Y Tyst

YR YSGOL SABBATHOL. Y WERS RYNGWLADWRIAETHOL. (International Lesson.) GAN Y PARCH D. OLIVER, D.D., TREFFYNON. MAr Slain —Adgyfodiad yr lesli.-loan xx. 1-18. Y rrESTYN EURAIDD. A'r Hwn wyf fyw, ac a fum farw; ac wele, byw ydwyf yn oes oesoedd, Amen; ac y mae genyf agoriadau uffern a marwolaeth.'—Dat. i. 18. Y RHANAU I'W DARLLEN YN DDYDDIOL. Llun (Mai 25ain).-Ioan xx. 1-10. Mawrth.-loan xx. 11-23. Mercher.-Matt. xxviii. 9-20. ^Iau.—Luc xxiv. 13-24. Gwener.—Luc xxiv. 25-35. Sadwrn.—Luc xxiv. 36-48. Sabbath.—1 Cor, xv. 1 11. RHAGARWEINIOL. CAFODD corff yr Arglwydd lesu ei dynu oddiar y groes tua machlud haul, a rhoddwyd ef yn fl'ysiog mewn bedd a roddwyd gan Joseph o ?-rimathea, yr hwn a dorasai efe yn y graig.' enau y bedd neu yr ogof yr oedd maen mawr .^edi ei osod. Ar gais yr Iuddewon, rhoddodd *"uat ganiatad iddynt gael gwyliadwriaeth i yued y bedd. 'A hwy a aethant ac a Wnaethant y bedd yn ddyogel, ac a seliasant y uiaen, gyda'r wyliadwriaeth' (Matt, xxvii. 66). foreu iawn y dydd cyntaf o'r wythnos, bu aeargryn mawr treiglwyd ymaith y maen, ychrynwyd y wyliadwriaeth, ac adgyfodvdd afv..°'r bedd. Mae adgyfodiad yr Iesu yn thrawiaeth yn gystal a ffaitli. Fel ffaith, y truA yu Seiliedis ar y dystiolaeth hanesyddol saaarnaf a mwyaf eglur; fel athrawiaeth, iart a sylfaen ein crefydd. Os ydyw adgyfod- Ir?su yn ffaith' yna y mae ei toniadau fel iab Duw wedi eu gwirio—Efe ydyw y essiah, Efe ydyw lachawdwr y byd. Mae Ei oIl ddysgeidiaeth am dano Ei Hun, am Ei ad, am y byd tragywyddol, am drefn yr iach- UphTnae^> wedi derbyn yr awdurdodiad >oat a aliesid ei roddi ami. Mae Ei aberth ? dde^byn San Dduw. Gan fod Crist eu adgyfodi, y mae wedi derbyn pob awdur- ts3tt7n,,y,nef ac ar y ddaear. Profir gallu a bedd gan y ffaith 0 i adSyfodiad o'r ESBONIADOL. M^°id 1 Y dydd cyntaf o'r wythnos, Mair at vvf ?U a ddaeth y boreu, a hi eto yn dywyl], .ac a wel°dd y maen wedi ei dynu fodrf oddiar y bedd.' Cawn yma yr hanes pa ad«Ly,n. arwciniwyd loan i gredu y ffaith o nos v I yr Iesu* y d]idd WW °'r wlJth~ ^ah*h boreu ar y Sabbath Iuddewig, ond y chrvK Cristionogol. Mair Magdalen. Ni fodr. y Ioan ond am Mair Magdalen, er aV,? ^rymiadau fod ereill gyda hi. Pan ^VdH Pedr ac loan, dywed Mair, Ac ni ni pa le y dodasant Ef.' Y mae yn rtian^i Sos fod ?oan am roddi hanes mwy §^racr ym(Jdygiad Mair Magdalen na neb o'r ereill, gan ei bod wedi dangos gwr- op2i ydT nodedi £ y° yr holl amgylchiadau. bedd a vr Wedi ei roddi yn frysiog yn y &erar'n„la? mai amcan y gwragedd ydoedd y gail^ei S°rff mewn modd mwy cyflawnnag oore,{ gwneyd gan Joseph a Nicodemus. Y ^yddi'n avhi eto yn dywyU■ Heb orphen fvri ji mae yn ymddangos fod ei hawydd ra0M, faV,' fel yr aeth hi 0 "aen y ft ^elorhf erei11 oedd yn cychwyn gyda hi. Ac ^viii. 2 V maen' G w6] Mai'° xv- 46 a Matt. Si^o £ °pJ*Tna y rhedodd hi, ac a ddaeth at ?? Jesu .a r dysgybl arall yr hwn yr oedd r^y a v. Saru, ac a ddywedodd wrthynt, be, d a ddygasant yr Arglwydd ymaith o'r Cyf. Diw < m pa le y dodasant Ef.' Seeled v' Z11 a red°dd gan hyny,' &c. Wedi ?n^aith fn^aen ivedl ei dreiglo, tybiodd ar VtriaHi C01'ff yr Iesu wedi ei ddwyn, ac ^blioQ ar frys i fynegi y ffaith i'r dysg- i ynj^yw yn ymddangos ei bod wedi ^edodd By&ieon a r gwragedd ereill, ond byw vn Unwaith. Rhaid fod Pedr ac loan Uetya /n aSos i w gilydd, os nad oeddynt vn yr un ty. Mae yn amlwg fod edifeirwch Pedr yn adnabyddus i'r dysgyblion, a'i fod wedi ei dderbyn yn ol i'w ffafr. Dysgybl a)-all. loan. Hwy a ddygasant. Dyma oedd casgliad Mair ar ol gweled y maen wedi ei dreiglo ymaith, ond ni wyddai pwy oeddynt, ac y mae yn amlwg nad oedd ganddi yr un syniad am yr adgyfodiad. Ni ivyddom ni. Arfera y rhif lluosog mewn cyfeiriad at y gwragedd ereill a ddaethent gyda hi at y bedd. Y mae yn debygol eu bod hwy wedi aros wrth y bedd, pryd y dygwyddodd yr hyn a gofnodir gan Matt. xxviii 5 8 Marc xvi. 5-8; a Luc xxiv. 4-10. Adnod 3.—'Yna Pedr a aeth allan, a'r dysgybl ardll, a hwy a ddaethant at y bedd.' Cyf. Diw, Pedr gan hyny a aeth allan, a'r dysgybl arall, a hwy a aethant tua'r bedd.' Wedi clywed tystiolaeth Mair, aeth Pedr ac loan at y bedd i weled drostynt eu hunain. Y mae y manylion hyn yn neillduol i loan. Adnod 4.—' Ac a redasant ill dau yn nghyd a'r dysgybl arall a redodd o'r blaen yn gynt na Phedr, ac a ddaeth yn gyntaf at y bedd.' Ac a redasant. Cychwynasant gyda'u gilydd, ond gan fod loan yn ieuengach, aeth o flaen Pedr, a chyrhaeddodd at y bedd yn gynt nag ef. Adnod 5.—' Ac wedi iddo grymu, efe a ganfu y llieiniau wedi eu gosod; er hyny nid aeth efe i mewn.' Ac wedi iddo grymu. Wedi i loan ddyfod at yr ogof, gostyngodd ei ben i edrych i fewn, a chanfu y llieiniau yn mha rai yr oedd corff yr Arglwydd wedi ei amdoi wedi eu gosod yn drefnus o'r neilldu. Yr oedd ymddangosi^d y llieiniau yn brawf o wirionedd tystiolaeth Mair. Daliwyd ef gan ofn ac arswyd, neu, hwyrach, ymollyngodd i ryfeddu a myfyrio, ac felly nid aeth efe i mewn. Adnod 6.—' Yna y daeth Simon Pedr yn ei ganlyn ef, ac a aeth i mewn i'r bedd, ac a ganfu y llieiniau wedi eu gosod.' Cyf. Diw., 'Am hyny y daeth Simon Pedr hefyd yn ei ganlyn ef,' &c. Mae mynediad Pedr i'r bedd yn dangos y gwroldeb oedd yn nodweddiadol o'i gymeriad, fel yr oedd ofn a myfyrdod loan yn nodweddiadol o'i gymeriad yntau. Ac a ganfn. Nid yr un gair a ddefnyddir yn yr adnod tlaenorol-beholcleth. Mae y gair yn golygu ei fod wedi sylwi yn fanwl. Eu canfod oddiallan, ond sylwodd Pedr arnynt yn fanwl yn y bedd. Adnod 7.—' A'r napcyn a fuasai am Ei ben Ef, wedi ei osod, nid gyda'r llieiniau, ond o'r neilldu wedi ei blygu mewn lie arall.' A'r napcyn. Nid oedd loan wedi gweled hwn, am nad aethai i fewn i'r bedd. Plygwyd y lliein- iau a'r napcyn, y mae yn debygol, gan y ddau angel a ddaethant i weini ar yr lesu (adnod 12) 'Yr oedd trefnusrwydd y llieiniau wedi eu gosod, a'r napcyn wedi ei blygu, a'i osod mewn lie arall, yn dangos nas gallasai fod y corff wedi ei ddwyn ymaith gan Ei ddysgyblion, fel yr honai yr luddewon; oherwydd ni buasai brys yn caniatau hyny, nac, yn wir, y meddwl am wneuthur y fath beth yn ymgynyg i rai yn cyfiawni gorchwyl felly.' Adnod 8.—' Yna yr aeth y dysgybl arall hefyd i mewn, yr hwn a ddaethai yn gyntaf at y bedd; ac a welodd, ac a gredodd.' Ac a welodd. Nad oedd y corff yno. Ac a gredodd. Pa beth a gredodd ? Yr hyn a ddywedasai Mair, medd rhai; ond nid oedd yn angenrheidiol iddo gael y fath brofion manwl i gredu hyny. Yr oedd ymddangosiacl y bedd ar unwaith yn ddigon. Diau fod credu yn golygu mwy yn y fan yma. sef credu yn y ffaith o adgyfodiad Crist o'r bedd. Cafodd ei feddwl ei oleuo a ffydd achubol yn adgyfodiad yr lesu, megys gan belydr newydd Haul Cyfiawnder wedi codi.' Cymharer adnod 25 Adnod 9.—' Canys hyd yn hyn ni wyddent yr ysgrythyr, fod yn rhaid iddo gyfodi o feirw.' Canys hyd yn hyn ni luyddenl yr ysgrythyr. Ni wyddent ystyr yr ysgrythyr oedd yn cyf- eirio at adgyfodiad yr lesu. Credodd loan ar sail yr hyn a welodd, ac nid ar sail proffwydol- iaeth Adnod 10.-1 Yna y dysgyblion a aethant ym- aitb drachefn at yr eiddynt' Cyf. Diw., Felly y dysgyblion a aethant ymaith drachefn i'w cartref eu hunain.' Aethant ymaith wedi cyf- lawni amcan eu dyfodiad at y bedd. Y mae un o'r ddau wedi ei argyhoeddi o'r ffaith o adgyf- odiad yr Iesu nad unrhyw elyn oedd wedi Ei gymeryd. Nid ydym yn sicr beth oedd syniad Pedr, ond diau fod ei feddwl yntau yn llawn o'r amgylchiadau yr oedd newydd fod yn edrych arnynt. Adnod 11.—' Ond Mair a safodd wrth y bedd oddiallan, yn wylo ac fel yr oedd hi yn wylo, hi a ymostyngodd i'r bedd.' Ond Mair a safodd wrth y bedd oddiallan, &e. Wedi hysbysu y dysgyblion, dychwelodd Mair at y bedd mor gynted ag y gallai. Wedi gweled y bedd, a'r llieiniau, a'r napcyn, dychwelodd Pedr ac loan adref. Ond Mair a arosodd wrth y bedd i wylo, gan y credai fod ei Harglwydd wedi ei ddwyn ymaith. Ymostyngodd i edrych i fewll at y man lie y dodasid ef. Adnod 12.-1 Ae a ganfu ddau angel mewn gwisgoedd gwynion, yn eistedd, un wrth ben, ac un wrth draed y lie y dodasid corff yr lesu.' Ac a ganfu ddau angel mewn gwisgoedd gwyn- ion, &c. Yr oedd y gwragedd ereill a ddaeth- ant gyda hi at y bedd eisoes wedi cael sicr- wydd gan angel o adgyfodiad yr lesu, a gorchymyn i fyned a hysbysu y ffaith i'r dysgyblion ereill. Ni chrybwylla Matthew a Marc ond am un angel; tebygol mai yr un hwnw yn unig a lefarodd. Un wrth ben ac un wrth draed. Felly yr oedd y cerubiaid wedi eu gosod wrth bob pen i'r drugareddfa (Exodus xxv. 18, 19.) Adnod 13.—'A hwy a ddywedasantf wrthi, 0 wraig, paham yr wyt ti yn wylo ? Hithau a ddywedodd wrthynt, Am ddwyn ohonynt hwy fy Arglwydd i ymaith, ac nas gwn pa le y dod- asant Ef.' A hwy a ddywedasant. Sef un yn enw y Hall. Gofynant, nid am nad oeddynt yn gwybod, ond er mwyn agor y ffordd i'w dysgu nad oedd gwir achos iddi wylo. Am ddwyn ohonynt fy Arghvydd. Dyma oedd y ffaith oedd yn gwasgu ddyfnaf ar ei meddwl. Fel pe dy- wedasai, Nid yn unig croeshoeliasant Ef, ond y maent wedi dwyn ymaith Ei gorff. Adnod 14.—' Ac wedi dywedyd ohoni hyn, hi a droes drach ei chefn, ac a welodd yr lesu yn sefyll; ac nis gwyddai hi mai yr Iesu oedd Efe.' Hi a droes drach ei ehefn. Pa beth a'i cymhell- odd i hyn ? Barna rhai o'r hen esbonwyr mai yr angelion a welsant yr lesu, a'u bod wedi rhoddi awgrym iddi Ei fod yn sefyll yn ei hymyl. Tybia ereill ei bod wedi clywed swn rhywun yn dyfod ati. Ereill mai i dywallt ei galar, yr hwn oedd yn ymgroni o'i mewn fel yr oedd yn llefaru y geiriau. Hyn, efallai, sydd fwyaf tebygol. Ac a ivelodd yr Iesu, &e. Yr Iesu oedd Efe, er na wyddai hi ar y pryd pwy ydoedd Yr oedd wedi ei llyncu i fyny gan alar ar y foment, fel nas gwelodd Ef fel ag i'w ad- nabod, neu nid oedd yr lesu yn ymddangos mewn gwedd y gallai hi Ei adnabod. Adnod 15.-1 Yr Iesu a ddywedodd wrthi, 0 wraig, paham yr wyt ti yn wylo ? pwy yr wyt ti yn ei geisio ? Hithau, yn tybied mai y garddwr oedd efe, a ddywedodd wrtho, Syr, os tydi a'i dygaist Ef, dywed i mi pa le y dodaist Ef, a myfi a'i cymeraf Ef ymaith Yr lesit a ddywedodd wrthi, 0 wraig, &e. Mae yr Iesu yn anerch Mair er mwyn tynu ei sylw. Tybiodd Mair mai y dyn oedd yn edrych ar ol yr ardd ydoedd-gwas Joseph-ac efallai ei bod yn meddwl ei bod wedi ei weled o'r blaen, pan en- einiwyd corff yr lesu gan Joseph a Nicodemus. SYI'; Cyfarchiad moesgar i un nad oedd yn gyfarwydd iawn ag ef. Y mae mor llawn o'i cholled, fel y mae yn cymeryd yn ganiataol fod pawb ereill yn gwybod. Os tydi. Yn arben- igol—tydi, ac nid rhyw elyn. Myfi a'i cymeraf. Nid oedd y syniad o anhawsder yn cael lie yn ei meddwl gan fawredd ei chariad. Adnod 16.—'Yr lesu a ddywedodd wrthi, Mair. Hithau a droes, ac a ddywedodd wrtho, Rabboni; yr hyn yw dywedyd, Athraw. Cyf. Diw., 'Ac a ddywedodd wrthi yn Hebraeg, Rabboni,' &c. Ac a ddywedodd wrthi. Mewn llais ag oedd yn peri iddi ei adnabod Ef. Rabboni. Dywedodd yn Hebraeg. Arwydda y gair ei bod yn Ei gydnabod fel ei Hathraw Mawr. Adnod 17, Yr lesu a ddywedodd wrthi, Na chyffwrdd a Mi; oblegid ni ddyrchefais I eto at Fy Nhad; eithr dos at Fy mrodyr, a dywed wrthynt, Yr wyf yn dyrchafuat Fy Nhad I a'ch Tad chwithau, a'm Duw I a'ch Duw chwithau.' Na chyffwrdd a Mi. Na fydd yn ceisio unrhyw gyfeillach anianol a daearol mwyach, oblegid ni ddyrchefais I eto at Fy Nhad hyny yw, oherwydd yr ydwyf yn awr yn ymbarotoi at roddi modd i ti gyffwrdd a Mi mewn ystyr llawer uwch, a chael cymdeithas agosach a gogoneddusach.' Mae yr ymadrodd oblegid ni ddyrchefais I eto' yn dyfod i mewn fel rheswm paham y gofynai iddi ddarfod a'r hen gyfeillach anianol, sef ei fod Ef, er heb orphen, eto yn parotoi iddi gyfeillach llawer uwch. Yr