Y Dydd

EISTEDDFOD LLANRWST, Dydd Iau a dydd Gwener, Gorph. 13eg a'r 14eg. Agorwyd yr Eisteddfod ar lan Llyn' Geirionydd boreu Iau, pan y goetegwyd pair Ceridwen, trwy daflu iddo feirdd ac ofyddion, y rhai a ddaethant allan wedi eu puro, dan ofal Clwydfardd, Llallawg, Gwilym Cowlyd, Trebor Mai, lolo Trefaidwyn, &c. Yna, ar ben Bryn y Caniadau, agorwyd Gorsedd Cyfallwy "yn ngwyneb haul a llygad goleuni" i urddo y rhai a ddaethant allan o'r pair. Yna, aed i Llanrwfct i gynal yr wyl, a myned trwy y gweddill o'r urddau a'r defosiynau yn yr Orsedd a agorwyd yn y dref. Am lleg, ffurfiodd y pwyllgor, &c., yn orymdaith i gyfarfod y llywydd am y dydd-H. R. Sandbaeh, Ysw., Hafodunos Hall, a'i arwain i'r babell, yn cael eu blaenori gan Band Llanrwst. Arweinydd yr Eisteddfod oedd Mynyddog. 1 Alaw Gymreig (Gwyr Harlech), gan gor yr Eisteddfod. 2 Anerchiad i'r Llywydd. 3 Anerchiad gan y Llywydd. Ni welwyd bardd y boreu hwn; ac felly, aed heibio i rbif 4 ar y rhaglen. 4 Can yr Eisteddfod (Gogoniant i Gymru), gan Llew Llwyfo. 5 Beirniadaeth Clwydfardd ar y Chwe' Englyn i hen Eglwys Ysbyty Ifan, 4 yn cystadlu; goreu, Griffith John Griffith. 6 Beirniadaeth Pencerdd America ar yrUnawd ar unrhyw eiriau Cymreig; gwobr, haner gini; 12 yn cystadlu; goreu, Bugeilydd—heb atebi'w ecw. 7 Cystadleuaeth gerddorol—I'r tri a gano oreu, "Heddwch fo i lwch y Gwroniaid," gwobr gini; S. R. a'i barti, Llanrwst, yn unig a ganodd. 8 Beirniadaeth Gwilym Hiraethog ar y Cywydd- au,"Y Gerbydres;" gwobr, dau gini; 2 yn cystadlu; goreu, Gar mon, Thomas ap Arfon Williams, Henryd. 9 Beirniadaeth Scorpion ar y Traethodau, "Llanrwst fel y bu, fel y mae, ac fel y dylai fod;" gwobr tri gini; un a ymgeisiodd, sef Hen Drigian- ydd, W. Jones, Bodrenig. 10 Unawd ar y delyn gan T. Griffith, Ysw., Tel- ynor i'w Uchelder Brenhinol Tywysog Cymru. 11 Can, "Fe ddaw Llewelyn eto'n ol," Mrs. Maggie Jones Williams. 12 Beirniadaeth Clwydfardd ar yr Englrn, Amnaid y Llygad (wink); gwobr, coron, gan Ffer- yllfardd; 15 yn cystadlu; loan Glan Dyfrdwy a Rhys Gethin yn gyfartal. loan Glan Dyfrdwy heb ateb i'w enw-Rhys Gethin yw Tudur Arfon. 13 Cystadleuaeth y Seindorf Bres; gwobr 5 gini; tri yn cystadlu, sef Trefriw Band, Llanrwst Local Band, a Garn Dolbenmaen Band; goreu, Garn. 14 Beirniadaeth Messrs. Knight and Davies on the best Pencil Caracature of the Drunkard; gwobr, haner gini; un ddaeth i law, ond yn annheilwng (am nad oedd yn ddigon meddw, meddai yr arweinydd). 15 Cystadleuaeth ar esgynlawr yr Eisteddfod, Nyddu gyda'r Droell Fawr Gymreig. Beirniad Mr. Ebenezer Jones; 'gwobr, 15s., ail, J Os., tryd- ydd, 58. Daeth chwech yn mlaen i'r gystadleuaeth hon; goreu, Mrs. Lloyd, Bettwsycoed, ail, Mary Jones, Hafodarthen, trydydd, Jenny Jervis, Bettws- ycoed. Rhoddwyd pwys o dê i bob un a ddaeth ar yr esgynlawr yn yr hen wisg Gymreig. 16 Cystadleuaeth Gerddorol—I'r Cor heb fod dan ugain o nifer a gano yn oreu Gwaiia Wen, gan D. Jenkins, Trecastell; gwobr, 5 gini; pedwar cor yn cystadlu, sef Llanrwst, Rhiwbryf<jir> Ffestiniog, Garn Dolbenmaen, a Bro Aled; goreu, Rhiwbryfdir. 17 Beirniadaeth Gethin ar y Llawffon Ddraenen Ddu oreu; gwobr, 5s; saith ffon i law; goreu, Jacob, aef Henry Jones, Tyddynbach, Bettwsycoed. 18 Beirniadaeth Meudwy Mon ar y Traethodau, Yr awdurdod Hanesiol goreu ar darddiad yr enw Dolwyddelen, neu Dolyddelen; gwobr, gini a haner; dau yn cystadlu; a rhanwyd y wobr rhwng Elis o'r Nant ag Elis o'r Cwm. 19 Beirniadaeth Llallawg ar y Cyfieithiadau o r Supplement to Grey's Elegy, &c.; gwobr, dau gini, 7 yn cystadlu; goreu, Young Wales, sef J. Jones (Glan Menai). 20 Cystadleuaeth Gerddorol—I'r Ferch a gano oreuYr Ehedydd; gwobr, gini. Ni ddaeth neb yn mlaen i ganu. 21. Beirniadaeth D. E. Davies, Ysw., ar y Byr- draethodau, Y dull goreu i Weithio Chwarelau Dol- yddelen, Penmachno, a Bettwsycoed; gwobr, gini. Neb yn cystadlu ar hwn eto. 22 Beirniadaeth Meudwy Mon ar Profi ac enwi'r Saith Cysgadur Prydeinig; gwobr, haner gini; tri yn cystadlu; goreu, Cymro, set Robert Evans, Pen- machno. 23 Beirniadaeth Gwilym Parry ar Set o Bedolau Ceffyl Marchogaeth; gwobr, haner gini, dau yn ym- geisio; goreu, Pedotwr—heb a.teb i'w enw. 24 Beirniadaeth T. Fonning Evans, Ysw., aHarri Machno, on the Treatise upon the Lead and Silver Deposits of the Gwydir Estate, and their develope- ment (English or Welsh); gwobr, pum'gini. Dim cystadleuaeth ar y testun hwn. 25. Beirniadaeth Gwilym Hiraethog ar y Prydd* estau, Marwolaeth; gwobr pum' gini, triarddeg yn cystadlu; goreu, Barddon, sef J. H. Evans, Hill St. Liverpool. 26 I'r cor heb fod dau 40 o rifedi a gano oreu yr anthem, Mor hawddgar yw dy bebyll! gan Pen- cerdd America; gwobr. pymtheg gini, a baton i'r arweinydd; saith cor Dolyddelen, Rhiwbryf dir, Bro Aled, Garn Dolbeumaen, Llanrwst, Capel Currig, a Bethesda; goreu, cor Bethdsda. (Hon oedd y brif gystadleuaeth gerddorol. 27 Beirniadaeth Meudwy Mon ar y Traethodau, Hynafiaethau Dyffryn Conwy; gwobr, 2p. 2s.; goreu, Gwydion ap Don, set Glan Menai. 28 Unawd ar y delyn gan Miss Griffith, Llanofer. 29 Beirniadaeth Mynyddog ar y Penillion Tel- ynegol i'w canu ar yr hen alaw, Tyb William Owen, Pencraig; gwobr gini, dau yn cystadlu; goreu, lolo Trefaidwyn. 30 Beirniadaeth Clwydfardd ar yr Hir a Thodd- aid, Cwsg; gwobr, 10s. 6c.; goreu, lolo Trefaidwyn. 31 Alaw Gymreig gan gor yr Eisteddfod. r

YR AIL DDIWRNOD. Cadeirydd y dydd, Syr Watkin Williams Wynn. Methodd gyrbaedd mewn pryd i agor y cyfarfod boreuol am 10.30., felly bu raid dechreu hebddo trwy ddewis Llallawg i'r gadair er myned yn mlaen gyda'r gwaith. 1 Alaw Gymreig gan gor yr eisteddfod. 2 Anerchiadau gan y beirdd. 3 Can, Yr Eisteddfod, gan Llew Llwyfo. 4'Cyflwyno haner gini o wobr i wneiithurwr y par esgidiau dyfrbrawf goreu at hela; 2 yn cystadlu. Goreu Edward Thomas. 5 Beirniadaeth Clwydfardd ar yr englyn, Cymru, Lloegr, a Llanrwst; 10 yn cystadlu. Goreu Cowper, sef lolo Trefaldwyn. Dyma yr englyn:- Lliwgar fro yw Lloegr fras-ac 01 mor fyw Yw Cymru fach werddlas; Lion a hardd, llawn o urddas, A Llanrwst sy'n llawn 0 ras. 6 Cystadleuaeth delynol. I'r chwareuwr goreu ar y delyn dair rhes; gwobr gyntaf 5 gini, ail 4 gini; 3ydd 3 gini; 4ydd 2 gini. Goreu Hugh Hughes; ail Owen Jones, Dolgellau; 3ydd John Roberts, Newtown; 4ydd Owen Jones (Telynor Siriol). 7 Beirniadaeth Dr. Hughes, a'r Parch. J. J. Rob- erts, ar y traethodau, Ar anfantetsion Trefriw fel lie i gleifiion, yn nghyda rhinwedd ei ffynonau; gwobr X3 3s. Un a ymgeisiodd, ond yn annheilwng o'r wobr. 8 Can, It was a Dream, gan Miss Hattie Davies. 9 Cystadleuaeth gerddorol. I'r pedwar a gano oreu, Ti wyddost beth ddywed fy nghalon. Gwobr gini; 3 yn cystadlu. Goreu John Hughes a'i barti, Bethesda. )0 Cystadleuaeth ddadgeiniol. I'r dadganwyr penillion gyda'r delyn, ar dair alaw Gymreig. yn ol hen ddull Gwynedd; gwobr laf dau gini, 2il, gini, 3ydd, haner gini; 4 yn cystadlu. Rhanwyd y ddwy wobr flaenaf yn gydradd rhwng Eos Mon ac Eos y Berth; y 3ydd i Edward Jones. 11 Beirniadaeth Pencenfgd America ar y canigau Cymreig; gwobr Y.2 2s.; 3 yn ymgeisio; goreu Richd. Wagner. Yn awr, daeth Syr Watkin i mewn, a derbyniwyd ef gyda bloeddiadau cymeradwyol. l2 Beirniadaeth Mrs. Roberts ar Hosanau Coch- ddu y ddafad; gwobr 5s., 8 yn cystadlu. Goreu Anne E. Davies, GIan'rafon,B!aenau Ffestiniog. 13 Beirniadaeth Meudwy Mon ar y Traethodau Henygaer, &c.; gwobr £ 3 3s neb wedi cystadlu. 14 Beirniadaeth Scorpion ar y Rhamantau Dafydd ap Siencyn; gwobr tri gini. Neb wedi anfon i mewn i'r gystadleuaeth hon. 15 CSngan Mynydog; Teulu Die Sion Dafydd. 16 Can, Let the Bright Seraphim, gan Madame Edith Wynne. 17Beirniadaeth yr Eryr, 4 yn cystadlu. Goreu, John Price, Pontygath, Maenen. 18 Beirniadaeth Pencerdd America ar y deuawd- au. Gwobr gini. Neb yn deilwng. 19 Ton gan gor yr Eisteddfod. Cyfarfod ,) prydoawn am ddau o'r gloch. Syr Watkyn yn y gadair. 1 Alaw Gymreig gan gor yr Eisteddfod. 2 Anerchiad i'r Llywydd. 3 Anerchiad gan y Llywydd. 4 Anerchiadau y Beirdd. 5 Can yr Eisteddfod gan Eos Morlais. 6 Beirniadaeth Clwydfardd ar yr englynion Cyf- reithiau Hywel Dda; gwobr 10a. 6c., 3 yn cystadlu. Goreu Evan Morris, Abergynolwyn. 7 Beirniadaeth Cowlyd ar yr arddangosiad goreu o'r crythau chwethant Cymreig. Neb yn ymgeisio. 8 Beirniadaeth Messrs. Knight & Davies ar y Best Landscapes. Gwobr X3 3s., gorea Mr. Johnson, Trefriw. 9. Beirniadaeth Scorpion ar y Traethodau, Ty- wysogaeth Cymru mewn cysylltiad a chelfyddyd; gwobr, pum' gini; un yn ymgeisio, ac yn deilwng o'r wobr, sef Edward Thomas, DYDD Office, Dolgellau. 10. Cyftadleuaeth Gorawl, Y Gwlithyn; gwobr. tair gini; tri c6r yn cystadlu, sef Llanrwst, Rhiw- bryfdir, a Chapel Currig; goreu, cor Llanrwst. 11 Yn awr, y mae testun Y GADAIR. Beirniadaeth Gwilym Hiraethog ar yr Awdlau Syr John Wynne o Wydir; gwobr lOp. a chadair a chad- eiriwyd ynddi y bardd a'r cyfaill awenyddol Cethin Jones. Yna eguwyd gyder delyn yn ol yr hen ddull yn y seremoni hon. 12 Can gan Madame Edith Wynne. 13 Beirniadaeth y traethodau, Ama;ethyddiaeth Dyffryn Conwy. Un ymgeisydd, sef Glan Menai, a derbyniodd y wobr. 14 Cân Y Gwcw, gan M. J. Williams. 15 Beirniadaeth Trebor Mai ar y Tweed Cymreig. Goreu Moses Roberts. 16 Beirniadaeth Pencerdd America ar yr Anthemau cynhauaf. Gwobr pum' gini; pump yn cystadlu. Goreu Alaw Ddu. 17 Beirniadaeth Meudwy Mon ar y Traethodau, Hynanaeth,&c., MynachlogMaeden,&c. Gobr gini. Un ymgeisydd, ond yn annheilwng. 18 Beirniadaeth yr Hulyn Gwely. Un ymgeisydd, ond ddim yn deilwng o'r wobr. 19 Cystadleuaeth Gerddorol, i'r mab a gano yn oreu, Why to the Nations; bass solo gan Handel. Gwobr gini; 4 yn cystadlu, ond methwyd enill y wobr. 20 Beirniadaeth yr Antimacasar. Gwobrwywyd Miss E. Roberts, Vron Cottage, Penmaenmawr. 21 Beirniadaeth y nyddu gyda'r clroell fach Gy- mreig. Enillwyd hon gan Mrs. E. M. Laran, Trefriw. 22 Cystadleuaeth gorawl Y Danchwa, gan Alaw Ddu. Gwobr dwy gini, 3 chor yn cystadlu, Rhiw- bryfdir, Llanrwst, a Dolyddelen. Rhanwyd y wobr rhwng y cyntaf a'r olaf. ,r 23 Beirniadaeth Mynyddog ar Yr Aradrwr Aflwydd- ianus, chweoh yn cystadlu. Goreu Casnodyn, sef Jacob Davies, Llanefydd.

Y CYNGHERDD. Cynaliwyd cyngherdd mawreddog yn yr hwyr gan y rhai wasanaethodd y nos naenorol. Digon yw dywed- yd i'r Eisteddfod fod yn llwyddiant yn mhob ystyr. Ceir sylwadau eich gohebydd ami yr wythnos nesaf. GOMBTDD. —

onest, pryd y gadaway gweilch hyn i'r borfa dyfu cyfuwcb a'u migyrnau, ac y safant i rwystro y ddaear i dyfu, fel y dywed y Beibl. Y mae y dyn a wastrafto ei amser a'i nerth mewn diogi yn cynyg ei hurian yn darget i'r diafo), yr bwn sydd yn rygnddrylliwr hynod 0 dda, ac a ridylla y diogyn &'i beleni: mewn geiriau ereill, terotia y diogyn y diafol i'w demtio ef. Medda yr hwn sydd yncbwareu pryd y dylai weithio, ysbryd drwg yn gyd- chwareuydd] a'r hwn na weitbia na chwareu, y naae yn eiop waith i satan. Os dal y diaf- ol ddyn yn segura, fe'i gosoda i weithio, a chwilia offerynau iddo, a thai ei gyflog iddo yn fuan.—T Wasg.