Y Gwyliedydd

SION, PENYGRAIG. Nid yn ami y gwelir newyddion o'r lie uchod yn ngholofnau y GWYLIEDYDD. Nid yw hyny yn digwydd am nad oes yma ddigon o bethau priodol i ymddangos, oblegid da genyf allu dweyd fod ein heglwys yn y He yn dal i weithio. Cynhaliwyd ein gwyl bregethu flynyddol nos Sadwrn, Sul, a'r Llun, Ebrill 6, 7 a'r 8. Y Gweinidogion fu yn gwasanaethu eleni oeddynt Parch 0 Madoc Roberts a'r Parch E D Thomas, Hirwain. Yr oeddem fel eglwys yn edrych yn mlaen am ein gwyl. Fel arfer, cawsom gytarfod- ydd gweddi ac ernest ynddynt fod Duw am fod fod yma. Nid oedd yma lawer o swn, ond eto yr oedd y bendithion yn disgyn fel gwlith y boreu ar bob galon oedd yno, ac felly y bu ar hyd y cyfarfod—y gweisijn ar eu goreu—Mr Roberts ar eu uchelfanau. Hawdd gwel'd ei fod yn Haw Duw yn traddodi cenadwri fawr y Groes. Hwn oedd y tro cyntai i Mr Thomas fod yma, ond mi gredaf mai nid y tro olaf. Mae Mr Thomas yn dringo i fod yn un o enwogion y pwlpud. Dyaa sydd yn llawenydd yn ngwaith Duw. u Er fod gweithwyr goreu'r ne Yn marw yn eu gwaith, Oad eraill ddaw'n eu lie Ar hyd yr oesoedd maith." Diolch am hyny. Ein gweddu ydyw am i Dduw fendeithio y cyfan er daioni yn yr ardal.- O.R.

Llyfrau Safonol. DICTIONARY OF CHRIST AND THE GOSPELS. DICTIONARY OF THE BIBLE. Edited by Dr. James Hastings. Dr. Parker's THE PEOPLE'S BIBLE. INTERNATIONAL CRITICAL COMMENT- ARY THE EXPOSTOR'S BIBLE „ GREEK TESTAMENT GRIMM'S GREEK-ENGLISH LEXICON BROWN & DRIVER'S HEBREW „ ENGLISH Dr. Young's ANALYTICAL CONCORD- ANCE TO THE BIBLE. A CONCORDANCE TO THE GREEK TESTAMENT, by Moulton. A. Maclaren's EXPOSITIONS. Ymofyner am delerau unrhyw Lyfr diweddar a W. M. WILLIAMS, 6, Princes Street, Rhyl. Y Maes Llafur, 1907. Cynnygiad Arbennig Esponiad Dr Lumley, Wedi ei gyfieithu gan y PARCH. TECWYN EVANS, B.A., Yfighyd ag atebi'Du i gwestiynau DOSBARTH YR AIL gan y PARCH. M. E. JONES. Pris 6c. Mae ychydig nifer o'r uchod air law h-eb eu gwerthu. Fe allafi. bod yna rai Ysgolion iheb .gael nifer ohonynt, felly bydd yn ble&ex gennym an foil DWSIN AC UCHOD YN DDIDRAUL AM 3s. 6c. Y DWSIN. CymerwrL fenthyg "adnod" y Bookrt)om: "Y cyntaf i'r felin gaiff falu." I'w cael gan JOSEPH THOMAS, Bangalore, St. Asaph. 4t RAWFORDS ■ REAM mBACKERS CRIS ALLAN ROYAL MAIL LINE The Acme of .Ocean Comfort is attained in the FAST TURBINE STEAMERS. Shortest and Cheapest Route to all parts of CAXIADA AND. WESTERN STATES. Luxury in all Classes. Excellent Cuisine. SPEED, SAFETY, COMFORT. [Handbook Free from ALLAN'S, 103, Leadenhall St., & 5-2 1 Pall Mall, London 19, JAMBS STREET, LIVERPOOL; or to the Local Agents. HYSBYStAD PWYSIG. YN AWR YN BAROn CYFROL I o'r giwaiti newydd hwn. Duwinyddiaeth Gristionogol, GAN Y PARCH. OWEN EVANS, BANGOE. Cynhwysa tua 200 o dudalenau emy 8vo. PRIS 2s. 6c. I'w gael gan yr AWDWR, ST. PAUL'S MANSE, BANGOR. 'Simple Summer Sweets. (f 1 How to make them. Send /J a post card to Brown & Poison, Paisley, for their booklet, Summer Dishes," sent gratis and post free. It contains many practical recipes, easily made, for serving fresh fruit of all kinds with Brown fe? Poison s 11 "Patent" Com Flour. U J J Send now, lest y-;> forget. \l Sylwer Pris y GWYLIEDYDD trwy y Post bob wythnos am chwarter ydyw 1 s. Be. Am hianner blwyddyn, 3s. 4c. Am flwyddya, &s. 8c. Y tailiiad ymlaen llaw gyda'r archeb. Anfonir pediwar trwy y Post am giedniog yr an wedi talu y draul. Anfoner pob peth yn □ighyldh y busnes, megis taliadau, archebion am y GWYLIEDYDD, &c., wedi ei gyfeirio fel hyn: MRI. AMOS BIROS. & JONES, RiHYL. Oyfeirier Gohebiaethau a phob Hysbys- rwydd a fwriedir ymdidiangos yn Y CWYLIED- YDD fel hyn— MS FOR PRESS, CEPHAS," EDITOR "Y GWYLIEDYDD," 58, SOUTH JOHN STREET, LIVERPOOL. GalMr anfon Gohebiaeth heb ddim o natur liythyr gyda hi am ddimai am bob awy wne cod ga-dael yr amlen yn agored. BYDDED hysbys nad! ydym yn gyfrilol am syniadau ein Gohebwyr. -010. AT EIN GO'HE'BWYR. Bu raid i ni adael allan "Nodion Golyg- yddol" a Iluaws o ohebia-ethau o ddiffyg gofod.. Wesley, P.J., Goh. (C'efn Mawr).—D:iolc.h, ond rhagflaenwyd chwi gan eraill. Cyfaill.—Rhy hwyr yr wythnos ddiweddaf. Bydd vn dda genym glywed oddiwrthych yn ami.

Nodiadau Cyfundebol. [GAN Y LLYFRBRYF WESLEYAIDD.] Erbyn hyn y mae'r tanysgrifiadau tuag at adeiladiad yr Adeilad Coffadwr- iaethol i Thomas Champness wedi cyraedd y swm o 7,5oop. Mae hyn wedi achosi i galon y Parch Thomas Cook fod yn orlawn o ddiolchgarwch. w Gwelsoin nodiad fod yn mwriad Mr a Mrs R W Perks i roddi evening recep- tion i'r oil o gynrychiolwyr y Gynhad- ledd, ddydd Mawrth, Gorphenaf 23ain, yn eu preswylfod, Kensington Palace Gardens. Mae'n ffaith erbyn hyn fod dros 35,ooop wedi eu derbyn yn fwy i Drys- orfa y Genhadielh Dramor y dydd hwn nag ydoedd yr un amser y flwyddyn ddiweddaf. Onid oes Ie i fod yn ddi- olchgar ? -< < < Da genym ddeall fod cylchwyl bre- gethu y Groglith yn Nghaerwys wedi bod yn un dra lwyddianus. Y gweini- dogion a weinyddiasant oeddynt y Parchn Richard Morgan, Caernarfon, a Charles Jones, Rhos. < < < Deallwn yr ymddengys darluniau yn y Winllan am fis Mai o Mr William Rowlands, Manchester, yn yr oriel, ac 0 Arglwydd Faer Manceinion (Cynghorwr John Harrop). Wesleyaid teilwng. < < < Gwelsom grybwylliad fod y Parch Trevor H Davies wedi dymuno cael amser i ystyried y cwestiwn o dderbyn yr apwyntiad o arolygwr y West Lon- don Mission gan nad ydyw yn cael ei foddloni fod yr alwad oddiwrth Dduw. w < • Bydd yn hyfrydwch gan gyfeillion lluosog Mr Edward Jones, Llantedr Hall, Rhuthyn, wybod ei fod wedi cael ei apwyntio yn Ustus Heddwch dros Sir Ddinbych. Yr un modd Mr 0 W Morris, Abermaw. Bwriada Mr a Mrs R W Perks hwylio ar yr 8fed o Fai am ymweliad byr a'r Unol Dalaethau a Chanada. Hwylient ar yr Adriatic o Lerpwl. Dychwelant gyda'r Celtic, yr hon adawa New York ar yr 2ofed 0 Fehefin, er bod gartref adeg y Gynhadledd. < w Teimlem yn falch fod iechyd y Parch Nehemiah Curnock, cyn-Olygydd y "Methodist Recorder," yn gyfryw fel ag i'w alluogi i ysgrifenu llyfr, yr hwn a gyhoeddwyd yr wythnos ddiweddaf, yn dwyn y teitl H. K.: His realities and visions." w Mae gair wedi ei dderbyn oddiwrth awdurdodau y Ty Cenhadol eu bod o dan orfod gwrthod apeliadau am docyn- au i'r Cyfarfod Mawr Diolchiadol yn Albert Hall, Llundain, i ddim llai na dwy fil 0 bersonau. J <t < Yr oedd yn llawenydd mawr i ni gael ein hysbysu fed Bazaar tylchdaith Llan- asa, yr hon a gynhaliwyd yn nghapel y Groes, Llanasa, wedi cyraedd y swm o I25p. Mae'r swm yn un ardderchog o dan yr amgylchiadau. w < Gyda llaw, ofnwn y bydd i'r nodiad fel yr ymddangosodd yr wythnos ddi- weddaf gamarwain y darllenydd yn nglyn a gwahoddiad y Parch David Roberts, Caerwys i Lanasa. Ar gyfer Awst 1908 yr addawodd Mr Roberts. Ymddengys fod y Parch Godfrey Turner, Ffynnongroew, wedi ei wahodd, ag yntau wedi ymgymeryd ag arolygiaeth y gylchdaith am y flwyddyn nesaf, ac i drigianu yn Llanasa.

-010- 0 Dredegar Newydd. Dyma enw dipyn yn ddyeithr i ddar- llenwyr y GWYLIEDYDD, ac er mwyn y rhai nad ydynt yn gwybod am ei safle ddaearyddol rhoddwn yr eglurhad a ganlyn iddynt :-Saif rhyw bedairmilltir i'r De-orllewin o Tredegar, ar derfyn Mynwy a Morganwg, ond yn Mynwy y mae Tredegar Newydd. Y mae dyffryn Rhymni yn cael ei wasgu yn hynod o gul yn y fan yma— bryniau serth yn ymgodi ar bob ochr, a'r afon Elyrch yn dod i lawr drwy y dyffryn, a golwg hynod o ddu arni; ac nid yw yn destyn syndod pan y cofar ei bod yn pasio heibio i weithfeydd glo Rhymni a Phontlottyn —Hen byllau Powell Dyffryn yn is i lawr, a phyllau Elliott, Tredegar Newydd, yn is wed'yn. Nis gallwn ddweyd i sicrwydd faint yw rhif pob- logaeth y lie hwn, ond y mae yn cynydd u yn gyflym iawn ar hyn o bryd, ac o herwydd fod yr ychydig wastadir sydd yn ngwaelod y dyffryn wedi cael adeiladu arno yn barod, y mae cwmni anturiaeth- us Powell Dyffryn Steam Coal Company, yn adeiladu nifer fawr o dai newyddion ar y bryniau uwchlaw. < < Cymysg iawn yw y boblogaeth yma, a gellir dweyd gyda Ilawer o briodoldeb eu bod yn cael ei gwneyd i fyny o bob cenedl dan y Nef-Saeson a Gwyddelod, Albanwyr, Germans ag Italians, a nifer fawr o Iuddewon ac y mae y Boeriaid y cael eu cynrychioli yma hefyd. Y mae yma bump o Gapelau Cymreig -dau gyda'r Annibynwyr, dau gan y Bedyddwyr, ac un gan y Methodistiaid Calfinaidd, ond hyd yn hyn nid oes gan y Wesleyaid gapel yma. Y mae yma gapelau gan y Saeson hefyd, a-c yn eu plith y mae gan y Wesleyaid Seisnig gapel helaeth ac achos llewyrchus yma. • • • Fe fu gan y Wesleyaid Cymreig achos yma flynyddoedd yn ol, ond oherwydd rhywbeth bu farw yn faban eiddil iawn, ac y mae yma rai o'r rhai fu yn cychwyn yr achos yn aros o hyd. Er's rhyw saith mlynedd yn cl daeth yma luaws o Wesleyaid y Gogledd i weithio i'r pyllau glo yma, y nifer fwyaf ohonynt o gylch- daith Tregarth, yn amser helynt y Penrhyn ond gwasgarasant at bob enwad, oherwydd nad oedd achos Wes- leyaidd yn y lie. < < Blwyddyn i mis Ionawr # diweddaf, llwyddodd ysgrifenydd y nodiadau hyn i gael y Parch H Hughes, Ystalyfera, i bregethu am Sul gyda'r Annibynwyr, a chawsom gyfleusdra i ymddiddan ag ef y pryd hwnw yn nghylch y cwestiwn o godi achos yn y lie; a gwyddom i Mr Hughes ohebu a rhai o weinidogion y De ar y mater, ond ni lwyddwyd i gael symudiad tuag at godi achos. Yn Awst diweddaf, penodwyd y Parch D Egwys Jones i lafurio yn Bargoed, ar gylchdaith Rhymni, a bu-m y daethom yn gydnabyddus ag ef, a chawsom ym- gom yn nghylch cael achos i New Tredegar ac er fod Mr Egwys Jones wedi bod yn hynod brysur er pan y mae yn Bargoed dadganodd ei barodrwydd i wneyd ei oreu at gael achos Wesleyaidd i'r lie hwn. Teg yw dyweyd ei fod yn golygu ychwanegu llafur a thrafferth iddo pan y cofier fod ganddo i sefyll ei arholiad terfynol cyn ei ordeinio, ac hefvd fod capel newydd wedi ei adeiladu yn Bargocd er pan y mae ar y tir a gwyr y cyfarwydd mai nid ychydig o lafur a phryder yw yr ymgymeriad hwnw, yn enwedig i weinidog ieuanc heb brofiad. Ond fel y dywedasom taflodd ei hun i'r gwaith, ac y mae wedi sicrhau yr hen Workmen's Hall yn y lie yma i gynal y cyfarfodydd. At hyny y mae y Parch Hugh Hughes wedi addaw d'od yma i bregethu yn rhad ac am ddim, nos Wener, y I geg o'r mis hwn, ac er fod llawer o Wesleyaid y lie ymayn adnabyddus i ni, credwn y bydd i enw Mr Hughes godi ychwaneg o gornelau na wyddem ni ddim am dan- ynt o'r blaen. Yr ydym dan rwymau mawr i Mr Hughes am ei barod- rwydd i dd'od. Deallwn hefyd fod Egwys Jones wedi sicrhau gwasanaeth amryw o weinidogion a phregethwyr y Deheudir yma i bregethu yn y dyfodol. Hyderwn yn fawr na fydd i ni fethu a chael achos Wesleyaidd yn y lie yma y tro hwn. Bydd genym ?ir eto, os cawn fywyd ac iechyd, am y modd y byddwn yn d'od yn mlaen. Ac os oes rhai o bregethwyr y Gogledd yn debyg o dd'od i'r Deheudir yma i bregethu i gyfarfodydd mawr dyma i chwi gyfle ardderchog i roddi pregeth i f chgyn a merched Arfon a Meirionydd, a siroedd eraill y Gogledd ran hyny, dim ond i chwi ohebu a'r Parch D Egwys Jones, Bargoed. Wel, gobeithio y cawn ran yn ngweddiau eglwysi Wesleyaidd Cymru benbaladr. Ein dymuniad yw, "0 frodyr, gweddiweh drosom." R.E.

0 0 Trysorfa Addysg Ymgeiswyr AT Y DALAETH DDEHEUOL. Bydd adroddiad y Drysorfa uchod am y flwyddyn ddiweddaf yn nwylaw Arol- ygwyr y Cylchdeithiau yn mhen ychydig ddyddiau. Gwelir nad oes yn yr adroddiad ond y cyfansymau yn unig o'r Dalaeth hon y mae hyn i'w briodoli i ddiffyg o dy yr hen Drysorydd. An- fonwyd i'r ysgrifenydd cyffredinol restr gyflawn o gyfraniadau y gwahanol gylchdeithiau am y ddwy flynedd ddi- weddaf, ond gan nad oedd yr arian wedi eu hanfon i'r Trysorydd Cyffredinol, nis gellid cyhoeddi y rhestr yn yr adrodd- iad. Mae'n ddigon posibl fod rhai arolyg- wyr heb wybod, neu wedi gollwng dros got, ddyled eu cylchdeithiau i'r Drysorfa, ac hwyrach y bydd rhoddi y rhestr gyflawn yn y GWYLIEDYDD 0 fantais. Gwelir nad oes o'r 18 cylch- daith ond 6 yn unig wedi talu yn gyflawn, ac y mae 4 heb dalu ceiniog. Dyma'r rhestr: — Dyledus Talwyd Talwyd bob yn yn Blwyddyn 1905 1906 Merthyr I o o. oto 0.. 1 o 0 Tredegar 100 Aberdar 1 10 0.. 110 0.. Treorci .,200., .,200 Ferndale 200. Pontypridd I 5 o. I 5 o. t 5 0 Brynmawr 10 0.. o 10 0.. o 10 o Caerdydd I o o. Llandilo I o o. t o 0 Abertaws 110 0.. 110 0.. 110 o Llanelli o 10 0.. o 10 0.. 0 10 0 Llanbedr 030. Aberaeron ..0 1 0..0 1 0..0 1 o Ty Ddewi ..010..010,. Aberystwith 200. tl20. 200 Ystumtuen 100. i o o. Machynlleth ..200.200 Llanidloes 200. 200. 200 20 10 0 II 9 0 12 16 o Taer ddymunir am i'r cylchdeithiau dalu yr 61 ddyled yn nghyfarfod Tal aethol Aberystwyth bydd cyfraniadau y drydedd flwyddyn i'w talu yn nghy- tarfod Medi. EVAN ISAAC, YSG.

Un arali o Blant Diwygiad '59 Y DIWEDDAR MR WM. WILLIAMS, COMPTON HOUSE, BAGILLT. AELOD HYNAF BETHANIA. Drwg genym gofnodi y newydd prudd o farwolaeth ein diweddar frawd, yr hyn gymerodd le boreu Sadwrn, Ebrill 6ed, ar ol ychydig ddyddiau o gystudd. Cymerwyd ef yn glaf tuag wythnos yn flaenorol i'w farwolaeth gan y II pnete- yyzoizia "a "heart failure," ac aeth trwy y cyfnod hwn yn hynod o dawel Yr oedd cymeriad yr ymadawedig trwy'r ardal uwchlaw amheuaeth, ac yr oedd iddo air da gan bawb fel dyn gonest a chydwybodol, gwastad yn ei holl ffyrdd, yn Gristion cywir, ac yn ffyddlawn i'r holl achos hyd ag yr oedd yn ei allu. Pan yn ddyn ieuanc dibriod cyfarfu a damwain tra yn dilyn ei orchwyl gyda'r peiriant dyrnu, a gorfu iddo gael tori ei goes ymaith ond adferwyd et drachefn fel ag y gallodd wneyd diwrnod o waith caled cystal ag unrhyw un o'i gydweith- wyr. Bu yn gweithio fel hyn am amryw flynyddoedd cyn ac ar ol priodi hyd nes y daeth ryw anghytundeb rhyngddo ef a'i gydweithwyr a'u meistr, a throdd yntau i gadw shop, a thrwy ei ddiwyd- rwydd a'i ofalwch trodd yr ymgymeriad allan yn llwyddianus, fel nad oedd raid iddo feddwl am droi yn ol at ei hen orchwyl. I Deallwn mai yn Niwygiad '59 y daeth i gysylltiad a chrefydd, a byth er hyny arweiniodd fywyd dichlynaidd. Er fe-y allai nad oedd yn cymeryd rhan flaen-' llaw gyda'r achos yn Bethania, gellir dweyd ei fod yn un o'r cymeriadau mwyaf glan fu mewn cysylltiad a'r eglwys hon er ei sylfaer.iad. Gwelsom ef droion yn ystod ei gystudd byr, a dyna yr argra f roddodd arnom ydoedd gwireddiad y rhan hono o'r Ysgrythyr Ni frysia yr hwn a gredo." Tawelwch a gwastadrwydd ydoedd prif nodwedd ei fywyd, ac felly ydoedd yn ei ddyddiau olaf. Nid oedd arwydd o gynwrf yn ymddangos yn ei feddwl tra yn gwynebu y dyfodol oedd yn ei aros, er ei fod yn ymwybodol fod y diwedd yn agos. Gofynai y ferch iddo un diwrnod a oedd yn meddwl ei fod yn myn'd i'w gadael, a'i atebiad oedd, a dywedai hyny yn y modd mwyaf digyffro, na welai efe ddim ond hyny am dani." Yr sicr angeu wedi tynu ei golyn oedd ganddo ef i'w wynebu, ac nid oedd achos ofni na chynhyrfu yn ei gylch. Aeth trwy y glyn yn dawel, a chredwn ei fod erbyn hyn wedi cael helaeth fynediad i mewn i dragwyddol deyrnas ei Arglwydd. Dydd Mersher diweddaf cymerodd ei angladd Ie, pryd y daeth tyrfa fawr i hebrwng ei weddillion ac i dalu y gym- wynas olaf iddo. Darllenwyd wrth y ty cyn cychwyn gan y Parch Gwilym R Roberts, Fflint, a gweddiodd y Parch Owen Hughes, Caer, ac wedi canu Yn y dyfroedd mawr ar tonau," &c., cychwynwyd tua chladdfa yr Ymneillduwyr, Bagillt-y gweinidogion yn blaenori, yna yr elor- gerbyd a thair mourning coaches yn cynwys y perthynasau, a'r gweddill o'r dyrfa ar draed. Ar y ffordd i'r fynwent aethpwyd i mewn i Bethania, a chafwyd gwasanaeth goffadwriaethol fer. Dechreu- wyd y wasanaeth trwy i'r Parch David Morris roddi emyn i'w ganu a darllen rhan o'r Ysgrythyrau, ac i'r Parch Gwilym R Roberts weddio. Yna cododd y Parch David Morris ar ei draed, a chyfeiriodd at yr amgylchiad prudd yr oeddym wedi ymgymell o'i herwydd. Dywedodd mai un o blant diwygiad '59 ydoedd ein brawd, a dywedodd fod nifer y dychweledigion hyny yn myned yn llai o hyd, a chyfeir- iodd at amryw oedd wedi myn'd o'r blaen. Dywedai mai Wm Williams oedd aelod hynaf Bethania-bu yn aelod am 46 o flynyddoedd. Penderfynodd ar y dechreu i lynu gyda'r eglwys tra y byddai byw, a chariodd ei benderfyniad allan-penderfyniad ardderchog. Dros amser y gwneir cytundebau dasarol ond nid felly yn nglyn a'r bywyd crefyddol. Bu y brawd yn help ac yn nodded mawr i'r achos yn Bethania. Un wasanaeth fawr a wnaeth ydoedd agor drws ei dy i weision yr Arglwydd, ac yr oedd hyn yn help mawr mewn lie fel Bagillt, lie nad oedd gormod o gyfleusterau i'r cyteiriad hwn. Bu hefyd yn swyddog-Trysor- ydd Trust am amryw flynyddau. Teimlir yn chwith iawn ar ei ol. Bu yn dad da i'w blant, a gofalai yn ofalus am ei deulu. Galwodd Mr Morris ar y Parch Owen Hughes i ddWeyd gair, a dywedodd Mr Hughes mai teimladau cymysg oedd yn ei feddianu ar yr amgylchiad, oher- wydd un a berchid mor fawr yn yr ardal —teimlad o brudd-der a chwithdod yn e; symudiad o'r ardal a'r eglwys, ond llawenhai wrth feddwl ei fod wedi treulio ei oes yn lan a phur ei ymarweddiad. Ei hoff ddywediad mewn llawer an*" gylchiad yn ei fywyd ydoedd Thy will be done," Bu y brawd yn ffyddlon