren fechan i'w gweled -yn y pellder, a bod hono yn arwyddocau ad- fywiad, pryd y disgwylir cyfFroad cyffreftinol. J)aeth yr agerlong fyd enwog. y Great Britain, i mewn i'r afon ddoe (dydd Sul), ac yn ei mynwes oddeutu cant a haner o deithwyr, gyda llwyth amrywiol. Nid yw y manylion am y daith wedi dyfod allan hyd yma, felly Thaid aros hyd yr wythnos nesaf cyn y gellir .cael ymanylion cysylltiedig a gwahanol bethau a berthyn i'r Great Britain. Tybiwyd unwaith ei bod wedi ein gadael, i redeg ar orsaf Lhin- dain a Melbourne; ond nid felly y parhaodd, oblegyd y mae wedi dyfod yn ol i'w hen gar. tref, yr hyn fydd yn llonder ilM byclian i lawer o deuluoedd yn y porthladd, am fod dwylaw y llong gan mwyaf yn L'erpwliaid; carirefol. Teimlid y golled mewn cylchoedd masnachol, ond bellach wele y golled wedi ei [ hadfer yn ol, a sicr ydyw fod calonau miloedd yn dymuno llwyddiant y Britain i wneyd tei^hiau llwyddianus fel yn y dyddiau a'r blynyddoedd sydd wedi myned heibio. Dyma yr unig agerlong ag sydd wedi llwyddo i gadw cymundeb rheolaidd rhwng Prydan ac Awstralia am yn agos i chwarter canrif, heb golli ond ychydig iawn o fywydau. TREULIAU YMWELWYXL. Byddwn yn ami yn cael ein bendithio ag ymweliadau Tywysogion ac. Ymerawdwyr daearol. Cafodd y trethdalwyr y pleser o dalu 1523p. am weled y Due o Edinburgh a'r Sultan o Zanzibar. Ymwelwyr lied gostus onite ? ac nid yw yn debyg fod y naill na'r llall o honynt wedi gwneyd ond y peth nesaf i ddim o les i drigolion y dref, er y gall ym- weliad yr olaf fod yn achos i agor masnach rhwng Prydain a'r wlad lie y preswylia ei fawredd lliwiedig. Mae ymweliadau tramor- iaid yn lies a llwyddiant i fasnach y wlad mewn amrywiol ffyrdd, ond am yr ymweliadau ereill, nid ydynt yn ddim amgen na gwastraff y 11 ag y gellfr ei hebgar yn eithaf, heb daflu ditn allan o'r ftordd. Rhag myned a gormod o Ie, ac i fod yn brydlon er dal yllythyrgod, rhaid diweddu yn y fan yma.—Yr eiddoch, Nos Lun, Ion. 31. "CnrEo GWYLLT. OLYSGRIF.—Pau y mae dymaint o son am ddynion yn gwneyd daioni, nid anmhriodol cofi nodi y rlioddion enfawr a adawodd Roger Lyon Jones, Ysw., yn ei,ewyllusr wahanol syfydliadau cyhoeddus y dref. ISfttl oes cofnod o gymaint o roddion mewn un eWjrllus at sefydliadau ag Sydd yn gwir deilynjpi nawdd a chefnogaeth ar gyfrif y swyddogaeth a' gyflawnant mewn gwahanol ffyrdd; ac yn liytrach na cheisio cyfieithu y rliestr, gadawaf iddi ymddangos yn hollol fel y daeth allan o flaen y byd. Gwna darllen rhestr o fath a ganlyn les rhyfeddol i lygaid ambell i hen gybydd cyfoethog yn Nghymru, ac ereill sydd yn proffesu bod yn wladgarol, pan nad ydynt ond yn ffugio i'r cyhoedd :— Royal Infirmary, £ 25,000. £20,000, yr un i'r Royal Southern Hospital a'r Northern Hospital. B10,000 yr un i'r sefydliadau, canlynolBluecoat Hospital, Seamen's Orphanage Endowment Fund, Female Orphan's Asylum, Boys" Orphan Asylum, Infants' Orphan Asylum. j65,000 yr un i'r rhai canlynol: — Dispensaries, Children's Infirmary, Stanley Hospital, Nurses' Convalescent Hospital, Woolton, The Indefatigable," Liverpool Scrip- ture Readetrs Society,'Church of England School Society. £ 3,300 yr un i'r rhai canlynol Eye and Ear Infirmary, Wright's Institution, Govern- esses' |Benevolent Institution (A.F.). £ 2,500 yr' un i'r rhai canlyuolConsumption and Chest Diseases Hospital, Cancer Hospital, Infectious Diseases Hospital, Homoeopathic Dispensaries, Church Aid Society, Home for Ineuritbles. 92,000 yr un i'r rhai canlynolSkin Diseases Dispensary. Lymg-m-Hospital, Workshops for the Blind, Blind Annuity Fund, Deaf and Dumb Annuity Fund, Aged Seamens' Widows Fund (M.M. A), Liverpool Shipwreck and Humane Society (A.F.), Ladies Parochial Bible and Domestic Mission, Curates' Aid Society, Pastoral Aid Society, Clergy Orphan School (Warrington), Juvenile Reforma- tory. £ 1,500 yr un at y rhai canlynol:—Industrial Schools (Everton-terrace), Kirkdale Industrial Schools. Holy Trinity Industrial Schools. £ 1,000 yr un i'r rhai canlynol :—The Indigent Blind Asylum, Medical Mission, The Girl's Industrial School (Toxteth-park), The Female Penitentiary, The Benevolent Penitentiary, The Home, The Magdalen, The Ragged School Union, Traihing School for Domestics (Everton)..6500 yr un i'r rhai canlynol:—St. Paul's Eye and Ear Infirmary, Ladies' Work Society, Needlewomen's Relief Society, Needlewomen's Establishment (Great Oxford-street). Cyfanswm, £220,000. Nid oes yn yr uchod un math o grybwylliäd am y rhoddion cyfrinachol i'w weision a'i law- forwynion, a chyfeillioh ereill o fewn cylch ei ei adnabyddiaeth. Er iddo farw, ei weithred- oedd dyngarol eto a lefarant, am hyny bydded heddwch i'w lwch hyd ganiad y "Corn mingorn mawr."—C. G.
Damweiniau ychwanegol ar y…
Damweiniau ychwanegol ar y Rheil- ffyrdd. Cymerodd damwain annghyffredin a dinystriol le rhwng 5 a 6 o'r gloch nos Wener, ger gorsaf Tinsley, ar adran y Souths Yorkshire o gledrffordd y Manchester, Shef- field, a'r Lincolnshire Railway Company, ger Sheffield. Yr oedd tren mwn a nwyddan yn rhedeg o Sheffield i Doncaster yn gynwysedig .Y o wageni wedi eu llwytho gan gledrau a phethau trymion ereill; ac wedi cyrhaedd y fan a nodwyd, aethy peiriant a'r rhan fwyaf o'r tren dros y cledrau, a dymchwelodd yr agerbeiriant, a drylliwyd y tren mewn modd anarferol. Nos Wener, cymerodd damwain frawychus le ar gangen linell o'r Midland Railway, ger Sheffield. Fel yr oedd tren o lowyr (y rhai a weithient yn nglofeydd Sheep Bridge), yn pasio y junction o ba le y cyfeiria llinell arall i lofa Nesfield, tarawodd yn erbyn nifer o wageni gweigion a, adawsid ar y llinell. Yr oedd yn dywyll ar y pryd. Taflwyd yr ager- beiriant oddiar y llinell, a maluriwyd ef yn nghyd ag un o'r wageni. Yn anffodus, tor- wyd braich y gyrwr, sef Charles Birbeck, ac anafwyd ugain o weithwyryn drwm iawn.
Dr. Kenealy yn ei Gymeriad…
Dr. Kenealy yn ei Gymeriad Newydd. Ymddengys fod y Dr. enwog, yn awr, yn troi yn ddiwygiwr crefyddol, canys sicrha fod "ein holl gyfundrefn grefyddol allan o gymal, fel y pi-ofir gan ymddygiad bydol yr offeir- iaid yn gyffredinol, mewn cysylltiad a/r tros- eddau mawrion cyhoeddus ydynt yn cymeryd, lie o'n cwmpas." Ac y. Wae y Dr. wedi ei eni i osod pethau yn eu lie. I'r perwyl hwn bwriada gynal gwasanaeth crefyddol pry dr. nawn Sul y Pasg nesaf. Yr anhawsder fydd iddo gael capel, yn mha un y gall uno cyfar- fodydd y Magna Charta a'r gwasanapth ^abothol. r ..j
[No title]
Deallwn fod Arglwydd Lytton newydd gael ei apwyntio yn Iiywodraethwr yr India DdwyreinioL j
Unde Ib CySredinol y;: fJQfiaid…
Unde Ib CySredinol y;: fJQfiaid i a'r Tarawyr. Cynaliwyd y cyfarfod lianer -blynyddol eleni yn yr Eagle Bush,, Melincrythan, Castellnedd. Daeth yno luaws mawr o gyn- rychiolwyr yn ,nghyd. Wedi caely cyfrifon a'u harchwilio, a chael y cwbl yn gywir, aethpwyd yn mlaen a gwaith y cyfarfod ac y mae'n dda genyf liysbysu fod dyfodol gobeithiol i'w ddysgwyl i'r Undeb hwn. Yr oedd y siarad i'r pwrpas, ac arddangoswyd yno deimlad dros y gof. Mae llawer yn edrych i lawr ar y gof; ond daw amser gwell arnom ond i ni gael pawb i ymuno a'r Undeb. G6beithio y bydd i lawer yn ystod y chwe' mis dyfodol idcleffro o'u cysgadrwydd.— Ysgrifenydd' Gyffredinol.,
ST. NICHOLAS, BRO MORGANWG.
ST. NICHOLAS, BRO MORGANWG. Nos Fercher, Iohawr y 2Gain. cynaliwyd cyngherdd yn y lie uchod, yn nghapel Trehill, gan Gor Pen,doylan, dan arweiniad Mr. Jacob Davies, Canton. Cadeirydd, Mr. D. Evans, Docks, Caerdydd. Dyma gor mawr enwog Bro Morganwg, ac felly tyn y cyfarfodydd a gynelir ganddo sylw mawr. Yr oedd y capel yn orlawn, a llawer iawn yn methu cael myned i mewn. Gwneyd y gynulleidfa i fyny o ienenctyd y gymydogaeth ofewn cylch o buni milldir, a chan fod y cor a'r cyfarfod yn tynu cymaint o sylw, teg ydyw i wrandawr driticiso yjhydig ar y dadganiad, a cheisiaf wneyd hyny mor dcliduedd ag y medr 1,lp. sydd erbyn hyn yn weddol gyfarwydd a beirn- iadu canu wneyd. Dechreuwyd y cyfarfod drwy ganu yr "Hen Ganfed," yna cafwyd ychydig gyfarwyddiadad gan y cadeirydd pa foddi hvynhaucyfarfodydd cerddorol :-(1,) Ymdreqhu cael allan brif ddrychfeddwl y dam; (2.) Yjriidrechu i ddilyn y cantorion yn ngweithiad allan y dfychfeddwl—mynu gafael 9w y .9 ar y points i gyd (3.) Ymdrechu cyfranogi o bob passion o eiddo y cantorion.' Ffrwyth yr ymdrecliu yna fyddai cael cyfarfod heb ddim curo traed, ac ond ychydig o guro dwy- law. Yna galwodd ar y cor at ei waith, ac aed yn mlaen fel y canlyn Y meddwyn i, a'r dirwestwr," gan y cor; campus, dyna ddfechreu da beth bynag. "Hark these strains," ipmrtett it chorus, y pedwar yn canu aniryw fath o orymdaith yn y Cwm draw, a'r cor ar,eti heisteddyn mwmial fel pe byddent yn y pellder; da iawn. a Bedd Llywelyn," gan Mr. John Davies, -well done, daw'r brawd hWil os myn yn un o brif tenors Cymru, medr wneyd A a B i'r lan, chest voice, ac yn canu yn ofnadwy o gynhyrfus. Cawsom solo ar y piano, "Maesgarmon," gan Miss Davies; medr wneyd i'r piano ddweyd meddyliau, beth bynag am ychwaneg. Deuawd Seisnig gaii Miss Edwards a Mr. Hall yn swynol. "Sailor's Chorus," gan wyrvwod y cor, yn bur gynhyrfus. Y Gwcw, gan Miss Ed- Wards, yn. naturiol. "Y Fam a'i Baban," Mr. D. Davies teimlad, geirio, a thonydd- iaeth dda. Fores,t Echoes," gan y cor echo tlawd, rhy fach o natur. Wyres fach Ned Puw„" yn wir deimladwy, un o gems y cyfarfod. Anthem Seisnig, yn chwaethus a galluog, ni chlywais y chwyddnodau yn cael y eu gwneyd yngywirach erioed. "Gogerddan," INiJr. G. Spencer, y donyddiaeth j[n d}awd, ond yn cynyg yn lew ambell bryd i egluro y meddyliau. Two Sailors," gan yr arwein- ydd a'i frawd, mi debygwn campus, lleisiau da a chanu gyda bywyd ac yni. "Cynghercld ygoedwig" gan y cor, gweddol. Ar wely gwellt," Miss L. Edwards a'r cor; gwnaeth i ni wylo er ein gwaethaf. "Y Dryw," Mrs. Hall; rhy nervoits i ganu yn dda. "Yr Arglwydd yw fy mugail gan y cor gogon- eddus—y chorus cyntaf a'r deuawd, "Iraist fy mhen," yn feistrolaidd ryfeddol. "The White Squall," Mr. J. Davies, fel y tan. Yr Haf," gan y cor clywais hon yn cydio mwy, a chododd don gyfan. "Moriah," gan y gynulleidfa, fel taranau. Wedi talu diolch- garwch i'r cadeirydd, yr arweinydd, a'r cor, terfynodd y cyfarfod drwy i'r cor ganu "Nos Dawch,"—Un o'r Bont.
Family Notices
PRIODASA U. Dydd Llun, Ionawr 24ain, yn Llanfabon, un- wyd Mr.; T. Evans, Allen's Arms, Mountain Ash, mewn priodaa a Miss R. Evans, Grey- hound Inn, Llanfabon. Y mae Miss Evans, yn drydedd ferch i Mr. W. Evans, Beyistrar. Gweinyddwyd gan y Parch. D. Leigh, ficer, a Mr. Williams, curad. Yr oedd yno amryw yn y briodas, a bu y parti priodasol yn cyfranogi o foreufwyd yn nhy Mr. Evans. Yna aeth y par ieuauc mewn close carriar/e i gyfarfod y tren er myned i'r brif ddinas i dreulio eu honey- moon.—Mabomci/sooi. Yn Nghapel Als, Llanelli, dydd Sadwrn, Ion. 29ain, Mr. William Williams, & Gaerfyrddin, a Miss Sarah Anne Rees, Saint Paul Terrace, Llanelli, gan y Parch. T. Johns, ac yn cael ei gynorthwyo gan Mr. Davies, cofrestrydd.. MARWOLAETIIA U. Ionawr 17eg, Mr. Edward Williams, Panty- celyn, Mynyddygareg, yn 77 mlwydd oed. Yr oedd yn un a gerid yn fawr gan bawb. Bu yn aelod selog gyda'r Methodistiaid am lawer o flynyddoedd. Claddwyd ef y dydd Iau canlyn- ol yn mynwent Horeb, pryd y gweinyddwyd yn hynod o bwrpasol i'r amgylchiad yn yr addoldy gan y Parch. D. Owens, Cydweli.—loan Gloff. Ionawr 20fed, Mrs. Jane James, anwyl briod Mr. John James, Blaenycwm, Llanarthney, swydd Gaerfyrddin, ar ol byr gystudd trwm. Claddwyd hi y Llun canlynol yn Bethania, Llanon.—Holfeniad. • Ionawr 35ain, Mr. E. Edmunds, Brynyfforest, ger Pontyeats, yn 70 mlwydd oed, ar ol dyoddef hir gystudd. Bu am flynyddau lawer yn dos- barthu'r GWLAKGARWR. Y dydd Gwener can- lynol ymgasglodd ei frodyr Odyddawl o Gyfrinfa Brigstock, ynghyd a thyrfa luosog a pharchus o'r gymydogaeth, i dalu y gymwynas olaf, sef, ei gludo i dy ei hir gartref yn ymyl Eglwys Pontyeats.—Dnui ap loan. Ionawr 30ain, yn 24 oed, ar ol cystudd maith, Mrs. Rachel Thomas, Britpn Ferry, Claddwyd hi dydd Mawrth canlynol yn Mynwent Llan- illtyd.
Gwyl GprddMroI ])y&yn feliondda.
Gwyl GprddMroI ])y&yn feliondda. /GYNELIR yr Wyl uchod yn PENTRE YSTRAD, DYDD LLUK PASG, 1876, pryd y gvvobrwyir y Covau butldugol ar y darnau canlynol :— 1. I'r COr, heb fed dan 80 mewn rhif, a gano yn oreu Why, my soul, art thou so vexed?" y chorus diweddaf allan o AS'the hart pants, gan Mendelssohn. Gwobr, 20p., a 5p. i'r Arweinydd. 2. I'r COr o'r un gynulleidfa, heb fod dan 40 mewn rhif, na. enillodd droa lOp. o'r blaen, a gano yn oreu Y Blodeuyn Olaf" (J. A. Lloyd) Gwobr, lOp. 3.' I'r Parti o Wrywod, heb, fod dan 20 mewn rhif na thros 25, a gano yn oreu "Rhyfelgan y Myncod," gan Joseph Parry (Pencerdd America). I'w gael gan yr Awdwr. Gwobr, 3p. 3,s. Ben-mad—'Mr. T. DAVIES (Eos Rhondda). Pianist—Mr. D. BOWEN, Dowlais. Y mae y proyramnie yn awr yn barod, ac i'w r y gael gan yr Ysgrifenydd am geiniog, trwy y llythyrdy, ceiniog a dimai. —Dros y pwyllgor, E. H. DAVIES, Baglan House, Llywydd. D. WILLIAMS, Timber Merchant, Trysorydd. D. THOMAS, Grocev, Pentre, Ysgrifenydd. 1168
Brynfierws, Llanedi.
Brynfierws, Llanedi. pYNELIR EISTEDDFOD yn yll? uchod vJ Dydd Sadwrn, yr lleg o Fawrfli, 1876, prjal y gwobrwyir yr ymgeiswyr llwyddianus inewn Cerddoriaeth ac Adroddiadau. Prif Ddarnau Cerddorol. I'r Cor, heb fod dan 60 mewn rhif, a gano oreu "Mor hawddgar yw dy bebyll," (J. Parry.) Gwobr, £10. I'r Cor, heb fod dan 30 mswn rhif, a gano oreu, "Y Blodeuyn olaf," (J. A. Lloyd). Cwobr, £ 5. Bydd enwau y Beimiaid, a'r gweddill o'r tes- tynaAi, i\v cael yn y programme, ac i'w cael am ae ddwy tstamp gan AT Ysgrifenydd. DAVID DAVIES, 1223 Park, Cross, Inn, R.S.O. nn
EISTEDDFOD IFORAIDD ABERDAR.
"Oes y Byd i'r Iaith Gymraeg." TraMOr, tra Brytlion." EISTEDDFOD IFORAIDD ABERDAR. pYNELIR yr EISTEDDFOD uchod DYDD VJ LLUN SULGWYN, 1876, dan nawdd Adran Iforaidd Aberdar. BEIRNIAID., Y Cr'nu—J. Parry, Ysw., M.B., Aberystwith, a John Thomas, Blaenanerch. Y Farddordaeth—Parch. W. Thomas (Islwyn). Traethodau—Parch. J. Jones (Mathetes). TESTYNAU A GWOBRWYON. TRAETHODAU. 1. Am y Traethawd goreu ar Safle y Gweith- iwr yn y Cyfansoddiad Prydeinig." Gwobr, 10p. 10s. 2. Am y Traetliawd goreu ar "Dclyleclswydd pawb i ymuno r a'r Cymdeithasau Cyfeillgar {Friendly Societies), yn nghyd a'r lies deilliedig pddiwrthynt. Gwobr, 5p. BARDDONIAETH. 3. Am y Chwareugerdd oreu ar "Amgylchiadau ymweliad Owen Glyodwr a Syr Lawrence Berk- rolles." Gwel y Gwijddoniadur Cymreig. Gwobr, 10D. 10s. 4. Am y 12eg Englyn Unodl Union goreu i'r di- weddar Cynddelw," gwobr 3p. 3s. 5. Am y Duchangerdd oreu "I'r Siaradwyr a'r Ysgrifenwyr hyny sydd mor hoff o m-feichio y Grymraepf ft geirfau Saesonaeg." Dim dros -wyth jtenill. GAVobr, 2p. 6. Am yr Englyn Unodl Union (Beddargraff) goreu i'r diweddar Griffith Williams, o'r Bell Inn, Trecynon, am ei weithgarweh a'i gywirdeb fel aelod a Thrysorydd Cyfrinfa If or, Aberdar, am uwchlaw ugain mlyriedd. Gwobr, lp. CERDDORIAETH. 7. I'r C6r, heb fod dan 150 o rif, a gano yn oreu, Bendigedig fyddo Arglwydd Ddhw Israel," gan John Thomas, Blaenanerch. Gwobr; 70p., yn nghyd a baton ardderchog i'r Arweinydd. 8. I'r Cor o'r un Gynulleidfa, na enillodd dros 20p., a gano yn oreu "Y Gwlithyn," gan Alaw Ddu. Gwobr, 20p. 9. I Gôr o Blant, heb fod dan 40 mewn rhif, na thros 15 oed, a gano ynoreu, Nis rhoddwn fyny'r Beibl," gan Gwilym Gwent, o Gor y Plant. Gwobr, 6p. Ail oreu, 3p. Caniateir i wyth mewn oed i gynorthwyo. 10. I'r Parti, heb fod dan 20 na thros 30, a gano yn oreu Y Gwanwyn," gan G-wilym Gwent. Gwobr, 5p. 11. I'r Gwryw a gano yn oreu Gogoniant i Gymru," gan J. Parry, B.M., Gwobr, 10s. 12. I'r Ferch a gano yn oreu 'L'ros y Gareg," o'r Srngs of Wales, gan Brinley Richards. Gwobr, 10s. t 13. Tu the Brass Band who will best render a Selection of Welsh Airs, to be had from R. De Lacey, 10, Millbrook Road, Brixton, London. (No Reeds allowed). Prize, 7p, 7s. I- CELFYDD YDWAITH. 14. Am y Crys lliain Gwyn goreu" (gwaith nodwydd), lp. lft*- 15. Am Enghraifft o'r "Gwelliant goreu o Lusern Ddyogel" (Safety Lamp). Gwobr, 2p. AMODAU. Y Cyfansoddiadau, yn nghyd a'r Lamp a'r Crys, i'w hanfon i'r Ysgrifenydd erbyn yr 31ain o Ebrill, 1876. Enwau pawb a fydd yn cystadlu ar y testynau ereill i fod yn llaw yr Ysgrifenydd erbyn yr 21ain o Mai, 1876. Ni wobrwyir oni fydd teilyngdod. Y Cyfansoddiadau Buddugol i fod yn eiddo y Pwyllgor. Rhaid i bob Ymgeisydd na alio fod yn bresenol anfon ei enw dan sM i'r Ysgrifenydd erbyn dydd yr Eisteddfod. Gofelir am bersonau cymhwys i feirmadu y Lamp a'r Crys. CYNELIR CYNGHERDD F AW REDDOG Yn yr hwyr, pryd y gofelir am enwogion o fri i wasanaethu. CyhoeddireuhenwauynyNewyddiaduron fis, o leiaf, cyn dydd yr Eisteddfod, yn nghyd ag enwau Llywydd ac Arweinydd y dydd y lie, yn nghyd a'r pris i'r Eisteddfod a'r. Gyngherdd, &c. Ar ran y Pwyllgor, D. R. LEWIS, Ysg., 1241 33, Wind Street, Aberdar.
Advertising
Drill Hall, Newbridge, Mynwy. CYNELIR EISTEDDFOD yn y lie uchod, DYDD LLUN, CHWEFEOR 21ain, 1876. Y Ddarnau Cerddorol. 1. I'r C6r, heb fod dan 40 mewn rhif, a gano oreu "Hallelujah Chorus," Handel's Messiah. Gwobr, 10p., a Metronome gwerth 2p. i'r arweinydd. 2. I'r Cor,heb fod dan 30 mewn rhif, a gano oreu "Let the Hills Resound," ganN Brinley Richards. Gwobr, 4p., a bdton gwerth lp. i'r arweinydd. Mae y programme, yn cynwys pob manylion pellach, yn awr yn barod, ac i w gael am ddwy stamp gan yr Ysgrefenydd, MOSES HARRIS, Newbridge, 1219 Near Newport, Mon. DABGANFYDDIAD RHYFEDD. A Gwellhad rhag y Dropsy, 1 .9 Mawr yw. y dyoddef oddiwrth y Clefyd peryglu9 3 hwn, a mawr yw y siomiant sydd yn feunyddiol oddiwrth gyffyriau meddygol; ond yn awr, trwy y darganfyddiad hynod hwn, fe ellir cael gwellhad uniongyxchol oddiwrth Bom yn y Cefn, Diffyy Dwfr, iw Chivydd yn y Gluniau, Chwydd yn yr Ymysgaroedd a'r Traed, Diffyg Anadl, Givynt yn y Cylla a'r Perfedd, Guriad y Galon, Gwendid, Gravel, d-c., (yr hyn sydd arwyddion o'r Dropsy,) trwy gymeryilS HUGHES'S PATENT DROPSY PILLS. Un blwch a brawf eu rhyfedd effeithioldeb. Gellir eu cael trwy unrhyw Fferyllydd yn y Deyrnas am Is 1ic., 2s. 9c., a 4s. 6c. WHOLESALE—Llanelly: JACOB HUGHES, Chemist y and Dentist, Apothecaries' Hall. London: Messrs, Herron, Squire, and Francis; Barclay and Sons* Sutton. Bristol: Pearce and Co. These valuable Pills are Registered at Stationers* Hall, London. Anti infringemenl will be prosecuted- Unneu ddau, allan o lawer, 0 Dystiolaethau yw, fy meddiant sydd fel y canlyn [A COPY] Yr wyf yn dra diolchgar i chwi am eich meddyg- iniaeth effeithiol, o'r enw PATENT ÐHOPSt PILLS R v maent wedi fy llwyr iachau o'r Diffyg Anadlr Poen yn y Cefn, Diffyg Dwfr, Chwydd yn Y Cluniau a'r Traed, ac yr wyf yn gobeithio y caiff pawb wybod am danynt, fel y gallont gael iach&d. Llanelli, Tach. 10, 1875. D. DAVIES. j [A COPY] Trwy gymeryd eich moddion effeithiol chwi., cefais fy iachau o'r Dropsy, Chwydd mawr dro&- yr holl gorff, Diffyg Dwfr, Peswch a Diffyg mawr ar yr Anadl, a Churiad y Galon. Yr oeddwn y» bur annhebygol o wella; er cymeryd llkwer &' foddion, eto dim daioni. Yn fuan wedi cymeryd eich moddion rhagorol chwi at y "Dropsy, y Gwynfcr a'r Grafel," cefais ryddhad. Gwnewch y defnydd a fynoch o hwn.—Yr eiddoch, Llandybie. R, THOMAS. 1212
Eisteddfod Gadeiriol Treherbert.I
Eisteddfod Gadeiriol Treherbert. CYNELIR yr Wyl Flynyddol uchod yn y C PUBLIC HALL. DYDD GWENER Y GROGLITB*- 1876. PRIF DDARNAU. Cerddoriaeth—I'r cos, Jket £ od dan 60 -o rif,. agauoyn oreu "Y Glowr" (Gwilym Gwent), buddugol yn Eisteddfod Tonypandy, 1874. fvr chael gan y cyhoeddwr, I. Jones, Treherbert. Gwobr, 20p, a medal aur i'r arweinydd. I'r COr o'r un gynulleidfa, heb fod dan 51)' mewn rhif, a gano'n oreu "Fy Ngwlad" (J- Thomas, Llanwrtyd): Gwobr, lOp. I'r Parti a gano'n oreu "Dewch i'r Gàd." (Gwilym Gwent). Y gerddoriaeth i'w gael ga» I. Jones, Treherbert. Gwobr, 2p. I'r hon a gano'n oreu Gyda'r Wawr" (J.' Thomas). Gwobr, 10s. 6c. I'r hwn a gano'n oreu Y Bachgen Dewr1* (J. Parry). Gwobr, 10s. 6c. Barckloniaeth—Am y Bryddest oreu ar "Gof esgyniad Palestina o dan J oahua." Gwobr, 5pr a chadair hardd, Ehijddiaeth — Am y Traetliawd goreu af "Glanweithdra personol a theuluaidd. Gwobr* 2p. 2s., rhoddedig gan Dr. Rhys. Am y Traethawd goreu ar Gynydd Masnad* CwmRhondda." Gwobr, lp., rhoddedig jpP Mr. W. Evans, Dunraven Arms. Am y Casgliad goreu o Ffraethebau.Cymreig, Gwobr, 3p. Bydd y programme yn barod ar y laf ° Ionawr, ac i'w gael am y pris arferol gan y Ysgrifenyddion. Am y Ddau Englyn Unodl-union i'r "Gath." Gwobr, 5a. BEIRNIAID. Y Gerddoriaeth—PENOERDD AMERICA ac BoS RHONDDA. Y Farddoniaeth, d-c.— MTNYDDOG. Cynelir CYNGHERDD mawreddog yn S* hwyr. Yr elw i fyned at Brifysyol Cymru. D. P. LEWIS, Dumfries-street, ) v G. M. REES, Station-street, J 1169
CASTELLNEDD.
CASTELLNEDD. CYNELIR EISTEDDFOD FA WREDDoG \J yn y lie uchod, DYDD LLUN PASG, Ebrill IF 17eg, 1876. Caniadaeth. "1. I'r côr, heb fod dan 100 mewn rhif, a gavo" oreu "Thanks be to God," o'r Elvah. Gwobr, £ 2^ 2. I'r c6r, heb fod dan 60 mewn rhif, a gano oreu, Mendelssohn's Hunting Song." Gwobr, £10, 3. I'r pedwar- a ganont oreu Hold the Fort. Gwobr, 4s. 4. I'r sawl a gano oreu "Wyres Fach Ne4 Puw." Gwobr, 2s. 6ch. 5. I'r sawl a gano oreu "Y Ferch o'r Sctir- Gwobr, 2s. 6ch. 0 6. I'r sawl a gano oreu "Bedd Llewelyn. Gwobr, 2s. 6ch. 7. I'r sawl a gano oreu "Maid of Cefn ydfa, mewn gwisg Gymreig. Gwobr. 5s. 6ch. Offerynol. 8. I'r Brass Band, heb fod dan 15 mewn rbif, chwareuo yn oreu "The Heavens are TellinS* Gwobr, £ 10. 9. I'r Drum <L Fife Band a chwareuo yn ore1.f. "Selections of Welsh Airs." Gwobr, £ 3. 10. I'r sawl a chwareuo oreu. ar yr HwrmojnH^* Men of Harlech." Gwobr, 3s. Adroddiadau. If 11. I'r sawl a adroddo oreu "Y Dymhestl Ola*" Gwobr. 2s. 6ch. If 12. I'r sawl a adroddo oreu "Y Llong ar DibJ. Gwobr, 2s. 6ch. Enwau yr holl ymgeiswyr i fod mewn llaw erby*t dydd Llun, Ebrill 3ydd, 1876, yn nghyd a nife^ cantorion yn y Corau a'r chwareuwyr yn y Ban?" 1244 J. JONES, Ysgrifenydd j
LLYTHYR O'R WLADFA.
cant o btM. Trefn y moddion yw, ysgol yn fcoreu am ddeg, cyfarfod gweddi o ddau i dn, a chyfeillach ambell waith. Yr ydym yn iach a gweddol gysurus, ac y mae Esther wedi gwella yn dda iawn, diolch am hyny. Mae y minteioedd wedi cyrhaedd yma o Gymru yn ddvogel, ond gorfu i rai o'r pedair lot lanio yn New Bay, a cherdded rliyw ddeugam milltir o ffordd hob damaid o fwyd na llymaid i'w yfed; a bu rhai ohoiiynt bron llewygu; ond trwy i ni fyned i'w cyfarfod, a rhoddi bwyd iddynt, daethant yn well. Yr oedd Mr. Thomas, draper, Pentre Ystrad, wedi blino, a bron rhoddi fyny yr ysbryd pan gyfarfuom a" ef rhyw wyth milltir o'r dref; a chariwyd ef yn y gambo y gweddill o'r ffordd, ac amryw ereill gydag ef.—Hyn oddiwrth H. HOWELLS.