Baner ac Amserau Cymru

-I_ LIVERPOOL. priodat.—Dydd Mercber, cymmerodd priodas le I Prince's Road, Liverpool, rhwng yr Henadur W. R Jones, Caergybi, a Miss Eebecca Hughes, merch ieuengaf yr Henadur Samuel Hughes, Amlwch. Gweinyddwyd gan y Parch. J. Williams. Gweithredai Mr. J. E. Frimston, Manchester, fel gwas priodas, a Miss Maggie Jones fel morwyn priodas. Yn mysg y rhai oedd yit hresennol yr oedd yr Heuadur Hughes a M's. Hughes, Mr. Howel Ges a Mrs, Gee, Mr. Thomas Gee, Miss Annie Jones, ac amryw eraiil.

Gwuaed tair mil ar ddeg o dynelli yn llai o haiarn yn Ysgotland y flwyddyn ddiweddaf nag yn 1699. Dylifa yr arian i mewn mewn attebiad i appel Tywysoges Cymru ar ran Cymdeithas Teuluoedd Morwyr a Milwyr, Ar draeth yn Mhentir y Lizard, y dydd o'r blaen. cacd crwban ond bu farw. Pa fodd y daech yno, ni wyddis. Nos Wener, yn Edgbaston, bu farw Syr JOHN JAFFRAY, un o wyr mwyaf dylanwadpl Bir- mingham, mewn oedran teg. Trwy y tAn mawr yn ngwsithfa y Mri. Taylor, yn Leeds, dydd Gwener, y mae pump cant o w el weithwyr wedi eu tafia i segurdod. Ymddengys fod gan ein cydwladwr byw, Mr. z7 .Lloyd-George, AS., gryn lawer i'w wneyd A'r cyfnewidiadau diweddar yn mherchenogaeth y Daily News, Yn heddlys Blackburn, dydd Iau, addefai dynes id ii fyned at 'sipan' (gipsy) am ei ffor- tun ond, chwanegai—"Doeddwn i yn coelio'r un gair ddywedodd hi.' Dywedir foil digon o wyau wedi eu. bwyta yn Lloegr a Chymru yn ystod y deuddeng mis .diweddaf i lanw deugain mil o dryciau y ffyrdd bainrn aG mai y drydedd ran o honyntyn unig a gaed yn y wlad hon ei huu. Trethu ei ymenydd yn ormodol trwy weithio yn rhy galed gyda chyfrifon ei feistrisid a barcdd i Henry Jackson, prif glerc y Mri. H. Marshall, a'i Fab, cyhoeddwyr, LILinclain, dori ei wddiy (lydd o'r blaen. 0 herwydd trafferthion teuluaidd rai blynyddoedd yu ol amcanodd ,sttetbii ei hun.

Y Go G L B D D. Y ma: c6r yn cael ei ffartio yn Mangor i gystadlu am y brif gystadtetiaoth gor- awl yn yr Eisteddfod Genedlaethol nesaf yn Merthyr. Penderfynodd Bwrdl Gwarcheidwaid Croes- oswaiit gefnogi Cymdeithas Amaefchyddol sir Amwythtg yn eu hymdrceh I gefnogi Mesar o Gwrw Par. Cafodd glowr, o'r enw Benjamin Jones, ei ddirwyo i 2p. a'r costaa gan ynadon Gwrec. sam, dydd Llun, am ymddwyn yn greulawn taag at gi. Traddododd y Profieswr Henry Jones, o Britysgol Giasgow, aaercaiad yn Nghaernar. fon, nos Wener, ar 1 Ragoiygon Crefydd yn yr Ugeisfed Ganrlf.' Cafodd y Pareh. D. Sinaett Jones, rheithor Llaadryfan, M6n, ei ddyrchafu gan eiigob Bangor i fywoliaebh Cape,, Carig, vr hon a aeth yn wag trwy SarwolaeCh y Pirch. J. Jenkins. Hysbysir y bydd i briodaa y Dae o West- minster gyda Aliza Shalagh Cornwallis West gymmeryd lie yn Llundain, dydd Ian, y Heg: o Chwalror. flysbyeir y Etydd i'r mis rnel gael ei dreallo yu Eaton Hall, Caer. Cyrhaeddai y dsrbyniadaa oddi wrth y sale of work a gynnallwyd yn Yttateli Biwyfol St. Catherine, Hen Golwyn, y eiym o HOp. Yr oedd yr elw yn myned tuag at yr Ysgolioa Ceaedlaethol a'r eglwys newydd. Datfu I Mr. Herbert Lewis, AS., yr hwn sydd wedi bod yn dioddcf o dan anwyd am y pythefnos diweddaf, forio, dydd Gwener di- weddaf, i For y Caaoldir; a bwriada drealio rhyw fia yn Kehsubarth Ffraingc, Yn nghiniaw blynyddol Cymdeibbas Trafael- wyr Cloer a Gogiedd Cymraj a gyanaliwyd dydd Gwener, feanyajtirifiwyd y rowin o 300p. ya yr ystafell tuag at Ylgol y Trafaelwyr Mas. naehol. t prif slaradwr yn ystod y uosoa ydoadd Mr. liibart Yorburgh, A.S. Cymaerodd priodas Syr Bsbert Cunliffe, Pare Aeton, Gvi ressam, gyda Miss C. V. Sackrills West, merch itaflcgaf y Mil wrlad West, la yn LJnadaia, dydd Sadwrot diwaddaf. Gwainyddid gan Esgob Llanalwy, yn ca«l ei eyoaortbwyo gaa y Parch. A. Hanbury Trajy. fiaer St. Barnabas. Anfonodd Mr. J. B. R)binsoii, Dadley House, Park Lane, L!aiidaim, daaysgrifiad arall o 25p. titaz at yr Tsbytty Cyraraig ya Nsheudtr Aflriaft; a pbleidleiaiodd PwyJlgor Trysotfa GyfFredinol Khyfel VD Preilatya y swai o 50p., y Kwm 09 d yn wedddl ganddyat, taag at yr ysbytty dywededig. Dychwelodd y Parch. Frank Edwards, yr hwn sydd wcdl bed yn cymrmryd gofal yr achos Wesleyaidd yn Mangor, a'r hwn a gyn- nygiodd ei vrasanaeth i'r corphlaoadd yn NchQudir Afftiea, i Faugor dydd Mawith; a rhoddwyd iido dderbyniad calonog. Y mae yn mwynhftn iecbyd rhagorol. Cafodd dyn ienangc, o'r enw Edwin Morris, Rhosrobin, yr hwn oedd wedi bod yn gwasan. aethu fel eynnorthwywr gyda Mr. William Sillsry, peiriannwr trydanol, o ymosed ar eneth, o'r eaw Edith Blanche OWiUS, wyth mlwydd oed, merch I Mr. Pryre Owsms, eigydd, yn carto inasnaoh yn mlaen yn y farshnad. Traddodwyd j diffynydd i sefyll el brawf yn y frawdlys. Mr. Henry Verbrngghan sydd wedi cael et bennodi yn arweinydl y Ga^ddorfa yn Mhatiliwn y Laura yn Ngholwyn Biy, yn lie y diweddar M. Rlvieris, ac t'r hwn yr oedd wedi gweitbredu f al dIrDrwy, y bymmor di. weddaf. Yn nghyfarfod blyayddol Vwmnl y Lu fa) yr wythnos ddiweddaf, hysbyswyd fod 269p. wedi ei elwa ar waibh y flwyddyn döl weddaf. Oigwyddaf cwmnl o ymwelwyr sydd yn aros yu Portbaethwy fod allan ya saethn yr wyth noa ddiweddaf, mewn coedwigoedd ya yrayl Piss Newydd- palas Ardalydd Môn- pan y darfu t un o'r cwmnt droi yn sydyn i saethn aderyn. Safai yr Heddgaiflwad Owen Jones, Llanfair P. G., ger llaw, sc aach yr ergyd i'w wyneb. Ond, ya ffodns, ntd oedd yr areholl yn undsfrifol. Dydd Sadwrn cymmerodQ etbqliad le yn yr Amwythig, er Ilenwi y FAid wag ar y ward Gynrirelg, yr hon a -tch,,sNvyd trwy farwolasth y Cynghorwr E. J. Piper, yr hwn a gafodd atischyd a drodd yn angenol iddo, tra yn gwasatiaethu gyda'r- Gwfr Meirch yn Nthen. dir AtfriM. Dyma fel y safal y ddan yaigeis- ydd Mr. R D. Bromley (C ), 301; Mr. J. Walton (R.), 141. Telid rhenbi banner blynyddol y Due o Westminster ar ystad Helygsia dydd Llan, yn y swyddfeydd yn He!yg»in, p%n y derbyniwyd hwy gan Mr. H. Lester Smith, y gornchwjliwr. Dychwelodd y due 5p. y cant i'w denenblatd amaethyddol, Y mae Mr. Lester Smitni yr hwn sydd yn gwaithredn ar raa y dnc, newydd ranu ilawer o 16 a blancedi i weddwon mwn, wyr oedd ar yr ystad. Cyhoeddoddy Cofrsatrydd Cyffredinol lythyr at gofrestrwyr Cymreig yn galw en sylw at y pwysigrwydd iddynt sicrhau rhai oedd yn gyfarwydd yn y Saesneg a'r Gymraeg fel tAsgl. wyr y eofritiid lie yr oedd yr iaith Gymraeg yn ffynn. Heb osod i lawr repl bondant, am, lyga ei farn gref y dylid dewis rhai yn galln siarad Cymraeg, os oeddynt yn meddn yr holl gymmhwysderau eraill, o flaen y rhai nas gall- eat ond eiarad Saesneg yn nnig. Yn llys yr ynadon slrol yn Ngwrecsam, dydd Llua, dedfrydwyd Charles Hopwood, yr hwn a ddywedid oedd wedi bod yn on o w'r traed ysgafn sir Hamp, i ddan fis o garchariad, am iddo ladraba orlawr a chadwen arian, gwarth 3p., eiddo Jamaa Hughes, glowr, ya Liverpool Fachan, Cefnybedd. Bn y earcharor yp lletiya gyda mam yr erlynydd am ychydtg ddyddian a phan aeth i ffwrdd, cymmsro ?d yr ■ oriadur a'r gadwea gydsg ef, a gwysfelodd hwy mewn siop yn NghMr. Y mae adroddiad y Convalescent Home i ddynion yn Rhyl newydd gael 8i gyhoeddi, Yn ystod y tymmor diweddaf bu dros 800 yn aros yn y sefydlSad hwnw-y nifer mwyaf a fli yno erioed ar un tymmor. Pwyswyd pawb o'r cleifion wrth ddyfod i mewn ac wrth iddynt fyned allan, a chaed fod 726 wedi ennill 4,457 o bwysan, nen chwephwysbobQaargyfartaladd; aeth 60 oddi yno yr na bwysan, tra y darfu i 36 golii en pwysau braidd, a ba dan farw. Y mae yna 122 o welyau yn y sefydliad, ac yr oedd pob gwdy yn cael ei feddiatmuam ataryw fiaoedd; Etholwyd Arglwydd Penrbyn i'r swydd o lywydd yn lie y diweddar Ddue o Westminster.

Y mae Yepaen newydd fabwysiadu amser Greenwich, ac y m^e yr oriau yn caei eu rhifo o un i waf a;r h«gi!h>

CYNGHRAIR MWNWYR SIR DDINBYCH A SIR FFLINT. YN rigbyBnadleddflynyddoiCynghrair Gogledd Cymrn, a gynnaliwyd yn Ngwrecsim, yr wythnos ddiweddaf, dywedodd y llywydd (Mr. George Rowley) yn ei anerchiad y gallai y mwnwyr yn Ngogledd Cymrn longyfarch eu hunain ar sefyilfa bresennol pethau; a chyfeir- iodd at y gwahanlaeth mawr rhwng y ganrif bresennol a dechrea y ganrif oedd newydd der- fynu. Yr oedd efe yn cofio yr adeg pan nad oedd gan y mwnwyr ond un siwt o ddillad. Er pan yr oedd efa yn fachgen, yr oedd pethan wedi cyiuewld yo, gymrieithasol a moesol. ac yr oedd llawer o hyn wedi cael ei sicrhsu t-wy ymdrechion ondeban maanachol. Cafodd y swyddogion canlynol eu bethol am y flwy.jdyn: -Llywydd, Mr. John Williams, Ffrwd Lodtre Î4 gadeirydd, Mr. William Dav- ies, Betisfield Lodge; trysorydd, Mr. John Lloyd. Cynnyglodd Mr. David Gough, a chefoogodd Mr. John Lloyd, y penderfynlad a ganlyn 'Fad thybudd o bedwar diwrnod ar ddeg yn pael pi rftddi i'r meistriald i roddi i fyny dynu o'r cyflogau danyegrlfiadau ab Gymdeithas Cynnorthwvol Birbaoi Mvvnwyr Gogledd Cym- ro o'r 29ain o Ionawr, 1901, byd nee y ceir gweled beth fydd canlyniad y baloii ar y cyn- liun newydd.' Cynnyglwyd gwelliant, i'r perwyl eu bod yn disgwyl am y cynilun a gynnygid gan y Bwrdd Llywodraethol c ;n cyiarueryd caw pellach. Dywedai rbai o r cyunrycbiolwyr eu bod wedi disgwyl am ddigon o hyd tra y dywedal eraill y srallenfc ddisgwy] am ]2dg mis. Pan roddwyd y mater i'r cyfarfod, cariwyd y penderfyniad trwy 41 yn oibyG 6. Dyma fel y eaf al y pleidleisxau gyda golwg ar y lie y cynnelid yr arddangosiad blynyddol Caer, 11; Ryl, 26; Llandndno, 4; a Gwse:- iaas, 13. Folly, bydd i'r gynnadledd flynyddol gael ei chynnal yn Rhyl, Mehefin 29ain, 1901. ■■■■ ■ y

RHUTHYN. LLYS YR YNADON. Achos y Royal Oak. Llanarmon. YN llys ynadon Rhuthyn, dydd Llun, daeth achos gohiriedig tafarndy y Royal Oak, Llanar- mon, ger bron. Gan fod cryn ddyryswch wedi bod ynghylch yr achos, rhoddwn yms. y manylion, er galluogi y darllenydd i'w ddeall. Yn y llY8 trwyddedol a gynnaliwyd yn mis Awst diweddaf, cafodd trwydded y tý ei had newyddu yn enw un Matthew Parry. Ar y lbfe i o Hydref trosglwyddwyd hi dros dymmor i ddyn o'r enw John Brooks. Ar y 29ain o Hydref gwnaed cais am iddi gael ei throsglwyddo yn derfynol i Brooks. Darllenwyd tystiolaethau rhagorcl ynghylch ei gymmeriadij ond yn un o'r tystiolaethau hyn, hysbysid ar awdurdod gwraig e Liverpool ei fod weithiau yn dueddol i yted yn ormodol. Gwrthododd yr ynadon y eais am droaglwyddiad y drwydded, er fod Brooks wedi byw yn y t. am rai wythnosau. Yna, ar y 261Lin o Dachwedd, gwnaeth Mr. J. B. Marston, cyf- reitbiwr, Wyddgrug, gais arall am awdnrdod i werthu diod dros dymmor, yr hyn a ganiatawyd. Yr oedd yr awdurdod hwn mewn grym hyd y 24min o Rgfyr; a'r diwrnod hwnw, ymddangosodd Mr. Marston eilwaith ger bron yr ynadon, gan ofvn v waith hon am drwydded lawn. Y pryd hwn codwyd cwestiwn gan Mr. Lumley -110 fyddai yr ycadon yn gwelthredu yn gyfreith lawn wrth ganiatau trwydded i Brooks, a hwythan, mewn llys rheolaidd, wedi gwrthod gwneyd hyny yn flaenorol. Daliai Mr. Marston y gallent wneyd byny, ond yr oedd gan yr ynadon alu clerc (Mr. Edward Roberts) ammhenaeth gref ynghylch-y mater; ac er mwyn wneydchwaneg o ymchwil iddo, gohiriwyd yr achos hyd ddydd Liun diweddaf. Bu llawer o sdarad arro y tro hwn, hefyd. Barnai y clerc y gallai yr ynadon ail wrandaw yr achos cs dymunent, ond nad oedd un gallu allai eu gorfodi i wneyd hyny. Wedi hawer o ym- ddadleu, penderfynwyd gwrandaw y cai! yr hwn a wnaed mewn dull ffarfiol gan Mr. Marston. I Wedi ymneillduo i'w hystafell breifat dros ennyd, penderfynodd yr ynadon ganiatau y drwydded, yr byn, wrth gwrs, a lydd ben ar yr ymgecraeth ynghyleh y tt.

ABERGELE. Llys yr Ynadon.—Cynnaliwyd cyfarfod misol y llys hwn dydd Sadwrn. Yr oedd yr ynadon can- lynol ar y faingc Mr. J. Herbert Roberts, A. s (yn y gadair), a'r Mri. J. D. Miller, Lewis Morgan, W. T. Mason, a Dr. Wolstenholme. Gofynodd Mr. J. Amphlett (y Mri. Porter ac Arrpblett), Colwyn Bay, am warant i gymmeryd i iyny yn schoj William Griffith, archwiliwr y dosbarth, yn erbyn Abel Davies, diweddar dreth- gasglydd dros blwyf LIansantaior, yn erbyn yr hwn yr oedd warant o attafaeliad wedi cael ei rboddi allan yn y llys diweddaf. Yr Herldgeidwad Rigby a ddywedodd iddo wneyd ymchwiliad am nwyddan oedd yn eiddo i'r diffynydd, ac iddo fethu cael dim i gyfatteb i'r warant. Mr. Amphlett a ddywedodd fod y diffynydd, yn ymarferol, wedi celcio yr arian, pa rai oedd yn arian cyhoeddus, a gellid dwyn cyhuddiad o gelc iad yn ei erbyn, yn mha achos y byddai y gosp yn fwy llym; end tybiai archwiliwr y dosbarth y dylai gael siawns i ad-dalu yr arian Byddai yn rhaid i blwyfolion Llansantsior ddioddef trwy y weithred hon o'i eiddo a gelwid arnynt i ddefn- yddio yr arian oedd efe wedi ei gamddefnyddio Yna, gofynodd am i'r faingc osod arno y gosp drymaf a allent, fel rhybudd i swyddogion cy- hoeddus. Mr. E. A. Crabbe, yr hwn a gynnrychiolai Abel Davies, a ddywedodd fod yr acbos yn un difrifol iawn. Yr oedd Davies wedi bod yn drethgasgl- ydd am rai blynyddoedd, ac yr oedd ei dad wedi bod yn dal y swydd o'i llaen, Yr oedd !wedi bod yn fath o bennodiad teuluaidd a phe gwnaetbid ymchwiliad gofalus ar y Ilyfrau, ceid allan fod y tad ac yntau wedi bod am flynyddoedd yn lladsata treth un flwyddyn i dala un arall; yr cedd pethau wedi bod yn myned yn mlaen Q ddrwg i waeth hyd nes y daeth yr argyfwng. Nid oedd gan y dyn geiniog yn y byd ae nis gaUai hyd yn oed gael gwaith, er fod ganddo wraig a theulu yn dibynu arno. Oad gan fod ganddo ef feichiafon am ei onestrwydd nid oedd yn deg dyweyd y byddai yn rhaid i'r trethdalwyr ddioddef am yr arian a gamddefnyddiwyd. Byddai i'r arian' gael eu talu gan y meichiafon. Gyda'r eithriad o'r weithred hon, yr oedd gan y dyn gymmeriad da. Mewn attebiad i'r cadeirydd dywedodd Mr. Grimsley, clerc Bwrdd Gwarcheidwaid Llanelwy, nad oedd y gwarcheidwaid mewn safle i gymmer- yd unrhyw weithrediad yn erbyn y meichiafon hyd nes y byddai yr achos hwnw wedi cael ei benderfynu. Yn awr, gan ei fod wedi ei brcfi fod yna ddiffyg cymmerid cam i godi yr arian oddi arnynb hwy. Y cadeirydd, wedi ymgynghori ft'i gyd ynadon, a d&ywSf3t$!d"y byddM Fw dytairaiaifl hwy gael gohirio hyd y llys nesaf. Yr oedd yna resymau dros iddynt gymmeryd amser i ystyried y gasp- edigaeth a ddylent hwy ei rhoddi Trosglwyddwyd y trwyddedaa a ganlyn Glyn Hotel, Pensarn, oddi wrth Mrs. Alice Hill, i William Smith, diweddar o Ormskirk Hesketh Arms Hotel, Abergele, oddi wrth George H. Slack i G. R. Allinson; a'r Black Lion Hotel, Llanfair Talhaiarn, oddi wrth G. R. Allinson i W. Crewe. Gwnaed ymchwiliad wedi hyny i achos o greu. londeb at gatb. Anne Williams, gwraig mewn oed, o Pontydd, Towyn, oedd y ddifiynyddes. Ar y 6ed o Ragfyr clywodd ei chymmydogion drws resaf, Mr. a Mrs Catherine Bartley, gath yn gwneyd ysgrechiadau ac wrth edrych trwy ystafell wely y ddiffynyddes, gwelsant hi yn curo eu cath hwy gyda flon. Yr oedd y gath wedi cael ei chau i fyny yn yr ystafell gyda'r wraig ac yr oedd yn neidio at y ffenestr yn ei hymgais i ddiangc. Pan ddaerh y gath adref, ymddacgosai ei bod wedi cael ei hysgaldio a'i chnro. Ni wnaeth y ddiffynyddes ei hymddangosiad ond anfonodd perthynas iddi gecadwri i amlygu ei pharodrwydd i dalu unrhyw ddirwy a csodid ami. Dirwywyd y ddiffynyddes i'r swm Q 5s. a 14 s o gostau.

CAERWEDROS, GER CEINEWYDI). Nos Wener diweddaf traddododd y bardd cadeir- iol a choronog, y Parch. T. C. Baiij&min, Pisgah, ei ddarlith benigamp ar I Ddyn, a dynion o bob math.' Yr oedd y lie yn orlawn, a pbawb yn cael gwledd o dan ddywediadau ffraethbert a donicl Cyntelyn. Cafwyd awgrymiadau amserol i'r bobl ieuaingc yno i fod yn ddynion—dynion yn ngwir ystyr y gair. Nid dynion gwlanog, draen- og, &c., ond dynion euraidd, pur, gwerthfawr, yn byw i amcan eu bodolaeth. Yr cedd elw y ddar. lith yn myned i adgyweirio elorgel byd yr ardal. Llwyddiant a bendith a fyddo i'r bardd. y pie- gethwr, a'r darlithiwr enwog Cynfelya. — Gohib.

LLANARTH, SIR ABERTEIFI. Y Bitfrdd Ysgol.- Prydnawa dydd Cdlan o farfyddodd yr aelodau cnlynol o'r bwrdd ue:bo.i i gynnal eu cyfarfod miaol rheolaidd :-yr Henad- ur Morgan Evans, Oakford (cadeirydd) y P(onhu. T. M. Williams, ficer J. M. Prythereh, Wera D. Richardp, ficer Llansiliogogo; y Cadben J. Lloyd, Henfynyw David Lewis a Thoma.s Jones, Talgareg D*vid Thomas, Llwyndafydd Stephen James, Llwynfedw David Evans, Nantygwrdy David Evans a David Jones, swyddogion mynych- iad y Cadben WT. Davies, clerc a David D&yies, ysgrifenydd cynnorthwyol. Yr oedd y llachresi mynyebiad yn fwy calonog- ol nag arferol, ond y cyfartaledd yn rhai o'r ysgol- ion yn isel. Y goreu oedd Mydroilyn-yn 90 y cant, a'r iselaf oedd Gwenlli- mor iscl a 64 2 y cant. Rhoddwyd gorchymyn i'r ysgrifenydd anfon at fwrdd Llandytsul o barthed i ferch Gwarallt- ferdre, yr hon sydd yn afreolaidd yn ei mynych- iad yn yagol Talgareg, o dan y bwrdd hwn. Pennodwyd y cadeirydd, y Parchn. T. M. Williams, J. M. Prytherch, y Cadben J. Lloyd, a Mr. David Evans, yn bwyllgor i edrych dros lesbresi y mynychiad cyn y cyfarfodydd rheol- aidd o'r bwrdd, a gwneuthur adroddiad i'r bwrdd o'r achosion fyddo yn galw am sylw neiilduol. Heb? ei gwbl orphen y mae yr annedd dy ger ysgoldy Talgareg etto. Penderfynwyd attal y tal diweddaf nes cael tystysgrif ei fod wedi ei orphen yn foddhaol oddi wrth arolygwr y gwaitb. Penderfynwyd cadw yn mlaen wasanaeth y ddwy Isfeistresi eydd yn Talgareg am flwyddyn etto. Bu y deddfan lleol o dan ystyriaeth y bwrdd a pbenderfynwyd ar byn o bryd eu gadael fei yr oeddynt, a thalu sylw manylach, 08 yn bosslbl, i'r mynychiad. Anfonwyd at yr ysgolfeistri i ofalu am gyflen- wadau priodol o'r nurfiau i anfon ru hadi-»(tiiittd- au misol i'r bwrdd, "u llanw yn briodol, ei eyfar- wyddyd i'r aelodau pa fodd i weitbredu triewn perthynas &'r rhai sydd yn mynychu yn afreol- aidd, yn gystal a chyfartaledd mynychiad yr yegol- lon bob mis. Teimlirfoddiofalwohynycyfeiriad hwn yn rhwystr i weithrerliadau y bwrdd. Pennodwyd Mrs. Jane Evans, Bryneelyn, i gymmeryd gofal y dosbarth gwLYo yn ysgoldy Penlbn yn ystod afiechyd Miss E izi Jones, David's Well. Yr oedd Miss Jones wedi rhoddi boddlonrwydd llwyr yn ystod yr adeg y bu y dosbarth o dan ei gofal; a gobeithiwn y d:, w etto yn fuan yn alluog i gymmeryd y gwailh i'w llaw ei hun ,-Llwyd Glop, Llethi.

CROSS INN, GER CEiNEWVDD. CYNNALIWYD cyfarfod dirweBtol cyhoeddus gan Gymdeithaa Ddirwestol Undebol Ceinewvdd aPt cylchoedd, yn Penuel, Cross Inn, nos Caian di- weddaf. Cafwyd anerchiadau o blaid dir west ac yn erbyn meddwdod gan y Parchn. — Davies, Towyn Edwards, Brynriiiwgaiel — Griffiths, Maenygrces ac Evan, Drewen a chan Mr. Thomas, Brynarfor. Da.rIn i lawer o'r newydd gymmeryd yr ardystiad. Gwaith da yw ceisio dyrchafu Cymru mewn arferion, moesau, a rhinwedd, a cheisio tynu i lawr bob math o arfer- ion pechadurus, ffol, ac anfcesol. Nos Celan di- weddaf y ffnrfiwyd y gymdeithas uchod. Y mae yn gynnwysedig o wahanol adranau, megys Cei- newydd, Wern, Llanarth, a Caerwedros, ac yn agored i gymmeryd rhagor i fewn. Da geaym feddwl fod y pwngc dirwestol yn cael sylw arben- ig ar ddechren canrif fel yma a bod y Cymry yn teithio yn mlaen, er yn araf, tua'r mil flwyddiant. Pa ham na fuasai y gymdeithas uchod, sydd yn cael ei ffuifio yn awr, yn cymmeryd i mewn dan ei baner i ymladd yn eu herbyn holl arferiadau drwg a di-lêa yr oes; megys, ysmygn, tyngu a rhegu, cabIu, enllibio, &c., yn ogystal a'r ddy-od a bod pob un o'r aelodau i wneyd eu goreu yn eibyn y pethau uchod, a cheisio dyrchafu Cymru yn uwch mewn moesoldeb & rhinwedd, er cael Cyirru yn Gymru !&n—'ei grym yw bod yn iSn f NerLh pob cenedl yw ei rhinwedd. Oni fyddai y dryg. au uchod a'u cyffelyb yn destynau ardderohog i ardystwyr ienaingc i gyfansoddi ac anerch arnynt yn nghyfarfodydd cyhoeddus y gymdeithas. Nid ydyw sejydlu cymdeithas ddirwestol yn beth newydd. Pa ham na chyfodal rhywrai y nôd yn uwch i fyny ? Oni ddylai gweiaidogion ein heglwysi a'c diaconiaid gymmeryd y peth mewn Uaw yn fuan. Hwy ydyw-t arweinwyr y bold mewn dysg a moes. Y maent hwy yn proffesu eu bod yn dilyn eu Mei6tr Mawr mewn gwaith da a dylent symmud yn gyffymach yn nghyfeiriad diwyg'adau. A raid i langciau o blith y werin godi yn erbyn y-pethan hyn a sef\ d u cymdeith- asau dirwestol a dyngarol, a chyplysu eu dylan- wad a'u hymdrechlon yn erbyn ysmygu, & ya ogystal ag yn erbyn yfddiod, Mae ysmygu yn arferiad sydd yn cael ymwneyd k hi yn gryf iawn gan ein pcbl ienaingc. Gwelir y plant yn lied ieuaingc gyda'u ciganUes yn eu getif-uau ac y mae y meddygon yn tystiolaethu yn gryf yn erbyn y cyfryw arferiad di lês. Ond pa fodd y disgwyl- ir i'r plant adael yr arferiad tra y gwelant eu rhieni a gwyr buoheddol eu hardal yn difyru eu hunain gyda'r un gorchwyl. Gobeithio y cawn lywed am rywun neu rywrai yn symnrnd ya y cyfeiriad hwn j n fuan. Y mae eisieu diwygwyr yn Nghymru ar dc^hreu yr ugeinfed ganrif.

TiiOSEODWR ANFAD. LLOFEUDDIO CHWECH 0 BERSONAU, A CIILWYFO UGAIN ERAILL. RRYDD gohebydd y Morning Leader yn Vienna, ddydd Mawrth, yr hanes a ganlyD D rfu i dr, seddsvr tra adnabyddus, o'r enw Joseph Waaiek—yr hwu, er nad ydyw ond 23aiu iniwydd oid, sydd wedi treulio pedair blynedd mewn ptn,g.dwasanaeth-heddyw lof- ruddio chwech o bsssonau, a chlwyfo ugain eritii I. Yr oedd Waniek yn cwblhau y gwaith o d.t. doriad am ddeg o'r gloch boreu heddyw, pin y daliodd gwraig y tJ, Frau Slegbardt, of yn y weithred, a chododd waedd. Saethodd Wauiek hi yn farw yn y fan, a 66 Id i'r heol, pan y dilyawyd ef gan y cymmydo|ion. Cymmerodd y trosedd cyntaf le yn un o'r heolydd prysuraf yn Visnni, ac aeth cannoedd allan yn ddioed i geisio did y llofrudd. Pan welodd Waniek eu bol yn gwaslu yo galed arno, yn bw/llog, a gw-ghaidd y pump ergyd arall oedd yn ei lawddrjll it y rhai oedd agosaf ato. S-tetbwyd y cyntaf, g6f cloion, trwy ei ysgyfaint, a bu farw yn union ar 01 hyuy. Cafodd yr ail, cerbydwr, ei saothu trwy ei goluddioD, a bu farw ya mhen ych- ydig fuuydau ar ol hyny yn y fids yr oedd wedi syrthio iddi, ac yr oedd yn dioddef yn arteithiol. Derbyniodd y trydydd, saer, glwyfau augeuol. Saethwyd dau arall o'r personau eraiil oedd yn ei ymlid. Saetbwyd pump i gyd, a byny mewn ychydig iawn o amser. Ar ol hyny dechreuodd y llofradd ffoi drachefu, ond yr oadi yna heddgeidwaid yn dilyn ei sodlau. Tr6dd Waniek nnwaith eito, a llucliiodd ei lawddryll i wyneb yr heddgeid- wad, a tharawodd ef yn ei lygaid a thrwy hyny, efe a wnaeth y dya anffodus yn ddall am ei pes. Yn y cyfamser yr oedd- ei ymlidwyr wedi cael amser i gornelu Waniek, yr hwn, modd bynag, a dynodd o dan ei got ddau erfyn fel dagr, ac a ymladdodd fel ellyll. Gan ymosod ar un gyda'i law ddphoti a'r llall gyd&'i aswy, llwyddo Id i gadw cannoedd draw, a chlwyfo deur.aw a aeth yn rliy agog ato. Ni chafwyd goruchafiaeth arno nes y darfu i heddgeidwad ar farch farchogasth i fyny, a'i daraw i lawr a'i gleddyf. Yna ymosododd y dyrfa fFyrnig ar y trose idwr clwyfedig, gan ei sathiu, ei guro, a gwasddi am rodcli terfyn ar ei fywyd a chydag aah-twsder mawr y llwyddodd yr heddgeidwaid i'w waredu o afrelion y bob!, gan ei glndo i orsaf yr heddgeidwaid. Adnewyddodd Waniek tra ar y ffordd, a brathoiid ddain o glust arolygydd yr heddgeid- waid, tailodd chwech o heddgeidwaid, a gwnaeth yr ymdrech tfyrnig olaf i ddiangc. Cafodd ei orcbfygu yn ddioed, a syrthiodd i lewyg, trwy iddo golii gwaed. Gorwedda. yn awr yn yr ysbytty ac y mae marwolaeth yn debyg o'i waredu rhug y erogbren.

Y D E lIEU. Yn nghyfarfod miaol y Methodistiaid Caltin- aldd Cymreig yn Ngorllewln Morganwg. dydd Mercher, derbyaiwyd gwefrab oddi with Mr. Daviea, Liverpool blouse, Maesteg, yn hysbyta I i fod newydd dderbyn 10Ojo. tuag at a;l gychwyn yr achos Saesnig yn Hebron, Aber- tawe. Etholwyd yr Henadnr Williams (maer Aber- teifi) yn glUletrydd llywlawdwyr Ysgol Ganol- raddol Abergafenni am y flwyddyn biesennol. Llwydaodd eglwys y Methodistiaid Calfanaidd yn y Cymmer 1 dala 300p. o'r ddyled oedd ar y capel yn ystod yr ychydig wythnosau diwedd- at. Yn gymmaint a bod y diphtheria wedi tori aliaa yn nghymmydogaeth y dociau yn Llan- elli, peaderfynwyd cau ysgolion y Doe yn y dref hono. Derbyniodd Alica Gertrude Pitt, o Dowlaie, nlweidiau dychrynbyd ar y ffordd haiarn ger Tredegar, nos lan; a buflif IV y noson hono, yn Ysbytty Tlotty Bedweilty. Dydd Ian bu farw y Peirch J. Francis, gwein- idog capel Bethania (B.), Tredegar Newydd, ar ol afjechyd byr. Nid eedd ond aaifih mis er pan yr oedd Mr. Francis wedi priodi. Penderfynodd ymd cyflogeTig Caerdydd ddirwyo Muy Jane Doolan, 26, Tredegar St., dydd Gwener diweddaf, i'r SWill o 5p., am iddi werthu cwrw, a hithau heb ieddu trwydded i hyny. Derbyniodd y Parch. D. B. Edwards, gweln- idog y Bedyddwyr, Aberhoaddu (tad yn nghyf- raith Dr. Vyrnwy Morgan), a'r Pareh. Daniel Evans, capel Seiot), CvvrLiafon, y radd o D.D. o Gcleg Gale, Wisconsin. Cyhaddwyd William Makes yn llys yr ynad- on yn Me-.tbyr, nydd Llun, o wneyd ymgais i gael 2,. 6c. trwy dwyll honiadan, yn Nglofa Abercynon. Cydnabyddodd y trosadd, &c an. fonwyd ef i garchar am fis. Prydnawn Sabbath, bn Mrs. David, Llythyr- dy, Nantymoel, farw yn bynod o sydyn. Cyd- ymdeimlir yn fawr a Mr. David-yr bwn sydd wedi bod yn bostfeistr yn y lie am ngain mlyn- edd—a'r teulu, yn eu profedigaetb. Cynnaliwyd trengholiad yn Mynwy, dydd Llun, ar gorph Mary Louisa J. Gladden, pedair blwydd oed, yr hon a losgwyd i farwolaeth yn ei tb yn Chippenham Streeb, Mynwv. dydd Sadwrn. Dychwelwyd rheithfarn o I Farwol- aeth ddamweiniol." Boreu Sabbath diweddaf aeth maer Aberys- twyth (y Cynghorwr E. P. Wynnt), ynghyd &'r rhan fwyaf o aelodau y Cynghor Trefol, i'r gwaeanaeth yn eglwys Sn. Michael, boreu Sabbath, pan y pregethwyd gan yr H/barch. Archddi&con Protheroe. Tua hanner awr wedi un ar ddeg noa Iau syrthiodd dyn o'r enw Chedzsy i'r afoa yn agos i'r Bont Gareg, yn Oymmer. Fan glywodd yr Heddgeldwad Sparkea y gwaeddiadau, jhedodd i'r cyfeiriad hwnw, a nofiodd i'r afon, gan ddwyn Chedzjy yn ddiogel i dir. Y mae y Parcb. David Garro Jones, gweinid- og eglwys yr Annibynwyr Sfcesnig yn nghapel Hope, Abertelfi, wftdi ymgymmeryd a gofil eglwys Annibynol Ffynnonau LlnnffrindQd, lie y bl1 y diweddar BaTch. J. R. Kilsby Jones yn gweinidogaethu am lawer o flynyddoedd. Y mao yr Henadur Thomas Williams, Gwael- od y Garth, Merthyr, yn chwanegol at yr am. rywiol swyddau eraill y mae wedi eu rhoddl I fyny, wedi anfon rhybndd yn awr ei fed yn rhoadi y swydd o dryaorydd Cymde'thas Trys- orfa Gweinidoglon yr Annlbynwyr I fyny. Bydd yn ddrwg gan lawer ddeall fod Mrs. Wynford Phillips, prlod yr aelod Rhyddfrydig dros air Benfro, yn dioddef yn ei hiechyd, mewn canlyniad i'w gorlafnr cyhoeddus ar ran manteislon y merched; ac y mae wedi cael gorchymyn i fyned i wledydd tramor yn ystod y gauaf. Darfu I dair mil o fvfrnwyr oedd yn gweithio yn y tair glofa berthynol i Gwmni GI6 y Cam- brian, Dyffryn Clydaeh a Dyffryn Rhondda, sefyll allan dydd Mawrth; a hdnenb nad oedd yr orochwyliaeth wedi cyflenwi digon o goed iddynt hwy mawn rhanau cyflsus o'r pyllau i amddiffyn y lleoedd yr oeddynt) yn (k'weith'o ynddo. Cofiodd Mr. T.J. Harries, y dilledydd adna. bytidns o Oxford Street, Llundain, eieni etto am diodion ei blwyf bro orol. Yn ystod yr ychyriig ddyddtau d w«tdaf y mae y Parch. J. T. Davles (M.C.), gweinilog Llaastephan, yn nghyd & M^s Harris (chwuer Mr Harries), wedi bod wrthi ya brysnr ya rhanu ihoddion yn mysg yr oil o blwyfolion Lbnstephan. Dydd Sadwrn bu farw Mr. Thomas Thomas, cysso^ydd, GlebelandSt.. Merbhyr, yn 80atn mlwydl oed. Eve oedd y cyssodydd hynaf yn y rhaubarth: ac yr oedd wedi bod yn ngwas- an eth y diweddar Mr, Rees Lewis, Y Fillten, a'i fab, Mr. J. P. Lewis, argraphydd, 46, High Street, am y tymmor malth o 52din o flynydd- oedd. Pan yr ymgymmerodd Canon Smllh a'r Egl- wyswyr yn Abertawe â,'r gwaith mawr o ail adeiladn yr eglwys biwyfol yn Abartawe am g6st o 28,000p., ychydig iawn oedd yn coleddu y gobaith y byddai i'r swm hwn gael et da uam lawer o flynyddoedd. Nos Sabbath, modd bynag, yr oedd y Parch. T. Morris, y ciwrad, yn alluog i hysbysu, ar ran y ficer, fod y ddy- led nid yn untg wedi ei chlirio, ond fed yna weddiil o 100,0. tnag at drysorfa yr organ. Casglwyd y swm mawr uchod mewn ychydig dros ddwy flynedd. Cynnaliwyd trengbollad yn Tredegar, dydd Sadwrn, ar gorph Mrs. Louisa Evans, Argoed Arms, Argoed, yr hon a fn farw yn ngortaf Tredegar, dydd I«u. Tysfciodd Mrs. Alice Mand Thomas, merch y drangcedlg, i'w mham dreulio y dydd gyda hi yn y George Hotel, Tredegar. Y noson hono, tra yn aros am y trea, eisteddai mewn cadair yn yr ystaiell ddisgwyl. Dywedodd yn sydyn, O!' syrthiodd ar el chefn, a bu farw. Tystiai y meddyg iddi farw o lesmeiriad y galon; a dychwelwyd theithfarn i'r perwyl hwnw. Dywedir mai i dref boblogaidd Merthyr y pBrthyn y clod o dlarganfod cylyman cyfreith* tol afrifed. Un o'r rhai hyny yrtoedd pa nn a aUid defnyddio y trethl i gynnorthwyo dynion oedd ar I ktrole.' Y mae yna anghydwelsdiad yn awr mewn perthynas i'r cwestiwn a all y Cynghor Sirol dynu llys yr heddgeidwaid i lawr acyn ddiweddar, yr oedd bwrdd y gwar- cheldwaid yn tsimlo yn awyddus am gael gwy. bod pa un a oedd gan y Cynghor Dosbirth hawl i gymmeryd casgiiad treth y tlodion allaa o ddwylaw y bwrdd. Nid ydyw y dyrysbyngciaa hyn wedi cael eu penderfynu etto. YSTBAD RHONDDA.—Mae genym y pleeer o gydnabod diolcbgarwch mwyaf diffuant eglwys Wesleyaidd Horeb, Ystrad Rhondda, i Mr. John Barlow, o'r lie uchod, am ein hanrhegn &'a llyfr emynau newydd, gwertb 9s. Y mae ein gwrth idiych yn hanu o deulu Wesleyaidd, sef, mab f Mr. Ebenezar Barlow, Liansannan, ger Dinbych; ond o herwydd amgylchladau ba gorfod iddynt symmnd i le He nid osdd acboa gan yr enwad Wasleyaidd, a dar f a iddyn t fwrw eu eoetbi en yn mhlttb. yr Annibynwyr etto i gyd, y mae ein gwrthddrych yn parhan i deimlo riyddordeb yn yr enwad Wesleyaidd.—Eryr Nant Gwyddon.

ymaife. ErHdiodd amryw ddynion ar ei ol, afcba rai y gollyngodd efe chwaneg o ergydon. Lladdodd un, a chlwyfcdd un araiVri bcryglus. Erbyn hyny yr oedd arnrIV heddgeidwaid wedi dyfod, y rhai a'i r-mmerasant ef i'r ddalfa, ar ol ym. galed, yn yr hon y defnyddiai efe fôn)1 wn a'i holl north. Dygir efe i'w br;'¡if yn ddioed.