Y Dydd

SCRIW Y TORIAID YN LLWYN- GWRIL, CELYNIN, A LLANEGRYN. SYR,—Caniatewch i mi ddweyd gair ar y penawd uchod wrth holl ddarllenwyr y DYDD yn Nghymru, Lloegr, a Llanrwst. Cawsom lecsiwn yn Meirionydd un o'r wythnosau diweddaf; ond ni wyddoch ddim am banner y scriwio a fu yma. Mewn trefn i chwi wybod tipyn mwy o hanes y Toriaid, rhoddaf fras-ddarluniad pa mor bell y maent wedi defnyddio y scriw yn Llwyngwril a'r amgylehoedd. Cafodd y ffarmwyr eu scriwio bron i gyd, a rhoddasant eu pleidlais yn groes i'w hewyllys. Mae yma amryw denantiaid i un Anwyl o'r Bala. Daeth ef a'i gyfreithiwr at bob tenant, a dywedasant wrthynt fod y Rhyddfrydwyr yn myn'd a'r tir oddiwrth y land- lords, ac y byddai yn rhaid iddynt hwy, sef y Torïaid a'u tenantiaid, fyned i America/neu ryw wlad arall i ymofyn am dir. Felly cafodd holl denantiaid Anwyl eu scriwio. Mae yma etifeddiaeth arall—"State y Countess' y inaent yn ei galw. Nis gwyr neb yma pa un ai Whig ai Tori ydyw y lady; ond y maent yn dweyd yma na buasai ddim gwahaniaeth ganddi pa ochr y buasai ei thenantiaid yn pleidleisio; ond fel y mae pobl Cymru yn gwybod yn dda bellach, y mae y steward yn gyffred- in yn waeth na'r meistr. Dywedir eu bod wedi anfon amryw weithiau at y steward am iddo ddyfod i olwg cloddiau oedd rhwng y tir a'r môr, pa rai oedd wedi cael en ehwalu gan y storm y llynedd; ond nis gallai ddyfod. Ond gallodd ddyfod dair gwaith yr un wyth- noB i geisio gorfodi tenantiaid y foneddiges i roddi eu pleidlais i Tottenham yn groes i'w credo a'u hegwydd- orion. os nad yw peth fel hyn yn scriwio, beth sydd felly ? Dywedai wrthynt fod y vote yn eiddo y meistr ganlyn y ffarm; oblegid na buasai ganddynt vote oni buasai fod y ffarm ganddynt. Yr oedd y scriw, er cy- maint oedd, yn rhy fach i scriwio pedwar o'r tenantiaid. Yr 'oedd dwy o'r nuts yn rhy fawr i'r scriw fyned i mewn: arosodd dau gartref, a drylliodd y ddau arall y scriw yn dipiau. Aethant i'r poll ar draws y scriw a'r cwbl. Mae yna ryw hen lady yn byw yn Dolgellau-tref y DYDD, yr oedd ganddi hithau scriw fach yma. Yr oedd un o'i thenantiaid wedi addaw ei vote i Holland; ond bu gorfod arno ei rhoddi i Tottenham, neu golli ei ffarm. Rhyfedd fod hen ladies Dolgellau mor hoff o Wyddelod. Ond y peth rhyfeddaf a gymerodd le yn y ganrif hon ydyw scriwio plant. Gwrandawed pob Cymro o Gaer- dydd i Gaergybi. Mae palasdy newydd yn sefyll ar gyffiniau pentref Llwyngwril. Nos Sadwrn, diwrnod y pollio, anfonwyd hogyn baeh oedd yn gwasanaethu yno i'r station i wybod pwy oedd wedi ennill; ac erbyn i'r bachgen fyned yno, nid oedd dim i'w glywed ond 'Holland for ever.' Dcallodd mai Holland oedd wedi ennill. Rhedodd adref dan waeddi, Holland for ever.' Yr oedd ei feistr a'i feistres yn Doriaid. Cafodd ei droi o'i le yn y fail y noson hono. Clywsom betbau rhyfedd; ond yn Llwyngwril y clywyd y peth rhyfedd- af pan y maent yn myned i scriwio plant. Dyna dric arall o eiddo y Toriaid yn Llwyngwril:— rhoisant ddau fwm-beili ac un bwm-beili i watcliio wrth y station y train cyntaf yn y bore i weled a fyddai y ffarmwyr oedd yn cael eu gorfodi yno i gyd, gan orchy- myn iddynt, os na byddent, fyned i'w ceisio yn y fan i fod yno erbyn y train nesaf. Yr oeddynt yno i gyd ond un gyda y train cyntaf. Aeth un o'r ddau fwm i ymofyn am dano mor fuan ag y gadawodd y train, a dywedodd fod yn rhaid iddo fod yno erbyn y train nesaf. Felly eawsant eu harwain fel defaid i'r lladdfa. Ond ei eu holl ysgriwio, collasant y dydd; a chofied y Toriaid fod y rhan fwyaf o'r tenantiaid y buont hwy yn eu scriwio yn chwerthin yn awr. Yr oedd yn insult iddynt gynnyg Tori i gynnrychioli Meirionydd, ond cynnyg Tori o Wyddel oedd yn insulting dros ben. Hyderwn eu bod wedi cael ergyd marwol y tro hwn. Mi gladdwn y scriw bellach yn mynwent y Quakers yn Llwyngwril. Bydd yn hollol guddiedig yno: ni ddy- wedant byth, 'LIe mae hi;' ac fe ddawnsiwn ninnau ar gareg ei bedd. GWRILFAB.

TYSTEB Y PARCH. RICHARD HUGHES, LLANGEDEIRNE, CAERFYRDDIN. MR. GOL.Dymunaf alw sylw holl ewyllyswyr da a charedigion yr aclios teilwng uchod at benderfyniad y pwyllgor i gyflwyno y Dysteb i Mr. Hughes yn gynnar yn y gwanwyn. Gweinidog parchus a defnyddiol yn perthyn i'r Trefnyddion Calfinaidd ydyw Mr. Hughes; ac y mae wedi derbyn galwad i fyned i Ameiica, ac yn penderfynu ymfudo yn Ebrill. Y mae Mr. Hughes yn wir deilwng o gael gwneuthur o honom hyn iddo; a theimlwn golled fawr ar ei ol, nid yn unig fel gweinidog a brawd caredig, rhydd-galon', a diragfarn, ond hefyd fel Rhyddfrydwr, o galon dwymn, dirodres, weithgar, a gwrol o blaid pob mudiad gwladol a chrefyddol, sydd yn tueddu i lesoli a dyrchafu cym- deithas. Y mae teulu Mr. Hughes ynlluosog; a byddai cael ystyriaeth haelionus a charedig rhai o eglwysi mawrion y Trefnyddion Calfinaidd yn y Gogledd at yr achos teilwng hwn yn llonder ysbryd i'n brawd, ac yn ddatganiad o gydymdeimlad Cristionogol, ac yn gyf- Iwynir.d o barch hwn y mae parch yn ddyledus. Hyderwn y bydd i'r achos da hwn gael eydymdeimlad caredig a gweithgar y brodyr yn y Gogledd. Ydwyf, yr eiddoch yn serchog, Penygraig, Ion. 19, 1870. J. JERVIS.

SARAH JACOB. SYR,—Yn mben ychydig oriau ar ol i'r newydd am farwolaeth gwrthddrych fy nhestun gyrhaedd clustiau trigolion Liverpool, cyfarfum a chyfaill ar yr heol, a thra yr oeddym yn ymddyddan, gwelem ddyn trwsiad- us ac o ymddangosiad boneddigaidd yn dynesu atom. Deallem wrth yr olwg arno ei fod ar fedr cyfarch hen gydnabod; ac yn ystod y rhagymadrodd i'r siarad a fu, deallais mai meddyg oedd y gwr da, a'i fod yn hawlio fy nghyfaill fel un o'i gustomers. Pe buasai y fath fraint a siaradag un o feddygon Liverpool ar un o'i hystrydoedd yn dibynu ar ein hurddas personol, buas- em hyd etto yn amddifad o'r fraint; ond yr oedd cofio fod llwch mor annheilwng yn cael y fath fraint yn creu ynom edmygedd o ostyngeiddrwydd y meddyg hwn, ac efallai y gwel y darllenydd cyn y diwedd fod rhywbeth arall teilwng o edmygedd yn perthyn iddo. Yr oedd yn naturiol i ni gyfeirio at achos yr ymadawedig S. J. What do you think of that as Welshmen?' meddai y Dr. Gan fod mwy o bwys mewn gorphen fy llythyr o fewn terfynau cymedrol nag o groniclo ein hatebiad i'r gofyniad yna, âf yn mlaen i ddangos ei farn ef ar y mater. Dywedai y dylasid fod wedi cael allan y twyll heb ladd yr eneth, a'i fod ef unwaith wedi ei alw i ym- weled â. Fasting Girl. Yr oedd yn amlwg iddo ar un- waith ei bod o dan ddylanwad hysterics, ac yr oedd arwyddion amlwg ei bod yn cymeryd lluniaeth; ond pa beth a thrwy ba foddion oedd anesboniadwy. Ac er fod y rhieni yn gwneud eu goreu i gael y dirgelwch i'r amlwg, methasant. Yn mhen ychydig ddyddiau, acyn unol & chais y Dr., arweiniwyd ef i'r pantry; ac yn y fan taenodd ychydig powder dros y bwyd oedd yno, gan orchymyn am i neb beidio cyffwrdd & dim o hono hyd nes y rhoddai ef ganiatad iddynt. Ar ymweliad cyntaf y meddyg ar ol hyn, wele y Fasting Girl mewn eyflwr o hunan-gondemniad. Yr oedd bwyd y pantry o her- wydd cysylltiad y powder &g ef wedi effeithio ar ei chyfansoddiad, fel ag y buasai yn sicr o wneud ar gyf- ansoddiad pob perch en anadl a gyfranogai o hono. Y mae y ffaith yna, debygem ni, yn rhoddi sail i ddadleu y posiblrwydd fod Sarah Jacob yn derbyn ei chynnal- iaeth trwy ryw ddull cyffelyb. Er fod ei thad wedi ymddyrysu wrth gael ei groesholi yn yr achos, nid wyf yn meddwl fod dim wedi cael ei ddangos a duedda i osod meddwl un dyn yn benderfynol yn erbyn y gosod- iad mai helpu ei hunan yr oedd y Welsh Fasting Girl. Liverpool. AB DAFYDD.

DIENYDDIO. SYR,—Da genyf weled yn hanes dienyddiad Gregson yn y DYDD cyn y diweddaf eich bod yn erbyn cosbi hyd yn nod llofruddion & marwolaeth. Yr ydwyf yn barnu fod gweinyddu cosb marwolaeth yn gamsyniad o eiddo llywodraethau gwladol; nad oes gan neb hawl i gymeryd ymaith fywyd ond Duw yn unig. Mae gwneud hyny mewn achos ammheus yn rhyfyg, 9, throseddwr AN- edifeiriol yn ofnadwy, ac & throseddwr edifeiriol yn ddiangenrhaid—ie, yn golled ac yn drueni. Y neb a ewyllysia weled y pwnc yn cael ei drin yn ei arweddiad Ysgrythyrol, moesol, ac ystadegol, darllened y traeth- awd sydd yn rhifynau 4 a'r 6 o'r Beirniad,' lie y ceir, fel y dywed y Golygwyr dysgedig am dano, 'olwg gryno, deg, rymus, ac athronyddol o syniadau a rhesymau gwrthwynebwyr dienyddiad.' TYNERGALON.

GAIR AT OHEBWYR Y 'DYDD.' FONEDDIGION,—Yr wyf yn derbyn y DYDD o'r dydd y daeth allan gyntaf hyd yr awr hon. Byddaf yn cael difyrweh ac addysg lawer ynddo. Yr wyf yn teimlo yn eiddigeddus dros ei lwyddiant a'i ddefnyddioldeb. Yr wyf yn credu fod ei wasanaeth yn werthfawr iawn, ac yn tybied nad ydych yn ol i'r apostolion penaf yn yr alwedigaeth hon; ond y mae genyf un bai mawr yn erbyn rhai o honoch. Dysgwyliaf i'r cyfryw ddiwygio ar frys. Mae tair ysgrif yn y DYDD Ion. 14, gan J., ac A., a T.; ond nid oes dim mwy o feddwl ynddynt nag sydd yn ngwaith mwnci yn chwareu ffidil. Nid teg gorfodi y miloedd i wrando arnoch yn chwareu ffidil y mwnci, a thalu am y ffidil hefyd. Os ydych am ryw chwareu felly, gwnewch hyny i chwi eich hunain, ao nid ar draul y cyhoedd, yn ngwydd holl Gymru. Yr ydych wedi difrodi colofn a hanner heb roddi na difyr- weh nac addysg i neb. Dylech edifarhau a chywilyddio. Dichon fod darllenwyr y DYDD yn 20 mil, ac wele yr 20 mil yn cael eu colledu er mwyn boddhau tri. Dyma ffordd ryfedd i wneud busnes. Tybed fod gwaith plant yn bwyta bara brith ac yn sipian oranges yn beth mor bwysig fel y rhaid cyhoeddi hyny drwy holl Gymru? Tybed fod gwaith plant yn darllen, canu, ac areithio yn beth mor hynod a phwysig fel ag yr oedd yn- werth rhoddi colofn a hanner o'r DYDD i wneud hyny yin hyabys drwy feoll Gymmi ? Dyma..ynfydrwydd digymysg. Coeliwch fi, ay byd yn ei flaen yn rheolaidd heb enwau plant y rnLAn gyfarfodydd. A. oes dim modd rhoddi terfyn ar yr arferiad ffol yma? Gofynwyd i artist unwaith & pha beth yr oedd efe yn cymysgu y lliwiau? With brains, Sir, oedd yr ateb pert. Y tro nesaf y byddoch yn caboli ysgrif i'r DYDD, gofalwch am gael tipyn o'r stwff hwnw i gymysgu y lliwiau. Bala. SIMON JONES. [Yr ydym wedi cael gwersi ar hyn rai gweithiau o'r blaen gan y brawd Simon Jones. Y mae yn dweyd calon y gwir. Ni pherthyn i swydd unrhyw DDYDD i gyhoeddi am blant bychain yn cnoi bara brith ac yn sipian oranges, hyd yn nod pe byddai eu llygaid wrth wneud hyny yn dlysach na llygaid genethod angyl- ion. Y mae manylion y t6 a'r bara brith yn codi gwrthwyneb ar laweroedd heblaw ein hen gyfaill Simon Jones.—GOL.]

CANU CYNNULLEIDFAOL. MR. GOL.,—Ychydig amser yn ol dygwyddodd i mi fod yn treulio Sabbath yn ac aethum yn yr hwyr i addoldy yr Annibynwyr,—addoldy hardd a destlus dros ben. Yr oedd yno gynnulleidfa luosog a threfnus; ond yr oedd yno dipyn gormod o ffurfiau genyf mewn rhai pethau, yn neillduol y canu. Eisteddai chwareuydd yr harmonium yn ei set fechan, a'i edrychiad fel delw. Ar ddechreu yr oedfa, cyfodai arweinydd y gan (yr hwn oedd ddyn ieuanc ei ymddangosiad) ar ei draed, yn llawn awdurdod a defosiwn. Rhoddodd emyn allan awal i'w ganu; ac wedi nodio ar y c6r o'i amgylch, tarawai y don gyda chyflymdra dichwaeth ac annaturiol; a chan- odd hi felly ar ei hyd, nes gwneud i mi gredu ei fod naill ai wedi llwyr golli ysbryd yr hen donau Cymreig, neu na feddai y syniad lleiaf am athroniaeth canu cyn- nulleidfaol. Yr oedd ysgydwad pen a llaw yr young leader hwn wrth gadw yr amser yn ymddangos i mi fel yn creu mwy o ysgafnder yn y gynnulleidfa na dim arall. Yn wir, Mr. Gol., nid yw pob diwygiad yn ein corau a'n canu cynnulleidfaol yn welliant. Y mae ffurfioldeb ac oerfelgarwch ar gynnydd yn ein heglwysL Priodolwyf hyny yn benaf i falchder a hunanoldeb y to ieuanc sydd yn codi. Peth eithaf ffol, feddyliwn i, ydyw i arweinydd unrhyw gor geisio caethiwo ysbryd a theimlad oynnulleidfa wrth ysgogiad ei fraich. Gallwn gymeryd fy llw nad oedd chwarter y gynnulleidfa yn y capel crybwylledig yn gallu uno yn y gan, am y rheswm (fel y deallais wed'yn) fod y rhan fwyaf o'r hen donau melusion arferedig wedi eu troi dros y drws, a hyny yn unig gan nifer fechan o rai dibrofiad ac ymhongar, y rhai a lofruddiant ysbryd ein tonau cynnulleidfaol goreu wrth geisio efelychu y Saeson yn eu corgaoaa