Baner ac Amserau Cymru

CILOENIN, I CEREDIGION, f oiraDBioioe, Yo y F ANER am ddydd Stdwrn diweddaf, y mae Cymmydog yn cyfeirio at yr ymyfed a'r meddwi sydd yn yl hwn as yna, yn fy enwi innan fel 'hen gyfaUl mwyn' iddo, gan appalio ataf am rhyw gynllun i syebu r gois. Dywed Cymmydog fod yn NghSIcecin y pregetha gotec, a bod yr i's^ol Sssl yn flodauog ac effelth!ol yn ein plith. Oad os Mty y mae, pa. angen sydd am weiliant ? Ha, y Cymmydog, ai nid gwneuthur cam- gymmeriad yr ydyoii ? Beth am y ddysgyblaeth eglwvsig, tybed ? A wyr Cymmydog am rhyw feddwyn a gafodd ei ddysgyblu am ei feddwdod :vn ystod y tair, Ben y padair, rleu y pum mlynedd diweddaf, mewn unrhyw gapel Ymneillduol yn yr ardal? Gan fed meddwdod mor uchel ei ben yma, yn ol syniad Cym. mydog, rhiid fod eglwys Orist yn holiol farw i'r drwg hwn os yn goddcf raeddwon cyhoeddus o'i mewn. Credaf mai gwell a fyddii i Cymmydog alw gyda mi yn be,snnol ao yna, c',em ein dau geisio trefnu i gael yr ychydig ddirwestwyr sydd ya aros yma ynghyd, a thynu allan rhyw gvnllun effeithiol i godi dirwest imwaith yn rbagor ar ei thrael yn Ngtdlcenin. Oymmered fy ngnyfaill galon. NA legghaad ya y g-onyn llelaf. Y mae gVDaith am lwyddiaat gyda airwest etto, er fod liawer o'r rhai blaenaf yn erbyn, ao yn gsvawdlo. Ette, er eu gwaethaf hwy, llwyddo a w.;& dirwent. Y mae yn rhaid iddi iwyddo, canys rhan o'r efeiDgl ddwyfol ei hun ydyw. Y mae yn rhaid i bob Cristion gwir fod yn ddyo sobr. Pwnga araii. Da genyf allu cyfeirio at y ffalth y daw yma elor-getbyd cyn bo hir. Ciywais fod gan un cyfaili rai punnoedd yn barod yn ei law at gael un. Llwyddiant iddo i slcrhau y gweddll', meddaf ft, p. ham na elllr codi cyngherdd at amcan mor ddaionus a hwn ? Pwngc arall etto. Gwelaf fod Un o Odre'r Sir yn gwybod banes yr ardal hon yn weii na Bro Aeron yn adeg yr stholiad diw ddaf Ni fu yma ddim gwerth ei alw yn we'ithio dros eia bae!od eeneddol mown gwir- icnedd. o do, carwn yn fawr gael gwybod gan bwy, a pha beth a wnaeth ? Paham na ba yma weithio dros y Rhyddfrydwr fel ag ydoedd dros yr ymgelsydd Toriaidd? O/id gobeithio y daw pethau yn welt o lawer cyn y gwiwria yr etfaoliad c^tfredinoi nesaf. Yr eiddooh, &c., JENKIN REES.

COEDPOETH, AR CYLCHOEDD. Y Se-ndoi-f -Daall,.tf fod Selndorf A.rian Coedpoeth yn awr o dan lywodr&ethiad pwyilgor lleol cryf, gyda M, Peter Griffiths, Rogers Terrace, yn yegrifenydd. Y mae gan y seindorr fynedoi llwyddiannus iawn hyd ya oed gyda'r hen offeiyuau; ond beth am y dyfodol, gyda'r offeryrlau newyddion a gawsant yr wythnos o'r blaeu, ya costio dros bedwar cant o bunnau? Gan fod yr aelodau wedi troajtlwyddo pob eiddo, mewn arian, oife?vnau, &c., I bwyligor o ardalwyr, yn gyncwysedig o b b sect, a chrefydd 0 bob lliw a Hun, difgwyiir (hu as vU ysi dyweyd rhwymedigaeth pe mai mewn cyfarfod or ardalwyr dewi»wyd y pwyllgoi); er hyny, y m'8 &806:3 a chymmeriad yr offeryawyr yn galw am gefn g. aeth lwyraf a mwyaf sylwtddcl oddi ar law preswyl wyr Coadpoeth, a'r atdalcedd cyssylStiol. Y mae Mr. E. Roberts wedi pron e¡ hun yn arweinydd ac yn athraw o'r radd oreu, a hir y parhao felly. Temlyddiaeth •—Cynnaiiwjd y oyfarfod cyntaf yn ystafeH fe.tti Salam, nos Wener, pryd y daeth rhyw 30ain yngbyd. Traddodwyd yr »oe*ca £ »fI agoriadol gaa y Paich. J. Oldfield ;>avi& T.Jwm. Esholwyd swyddogion, so !?rddiv hwy yn y cyfarfod nesat, Canu Carolau -01ywyd ambell i gatoi go dda yn ae1 ei chanu, ac *'• os-id yn bieser gwra^daw ;rDV'9-t, Ood -ff.t IV fwed till; ya wir, y -?^e Hwn a ydyw syn-sith y fcsr ya ostniatau y f&th beth, plicil ar yy aa p-yd, yn whiudd; aloaida ang:1\;) tyaed o ddrwa i ddrwa i of yo '•vCfMjherdd —Nos N*doli«f, cyi)nati« cyagberdd blypyddol Sslam, Bwlchfwrn, pryd y eymmerwyd *han gun Mfts Alioe Price, Brymba y Meiet i Jacob Edwards, Rhos; Low Morris, Brymbo; a Chdr Plant Bw-chgwyn. o dan arwainiad Mr. W. Dsvies Hef,(i, o»wd adroddiad 'Y dedwrdd dri,' gan Mr D. W. R jberts, B ynrhosyn. Cyfeiiiwyd gaa Mr E James Jones, Coedpoeth, a liywyddwyd gan y Parch, J. Gars-.on Owen, C/nnyglwyd y dlolchiadan arfsrol gan Mr. Davies (Nsifion), yn cael ei eilio gan Mr. S Price, Pentre. Preget&ie.Nos Lun a'r Nadollg, cynnaliwyd cyfar- fod pre^ethu yn Rehoboth, pryd y gwaianDetLwyd gan y Parebn, R Lloyd J,)n Livar pool, I;} Evan Jones. Dlobyoh. Ti a Chyngherdd. -Am rai wytbnosau, ba mynych- wyr espel Gwynfryn yu addoll oddi cnttref, tra yr oeddis yn gwneyd ystafeli ysgol o dan y capei ac, hsf -d, yn harddu y ta fewn i'r capel; a'r Nadollg, dathlwyd eu dyfodlad ya ol i'r hen gartref mewn modd hapus iawn, Pia?i)f V,,yngherdd. G*yi y Bange, cynnaliwyd psawf-syiuherdd yn y Nenadd Biwyfol mewn eye- sylit'ftd Ag eglWys S Tiiwra. a than lywyddtaetb Dr, Yiughan Griffith, Bryn Darland. Eonillwyd at asawd tenor gan f-r,. RyUnd Geo ge, C-jfe; wnawd soprano, gan MJea H. Cefn; unawd baritone, gas Mr Jacib Edwcrdf, Rhcs, yr hwn, hefjd, a ennillodd yr h^f[wpan. Betrniadwya gan Mr. J. Owea Jones, Gvrrecsam. Yn ehvanegol at v cyatadl- e jaethao, ft,) wasanae-.hwyd gan Mrs, MOls. Rhtilbyn; fir J. H. Edwards, Rhnthyn; Miss Maggie a 1r. Abfahsm Thomss, Talwrn; a J. Edgar Griffiths. Oyfelllwyd iiati Mr GeMg", organydd capel Salon. Yr oedd yno gynnulliad U,08og, a ehafwyd cyngherdd da iawn- Ysgrifenydd y mudiad ydoedd Mr. T. E. Taiwan. Llwyddiant.—Dlammhen y bydd yn dda gan heR aryfo^diou y Parch. Daniel Hughe*, Darwen (gyut o'r One erwfi) glywed ei fod wedl cunnI y gtdafr yn eisteddfod Conwy, y Nadolig. {>fma'r drydedd gadalr i Mr, Hughea ei hennill yn yskid y flwyddyn 1900. Gauaf glds, wna fynvxnt frdsDytia fel y dywed yr ben "J" as y [rHe wedl ei wirlo iawer gwaith dros odd mewn am! i ardai (leùl; a geiiir nodi, yu eu plith, i hya ddigwydd yn hanes eglwys a chynnulleidfa Bethel yma, 'Doedd y gauaf diweddaf ddim ond prin wedi ymadael pan y daeth gwye oldi uchod I gyrahu an 0 hen chwiorydd duwloiaf y He, yn mherson Mrs. Edwards, gweddw y diweddar Mr. Thomas Edwards, yr hwn a fa yn swyddog am lawer ofiynyddoedd yn yr e.iiwyn nchod, ac un y telmlir galar a chwithdod ar ei 01 hyd heddyw. Oymmeriad nodadig o gref o ran ei chyooheddfau natnriol oedd Mrs. Edwards, ac yr oedd yr u-s mor gref o ran ei ohrefydd yxbrydol. Gwnaeib 1 iwer o waith dros leau Gritt a,'i achos yn ei hoss. a bu farw gan gwbl grodu 'el fod ef ya abl i gadw yr hyn a ioddasai ato erbyn y dydd hwt'w,' Y nesaf o'r hen chwlorydd a gollwyd trwy angeu oedd Mrs Harrison, New Brighton, yr hon, hithau hefyd. oedd yn gymmeriad prydferth lawn. 0 her- wydd sfiechyd o llesgedd, nil oedd yn cael nemawr o gwmni yr Arglwydd ya 'mhreswylfa Jscob.' Gwensi "nth feddwl ei bod yn myned i wlad 'lie na ddywed neb o'r preswy l wyr, Ciaf ydwyf.' Yr olaf a gollasom oedd Mrs. Robarts, pdod Mr. Thomas Roba ta, Smeit Credwn y gellir symlo i fyny r odwedd arbenig cymmeriad y chwaer hon mewn un gvr; sef, 'fifyddlondeb,' yr hwn, ni gredwn, ydyw t?wyddalr (password) y nef ar y ddaear. Yr oedd ein chwaer yn enedigol o Fae^hnfn; end wedl symmud yrda gyda'l. phriod 'i theulu er's ya mheil dros ugain rniynedd. 0', lie hwn, hefyd, y daethai y chwaer, Mrs Edwards, y cyfeirir ati uubod, ac, fel hitnau, f gafodd Mrs. Roberta afael ar wir grefydd yn mores ei hoes; ao fe bathaodd ya ffyddlawn lawn hyd y di wedd Iesu Grist a'i achos, y capel s'i gyfarfodydd, oedd ei phethau o hyd Oafodd hithau, fel y chwior ydd eraill a nod wyd, 61 chymmeryd adref yn lied ddi- symwwth ond gailem dyb!ed ei bod yn holl-ul barod, Gwyo en byd y ihsi sydd yn marw yn yr Arglwydd,' Cafoa-4- y tair chwfier hyn en claddu bron yn ymyl eu gdydd, yn y Fybwont Newydd, Cuedpoetb. Gweln- yddwyd sr y jrwabanoi ach'ysuron gan y Parchn, E. Anwyl, Evan Jones, a T. Charles. Y Duw a roddodd hfin i'w anwylla'd' a fyddo, hefyd, yn dyner wrth en t-utaoedd perthynssau, GOHEBYDD.

CASTELL-NEWYDD-EMLYN A'R CYLCHOEDD. BWRDD Y GWARCHEIDWAID. DYDD Gwener, yr 23ain cynfianl, cynnaliwyd cyfarfod pythefnoaol y bwrdd uchod, mewn -jitafeli yn y Tiot-ty. Yr oedd yn bresenael yr Heoador J, Lowlisv Htil (yn y '1:<.11\'1), vnghd A'r aeiodreu canlyûol: Y Mefatrl J. 0 Jones (v a ). CastQlInewydd Emiyn J. H Bvaus, Pen'rallt fanhno.eT. Bowen, Pen g Thomas, Coed 11 wyd T. Barrett, Cross Vale; D M Davies, Olnn feMn; J D Lewis, argraphydd, L andyeaul; T. Dav.es, Ffaotri, Ghntaiog; W. Jones, Peceraig wen; J. Gtiffiths, Lmewm; T Thomas, Pant baoh; D Lewie, Ffaotri, Fros 5eg; J Griffiths.. Gwndwn: J. Jones, Bwlch clawdd; G. D^vias, Allt y cjrdde; E. Evans, Court; E. Davies, Freest; Di. P, well, Adpar; a'r Meistri D. T. a W. E. Geerge, y grifenyddion. Adroddiadau y Rheidweinyddion. — Darllenodd y Meistri J. Thomas a D Jozies y rheid weinyddion, eu rhestrau cynnorthwyol Yr cedd y blaeii&f wedi taiu yn yatod y pythefnos 67p Vis. DC. i 289 o dlodion, a 4p 7s. i dlodion o unciebau eraill; »'r ol&f wedi talu yn v cyfryw ameer 8cp, 2s 9c i 296 o dlodion, a ip los. i diodlon perthynol1 undebau erilll. Ttodion yn y Tlotty —Yr oedd 14eo 0 dlodion yn y ty yn yr wyfchcos gyntaf o'i pythsfnos, a 15eg yn yr ati wythnos, &r gyfsr 15g a l'ieg yr un ameer ddeu- ddeng mis yn el, O'r oyfryw yr oadd pump yn egwan, a dau o blant yn mynychu yr Ysgol Genedlaethoi yn y dref. Crwydriaid.—Yr cedd 28ain o grwydriald wedi bod yn y Tlotty yn ystod y pythefnos, ar gyfer 25ain yn yr un araser y flwyddyn ddiweddaf. Yn llaw y Trysorydd.- Yr oedd yn Haw y tiysorydd, sef Mr. H. Williams, y swm o 1,512p, 8a. Cydymdeimlad d r Cadeirydd —Darllenwyd llyihyr oddi wrth y Parch. R J. Lloyd, rheithor Treed yt aur yn dlolch yn gynnea t'r bwrdd am ei gydymdeimiad A* e. pan yr oedd mewn dwfn alar ar ol colli ei fab hynaf yn y rhyfel proiennol. Rhoddion Nadolig i Dlodion y Tlotty.—Derby ni wyd meina-bethan, earatalan, a theisenau oddi wrth Mrs. Lloyd, y National and Provincial Bank of England; cerdynau Nadollg oddi wrth Miss Jennings, G..Uy (leg, a Mrs. Magfie; a blwc1) 0 bfran a darluniau rhyfel oddi with Mr W, T. Stead, Llundain, yn rhedd gan Dr. Ratharford Harries, A S Diolchgarwch y Tlodion,—Dlokhodd y tlodion yn gynnes i'r oil, ac ya euwedg i'r cadeirydd, sef y Parch, R J. Lloyd, Troed yr aur, am ei garedigrwydd taag atyot, trwy roddi clniaw a th6 iddynt ddydd Nadolig. Yr oeddynt yn dymuno iddo hir oes, yn liawn o bob daiord. Undeb Caerlyrddin -Darlienwyd cais unwaith yn chwaneg o UcdebgCae;fyrddin am ganiatau tti o 4s. yr wythnos i Anna Evans, gynt o Blaen wen, L!angeler. Yr oedd y meddyg a'r rheidv. ein ydd o'r farn ei bad yn tailyngu y tftl wytbnosol. Cynnygiodd Mr. Joae*, PeDcra'g wen, fod y cais yn cael et ganiatau Oafodd ei eiiio gan Mr Davies, Fforest; a chyttun- wyd yn cnfrydol ar hyny. F Dreth Sirol.—D arby niwya archab o 39p. Pa, 5c. oddi with Gynghor Sirol dr Benfio mewn cyssylitiad a dosbarth Llanfyrnach o'r uadeb. Y Llong Hyfforddiadol Exmouth' D"rlIenwyd cylchiythyr odii wrth y Metropolitan Asylum Board, yn hysbysu fod y llong uchod yn !!e addas i langciau iauain ;c. Cynnaliaeth Rhieni — Penderfynwyd yn unfrydol i James DlOv es (gwr bonheddlst). Fron felen, plwyf Pen bryn. i dala 6 ,h yr wythm.-a .U¡¡¡,; at gy^calia^tfe ei uen ei fod i gaei ei v.. J,io o flaen yr ynadpn 5 90 Y tod David Davies, ei frawd, sydd yn byw yn Abetgwili, i dalu 6eh yr wythnos—uc nid Is yr wythnos, fel yr hysbyswyd ya fbenorol,

PWYLLC40R MVNYhIA.D YR -ION. A yr h dpdd, mewn ysSs,fel! yn y Thtty, oyy>nal- iwyd cyfarfod o'r pwy Igor u-hod, pryd yr oedd yn breF,ec,.v.;ol Mr. J H Evans, Pen'r^sit fachnog (cadeir ydd), ynghyd A'r aelodan canlynol:—Y Meistri J. Jones, Bwlch clawdd; J. Griffiths. Gwcdwn; B. Dav.es, Fforest; D. Lewis, Ffastrl, Frondeg, ao eraill. Cyttunwyd yn unfrydol i alw sylw swyddog presen- noldeb y pLmt yn Uadeb Aberteifi taag at y plant esgeulua ag sydd yn myned 1 Yiigot Drewcn o'i ddos- barth. Cyanygiodd Mr. Jones, Bwlch clawdd, fod y Defidf. au Lleol newyddion (Byelaws) i gael en mabwysiadu, a'u cyhoeddl. Dirllenedd y Meistri J. Thomas a D. Jones, y ewyddoglon, ea h adroddiadau m\soL Yr oedd y pwyllgor o'r tarn fo^|J|8leu mwy o wylladwrlaeth are! y plant eg sydi yn mfned i wssanaeth cyn cyrhaedd y aafon angenrhaidiol. Da i,;wn ydyw gweled y pwyllgor yn dyfod at eu gwaith 0 ddifiif.

OYNGHOR DOSBARTH GWLEDIG CASTELL- NSWYDD EMLYN. Mewn ystaftlS yn y Tiotty cynnaliwyd cyfarfod misoi y eyngkor hwn, Yr oedd yn bsesennoi Mr. T. Davies, Ffartri. Giant^log (ctdeirydd), ynghyd Ar aelodau catilfBol. :-Y Meistri T Barrett, CrosaVile; fl. M Davies Oianfelin; W Jones Poncralg wen; D Lewis, Ftaetri, Fronde?; E. Evar-x Onurt: yr HenfMtur J. Lew,a, Meiros Hall; Mr. T. Williams, arolygwr y iiyrdd a Mr, J, Boweu, arolygwr iechydol, Y Ffardd 0 Waen gader i Felin Glanawmor. Cyt- tunwyd yn unfrydol i withod csis Cyn'hor Plwyfol Liacfihangel ar Atth i adgyweirio y ffordd hon. gan tod eymtnsitji; o weliiantan oraill wedi cael eu gvraoyd mor ddiweddar yn y gymmydogaeth. Y Ffordd 0 Felindre i Bonf. Henllatt,-CinnyglfjOd y Hsnadur J. Law;* i wneyd cais at bwyilgor y prlf. ffyrdd siroi i gymmiryd y ffordd hon o dan en gofal. Ofodd et ellio gan Mr. Barrett; a chyttuuwyd yn unfrydol ar hyny. F FJordd rhwng Penclawdd uch/if a Phen yr olhja. Y t' oedd rhybuid wedi cael el roddi i amgnu ocbr y dordd hon ag sydd rhwng y ddau le uchod oud gan oedd yr aelod a roddodd y rhybudd yn bresenao^ caftd 1 yr achos ei ohlrio hyd y cyfarfod nesaf. Cais am godiad eyflog -Gwnaeth Mr. Williams, arolygwr y ffyrdd, gais am gael codiad yn el gyflog, o herwydd fod y gwaith wedi cynnyddu cymmaint, ac, hafyd, fod cyflogas y gweithwyr wedi cael en codi. Cynaygiodd yr Henadur J. Lewis fod yr achos 1 gael ei ohirlo hyd y cyfarfod neaaf, er cael presennoldeb y aynghorwyr eraill. Cifodd el eilto gan Mr. Jones, Pencraig wen; a chyttimwyd yn unfrydol. Yr oedd yr oil ag oedd yn breoennol yn hoiiol o'r fara ei fod yn w!r deilwng o s^odiid. Pont Glanrhyd, Liangder,—Hy?.bysodd Mr. Jones, Pencraig wee, fod y pwyiljjor a fa yn gweled y bont hon yn uchel gymmeradwyo y bont, ao fod y gwaith yu f-sddhaol iawn. Cynnygiodd yr Henadur J. LewIs fod y 8wm o 33p i gael eu talu i'r cymmerwr am waith oedd yn chwan- egol i'r cyttundeb, Arolygwr lechydol.—DarHenodd Mr. J. Bowen, yr arolygwr lechydol, ei adroddlad, Yr oedd wedi bod yn ymweled A Chapel Iwan, Cenarth, Pentro ragol, Dregoch, Felindre, Owm pen graig, a Phontwely. Yn y Te olaf yi oedd tin aihos o dwymyn y typhoid Cynnyg odd yr Henadur J. Lew's fod arolygwr y ffyrdd a's.- arolygwr lechydol i wneyd adroddiad ar ffyuaon&u y parthu hyny erbyn y cyfarfod nesaf.

MARWOLAETH SYDYN. Gorchwyl aunymncollawn I mi yd,fw cofnodI msrw- oUeth Mrs. Davies, yr Emlyn Bakery, o'r dref uchod, yr hon a fu farw ddydd Sw WID, am btmpo'r gloch, ar ol o ddeutu ugain munyd o gystndd, er ei bod yn dioddef oddi wrth yr anhwyideb er's tipyn c amser; ond nid oedd neb yn meddwl fod y itwedd mor agos. Yr oedd ya un o wragedd goreu tref Emlyn bob amser yn siriol, ac ya ewyllyagar i wnevd yr hyn a ailal Wrth yr enw Mr. Davica, y butcher-, yr ot-dd y rhan liosooif yn ei ha^aabod ac y mae heddywfiloedd o b it,! yn dystion byw o'r bwydydd rhad a ehwaethus a barotoieal er gyfer fftiriati a marchnadoodd ac, hefyd, yn ddyddfol. Mewn galr. caiff y wlad oddi airgylch goiied y bydd yn anhawdd ei gwneyd i fyny. Gobeithio y caiff y ddau fab Ag sydd yn oario yn m; y fa-nach mewn pobyddiaeth mor ilwyddlannu- ie laiinu aeoparin o'i hybrJd llariildd, ac y bydd iudynt ymdblgoli i'w hanw.; 1 fam mewn rhinwedd a mow. GOHEBYDD.

NODION 0 BIRMINGHAM. EISTEDDFOD CYMRY BIRMINGHAM, CYKKALIWYD yr eisteddfod uchod eleni, fel arfer, dydd Nadolig, yn Hockley thO, Farm Street; a da iawn i;e»yco weled nad ydoedd poblogrwydd a llwydd- iant yr hen wyl hon ronyn ya lial eleni nag ydoedd yn y blynyddoedd a aethant heibio, Cafwyd cynnu)liadxu thaijorol i'r ddau gyfarfod ac yr oedd y cystadleu- asthau, ar y cyfan yn bur liiosog. Oyfarfod y Prydnawn, Llywyddwyd g%n y Cynghorwr William Roberts, ao a-wainiwyd yn dsiehstuig gMl Deiniol Fychan, Bangor. Yr oedd rhai pwyntiau yn araeth y llywyd i a deilynga syiw arbenl;' llonorlon a cherddorion Bir- mingham a oyderwn y bydd Iddynt roddi iddynt y sylw a deilyngant yn fuan. Wedi cael anerchltdau barddono! gan Gwynonwy ac loan Llunau, aed yn mlaen i wobrwyo yr ymge'swyr bnddugol fd y canlyn YsisritcAu (i fetched); laf, Dora Morris, Lozdl'a Road Grfeca Jones, Murdook Road. Etto (i feibion); laf, Harry Jones, Murdock ftoad 2d. George W. Jones, Guildford Street. Adrodd (i bUnt o dao wyth eed); Thomas Jones Soho; Gwladys Lloyd, Wills Straet; ac Annie Edwards, Burbury Street. Model Drawing (i rai dros 16eg (ied laf, Fred, Roberts, Graham Sreet; 21, Griffith Spargo, Burburi Street. Etto (i rai o dan 16eg oed); laf. David H. Jamea, Salisbury Road; 2.1, J. Edwads, Great Colmore Street. Unawd (i blant o dan 16eg oed); laf, Haydn Evans, Ivy Road 2il, Gwladys Llold 3ydd, Roby Spargo. I Traethawd (i rai dan 2tain oed), ar 'John R-)sktu hf. Miss Winnie Jenkins, Anglesea Street; 21, Mr. D. H James, Saiisbary Road. Baritone (dan 21*in oed); laf. Mr. Dan Davies Mansfield Road; 21', Mr. T. Roberts, Graham Sfreat.' Adrodd, fPaham lrwy'a caru Oynaru?' laf, Hannah Davie,i 211, Nellie Roberta; Sydd, Sam Spargo a Masgie Leeke. Cyfi dthu dernya o'r Saesneg i'r Gymraeg goreu, Mr D. Morgan, Carpenters' Road. Chwareu ar y berdoneg; laf, Miss Gwladys Morris- 2 1, Miss Kate Davies, Archibald Road. Pedwarawd, 'Bedd y Dyn Tiawd;' Mr. W. 0. Roberts, a'i baiti. Pedwar pennill, 'Cyflafan Bethleoo;' Mr. W. Richards, Saltley. Traethawd, Lie maman yn ffurfiad cymme i,.id cenedl;' Miss Elizabeth Pritchard, Heathfieli Road. Parti cymmyag, am ganu Y 'Fria:len Parti o Aiheelt-r Street, o dan arweiniad Mr. John Edwards. We:i talu diolch i'r llywydd, terfynwyd y cyfarfod I hwn. Gyfarfod yr Hwyr. Cymmerwyd y gadair ya y cyfarfod hwn gan ein I cydwladwr, Mr. William Evans, Edgbaston; ac ar- weiniwyd gan Deiniol Fyehan. Wedi araeth Gymraeg a gwladearol, gan y llywydd. oaed anerchiadau barddonol gan Gwynonwy a Deiniol Fychan. Y cyntaf a ddywedai am yr olaf — Fychan. Y cyntf a ddywedal am yr olaf:- Gwr enwog, hygar ein anian—anwyl Yw'n harweinydd dyddan; I Pwy na chlyw yn fyw trwv'r fan Lef uchel Dalnlol Fychan?' Gwobrwywyd fel y canlyn:- Adrodd, 'Cenwoh, ben alawort Cymru laf, Grace Jones; 2d, Roby Spargo; 3ydd, Ieuan Leeke. Deuawd, 'Dyma Feibl a^wvl Iesu laT, Magg'e Leeke a Hannah Davies 211, Gwladys Morris a Mary Richa-'ds. Map o sir Gasrt&rfon; l^f. Mr. Arthur LI. Jenkhie, Mansfield Boaa 2il, ait. D. J<»<»es, Salisbury KMd, • Newspaper Back; y Mrl. Thomas as Edward j I.e^k" S-'H'i. TJo*v»d (i blant « da^ 16 ,¡; md). Jai, H:.n.ii»ih D= yi,id; 2d, Le? ks; 3/ ,d N .,Ilia Rob<-rt«t Deu;iwd, y Mri R. R charda a T. Warmh'gton. TJntwd (tenorJ, Hoffder Cymro-Mr, W. W, Wstkin, WH:!í Street, Adrodd (i rai mewn ogl), Oarwn eia gwlad Mr. W. 0 Roberts. Am yr adroddiad hwn rhoddid tl\vs ariaa a phum swllt yn wobr. Soprano, Eryri;' Miss Mary Morgan, Carpenter's Road. Woollen Antimaceasser laf, Miss Mattie Davles; 2il, Mrs. D. Parry. Archibald Road. Gentlemen's Socka.—Mrs. J. R. Davies, Carpenters' Road, a Miss Maggie A. Leeke, Soho. Contralto, Y hachgen amddifad;' Miss Sarah Davies, Mansfield Road. Baritone, 'Cymru fy ngwlaii;' Mr, E, P. Jones, Archibald Road Da'th dau gdr yn mlaen i ymgelsio am y wobr ar y prif ddarn cerddorol; sef, Cdr Wheeler Street, a Ch6r Hockley Hill; a dyfarnodd y bdrniad y wobr a'r an. rhydedd i'r c6r diweddaf, yr hwn a arweiniwyd gan Mr. W. 0 Roberts, Gwasanaethwyd fel beirniad fel y canlyn Rhydd- iaeth, Dr. E. Pan Jones, Moatyn; Cranogwen; y Parch. D, Lloyd, Cwm rhos; y Proffeswr J. E. Lloyd, Bangor an Idr swyn, Caerdydd. Buddoniaeth, Mr. R. Jai'vis (Gwynonwy) Ceifyddydwaith, &c., y Mri. E. C. Pritchard, J. T. WiUiama, a J. Humphreys Jones, Mrs. Morgan, Iv;, R-fl; a Miss Julia. Wiiiiaais, Bemsr Street. Yr Adroddiadau, Deiniol Fychan. A'r Gerddoriaeth gan Mr. E, 0. Lloyd, Bstheada. Cyfaili wyd yn fedrus, fel atfar, gan Miss Jeriny Pritchard.

CYMRU F YDD. Y mae y gymdeithas uchod wedi eyrwal amryw gyfarfodydd pur bobloga dd yn yatod y misoedd a aeth hetbi.), o dan lywyddiaeth Mr. Edward Jenkins; a chafwyd, o dro 1 dro, bapyraa gwir ddyddorol, ar dsstynau amserol a ehwaethus megys, NO:!ion gydag Altin Plabon,' gan Mr. Edward Lloyd; papyrau ar 'Thomas Gap,' gan Mr. E Stephen Jones; 'Cymru Fydd,' gan Mr, John Davies; 'Handel,' gan Mr. Stepbon Owev. Trar,oeth y NFtlolip, cycnaliodd y gymde'thas uchod gyfarfod t6 cyhoeddus, a chvf.%ifod adlonisdol ar oJ. Yr oedd cryn bryder am Iwyddiant y cyfarfod hwn, o herwydd fod feifer o aeledaa y gymdeithas yn bwriadu myned gyda eltôr meibion o'r ddinaa i fisteddfod Liver- pool, yr hon a gynnel d yr un dydd etto, cafwyd oyneuiiiad da iawn, a chyfarfod gwir ddyddorol ae adehdol, Oymmervsyd ? gadalr, yn abssnnoldsb Uywydd y gyaid«ith«is gin y Parch, ilywei Edwards, yr hwn a draddododd anerahiad ga-laog ar 'Lsnydd.asth Gym- raeg, wrth agor y cyfarfod. Cymmerwyd rhan mewn cynnyg ac htteb y liwngc destynau canlynol •—' Ein Cymd'-tthaa,' y Patch. H. Bdwards a Mr. R. O. Morgan; Y boneddigesau,' Mr. E S. Jones a Mrs. Spargo; 'Ehl Llanyddiaet'a,' y Mri. W. O. Roberts. J. Laeke, a W. Richards; Sin jfwiid, ein hiaith, a'n cenedl,' y Md. E. Lloyd, ao R. Jeivla. Adroddwyd gan y Misses Gwiadys Lloyd, Grace Jems, Bronwsn Jones, Annie Edwards, Mrs R. O. Morgans, y Mri. J. T. Edwards, Sammy Spargo, a Johnny Leek^. Cafwyrl caneuon meius gan y Mipsea Gwl-tdys Lloyd, Maggie Lseka, Hannah Davies, May Morgan, a Mr. W. 0 Bobatts.

Y Cog MEIBION, Acholwdd buddugoliaeth y c6r hwn yn Liverpool laweaydd mawr yn mysg Cymry y ddisias hon Dyma yr ail waith iddo ddyfod aiUn ya all (>f,U y flwyddyn hoa. Y tro cyntaf yn Nghoi wen, y Sulgwyn a't tro hwn yn Eisteddfod y Temlwyr Da yn Liverpoal. Y mae clod mawr yn ddylftdca i'w arweinydd medrus a gwaJthgsr, Mr. H. Davies. am y liafur ^diflino y mae wedi ei gymmery 1 i sddyegu y co: fel ag i gyrhaedd y safla a wnaeth m rwn cystadkuaetb.au mor bwytig, pan gofir Bad ydyw ond c6r lecacgc o ddseta ehwe- mis oed. Hai two iddo ennili llawer o lawryfon otto. JGONBBTDB.

AT EIN GO 11EBWYR Eisteddfod Nantglyn. Yn adroddiad ein gohebydd o'r eisteddfod hon gsdawycl enw y cyfeilydd medrus, Mr. T. Vaughan Williams, o Horeb, ger Llaneannan, allan. Gwnaeth ef el waith yn iaefilduol-o dda yn y tri ehyfarfod, a hyny o dan gryn anfautelalon. Canmolid el fedrusrwydd gan bawb. Hefyd, nid oedd y llinell gyntaf ya yr englyn I Zsccheus yn gywir fel yr ymddangosodd yn yr adroddiad. Dyma fel yr oedd yn y gwreiddiol Er y dorf Zitcheus orfu—e' wolodd.'

U EN ID DIG A$T H A U. Jo-NEs-Ithigfyr 25ain, pric Mr. Samuel Jones, Mount Pleasant, uinbych, ar ferch. LEWIS— Rhagfyr 24ain, priod Mr. Griffith Lewis, Anwylfa, Rhyl, ar tab. FRIO?} ASA 0. DAVIES—R0BKRT3 — Rbagfyr 25;bln, yn Eglwys y Plwyf, Corwen, gan y Parch. T. Ll. L, Williams, rheithor, Mr. Charles Davies, Tfndrlol, Corwen, A Miss Nellie Roberts, Llandrlilo. EV&NS-PUGHr,-Rhagfyr 24iin, yn nghapel Llwyn- elnlon, gau y Parch. R R. Jones, Mr. John Evans A Miss Ar,n!e Pughe-y ddau o Brynbadwog, Corwen, PARRY—ROBERTS—Rhagfyr 27Ain, yn nghapal Reho. both, Pte»t»tyn, gan y Parch. Ezra Jones (gweia- i '»$), y Parch, Edward Parry, Cefn cmol, a Misa K..tie HolDert-i, trycledd farch Mr. John F. Roberta, The Grove, Prestatyn. WILLIAMS—BRIDGWATER -Rhagfyr 21aln, yn Eglwys St. Andraw, AUeEsmcre, Hereford, gan y Parch. J, E. Grasett, fioer, Mr. John E. Williams, cofrestrydd y Brifysgol, St. Andrews (gynt n Ddinbych), A Maud Mary, unig ferch Mr. James Bridgwater, Web Tree, Alleasmore. WILLIAMS- LLOYID Rhagfyr 27aln, yn nghapel y Methodistlaid Oalfinaidd. Rock Farry, gany Parchn. 0, J Owen a Griffith Bltii, Biotle, John, mab hynaf Mr. John Williams, Talybont, Rhoatryfan, Arfon, A Miss Margaret Jane Lloyd, all feroh Mr. Edward Lloyd, Penyfron, Derwon, ger Corwen. BAKEWELL- Rhagfyr 24aln, yn 21ain mlwydd ced, ar ol bod yn dlhoeni o dan y durfodedigaeth am o dair I bed air blyr-edd, Mr. George Bakewell, all fab Mr. a Mrs. Bakewell, Dawning, ger Trelfynnon. Prydnawn y dydd Iau canlynol ymgynnullodd nifer liosog o gyfeillion a chymmydogion i hebrwng ei weddilllen i fyrlwent eglwys Whitford, pan y gwelit- yddwyd wrth y tf, yn yr eglwys. ac ar Iøa y bedd, gan y Parchn. Cancn Jones. Mostyn, a Mr. Davies, rhfdthor Whitford. Oydymdtimlir yn fawr â,'i rieni, a'i chwiorydd, yn eu profedigaeth chwerw o srolli un oedd mor anwyl ganddynt hwy ao utta hoffid mor fawr gan bawb oedd wedi cael y fantais i'w adnabod oreu. ÐAVIES- Rhagfyr 6ed, yn 52ain mlwydd oed, Mr. David Davies, llaethwr, 149 Goldsmith Row, .Hackney Road, Llundain (gynt o Bsnlan, llan gwmmwa, Ceredigion), Gwasanaethwyd yn bynod effeithiol ar yr achlysur gan y Parch. Evan Davies, yn y tt, ac ar Ian y bedd yn Manor Park. JONES—Rhagfyr 21ain, yn 116eg mlwydd oed, Rhon wen, anwyl ferch Mr. a Mrs. Edward M. Jones, T,t Du, Llansantffraid. JONES—Rhagfyr 30ain, yn 41ain mlwydd oed, Mr. Henry Jones, Top Swan Inu, Croesoswaiit. MORRIB-Rhagfyr 18fed, yn ddeunaw m a oed, Katie, anwyl blentyn Mr. a Mrs. Morris, L. yndedwjddj Cerygydruidioa. ROBERTS—Rhagfyr 30arn, yn 77ain mlwydd oed, ar ol byr gystadd, Mr, Edward Roberts (gynt 0 Errivlatt Bach tsat), Llindir Hotel, Henllan. Dioddefodd yr ymadawedlg ya hynoi dawel. Gadawodd ddwy I i Atu-n eu 001]80. ar ei ol. Bydd yr h J«ld ya oyehwym aa» o'i• ghch i fvnwent B:W;¡¡;Œ1 d ydd laii 1.e&1.

C VST A OLE UAETH NEWMARKET. NOS NADOLIG. FONEDDiGIOSj A fyddwch chwi mor garedig a ehaniatau He i'r hyn a gardyn yn e!ch paper gwerthfawr, Yn y feimladaeth ar yr adroddiad o Wron 7 Gonnemaugh.' dywsdai y be'ro-ad fel hyn^—4Y eyntaf yn hoiiol gywir; yr all, y trydydd, a'r psdwerydd wedi gwneyd mistakes; yr ail wedl g'idaei lliiiell gyfan ailan; y trydydd a'r pedwerydd wedl cymmysgu I'tlneliau ä'u glfydd, ac yn y hh\en. Olld y mae fy nghydfeirnlad a mirnau, ar ol meanr a phwyso, a chymmeryd pob peth i ystyriaeth, yn dyfarnu y wobr i'r ail, er ei fod wed! gadac-I llinell gyian alisn.' Ctrwn gael gwybod gan y beimiad, neu rhyw un o ddarllenwyr y FANER, ouid ydyw ll!Dell allaa O ddarn wrth el adrodd yn tafiu y eystadieuwr allan o gystadlenaeth yn ll;vyd Ydwyf, &o., GWILYM

YR ETHOLIAD DIWEDDAR YN SIR ABERTEIFI. FONKDDIGION, Gwalaf fod Rkyddfrydwr, etto, yn MASER RHsgfyr JS2ain, mswa liita faith, ya eyrrmsiyfl arso atfcab fy lljtbyr i mewn th?fy-,q blaenoiol, Y mae ya eglrsr elri bod eln dan yn curo liwyni hoiiol wahanol. Ni ddy wedits i yr un ga r am y prif Bwyddog etiolladol yn mfceliaeh sag ftl yr cedd y gwelthrediadau yn dyfod i'r analog dtwy yr 1 -iwyddwyr, Ond ba'ch ei ysgritau meithion ef ydyw aoiddsff/n y prif swyddog. Yn wlr, y mae arsijl exjf rhywnn sydd ya hysbys yn nirgelioa y brif swyddfa ar yr ysgrifan. Rhcddsf un dyf ynlad —' Yr oedd y hlllau a ddanfonwyd i mewn i'r brif awyddfa yn aetfcus. DyJeùt gael eu cyhoeddi i b&wb gael eu gweled.' Yr wyf yn tyau dau gasgl'ad odd! wrth yr uchod: 1. Foil Rhyidfrydwr wedi eu gweled, er eu bod heb en cyhoeddi 2 Ma! dym;* gymmeriad y rhai a bennsd wyd yn Is swyddwyr—rhai yn anfuii biltau 'aethai i feddwl am danynt! i'r brif swyddfa. Nid llawer o walth a ailcsld ddisgwyl ?<ddl wrth y fath ddynicn. ^dwyf, &a TJJS 0 ODRE'R SIR

DOLYDDELEN. FONKDDIGION, Ftsl derbyniwr cysson o FASER dydd Sadwrn er pan oedd yn UDGORN T BOBL, y mae arnaf awydd i'r hyn a gasilyn gael ymddacgos yn MANER dydd Ssdwrn. Yr ydym ya byw yn nghaDol pryaurdeb bywyd, fel mai yohydig o auiser y mae aeb o honom yn el gym meryd 1 ysirifsnu yr hyn nydd yo digwydd yn awr &c yn y man, I bawb sydd yn gwybod am y cwinmwd LWD. hysby* iddynt ydyw ei fod yn lie A banes dydd- orol ipdo yn y gorphenol. Y mae wadi pyfnewid yn fawi, yn ymdefthasol t. chrafyddol, yn yatod yr amser faa ceddwn yn hogyn deng mlwydd ced, A- nos- weith'au hir tos gatsaf y pvyd hyny, tyru y byddem fit y eraser i'r odyn, 1 gacoi y mwg a'r gwrea; ond erbyn hyn, tsid oe* s<^n sm odyn na melln. Y maent wedi ea rhe»tru gyda'r pethan a fu, a'r hea gymnaeriadau diddan a fyddai yn gwneyd y cwmci erbyn hyn yn ddellitd yr oes o'r blaen. Y mae yn y plwyf yma 240 o anredd-da! â phredwyJ. wyr yn byw ynddynt, a chwech heb fod neb yn byw ynddynt- Rnag i ml wceyd camgyfrif o'r tr goilun, tadawaf hyny byd ar ol y cyfrif, dechran Ebril! nesaf Lie lsoh ydyw. Y mae tna 110 o chwarelwyr yn codi yn foreu b; b dydd, ao yn chwyrnella gydÙ gerbydres I at ei garchwylicn i ohwarelau Ffeitinlog, ac yn oi yn I yr hwyr. Eithrisd ydyw c!ywed chwarelwr ya eftyao el fod yn &&I, fel y gellir profi cyn teifyriu hyn o yog-if. Yn ystod y flwyddjn sydd wsdi terfynn, bn fArw 13-g o'r piwyfolion, a chladdwyd 20iin saith ya yr hen fynweat, a 13eg yn y fynwent newyad. D^uwyd A'r saith eraill i'r plwyf hwo i'w ciaddu, wedi meirw mewn plwyfi sraill. Fel erbyn hyn, y m'J.e yn gor- phwye oddi wrth eu llafar yn y fynweat newfdd 59a,n, Ua o'r 13eg a fu farw oedd yn chwarelwr, Yr oedd o'r NOain a gladdwyd bump dtos 70 Ir; mlwydd oed, ped. war drug 40a'n oed, saith > IOS 20ain oed, un yn 16"g mlwyds oed, a thri o blant o flwydd » than hyny. Gellit bed yn He! Bier fed (ieddfau ieohyd yu cael eu cadw yn lied dda yma ar y eyfa-fk er fod anibs)! i ddyn ar dramp yn gweled yn wahanol — yn gweldd belau. Gallaf ddywsdyd yu lied glir fod pawb yn earn en oymmydogion, ae yn byw mewn Leddwch â.'11 giiydd: y gwahanol enwadaa yn y lie yn ymdoddt i'w g'lydd mewn ysbryd Orietiooogol, gan obeith'o gweled llwyddiaot orefyddol, megys taa 40ain mbnedd yn ol, par. yr oedd yn hawdd addoli. Terfynaf yn awr, gan ddisgwyl y bydd hyn jn dcler- byr.ial gtn y darllenwyr. Oa felly, ceir chwaneg yr wytbno. nssif, YO, wyf, & UN O'R PLWYF,

LLANNEFYDD. PA LE Y MAE 'YR HEN GROES?' FOREDBIOION, Y mae amryw o f&n ohebkethau o'r lie hwn wedi ymddaogos ar dndalen^u y FANER, o dro i dio, yn ddiweddM. gan amryw 0 ya»dfenwfr. yr hya a brawf fod yma dipyn o ysbryd lk-nydda yn y plwyf, serch nad 09S yma fawr o dwrw cyfarfodydd cystidiu, ra B6n am 'gymdeithas lenyddol.' Ond, er hyny, gwyddis fod yma amryw 0 fechgyn ieuango, er eu c!od, yn llawn awydd ac asbri iymwthlo ya mlaan i gylchosdd oyfrin l'ea a meddylgarwch, gan gymmaiyd i fyny faterion lleol, ynghyd A rhai hdb fod telly, neu, yn twy cywir, pyngciau fel dirweat, a chrefydd, tel v safafct ya ea parthynsig &'r piwyfolion. Da iawn. Byddaf yn lloni bob tfo y gwelaf bwt o yi^rlf o Lannefydd, Oad, gyfelllloa, paham yr ysgrif enweh o dan ffug-enwan ? Yn Blcr, y mae y materion yr yagrifenweh mor rida yn eu cylch yn worth eu harddel; ac nld oes dim yn yr ysgrifau o ran teilyagdod llenyddol y rhaid i neb o honoch lenhu dan gyszod ffug-enw, rhag eu harddel yn yr ystyr hwnw chwaith. Pe o dan eieh eawau adnabyddu?, elai y clod am, danyBt i'w le ei hun; sc arbedid ni oddi with y drafferth i ddyfalu pwy ydyw yr ysgrifenwyr, ac, hefyd, oddi wrth gam ddyfali a pbiiodoli eu hawdur- aeth i rai na wyddsmt ddim am dacyct hyd res y gwe;»nt hwy yn y FANER, Yr ydwyf yn eich lloa- gyfarch. Ewch yn mlaon. Ond cymmerwch yr awgrym yn yr an ysbrvd ag y mae yo cael ei roddi. 'I' Ond at yr hen Groes oedd ar ganol y Lian yr wyf fi yn dawia galw syiw y plwyfolion y tro hwn. Y mae cenhediaeth wedi codi yn y plwyf na welsant erioed mo'r G 088 ar ganol y ll >n. Gwydd^nt y He y mae hi; ond ni welaant mo hoci yn si lie cyssefii?, lie y dodwyd hi lawer o flynyddoedd yn ol, (Oes modd gwybjd pa bryd ?j Pa sut bynag, gcesyn cedd i hen grair mor ddyddorol gael el symmud 0 fod, 03 nad yn addnrn i'r LJan. o fod yn weladwy, ac yn wrthddrych i sylwi arni fel y gwnai pob un dyeitbr wrth fyned drwy y Llan. Yn nflte dd y flwyddyn 1859, un mlynedd a deugaJn yn ol. cynnaliwyd eistaadfod Yú L'annefydd eistedi- fod,.eoflo)r- riid cyfarfod cystadleuol, ond eisteddfod. Yn yr Ysgoldy Isaf y eynnelid hi; a, mawr y dyddordeb a deimlld ynddi yn Llainefydd a'r cilchoedd. Yn un o'r testynau i'r beirdd, yr oedd tri endyn i'r 'Groes.' Yr oedd yn byw yn Llaanefydd yr adeg hoao, un o'r enw Isaac Sslusbuyy, yr hw x y gellir dyweyd am dano nad oedd yn ben llathen,' fel y dywedir; ac, fel y mae yn digwyid yn am; pyda'r math hwnw 0 honom, pan dcigwydda rhywbeth newydd a neilidnol yn y lie y byddoct yn byw, cyan- merai Isaac Silatitu.-y ddyddordeb neilldurl vu yr eisteddfod oedd 1 fod yn y Llan ac. hefyd, scrthiodd y clefyd i fod yn fardd atno a syrthiodd ei ly^ad ar yr unig destyn y gwyddai ry wbet.h am dano sef, yr <eog'yoiflB i'r Grots,' a chanwad fel h/n iddi Ya Liar 11 fjdd, mews tiir croesffordd Mae i<ft'?d ya dal inea ddeiol Par. fo'r hewiwen y»i tywynu j Ar ei gwyoeb yn llawyrchu. I I Nid CQ> neb yn fyw 'r oea yma Ya 0060 gosod bi 'ono gy/ita' Os pes ,b ;1;, wyneh d&?%r Mae o 'n csrlo '» oed ya :1.rhr! Nid wyf yr: sicr ai ayria yr till ai pridio ond dysa yr hyn fydd wedi aros ya fy iigb'df. PíO, bath byaag 1\ emr ei ddyweyd am daaynt, y mae yma un gwi: ionedd ynidylt Niii 088 nab ya fyw "ro,,a yma Yn cofio 'i gogocl hi ono gynta'. Y diweddar fiagkes, y Sgwl (Egwestyn), Llanfair Tilhaiam, oedd y fcudduxol a. yr englynion pan dda:th dydd yr eisteddfod. Nid wyf yn cofio ond dwy lineli o'r eaglynion 'Pelydr Inul ar baladr hon A ddell i'r Nefyddolion.' Ond cyfansoddiad Isaac Siluabury oedd y mwyaf pobl. ogaidd o lawer a mawi- yr hivyl wnaeth y bairniad, sef, Gomer ap Tegid, yr hwn oedd yn fardd talentog, AC yn ysgolfeiatr yn Henllan ar y pryd, wrth ei ddar- ten ya yr eisteddfod. Ond yr ydwyf yn crwydro, 1 Lie m<õe yr hen Groes?' mead 3ai hen frodor a fagwyd yn y lie, pan ar ymweliad a'r lie, wedi bod o hono er's blynyddoedd, Dywedwyd ei bod wedi ei symrnnd o'r lie yr oadd, a'r lie y dylaaai gael aros, i Ie arall yn ymyl, ac o'r goJwg, o'r llan LIly, gan fod mftr uchel yn e! gwarchod, sc vu ei ebati ta mewa t'r hya a ystyrir yn private property. Gan hwy yn weithred'd felly, na thrwy ba ddeddf-af deddt' cyfiiwnder, ynte deddf ffydd? Nis ^eil d dyweyd, Y mae hyn yr,awe?.i digwydd er's rhni blynyddoedd. Ac, rhywfodd, fel y triag y blyayddeedd ya cerddsd, a', bibl yn dyfod yn fwy byw i fatsrioc: cyhoeddas; se e fo y mae 11. ar lawer ystyr. Y mae yr un cwesiiwn o b-rfehynas i'r hen Gross yn dyfod i'wyEefc a go yair yn Had ddiaoesjai, paham y gsd*wyd iddi g!>;el e! symmtd? Ac, hefyd, dywedir y dylai yr awdcrdod "i stmmudedd d:iyfod & hi ya oi i'w lie phiiodoi, gAn fod 7 plwyf. fel plwyf, yn colli ei feddiant o honi. ar ryw ystyr, yn y fa" He y m*a hi yn a sr. N d wyf yn gwrbcd dim am y b-snes o'i symmud, er fy moi 'yr-, cofio am dan! cyn ei symmsd ond aath y peth heiblo heb i mi fymmeryd sylw o hono; &c felly y gellir dyweyd am lawer o'r plwyfolon y mae lie i feddwl. A. ymgyughorwyi d, rhywrai raewn awdnrdod yn y plw^f sr y pryd ? Äe a. woaedei symmui drwy gan iata a chyd-ddsslitwriaeth, &c Am yr ymholiadaa hyn, iis gaikf ddyweyd dim. THimhf fod y Lian (neu y pentref, i fod yn fwy spwif), yn ciel e1 amddifadu 0 grsir henafol ar le cyhoeddus, fyddai yn ennyu yneoi chwilfrydedd, ac ymson am a fll wrth edrych ami, heb law ei bod yn rhoddi gwadd heaafol rywsut ar y lie. Dywedir y dylai y cynghor p!wyfol ymyryd yn y peth. Yn wit, ùywedit y dylai hwnw woeyd llawer o bethau, yn lie gwaeyd dim byd fel y mae. WsJ, druan o'r oynghor, s'i fodolasth fel y eyfryw. Y rr.ae hi yn gyfyng arno o'r ddeutu. Y mae rhai à'u pig 0 dano &m na fti yn gwneyd rhywbeth, tea y mas eraill, 1 cblobsn o ordd fawr i fyny yn barod i ddisgyn arno, 03 y meiddia wneyd dim. Ond, a oes ganddo rywbeth i'w wneyd yn y mater hwn? Nid fy amean ydyw manyiu na dedofa, ond yn unig dwyn y peth i sylw. Traethwch. Yr eiddoch. &o., Bryn Celyn. ISAAC 0. ELLIS.