Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
8 erthygl ar y dudalen hon
Ysglyfaeth i'r " Eryr " o…
Ysglyfaeth i'r Eryr o Langower. Mr. Golygydd,-Anaml iawn y gwelir yr ERYR yn ehedeg am ysglyfaeth i'r ardal hon, ac y mae llawer o ddyfalu wedi bod yn ddi- weddar yn nghylch yr achos o hyny. Y casgl- iad naturiol a dynwyd genym oedd, fod yr ERYR yn ymddangos mor brysur mewn cylch- oedd eraill, nad oedd ganddo amser i ym- weled a'r cymoedd hyn. 0 dan y cyfryw am-! gylchiadau, yr ydym yn bwriadu anfon ambell i ysglyfaeth iddo, gan fod newid bwyd yn llesol i bob creadur, ac yn feddyginiaeth rag- orol rhag diffyg treuliad ond nid ydym wrth ddweyd hyn, yn awgrymu fod lie i gwyno rhyw lawer ar archwaeth yr ERYR. PONT Y GLYN. Hwyrach y bydd yn newydd i'r ERYR fod yma bont ardderchog wedi cael ei chwbl orphen dros yr afon sydd yn rhedeg gerllaw Capel y Glyn. Y mae Mri. Morris Peters, Rhydwen, a R. Jones, Glynmawr, a'r cymyd- ogion oil, i'w canmol am eu hymdrechion can- moladwy mewn cysylltiad a hi. Codwyd a chwblhawyd hi heb droseddu ar logell y trethdalwyr. Y CYNGOR PLWYF. Credwn fod Cyngor Plwyf Llangower heb ei fath a'i gymar. Pe byddem yn enwi yr oil a gyflawnodd er pan y mae mewn bodolaeth, byddai yn ormod gwledd hyd yn nod i'r ERYR, a dygwyd y cyfan oddiamgylch heb wario yr un ddimai o'r dreth. YR OEN CYNTAF ELENI. Boreu ddydd lau, gwelwyd yr oen cyntaf eleni yn y plwyf hwn ar dir Mr. J. Roberts, Pantyronen, ond cipiodd yr ystorm neu'r ERYR efymaith nos Iau, ac ni welwyd byih mo hono ef. LLYTHYR YR HEN LANC. Fel y gwyddoch o'r goreu, nid oes dim mhela a'r hen lanciau yma. Y maent wedi eu llyncu i fyny gymaint gan eu ffyrdd a'u mympwyon eu hunain, fel nad allant fwynhau bywyd fel dynion eraill, a gwae i'r eneth hono a aberthir i'r cyfryw rai ar allor serch. Nid oes raid i ni ond ymweled a'u preswvlfod i gael gwybod hyn. Y mae eu celloedd mor ddigysur, moel, a diymgeledd, a chrogell. Unig wrthrych eu bywyd yw hunan-les neu hunan-foddhad. Ond wrth eu clywed yn -siarad, gellir meddwl mai hwynt-hwy yw y dosbarth mwyafhunan-aberthol o'r hit ddynol. Y gwir am dani, y maent yn bla ar gymdeith- as. Sylwer ar leferydd Hen Lane yr ERYR. Un rheswm a rydd dros beidio priodi, yw caethiwed y gwragedd. Gan hyny, yr ydym i gymeryd yn ganiataol, pe byddai i'r Hen Lane hwn briodi, y byddai iddo gaethiwo ar ryddid ei wraig, ond rhag i'r fath beth ddigwydd, gwell ganddo aberthu ei fywyd i henlancyddiaeth, Y fath weniaith Y fath ragrith! Pe byddai yn sicr na fyddai i'w wraig gaethiwo ar ei ryddid ef ei hun, priodai yfory nesaf. Nid yw ei ddadl dros gaethiwed y gwragedd ond cwrlid i guddio ei wir wrth-1 wynebiad. Son am benyd wasanaeth, fe fyddai oes felly o'i chyferbynu ag oes o dan arolygiaeth haiarnedd yr Hen Lanc yn fyd gwyn iddi ar ei hyd. Na, hunan-les yw gwreiddyn henlancyddiaeth. Y mae yn rhaid i ni ymattal rhag ofn y bydd i ni dynu holl hen lanciau y plwyf ar ein penau (a pha |"ai yn heigia), ond cyfaddefwn nad yw hen lanciau Llangower fel hen lanciau eraill. Yr eiddoch, YSGLYFAETHYDD.
Advertising
Llanfor School Board. w ANTED, on the ist of May next, at the Cwmtirmynach Board School, an Assistant Mistress Salary, £ 30 er annum. Applications with copies of testimonials to be sent to the undersigned not later than the 22nd April, 1899. JOHN R. JONES (Solicitor), -P. CLERK TO THE BOARD. -13ala, 28th January, 1899.
LLANUWCHLLYN.
LLANUWCHLLYN. Dirwest.-Cafwyd cyfarfod dirwestol rhag- orol yn nghapel Glanaber, nos Fawrth, y 7 fed cyfisol, o dan lywyddiaeth Mr. L. J. Davies, P.O. Dechreuwyd gan y Parch. Owen Ellis trwy ddarllen a gweddio. Wedi canu emyn galwodd y cadeirydd ar y Parch. Ifor Jones, Porthmadog, i anerch y gynulleidfa barchus oedd wedi dod yn nghyd. Cafwyd anerchiad pwrpasol, a dysgwylir llawer iawn o les oddi- wrtho. Gwnaed sylwadau hefyd gan Bardd Glas, Mri. J. C. Jones, D. Williams, J. J. Ed- wards, a'r Parch. Owen Ellis. Darfu i rai o'r siaradwyr sylwi mai ychydig iawn o sylw y mae dirwest wedi gael yma yn ddiweddar. Wei, deffrown, mae'r maes yn addfed, ond y cwestiwn a ofynir yn ami ydyw, pa le mae y gweithwyr ? Bydded i'r cyfarfod hwn greu bywyd newydd yn yr ardal Yr unig ffordd i gael diwygiad ydyw dechreu gartref, gyda ni ein hunain. Am hyny deff- rown at ein gwaith, a byddwn ddynion byw, wedi ein gwisgo a ffydd a nerth yr Ysbryd Glan.
Llys Ynadol y Bala.
Llys Ynadol y Bala. Cyhuddiad Diftifol.-Dydd Sadwrn diweddaf, o flaen Mri E. R. Jenkins (Cadeirydd), John Williams, L. J. Davies, a R. LI. Jones, cyhuddwyddaufachgen o'r enwau Morris Jones, 16 oed, ac Evan Owen, 14 oed, o roddi lamp signal wrth Factri Tryweryn allan. Erlyniwyd dros Gwmni Rheilffordd y G. W. gan Mr A. L. Lewis, Wrexham, yr hwn a ddywedai ei fod wedi cael llawer o ymarferiad fel twrne i'r cwmni, ac wedi gweled achosion difrifol, ond yr oedd yr achos hwn yn un o'r rhai mwyaf difrifol a fu dan ei sylw erioed. Gallai y bechgyn hyn gael eu carcharu am eu hoes, a'r carchariad Ueiaf ydyw dwy flynedd. Pwysai ar yr ynadon i gymeryd sylw manwl o'r trosedd y cy- huddir y ddau fachgen hyn ohono. Ar y 13eg o Ragfyr diweddaf, ar ol i'r lamp-lighter oleu y signal darfu i Wm. Speake, yn y signal box, ganfod fod rhywbeth y mater gyda'r lamp sydd wrth Factri Ffrydan, ac anfonodd yr hwn sydd yn edrych ar ol y lampau i'r golwg, a gwelodd hwnw fod y lamp wedi diffoddi, a'r wick wedi ei daflu i lawr. Rhodd- wyd hysbysrwydd i'r Arolygydd Roberts, Bala, ac anfonwyd i Gaer am Detective, i chwilio i'r mater. Y tyst cyntaf a alwyd ydoedd W. J. Rowlands, Lamp Porter, Bala. Dywedai :-Fy nyledswydd i ydyw edrych ar ol y lampau. Ar y 13eg o Ragfyr, aethum. tua 2.30 p.m. at y Factri. Tua 6.30 y noson hono, canfyddais fod rhywbeth y mater ar y lamp. Gwelais fod y lamp wedi ei thynu o'r case, ac wedi ei rhoddi ar ben y sitjnal. Yr oedd y wick wedi ei dynu o'r lamp. Rhoddais ef yn ei ol, a goleuais y lamp. Nid oedd gan neb hawl i ymyraeth a'r lampau, ond y sawl oedd i'w goleuo. Wm. Speake oedd y tyst nesaf.—Yr wyf yn gwybod pa un a fydd y lampau allan neu peidio. Yr oedd goleu yn y lamp tua 4 o'r gloch, y 13eg o Ragfyr, a tua 6.15 yr oedd allan. Pe buasai heb wybod fod y goleu allan, gallai y tren oedd yn dod o Ffestiniog, fyn'd drwy orsaf y Bala yn syth yn ei flaen, a phe bu- asai tren arall yn dod o gyfeiriad y Junction, gallai y canlyniadau fod yn bur ddifrifol. Mae yn angenrheidiol gael y lam.p wrth y Factri er diogelwch y cyhoedd, ac yn ddyledswydd ar yriedydd y tren i aros os na wel y signal yn oleu. Y tyst nesaf ydoedd, Ellis E. Roberts.- Yn yr Ys- gol Ganolraddol ydwyf, ac yn cofio y I3eg o Ragfyr. Am 3.30 y diwrnod hwnw, cychwynais i. a cyfail i mi gartref. Pan oeddum wrth y Factri, gwelais y ddau fachgen ar y bont, a darfu iddynt waeddi ar ein holnu. Yr oeddynt rhyw naw neu ddeg Hath oddiwrth y signal. Galwyd ar Llewelyn Gordon Owen i roddi tystiol- aeth. Mae yntau yn yr Ysgol Ganolraddol, a rhodd- odd yr un dystiolaeth a'r tyst cyntaf. D. Edwards, Cariwr, Bala, a dystiodd iddo groesi y line wrth y Factri ar y I3eg Rhagfyr, a darfu i Evan Owen a Morris Jones agor y llidiart iddo ef a'r lurry. J. Allen, Govsaf-feistr y Bala a ddywedodd fod yn rhaid i'r signal fod yn oleu wrth y Factri er diogelwch trens a'r cyhoedd. Gallai canlyniadau pur ddifrifol gymeryd lie pe bai y signal allan. Yr Arolygydd Roberts :—Ar y 13eg o Ragfyr, dy- wedwyd wrthyf fod rhywun wedi bod yn ymyryd a'r signal wrth y Factri. Aethum. ar y I4eg o Ragfyr, yn gyntaf, at Evan Owen, a rhybuddiais ef yn y ffordd arferol. Aethum at y Factri, ac archchwiliais y lie, a chefais y wick ar y llawr. Gwnaeth Evan Owen y cyfaddenad canlynol:—" Ni ddarfu i ni wneyd dim i'r lamp, am ein bod ary bont." Yr un diwrnod aethum at Morris Jones, a gwnaeth yntau y cyfaddefiad a ganlyn:—" Ni ddarfu'm ymyraeth a'r lamp, ond tyn- asom yn wire y signal." Ar yr 2ofed o Ragfyr, aeth- um gyda Detective Plimb at y ddau droseddwr, a gwnaeth Owen gyfaddefiad, ac ysgrifenwyd efilawr gan y Detective. Yr un dydd, aethum i Gwerndyfrgi at Morris Jones, ond ni wnaeth gyfaddefiad ysgrifen- edig, a dywedodd ei fod wedi gafael yn y lamp. Nis gallai ei diffoddi, ond Evan Owen chwythodd hi allan. Detective Plimb, Caer, a ddywedodd mai Detective ydoedd yn ngwasanaeth y G. W. R., ac wedi cael pum' mlynedd o ymarferiad. Yr wyf yn tystiolaethu fod yr hyn a ddywedodd yr Arolygydd yn gywir. Gallai ymyraeth a'r signal derfynu yn ddifrifol iawn. Pleidiodd y ddau garcharor eu bod yn ddi-euog. Nid oedd neb yn ymddiffynu y bechgyn. Ymneillduodd y fainc am beth amser. Dywedodd y cadeirydd y buasent yn caru rhoddi cosb dram arnynt. Yr oeddynt yn rhy hen i gael eu chwipio, a dirwywyd hwy i 2p. yr un, yn cynwys y costau. Yr oedd y llys yn orlawr.
LLANDRILLO.
LLANDRILLO. Rhybudd.-Gan fod defaid yn ochr Garth- iaen yn cael eu haflonyddu a llawer ohonynt yn cael eu cnoi a'u cloffi, rhoddir rhybudd drwy hyn y lleddir y cwn a welir wrth y gwaith —(HYSBYSIAD). Digwyddiad anffortunus.—Drwg genym ddeall, ddarfod i Mr Edward Jones, Syrior, gael colled fawr o'i ddefaid yr wythnos ddi- weddaf. Mae ar fynydd Berwyn nifer o gabanod wedi en codi at ddibenion helwr- iaethol. Ymddengys fod drws un o'r rhai hyn wedi ei adael heb ei glicedu, ac i'r defaid druain—un-ar-hugain mewn nifer,—wasgu i mewn i ochel ystorm, ac wrth ymdroi yn y lie, iddynt wisgu ar y drws a'i gau. Pan gan- fyddwyd hwynt yr oeddynt oil wedi marw.
Clywedion o'r Bettws G.G.
Clywedion o'r Bettws G.G. Clywed fod yma gymdeithas lenyddol wedi e sefydln. Clywed fod y rhaglen wedi ei thynu allan, ac fod y pwylJgor yn credu y gwna fawr les ond cael pobl ieuanc yr ardal i ymaflyd o ddifrif yn eu gwaith. Hai lwc. Clywed i un parti fethu canu yr wythnos ddiweddaf. Clywed iddynt gael eu ceryddu yn llym am wamalrwydd. Clywed mai da fydd i weinyddwr y ftlangell ei chymwyso ato ei hun. Clywed nad ydynt byth wedi cael ysgol feistr. Clywed rhai yn holi beth yw yr achos. Clywed fod Eglwys Lloegr yn fwy atdyniadol nagy mae wedi bod. Clywed fod rhai o'r bobl ieuainc mwyaf gwas- anaethgar yn myn'd yno. Clywed mai y rbyw deg sydd yn eu denu. Clywed na chytuna dau gi am yr un asgwrn, na dau fab am yr un ferch. Clywed y buase yn haws iddynt gytuno am ferch nag am wraig. Clywed eu bod wedi bod yn claddu un o bed- warcaruolion gwlad Gadara gynt. Clywed fod yr anifail oedd wrth yr elor-gerbyd wedi cymeryd y goes. Clywed fod y wagner yn methu ei attal. Clywed i rai feddwl mai races ceffylau oedd yno, ac nid cynbebrwng
Etholiad Cyngorau Plwyf, Cyngorau…
Etholiad Cyngorau Plwyf, Cyngorau Dos- barth a Gwarcheidwaid yn 1899. Os na bydd i'r Cyngor Siriol, am ryw reswm neill- duol, newid y dyddiadau a benderfynwyd arnynt gan Fwrdd y Llywodraeth Leol, bydd etholiad y Cyngorau uchod yn cymeryd He fel y canlyn :— Cyngor Mwyf.—Nos Lun, Mawrth 6, 1899. Cyfarfod Blynyddol y Cwrdd Piwyf.—Rhyw ddiwrnod yn mis Mawrth, neu ar y iaf o Ebrill, neu gellir ei gynal ar yr un noson ac etholiad aelodau y Cyngor Plwyf. Bydd hen aelodau y Cyngor Plwyf yn myn'd allan o swydd, a'r rhai newydd yn cymeryd eu lie ddydd Gwener, Ebrill 15, 1899. Bydd Etholiad CyngorauDosbarth(Gwled- ig neu Ddinesig) a Gwarcheidwaid (lie mae aelodau yn ymneillduol yn flynyddol), yn cymeryd lie DyddLlun, Mawrth 27, 1899. Yr ydym yn awr yn y swyddfa hon yn argraphu y rhybuddion arferol i nifer fawr o blwyfi, ac os dymuna rhyw blwyfi eraill gael gwneud eu rhybuddion yr un ffordd byddai yn hwylusdod mawr ini gael y manylion yn ystod yr wythnos hon, cyn chwalu y llythyrenau. Y cwbl sydd eisiau ydyw enw y plwyf-Ile y cynelir y cyfarfod, yr adeg, ac enw Cadeirydd y Cyngor Plwyf. Cyfeirier-H. EVANS, Printer, Bala.
Advertising
EISTEDDFOD GADEIRIOL, Y BALA, LLUNGWYN, MAI 22ain, 1899. Y PRIF DESTYNAU. Y brif gystadleuaeth Gorawl.-l'r Cor o Feibion, heb fod dan 30 mewn nifer a Ddatgano oreu Dewrion Sparta" (Protheroe), gwobr j015 yn nghvda Thlws Aur i'r Arweinydd, rhoddediy gan Mr R. H. Roberts, Jeweller. Ail gystadleuaeth Gorawl.-l'r Cor Cym- ysg, heb fod dan 30 na thros 50 mewn nifer, a Gano oreu Ffarwel i ti Gymru Fad (Dr. Parry), gwobr £ 5, yn nghyda Baton i'r Arweinydd. Corau Plant.—I'r Cor o Blant dan 16 oed,— heb fod dan 30 mewn nifer—a Gano oreu Teilwng yw'r Oen" (o Telyn yr Ysgel Sul," rhan II Dr. Parry). Caniateir Tenor a Bass i gynortbwyo. Gwobr, rhoddedig gan Mrs Burton, Eryl Aran X3, yn nghyda Thlws Aur i'r Arweinydd, rhoddedig gan Mr Owen H. Hughes, Watchmaker. Testyn y Gadgir.-Pryddest Goffadwriaethol am y diweddar Brifathraw Michael D. Jones, Bod- iwan, Bala. Gwobr, rhoddedig gan Mrs Price, Rhiwlas 22 2s., A Chadair Dderw hardd. Gellir cael y Testynau ond anfon stamp ceiniog i un o'r Ysgrifenyddion. Mr. R. EVANS, Seren Office, Bala. Mr. J. T. JOKES, 82, Tegid St., Bala.