The London Kelt

Y MESUR ADDYSG 0 SAFBWNT EGLWYSIG. [GAN EGLWYSWR.] Nos Wener y 14eg, gwelwyd golygfa nas gwelir yn fynych yn y byd gwleidyddol. Cynhaliwyd dau gyfarfod un i wrthwynebu a'r Hall i gymeradwyo y Mesur Addysg sydd yn awr o flaen y Senedd. Yn y blaenaf, gwyddai pawb ym mlaenllaw beth gymerai Ie; con- demnid y Mesur yn ddi-drugaredd. Ond yn yr olaf, yr oedd pethau yn fwy cymysglyd. Gelwid y prophwydi ynghyd i fendithio, ond caed allan boreu dydd Sadwrn fod y ddau gyfarfod i ryw raddeu wedi condemnio y Mesur di-bwynt a di-egwyddor, hwn: di-bwynt am nad yw ei awdwr yn ymddangos ei fod yn gwybod ei gynwysiad; a di-egwyddor am nad yw yn ymaflyd yn wrol yn yr hyn a elwir yr "anhawsder crefyddol ynglyn ag addysg. Gan nad oes gofod i ni fanylu ar y mater hwn ac holi pa mor syl veddol y gall yr anhaws- der crefyddol fod, rhaid i mi gymeryd yn ganiataol ei fod yn bodoli. Yn y gwrthwyn- ebiad hwn i'r Mesur, cofier mai o gyfeiriad Eglwysig hollol yr ydys yn ysgrifenu. I. Yn 1870 dewisodd Eglwyswyr, y mwy- afrif o honynt, wneyd Mesur y Byrddau Ysgol yn fesur gelyniaethus i'r Eglwys. Yr ydym yn dal fod hyn yn gamsyniad ac yn gyfeil- iornad. Pan oedd tri dyn fel Mr. Gladstone, Mr. Foster a Mr. Mundella, mewn gofal o hono, nid oedd llawer o berygl i'r Eglwys yn debyg o ddeilliaw. Yr ydym yn dal nad oedd Mesur 1870 0 angenrheidrwydd yn erbyn buddianau goreu yr Eglwys, ac y gallasai fod wedi gwneyd defnydd mawr o'i lie a'i dylan- wad er hyrwyddo y Mesur er ei lies ei hun. Nid yw wedi gwneyd hyny. II. Cydnabyddirgan Eglwyswyr yn gyffredinol fod yr ymdrech i gadw yr ysgolion gwirfoddol er 1870 wedi bod yn galed iawn. Y mae yr ymdrech yma yn angenrheidiol er lies yr Eglwyswyr neu ynte y mae yn seiliedig ar gamsyniad. Yr ydym yn dyweyd yngwyneb y fantais aruthrol sydd gan ysgolion y Byrddau y dylid ystyried yn ddifrifol a yw yr ymdrech- ion yma yn hanfodol i lwyddiant a chynydd yr Eglwys, ac yn tueddu i ddyrchafu syniad y wlad am dani. Ar lawer ystyriaeth bwysig gellir ateb y gofyniad yn y nacaol. Y mae gweled ysgol waelach nag Ysgol y Bwrdd- cyflog liai yn cael ei roddi i'r athrawon a'r athrawesau, arwyddion prinder ac angen ar bob llaw-yn bethau nad ydynt yn tueddu i ddyrchafu y gyfundrefn y perthynant iddi yng ngolwg y plant. Eto, dyma rai o ffeithiau celyd tynged Ysgolion yr Eglwys" er 1870. Yn awr, er ein bod yn cyfaddef fod gwaith da yn cael ei wneyd gan y rhai hyn, a bod angen mawr am "benderfynu" pwnc mawr addysg elfenol yn ein gwlad, yr ydym o'r farn bendant nad yw y Mesur hwn yn cyfranu tuagat hyn o gwbl, hyd yn oed yn ei wisg fwyaf ffafriol i ni fel Eglwyswyr. Nid oes le i fanylu, ond ceisiwn nodi y prif ffaeleddau. a. Y mae yn parhau yn ei ffurf hyllaf y ddau ddosbarth o ysgolion—ysgolion y god sylweddus a'r rhai gwirfoddol. Pa fodd bynag" y mae gwneyd hyny, y mae yn hen bryd cael "unohaeth mewn addysg elfenol, ac i bob cyfundeb crefyddol ofalu am eu buddianatt sectol neu grefyddol eu hunain gyda golwg ar y plant. b. Y mae yn fwy anheg ac anghyfiawn tuagat offeiriaid yr Eglwys nag y beiddiai fod tuagat un dosbarth arall. Y maent wedi rhoddi eu "coel" ar y Llywodraeth Undebot ac wedi haner addoli Arglwydd Salisbury a Mr. Balfour. Y maent yn derbyn eu gwobr yn y Mesur hwn c. Y mae fel pob un o'i ragflaenwyr yn hanes y Weinyddiaeth bresenol-yn hanerog yn yr hyn y mae yn ei roddi, ar sail yr addewidion i Eglwyswyr o dro i dro er pan ddymchwelwyd y Weinyddiaeth Ryddfrydol; ac yn hanerog hefyd gyda golwg ar y Byrdd- au Ysgol: nid yw yn ddigon gwrol i amddiffyn y blaenaf i'r earn, a charai pe gallai ddileu yr olaf. Y mae yn brin ymhob ystyr. Nid oes na gallu y gwiadweinydd, nac egwyddor y cyfaill i'w ganfod ynddo.

HYN A'R LLALL. Cafwyd noson adeiladol iawn o dan nawdd Cymdeithas Lenyddol y Wesleyaid Cymreig yn City Road, pryd y darllenwyd papyr dyddorol ar y testyn, a Cymry ar grwydr," gan Mr. T. E. Morris, B.A., nos Lun di- weddaf. Nos Fercher, y Igeg, traddodwyd darlith o flaen Cymdeithas Lenyddol Walham Green ar "Gwilym Hiraethog." gan y Parch. J. Machreth Rees. Er fod y maes yn helaeth, llwyddodd y darlithydd i roddi crynhodeb cryno o'i holl fywyd, a hyny mewn ffordd effeitbiol a dyddorol. Er mai ychydig oedd y manteision a gafodd y gwrthrych ym moreu ei ieuenctyd, llwyddodd i wneyd y defnydd goreu o honynt. Nid oedd ei lyfrgell yn cynwys ond rhyw haner dwsin o lyfrau, ymysg pa rai yr oedd y Beibl, o'r hwn yr oedd gan- ddo wybodaeth fanwl, yr hon a fu o wasanaeth nid bychan iddo rhagllaw fel bardd, darlithydd, lienor a phregethwr. Yr oedd ganddo, ebai Mr Rees, rhyw graffder neillduol yn ei holl gyfansoddiadau. Medrai godi hen eiriau ag oedd wedi syrthio i ddifodiant ac wedi colli eu carictor,' a'u gosod ymhlith tywysogion a phendefigion yn ei lenyddiaeth. Dyddorol oedd gwrando ar Machreth' yn adrodd rhai o ffraethebion Hiraethog gyda dylanwad nid bychan. Pasiwyd pleidlais o ddiolchgarwch gwresog i Mr Rees gan Mr Timothy Davies, C.S.LI., a chafodd ei gefn- ogi gan Mr R Jones, J.P. Mwynhawyd y ddarlith yn fawr. Nos lau, Tachwedd 2ofed, cynhaliodd pobl ieuainc eglwys Lewisham gyfarfod i longyf- arch eu gweinidog, y Parch R Silyn Roberts, am enill coron yr Eisteddfod Genedlaethol. Yr oedd yno ganu ac adrodd, a byrddau'n llawn danteithion, y neuadd hefyd wedi ei gwisgo & phalmwydd a blodau. Dangoswyd y goron a gosodwyd hi am ben y cadeirydd-sef Me Hughes, Brockley Grove. # Caed amryw anerchiadau barddonol, a chyrf y diwedd, cyflwynodd Mr Eilis Roberts, ar ran y bobl ieuainc, anrheg o wyth cyfrol a lyfrau heirdd i Mr Silyn Roberts. Ni wyddai ddim am yr anrheg nes ei gwelodd hi, ac yr oedd yn amlwg ei fod wedi synu wrthi ar- mewn anerchiad fer, ond hynod bwrpasol, diolchodd yn gynes iddynt am eu teimladatu l da tuag ato.

'PREPAID WANTS. Remittances should be made by P. Order or Halfpenny Stamps. 12 words; Once 6d. Three times 1/- 20 » jj 9d. » 1/3 28" » 1/~ » »» 1/6 36" >• 1/3 m n 1/9 44 „ 1/6 „ „ 2/- Every additional 8 words 3d. BEDROOM and SITTING-ROOM required by two Gentlemen, Highbury or Canonbury. Welsh -people preferred. State terms (which must be moderate) with and without board, to C. A. c/o ,Celt Llundain, 211, Gray's Inn Road. MILK.—Young Lady wanted for Housework. Apply lU M. Evans, 74, Broadway, London Fields. FURNISHED BEDROOM to Let, will suit two Gentlemen. Board optional. For terms, apply at Miss Jones, 260, City Road, E.C. A BOY Wanted, 15 to 18, to assist on Pram round. Apply, 72, Hoggerston Road, Dalston, N.E. TOUNG Lady seeks a situation in a Dairy.—Apply JL S. D., 861, Old Kent Road, S.E. A PARTMENTS.—Bedroom to let with use of A Sitting-room. Convenient for all parts.-Apply 48, Eastbourne Terrace, Paddington, W. WANTED.-Welsh.speaking Nursemaid, age about lw 17.—Mrs. Owen Jones, Bank House, Manor Park, East Ham. DAIRY.—Young Lady wanted to Manage a Dairy Business; age 24 to 30.—Apply H. Thomas, 31, Meymott Street, Blackfriars. LESSONS IN WELSH by an experienced Teacher. L Pupils visited at their own homes or received in Teacher's residence. Evening lessons at moderate charges, and a thorough course of the language given on the most approved modern method.-Write to ,"I Athraw," Celt Office, 211, Gray's Inn Road, W.C.