Y Celt

AT EIN GOHEBWYR. Mewn llavt.—Afghanistan—Ystraeonyddiaeth .Y Golofn Ddirwestol-Llith 'Hedydd Penpych —Cell Oyfraith y CELT, &c., &c., yn nghyda llawer o farddoniaeth, y rhai a gant ymddangos yn eu tro. Anfoned cyfeillion Llandilo eu cyfan- soddiadau ilr Owyddfa, a cheisir lie iddynt cyn bo hir. AT GWMNI A CHYFEILLIQN Y CELT. Cynhelir Pwyllgor yn Vestry Boom Addoldy Cynulleidfaol y Priory, Caerfyr- ddin, am ddeg o'r gloch ddydd Mercher nesaf, Tach. 6ed, er ystyried y cynlluniau goreu i helaethu ei ddefnyddioldeb. Er- iynir am i bawb ar a allant o gyfeillion y CELT ddyfod yno yn brydlawn. Dros y Cwmni,— S. D. AC. S. R. HYSBYSIADAU PARHAOL. 1 fodfedd, 9c. y tro; 2 fodfedd, 1/3 eto; 3 mod- fcdd, 1/8 eto; yn nghyda 4c. ami bob modfedd yehwanegol. Pob arian am y "Celt" Vw gwneud yn daladwy drtoy cheques neu Post Office Orders i H..EVANS, Printer, Bala. HYSBYSIADAU CYFFREDINOL. Y tri thro cyntaf 2c. yllinell 4 i 6 tro 1 ic. 7 i io tro \R D'St~~Hysbysiadau Double Column dwbl y pris aehod. TELERAU Y CELT." I drwylr post am chwarter 0 1 8 2 eto eto 0 3 0 8 eto eto .040 4 eto eto ..046

CREDOAU, CAPELI, A CHOL- EGAU. YN y flwyddyn 1799, fe adeiladwyd Capel gan eglwys Annibynol ar ddarn o dir a roddwyd at yr achos, ac fe dynwyd Gweithred (Deed) i rwymo y tir a'r Capel bach wrth gredo hirfaith. Yn mhen tri- ugain neu bedwar ugain mlynedd fe ail- adeiladwyd y Ty Cwrdd; a chan fod yr eglwys erbyn hyn gwedi newid eu barn yn nghylch rhai pynciau dadleuol, fe ben- derfynwyd yn unfrydol i gael gweithred arall, i rwymo y Capel newydd wrth gyffes ffydd y rhai byw, yn He cyffes ffydd gyfeiliornus y meirw. Ac felly y gwnawd. Yn awr, y gofyniad yw, A oedd yr ail Weithred yn gyfreithlon ? Atebaf nad oedd; nen yn hytrach, nad oedd o un grym cyfreithiol. Er cymaint a gostiodd, nid oedd, ac nid yw, ond waste paper. Mae yr hen Weithred (original Deed) yn parhau mewn grym fel o'r dechreuad. Mae y cysylltiad rhwng y Ty Cwrdd a'r hen gredo hirfaith mor gadarn ag yw y cysylltiad sydd rhwng Eglwys y Plwyf a'r Weddi Gyffredin, neu'r "89 Articles;" ae nid all un awdurdod eu dadgysylltu ond Act of Parliament yn unig. Wel, dyna un o ganlyniadau yr arfer o rwymo credoau wrth eiddo. Dyma enghraifft arall. Yn y flwyddyn 1814, fe godwyd Capel gan gymdeithas o Fedyddwyr, ac fe dynwyd (fweithred fer yn trosglwyddo yr adeilad i nifer o ym- ddiriedwyr (trustees), fel lie addoliad at wasanaeth yr eglwys hono-heb son am eu barn grefyddol, yn rhagor na'i bod wedi ei barwyddo yn enw yr enwad, a chyfeiriadau ynddi at y gweinidog ac eraill oeddynt yn adnabyddus i'r cyhoedd fel Bedyddwyr; ac fe fyddai y fath ar- wyddion yn ddigon o brawf mewn llys cyfraith, i'r dyben i ddyogelu y Capel rhag unrhyw sect arall, pe byddai rhyw- rai wedi eymeryd meddiant o hono yn f anghyfreithiol. Yn mhen blynyddau, ar ol marw y ti-ustees oll, yr oedd yn angen- rheidiol appwyntio ym ddiriedwyr eraill yn ell. lie. Nid oedd achos ar yr achlysur hyny i ail fynegi dybenion yr adeilad. Ond nid oedd yr hen Weithred wrth fodd y gweinidog oedd yn awr gan yr eglwys, ac fe fynodd hwnw gael adroddiad maith a manwl o'r hyn yr oedd efe yn tybied oedd, neu ddylai fod eu cred. Ac fe osod- wyd yr adroddiad hyny fel schedule neu gynffon i'r Weithred newydd, yn debyg i ddull y Model Deed sydd yn adnabyddus i lawer. Yn awr, a oedd caniatau hyn yn rheolaidd ? Nac oedd; ac nid oes rhwym- au ar neb sydd yn perthyn i'r Capel i gymeryd un sylw o'r gred hono. Nid yw ond waste paper, ac y mae yn llawer gwaeth na waste paper, o herwydd fod perygl iddi gamarwain yr anwybodus, ac achosi dyryswch ac ymryson a chostau yn y dyfodol. Meddyliwcli eto, am Gymdeithas rydd, gwedi ei flurfio at ryw ddyben peaodol,— i adeiladu Capeli, neu gynorthwvo myfyr- y I wyr, neu gynal hen wemidogion, neu rywbeth arall o'r fath. Meddyliwch fod dybenion, egwyddorion, a rheolau, y gym- deithas yn brintiedig ac yn adnabyddus i I bawb, ac nad oes un o'r rheolau yn awd- urdodi eyfnewidiad yn y lleill, fel y mae yn arferol. Yn mhen blynyddau, dymi ryw wr cyfoetbog yn rhoddi £ 5,000 at yt achos. A oes neb yn dychymygu fod awdurdod gan y pwyllgor i rwymo un- rhyw gyffes ffydd wrth ddybenion y gym- deithas, ac wrth y £5,000, neu wrth ddim a brynwyd a'r arian ? Mae yn ddi- gon tebyg fod llawer yn meddwl y gall y mwyafrif wneuthur fel y mynont, pan mewn gwirionedd, y mae llawer o bethau na allantfwneuthur yn gyfreithlon, pe byddent yn unfrydol. Mae yn ddyledswydd ar drysorwyr ae ymddiriedwyr eraill, i wrthsefyll pwyll. gorau byrbwyll pan fyddont am ddefn- yddio arian y cyhoedd yn groes i amcan- ion y cyfranwyr, er nad yw yr amcanioil hyny yn ysgrifenedig ar barchment nac ar bapur. Pe byddai arian wedi eu clasglu at" Gapel:neillduol-'dywedweh yo y Bala neu yn Le'rpwl, ni byddai yn gyf- reithlon i'w defnyddio at Ysgoldy neu at Gapel yn Sir Fon. Yn mhellach,, os casglwyd at Gapel Mr. A., er fod rhywun yn y cyfamser wedi adeiladu hwnw ar ei draul ei hun, fe fyddai yn anghyfreithlon rhoddi yr ariangat Gapel Mr. B., er yn yr un gymydogaeth ac yn perthyn i'r un enwad. Ni fyddai yn llai anghyfreithlon pe byddai yr holl bwyllgor yn penderfynu yn mfrydol i wneuthur felly. Y mae arian wedi eu casglu yn Amer- ica, a tbrwy holl Gymru, at Goleg y Bala—hen sefydliad o gyfansoddiad (con. stitution), a rheolau, ag sydd yn adna- byddua i bawb o'r cyfranwyr. Ar ol del* hyn yr arian (rai miloedd o bunau), fe glywyd bygwth myn'd a'r goden i ryw" dre arall, gan "adael Coleg y Bala heb ddim! Ar ol [derhyn yr arian, mae Pwyllgor wedi ol ail gyfansoddi prospects yr hen. sefydliad mewn modd llaw-uchel: ac amheus iawn. Mae yn sicr fod rhai o'r penderfyniadau a basiwyd gan y Pwyllgor yn gamsyniad ac yn ddirym. SCRUTATOR.

CJ O'M HAWiSfck TBEir AR nWHS Y J!YD. Gan bwyll, fechgyn. Trugarbewcb, da, chwi. Nid oes genyf prin hnmrlden i wneuddimoud darilen eich llythyrau, ac felly y mac petliav; pwvsig yn myned heibip heb i mi gael ruautais i.nyl-.vi arnynt. Myrddin. Do, gvveiais y Carmarthen Journal. Y mae liobyu yn teimlo yn falch fod er ly^Kyr wedi; cael ei gyfieith.ti'; I