Y Celt

Ac eto y mae yr ysbryd hwn yn ffynu i raddau annymunol mewn llawer o hen eg- lwysi Anibynol Lloegr. Pobl ddysgedig, cy- foethog, urddasol—h.y., Aristocratiaid oedd yr Anibynwyrcyntaf. Buantyn bir ac araf iawn yn dyfod i ]awr at y werin, ac y mae llawer o honynt beb gyraedd y llawr eto. Mae Anibyniaeth yn Nghymru o anianawd gwahanol. Yn wir y inae Crefydd Cymru yn werinol o angenrheidrwydd. Ac ni .J lwydda Wesleyaeth byth yn Nghymru hyd ei llywodreth yn fwy gwerinol. Ac y mae rhai o'r pynciau ag sy yn gorfodi sylw eyj brodyr Seisnig yn peri pethsyndod i Anibynwyr Cymreig. "How to reach the masses yw pwnc mawr yr Undeb Cynull- eidfaol 4»ewn rbyw ffurf neu gilydd bobtro. Mae'r tfwnc hwn yn Jeglur o'r dechreuad i grefyddtyyj Cymru. Pe buasai Anibynwyr Lloegr o'r- un ysbryd buasent heddyw yn llawer niwy poblogaidd yn Lloegr. Dyma ffaith i eMranio Cy^dileidfaoliaeth yn Lloegr ae yn Ng&ymru. x^syfrif diweddaf am Ani- bynwyr Cymru gan y diweddar Dr Rees,oedd ein bod beutu chwech ugain mil o aelodau. Os felly, y mae yn Nghymru y bedwaredd ran o Anibynwyr y Deyrnas Gyfunol. Mae cyfan- rif y Bedyddwyr yn y Deyrnas Gyfunol beutu tri-chan-mil o aelodau; ond y mae "Un- deb" y Bedyddwyr Cymreig wedieyhoeddi fod eu haelodaeth yn bedwar-ugain-adeg o nioedd. Os felly, y maeyn Ngbymru yn agos i'r drvdedd ran oFedyddwyry Deyrnas Gyfunol. yr wyf yn priodoli hyn, am yr Annibynwyr, i'r ysbryd gwerinol iach a ffynaiyn mysg y Cymry; ac i'r ysbryd balch, hunan-ddigonol, a ffynai yn mysg y Saeson. Pa fodd i feddianu y tir a esgeulus- wyd gan eu tadau oedd gwir ystyr y rhan fwyaf o destynau yr Undeb Cynulleidfaol yn Abertawe. -I Cristionogaeth yn lefeinio Cymdeithas.— Hwn oedd testyn Dr Mackennal. Cafodd sylw difrifohYrangenrheidrwyddamhyny mewn geirwiredd a gonestrwydd yn y Sen- edd ac yn mhob adran o'r llywodraeth. Dyg- oddgyhuddiftdau ofnadwy yn erbyn syniad- au anfoesol ein swyddogion gwladol. Ni wyddai efe ar ba feinciau yn nau Dy v Sen- edd yr Oedd y Cristionogion yn eistedd- Cyfeiriai at Addysg Lytton a Maine ar foes. oldeb Rhwng-genedlaethol; a'r Cadfridog Wolseley yn dysgu y milwyr i dwyllo. Go- gwyddo yn gryf y mae yr argoelion y daw y genedl i gael ei barnu wrth yr un safon foesol a pberson unigol..Sylwai mai lefain yw yr efengyl—nid pylor neu dynamite. Mae yr eglwys yn fwy o allu heddyw nag erioed yn Mhrydain. Gorfodwyd hyd nod Arglwydd Beaconsfiel. i wrando ar lais y werin Brydeinig ,-yn nghylch y creulon- derau yn Bulgaria. Trechwyd ef eilwaith rhag gorphen ei gynghrair gyda Thwrci, a gorfodwyd ef hefyd i dynu yn ol o Afghan- istan. Ac yn ddiweddaf oil llwyr orchfyg- wydt Mr Goshen-y gweinidog mwyaf cyn- dyn.yn Nhy y Cyffredin, rhag sefydlu deddf i roddi iawn i dafarnwyr. Fel hyn y mae llawer o arwyddion fod Cffstionogaeth yn dal i dreiddio trwy holl gymmalauybywyd eenedlaethol. Mae'r bobl yn awr yn dyfod i orchymyn deddfwriaeth foesol. Mae deddf- au da yn addysgol yn gystal ag yn wahardd- ol, a'r gwladweinwyr na wyddant gymaint a hyn—dylid eu gy^u yn ol i'r ysgol. Owirfoddoliaeth mewn perygl. (Papur Mr Simon).—1. Esgeuluso y Cwrdd Eglwys." Mae y pynciau pwysicaf yn ami yn caelfeu penderfynu gan ryw ychydig o aelodau—ac nid. y rhai doethaf bob amser, am fod y rhan liosocaf o'r eglwys yn absenol. Cyfy4hyn. oddiarddifaterweh i'w rhwymedigaethau i Grist. Nou oddiar ryw barch coelgrefyddoV i'w gweinidog a'u swyddogion eglwysig. Neu drwy fod y gweinidogion a'r swyddogion yn gadael i'r holl waith redeg i'w dwylaw eu hunain yn lie gwneud eu goreu i weithio allan eutrefn eglwysig mewn ysbryd gwerin- ol. Ac y mae rhai yn gochel "Cwrdd Eg- lwys rhag yr ymofyn a'r ymddadleu all fod ynddo. Ond addysg y Parch T Simon (Lei- cester) yw y dylai swyddogion gymmell ym- chwiliad a beirniadaeth, a pheidio teimlo yn dramgwyddedig os bydd eu cynlIuniau yn cael eu gwrthod gan yr eglwys. Yr ail berygl meddai Mr Simon, sydd yn y cyfraniadau i gynal moddion crefyddol. Mae achos Duw yn dibynu i raddau helaeth ar ewylJysgarwch ei blant. Gwirfoddoliaeth fyddai ein harf penaf ni. Mae Ymneillduwyr yn ei esgeu- luso ac Eglwys Loegr yn awr yn ymaflyd ynddo ac yn dechreu gwneuthur grymusder drwyddo. Nid drwy ei gwaddoliadau ond ereu gwaethaf y mae Eglwys Lloegr yn adfywio yn awr. Y mae yn pwyso yn fwy nag erioed ar foddion gwirfoddol, ac y mae ei chynydd yn gyfatebol i hyny. Mae gwirfoddoliaeth yn ein heglwysi y dydd hwn mewn sefylifa ddirywiedig. Dy- wedai Mr Barrett yn nghyfarfod y Norfolk Union yr wythnos ddiweddaf: Prin y mae yn anrhydedd i Gynulteidfaoliaetl-efod 216 o weinidogion yn y sir hon yn derbyn llai na chan' punt y flwyddyn o gyflog. Er dechreu y Canrif sefydlwydunarddeg o eglwysi new- yddion yn y sir. a dim un er 1863 er fod cynnydd mawryn mhoblogaeth Norwich; a chasgliad cenhadol y sir yn ddim ond X350 y flwyddyn, lie y dylai fod yn < £ 3000 i gynorthwyo achosion gweiniaid a sefydlu achosion newyddion mewn manau pohlog." Mae yr eglwysi Cynulleidfaol yn Leicester yn rhwym draed a dwylaw gan ddiffyg arian, a'r Egiwys Wladol yn ein curoar bob Haw. -Ychydig iawn o'r ysbryd aberthu er mwyn crefydd sydd yn ein haelodau, Mae llawer o honynt yn gwario mwy am dybaceo nag a gyfranwh at efengyleiddiad y byd, na chyn. halifieth yr Eglwys. Nid oes lwydd iw ddysgwyl nes delo crefyddwyr i deimlo fod cyfranu i gynal crefydd yn ddyledswydd mor rhwymedig arnom ag yw sobrwydd, gonestrwydd, a diweirdeb. Tair rheol syml at gyfranu 1. Rhaidi bawb gyfranu-cyfoethog a thylawd, 2 Rhaid cyfragu mevvn trefn, ac yn gyspn. Mae cyfranu* yn unig dan ddylaawj.d cynhyrfus rhyw appel neillduol yn an-nheilwng o'r enw mawr sydd arnom. 3. Rhaid i bawh gyfranu, yn ol safon gair Duw,—y degfed U'I t5 o'u hynnullion. Pan ddelo yr eglwys i wneud hyn, hi a, fydd yn rhyfeddu at y nerth sydd ganddi i helaethu y cortynau, a chad- arnhau yr hoelion. Nos Fawrth, gwnaeth Mr Clarkson, B.A., (Birmingham), gyfeir- iadau hapus. iawn at yr un achos. Byddai yn dda, pe ceisiai rhai Cristionogion ddychymygu pa fodd y mae eu gweinidogion yn byw ar gyflogau mor fychain, a pha, fodd y gallent hwy eu hunain fyw ar y fath gyflogau. Dywedai am Mr Gadsby, pregethwr hynod, uchel galon, yn nechreu y canrif presenol, wedi ymsefydlu yn Manceinion, pan ofynoddgrhywun o'r praidd mewn Cwrdd Eglwys, pa faint yw Cyflog ein Gweinidog i fod ? « Dyna fater," meddai Mr Gadsby, neillduol o ddyddorol i mi, a chan nad y w wedi cael ei bonderfynu, yr wyf wedi bod yn meddwl y gallai y Diacon Hwn-a-Hwn, (gan enwi y cyfoethogaf o honynt,) ein i benderfyniad. Mae ei deulu ef am teulu inau yr un faint ym union-yr un iaifer o feibion, a'r un nifer o ferched. Os rhydd efe i ni amcan-gyfrifiad o'r swm a waria efe mewn blwyddyn, i gynal ac addysgu ei denlu ef, yna, gallwn gael rhyw syniad pa faint a fyddai yn rhesymol i mi gael, i gynal fy nheulu inau." (Chwerthin mawr). Gwelaf fod yr ysgrif hon eisoes yo faith. ac nid wyf wedi sylwi ar chwarter y petbaru da yr ymdriniwyd a hwynt vno, Os mynwch, mi a roddaf un ysgrif fel hon eto, ac yna dim cbwaneg, hyd nes y telir y can' punt sydd eto yn ol o'r ddirwy ar Y Gelt. Rhaid i mL ymroi at hyny yn ddiymdroi bellach.