Y Dydd

CYLCHWYL GERDDOROL HAR- LECH. Cynaliwyd nawfed Gylchwyl Gerddorol Undeb Ardudwy ddydd Mercher, Gorph. 12fed, yn Nghas- tell Harlech, vr hwn yn garedig a ganiateir bob blwyddyn i'r Undetygan y boneddwr hawddgar Mr. W. W. E. Wynne, y cwnstabl. Y Llywyddion am y dydd ydoedd Mr. D. Davies, Arthog; Syr Llewelyn Turner, Caernarfon; a'r Parch D. Owen, Harlech. Arweinydd, Eos Morlais. Pianist, Mr. John Pritchard, Dolgellau. Yr oedd presenoldeb Madame Edith Wynne hefyd yn ychwanegu at yr attyniad i'r gylchwyl eleni. Dechreuwyd y gweithrediadau boreuol dan lywyddiaeth Mr. D. Davies, am 10 o'r gloch, drwy ganu 'Daliwch afael,' gan yr holl gorau gyda'u gilydd, yn cael eu dilyn gan Brass Band Harlech. Yna caed ton gynulleidfaol dlws, Trefdeyrn, o flaen anthem gyfansoddedig gan Mr. D. Emlyn Evans, 'Goruchafiaeth ar Angau,' yr hon a ganwyd yn chwaethus gan gor Talsarnau. Ar ol cael ychydig eiriau gan y cadeirydd, caed 'Gloria' (Haydn) gan gor Dolgellau; a'r cydgan, 'To the Cherubim and Seraphim,' gan gor Penllwyn. Er, fel mater o gerddoriaeth, fod cor Dolgellau i'w restru yn uchel, a bod cyfansoddiadau clasurol yn cael pob chwareu teg oddiar eu Haw, eto niJ yw y lleisiau wedi eu r mantoli gystal ag y dymunid-ditfyg ag y mae gan yr arweinydd i ymladd yn ei erbyn, er ei fawr anfantais. Y mae y soprano hefyd yn wan, olaiaf mewn llais, os nad mewn rhif. Y mae cor Pen- llwyn i'r gwrthwyneb, yn meddu lleisiau o gryn deilyngdod yn y soprano, ac ymddengys yr oil wedi eu mantoli yn well. Derbyniwyd eu cyf- lawniad gyda cbymeradwyaetb. Yna eafwyd 'By Babylon's wave,' gan gor Porthmadog, y rhai a ganasant gydag effaith ardderchog. Ar ol hyn, cafwyd 'Ar lan Iorddonen ddofn,' gan Eos Morlais, gydai allu arferol. Anthem, 'Pa fodd y glanha llanc, gan gor Corris—y duett gan Mr. J. Jones a Miss Sarah Evans. Ar ol hyn, caed y don gynull- eidfaol'Brooklyn,' gan y corau gyda'u gilydd; ac ar ol hyny cydgan Mendelsshon, 'Mor fawr ydyw'r ^yfnder,' gan gor Machynlleth. Daeth Madame Wynne yn mlaen ar ol hyn, a chanodd 'Let the bright Seraphim,' o 'Samson' Handel, ond nid gyda'r fath lwyddiant ag a welwyd ar achlysuron blaenorol. Wedi i'r corau yn nghyd ganu, 'A bydd arwyddion,' ae i Brass Band Dolgellau chwareu chorus, cynygiwyd a chefnogwyd pleidlais o ddiolchgarwch i'r cadeirydd, yr hyii a derfynodd gyfarfod y bore. Dechreuwyd cyfarfod y prydnawn am ddau o'r gloch drwy i'r corau yn nghyd ganu yr 'Hen Gan- fed;' ac eilwaith, wedi i Brass Band Corris fyoed drwy eu detholiad, caed 'Yn curo, euro, 0 pwy yw?' Yna araeth ragoral gan y cadeirydd, Syr Llewelyn Tnrner, yr hon, oblegid prinder gofod, nas gallwn ei cbyfleu yma. Canodd cor Corris, 'Cydgan yBradwyr,' o eiddo Proffeswr Parry; Meistri J. Jones, R. Roberts, a W. Jones, yn cy- meryd y solos, y rhai oeddynt yn, grynedig iawn, ac felly canohg oedd y cyflawniad. Yr unig ymgais a ddangoswyd at feddu hyder yn y canu ydoedd yn rhan olaf y cydgan, yr hwn a gynorthwyid gan Brass Band Corns. Encoriwyd hwy, ac atebasant yr alwad. Cafwyd un arall o gyfansoddiadau Proffeswr Parry, Gweddi Gwraig y Meddwyn,' gan gor Porthmadog; yna cafwyd detholiad o alawon Cymreig gan Brass Band Harlech, a Glee o eiddo 'Alaw Ddu, Y Gauaf, gan gor Talsarnau Trefn- wyd yn nesaf i gael perfformiad o gyfansoddiad newydd Proffeswr Parry, 'Yr Ystorm,' gan gor Machynlleth. Prin v canasant haner dwsinofarau cyn bod y tenor wedi disgyn haner ton, ac yno dilynodd ystorm berffaith o discord. Cychwynwyd o newydd gydag ychydig gwell canlyniad, a pher- fformiwyd y- cydgan ardderchog drwodd heb wneud yr argraff a adewir yn gyffredin yn Aberystwyth a Ueoedd eraill pan y cenir cyfansoddiadau y Proffes- wr Parry. Chwareuid y piano gan Miss Mary Jones, Aberystwysh, yn ei dull chwaethus arferol, a'r harmonium gan Mr. Rowland Davies. Hyd yma, ni chafwyd clywei cyfansoddiadau y Proffes- wr i fantais; gan hyny gorphwysai ar y corau gyda'u gilydd, dan arweiniad Eos Morlais, i wneud cvflawnder ag ef yn mherfformiad y glee brydferth, 'Ffarwel i ti Gymru fad.' Can gan Madame Edith Wynne, 'It wap a dream.' Yna cafwyd 'The Comrade's song of hope, gan gor Dolgellau, mor dda nes cael encore gwresog; cydnabyddodd Mr. Roberta y compliment drwy ymaflyd yn y baton eil- waith. Cafwyd 'Can y Tywysog,' gan Eos Morlais gyda dylanwad, a chafodd encore. Glee gan gor PenUwyn; can gan ¡Mr. Isaac Jones, 'Crymru, Cymro, Cymraeg;' ac yna ton gynulleidfaol, 'Wynnsray,' o'r Aberth Moliant, gan y corau oil; ac i orphen gweithrediadau y prydnawn, cafwyd detholiad cerddorol gan Brass Band Corris. Yn nghyfarfod yr hwyr, cymerwyd y gadair gan y Parch. D. Owen, Harlecb. Dechreuwyd gyda glee gan Brass Band Dolgellau. yn cael eu dilyn gyda chydgan, 'Cenwch glychau'r nefoudd,' gan yr holl gorau. Cafwyd araeth gan y cadeirydd, yn yr hon yr eglurodd paham yr oedd ef yn ymgymeryd a'r swydd yn lie y person a benodwyd ar y dechreu, sef Mr. W. R. M. Wynne, Peniarth. Canu cynull- eidfaol yn benaf oeid yn nghyfarfod yr hwyr, ac yr oedd holl leisiau y gwahanol gorau wedi eu dos- barthu a'u casglu at eu gilydd; ar yr oedd y Cor Undebol, mewn canlyniad, o din arweiniad Eos Morlais, yn alluoz i ymddangos i fantais, ac ddangos i'r gynulleidfa pa mor bell yr oedd amean yr Undeb—gwellhau y canu eynulleidfaol-wedi ei gyrhaedd. A barnu oddiwrth y gymeradwyaeth, yn nghyda'n teimladau ein hunain, yr oedd y cyf- lawniadau yn ardderchog, yn enwedig pan ystvriwn nad oedd y corau wedi cael ymarfer gyda'u gilydd. Canodd Madame Edith Wynne deirgwaith yn y cyfarfod hwn gyda chymeradwyaeth uchel. Gallwn derfynu drwy fynegu fod y Gylchwyl eleni yn llwyddiant perffaith.

CYMANFA Y BEDYDDWYR YN NHREFFYNON. Cynaliwyd hon eleni Gorphenaf 11 eg a'r 12fed. Am 10 dydd Mawrth, daeth y Gynadledd yn nghyd i gapel yr Annibynwyr (gan fod achos arall yn nghapel y "Bedyddwyr ar y pryd). Dewiswyd y brawd H. Morgan, Dolgellau, yn gadeirydd y Gy- manfa; ac yna, wedi dechreu trwy weddi, aed yn miaen yn y Cynadleddau 131 a 2 o'r gloch i ymdrin 2 a'r materion canlyno!:— 1. Anerchiad gan y Cadeirydd. 2. Darllen a chadarnhau penderfyniadau y Cyf- arfodydd Chwarterol am y flwyddyn. 3. Dewis Pwyllgor-i enwi Pwyllgorau am y flwyddyn ddyfodol—Y Genadaeth Gartrefol, Ar- ianol, Er chwilio i gymhwysderau ymgeiswyr am fynediad i'r Athrofa, Personau i gynrychioli y Gy- manfa ar Bwyllgorau vr Athrofeydd yn Hwlffordd a Llangollen, ac ar Bwyllgor Undeb Bedyddwyr Cymru. v Dewis Cadeirydd, Trysorydd, Ysgrifenydd, ac Archwilwyr y Gymanfa am y flwyddyn ddyfodol. 5. Penodi y Cyfarfodydd Chwarterol am y flwyddyn. 6. Dewis pynciau i ymdrin a hwynt yn y Cyrdd- au Chwarterol. 7. Penodi y lie sydd i gaeJ casgliad Cymanafaol. Ymgeiswyr,—Croesoswallt a Fflint. 8. Mynegiad y Cadeirydd a'r Trysorydd o ber- thynas i'r ddiogelfa (safe) yn Rhuthyo. 9. Cynygiad yn nghyldh gweinidogion yii symud, ae hefyd aelodau eglwysig. 10. Cyflwyno y Cymdeithasau canlynol i sylw yr eglwysi:—Y Genadaeth Dramor a Chartrefol, Cymdeithas Gyfieithiadol y Beibl. Cymdeithas y Gweddwon, Cymdeithas yr Hen Weinidogion, yr. Athrofeydd, ac Undeb Bedyddwyr Cymru. 11. Cynygiad i gael un Llyfr Hymnau i'r enwad trwy Gymru. 12. Am gydymdrech yn egaiol a phenderfynol o blaid y gymdeithas ddirwestol. 13. Ein bod yn anghymeradwyo cynllun y llyw- odraeth i addysgu y genedl. 14. Y Gymanfa nesaf i fod yn Cefnmawr. 15. W. Williams, Garth, i fod yn gadeirydd y Gymanfa y flwyddyn ddyfodol. 16. Ein bod yn derbyn eglwys Beisonig'Penycae, ac eglwys Paul Square, i'n Cymanfa. 17. Ein bod yn derbyo y llythyr a ysgrifenwyd gan y brawd Owen Davies, Caernarfon, ac yn ei gy- meradwyo yn fawr i'r eglwysi. 18. Ein bod i gadw y Sul cyntaf yn Awst i weddigamYr Ar^lwydd dywallt o'i Ysbryd yn hel- aethach ar yr eglwysi i'w hadfywio, ac i achub pechaduriaid. Cynaliwyd y cyfarfodydd pregethu yn nghapel y Bedyddwyr a chapel y Methodistiaid, yr hwn a roddwyd at ein gwasanaeth gyda y parodrwydcl mwyaf. Y brodyr a fu yn pregethu yn y gymanfa oedd Jones, Cefnmawr; Williams, Corwen; Evans, Casnewydd; Edwards, Cefnmawr; James, Ruthin; Morgan, Dolgellau; Jones, Llangollen; Morgan, Llanelli; Davies, Caernarfon; Parry, Cloughfold. Cawsotn gymanfa dda iawn yn mhob ystyr, y cynadleddau yn Iluosog, yr eglwysi mewn heddwch a chariad, ac yn cydymdrech o blaid y ffydd, ac ychwanegiadau drwy fe iydd at yr eglwysi; preg- ethu da, a gobeithio y bydd effaith yn canlyn yn y dyfodol yn achubiaeth 11awer o Dechaduriaid i fywyd tragwyddol.

ODDIWRTH GYMANFA GYNULLEIDFAOL GYMREIG WISCONSIN, AT EGLWYSI CY- NULLEIDFAOL CYMRU. Hyn sydd er hysbysu fod ein hanwyl frawj. y Parch. Humphrey Parry, o Mitwaake, yn aelod rheolaidd yn ein plith, ac wedi bod am fiynyddau yn ein ffyddlawn wasanaethu yn yr Arglwydd. Yn gymaint a'i fod ar fwriad i ymadael, a chymeryd taith i Gymru, yr ydym o galon yn ei wresog gy- meradwyo i sylw yr eglwysi yn ysfcod ei arosiad a'i ymdaith yn y wlad, gan ddymuno y bydd i'r nef- oedd ei arddel, a bendithio. ei lafur, fel y gwnaeth tra fu yn ein plith. SEX PHILLIPS, Llywydd. TIMOTHY JONES, Ysgrifenydd. Derbyniwyd y gymeradwyaeth uchod i'r brawd H. Paryy mewn llythyr oddiwrth y Parch. J. Thomas, Liverpool, o Milwaukee. Dywed Mr. Thomas fel y canlyn am Mr. Parry:—Hen frawd da o sir Feirionydd, a dysgybl i Jones, Dolgellau, ydyw ef. Y mae yn ddyn gwir dda." Caffed dder- byniad calonog a chroesawus gan gynulleidfaoedd Cymru paa ddelo i'w plith.-Ap VYCHAN.

PANTEG, SALEM, CO^DGRUFFYDD. Yehydig iawn o bregethwyr yr enwad Annibynol yn Nghymru sydd heb fod yn gwybod am a phrofl o'r caredigrwydd a'r lletygarwch sydd i'w gael yn Panteg. Gweddw ydyw Mrs. Lewis, yn byw gyda'i mab. Mae hi hefyd yn fam i'r gweinidog defnyddiol, y Parch. Mr. Lewis, Birmingham, "A fyn glod, bid farw," medd yr hen ddiareb; ond yr wyf fi yn dewis i'r hen weddw a'i mab gael tipyn o glod cyn hyny. Mae 11-iwer Sarepta yn Nghynjru, A llawer gwraig weddw yn bod, Yn nawdd i gehadon y nefoedd, Yn haeddu anrhydedd a chlod: Yn PANTEG, COEDGRUFFYDD, mae cattref Dan nawdd y wraig weddw o hyd; Ei henw adseinir trwy'r oesau, Yn beraidd hyd ddiwedd y byd. Mae gwen ar ei gwyneb bob amser, A'i chalon sydd gynhes a phur, Ei geiriau sy'n llawn caredigrwydd, A'i llaw yn haelionus i'r gw;9r; Ca'dd llawer pregethwr blinedig Orphwysfa dan gtonglwyd y wraig; Os ambell i dwyllwr letyodd, I engyl hi roes lawer saig. Hawddamor i'r weddw ddymunaf, Yr olew ni dderfydd o'i 'sten; A'r blawd yn ei chelwrn ni threulia, A byw fyddo'i mab nesyn hen; I'r ddau bydded aden Jehofah Yn gysgod rhag angsn a cham, A'r nef a'i chyflawnder tragwyddol Fo'n gartref i'r mab ac i'r Fam. Aberystwyth. IOAN DDEBWEN o Fox.

Dylanwad merch;-Dywedii mai Wilkie Colins ydyw awdwr yr awgrymiad gwerthfawr hwn-Nid oes yr un ymlyniad dynol mor elyniaethus i ddy- lanwad merch ag ydy w yr ymlyniad wrth ddifyr- wch ymdrechol (atheletic sports). Nid oes yr un dyn mor bell o gyrhaedd dylanwad y "rhyw deg" na'r hwn sy'n treulio ei ddyddiau ifeithrin ei alia anianyddol.

Gan fod cyn lleied gwahaniaeth rhwng y cyfan- soddiadau, ac nad oes rhyw lawer o ddim nodedig i'w feio na'i ganmol ynddynt, ffolineb fyddai blino y cyhoedd a sylwadau arriynt bob yn un ac un. Yr wyf wedi gwneud ychydig nodiadau ar y papyryn- au er cyfarwyddyd i'r ymgeiswyr, a gwasanaethed hyny fel beirniadaeth iddynt. Gallaf nodi y tri hyn, eiddo Cyfarwydd, Deigryn, a Gwilym Alarus, yn rhagori ychydig ar y gweddill; ac wedi eu dar- llen a'u cymharu yn ofalus, tueddir fi i farnu eiddo Deigrynyn rhagori arnyntoll- Ei ddiffyg mawr, fel yn y lleill, yw diffyar nodweddu yr ymadawedig; onide fel cyfansoddiad y mae yn fywiog a tharaw- iadol. Tueddid fi unwaith i roddi ail gynyg i'r cystadleuwyr hyn, ond gan fod amryw ragoriaethau pur ddymunol yn nghyfansoddiad Deigryn, a'i fod yn ddiddadl yn rhagori ar ei gydymgeiswyr, ac hefyd nad dymunol yw atat gwobr heb ryw reswm neillduol, yr wyf yn cyhoeddi Deigryn yn oreu, ac yn dyfarnu iddo y wobr.