Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
20 erthygl ar y dudalen hon
Cuddio Rhestr Erthyglau
20 erthygl ar y dudalen hon
EISTEDDFOD GENEDLAETHOL LLANGOLLEN,…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
EISTEDDFOD GENEDLAETHOL LLANGOLLEN, 1908. TESTYN Y GADAIR. BEIRNIADAETH DYFED. [Parhad o'r Rhifyn diweddaf.] Ap GWERIN.—Edrychir ar Ceiriog yn yr awdl hon fel Bardd Newydd, Bardd Natur, Bardd ci wlad a'i defion, Bardd Serch, Bardd dyn, Bardd Duw, Bardd i fyw byth. Diolch i'r awdwr am beidio gwastraffu prophwydoliaethau uwch ben y cryd Ond y mae yntau yn drysu gan draserch,' ac yn taraw ei droed wrth 'y creigiau rrug* fwy nag unwaith. Gocheled linellau pengoll fel- l' Hyawdl eneidiol rodau.' I Y mae rhai yn ymhyfrydu mewn llinellau o'r fath, ac yn eu cael yn gywir, yn ol rheolau penau bysedd ond y gwir yw, nid oes yn bon fymryn o gyngnanedd. Y mae yn rhy anghydbwys, a'i sain yn hollol aflafar. Nid yw llinellau cysswllt o fawr gwertb, os nad ydynt yn goniarua yn gystal ag yn gryfion. I gluet gerddorol y mae llinell fel hon vn ferwindod, ac mor ddi beroriaeth ag ysgrech paun. Nid yw yr awdwr yn ymhyfrydu mewn pethau fel hyn, a gwneir y aylw hwn ar yr unig linell o'r fath yn ei awdl, er mwyn i'r byddariaid glywed. Tafler llinellau cywir di-gynghanedd dros y bwrdd. Ar y cyfan, mae celfyddyd yr awdl yn iach, a'r syniadau yn hollol glir a di gwmwl. Yn wir, awdl ragorol ydyw. Ceiriog y bardd sydd yma, ac nid John Hughes yn ei gyssylltiadau eraill. Wele enghraifft o nodwedd y g&n — 0 ardducol fardd an'an, Holudog aer gwlad v gau; Wele'n d'od oleuni dydd O'r bryniau a'r wybrenydd; Yma'n pyngcio mae'n pencerdd, A'i enaid gwyn lon'd ei gerdd; Heb wael barabl, y Berwyn A thwf ei ael i'w waith fyn Rhy y lloer, a'r ser, a r Hi', A'r ddunos i farddoni.' Erys yn hir gydag Alun Mabon a Myfanwy, ac arall. eirir cryn lawer o'r olaf, yn enwedig helynt y 'beithyn. en.' Teimlir ei fod braidd yn rhy lythyrenol, fel y dengys diweddglo Myfanwy:— Ac eilwaith llun dy galon A fynai hi o fewn hon- Un i'w henw ei hunan Yn glir mewn llyth'renau gl&n; A'r llall i aros i'r Haw O'r anwel i'w cbywre;niaw.' Dicgelwyd dwy galon Yn y lwys Beithynen Ion- Myfanwy a'i threm fwynaf Leinw iiii fel beulwen haf. Ap Einion wiwlon, ddi-wall, Yn eres Lyw r un arall.' Cyfarfyddir yn yr awdl a Hawer o svniadau mwyaf dymunol Oeiriog; ond y mae ein cynnefindra a'r rhai hyny yn tori eu min i raddau pell mewn arall-eiriad Gwell fuasai cael profiad yr awdwr yn ei gymdeithas, wedi ei farddoni gan y.-brydoliaeth newydd wrth-ei ddilyn. TANKAU'R GALON.—Nid yw tant cyntaf yr awdi hon yn bollol mewn cywair: fI-- Fyw Geiriog! haf o gariad-a gaiff hwn I'w goff hau'n ei famwlad.' Gwelir fod cysgod proest yn y paladr hwn. Gair yr un peth yn amryw o'r goreuon. Myn rhai fod hyn yn oddefol, ond goreu po leiaf o oddefiadau fyddo mewn cystadleuaeth danllyd fel hon. Mae yr awdl, er hyny, yn eithriadol rydd o frycbau o'r fath. Cawn ambell flurf anffoduB ar air, megys I gwnawn ddewia yn He dewiswn,' gwnaeth eu difyru' yn lie difyrodd,' I gwnai bara,' I gwnaont heulo,' ynghyd & rhai geiriau cyfansawddanhapus, megys ■ Cwm hylon,' 'orgu syr- wyrgall,' a'u cyffelyb. Y mae y cynllun yn hen, A ehawn yma lawer o fanylion y cofiantydd cyffielin, Dyffryn Ceiriog, a chyssylltiadau'r aelwyd, a dylanwad y naill ar y Hal), ddaw i'r golwg gyntaf:— Cu oror Dyffryn Ceiriog-ga esgyn Yn ei gysgod enwog; Hudoled yw y dalog—hen aelwyd De anfarwolwyd gan ei fri heulog.' Y mae y geiriau I enwog' a 'dalog' yn yr englyn hwn yn geryg llanw hollol ddigaboliad, ac yn ddolur Hygaid i'r neb a'u gwel. Pan oedd HlIW Morus yn dyddori'r wlskd &'i delynegion- Pwy 'n ddiwall nodai allan Y magai 'r Cwm Geiriog cân ?' Y mae hwn yn darawiad digon hapus, ond ystryd- ebol, erbyn byn, yw yr awgrym na chanwyd clych, ac na chwyfiwyd benyr ar ei enedigaeth; a rhwysg, ac nid talent, sydd yn gymmhelIiad i rialtwch o'r fath. Cyff, red in yw llinellau fel hyn:— Mwyn galon mam yn goleg A ga'dd John yn dirion deg; Tu fewn i hon tyfu wnaeth-ei ddidwyll Doddedig naturiaetb.' 0 ddiffyg gofal, mae y syniad yma'n wrthun Ta fewn i hon tyfu wnaeth.' Addysg mam, yn ddiau, a feddylir; ond y mae y mynegiant yn anhapus iawn. Nid oes fawr o eneiniad ar banes yr Y sgol WladoI 'Yntau 'n deg ramadegydd Gai y blaen ar hogiau blydd.' Y mae dylanwad y Berwyn ar feddwl ac ar ddyfodol y llangc yn well:— Rhyw fore athraw fu a'i aruthredd I wiw farddoni ei fyw arddunedd, Ac yn aig ei unigedd—cai 'r llangc mwyn Y grug yn arswyn, a'r grtsig yn orsedd. Ceir yma ddarnau rhagorol wrth fyn'd yn y blaen, ond telmlir o hyd fod yr awdwr yn glynn yn rhy dvsn wrth fanylion hanes Dygir ilawer o brif weithiau Ceiriog i sylw, a dywedir yn soniams eu bod yn ar- dderchog. Ond dyna syniad gwlad am danynt. Da fuasai genym gael y peth byw sydd ynddynt yn fwy i'r golwg, a gadael i hwnw ganmawl ei hun. Cyfeirir hyd yn oed at ohebiaethau'r FANER a'r HERALD—peth- au hollol ddiangenrhaid mewn awdl fel hon. Y mae y gorfanylwcb hwn yn maglu'r bardd. ac yn llesghau'r darllenydd Wedi'r cwbl, heb wastraftu gofod nae amser gyda dyfyniadau, digon yw dyweyd fod ton yn awdl alluog, ac yn gynnyrch bardd or iawn ryw. HTWEL WTN.—Awdl o deilyngdod uchel, mewn arddull esmwyth a digynnhwrf. Y mae ei gwisg fel brethyn cartref, wedi ei wau yn fras, ond yn lan a di- rodres. Nid oes yma ddim cywreinrwydd, oddi eithr o ddamwain. Y mae y Gymraeg yn ymylu ar berffeith- rwydd, a cheir bids hen ar ambell air i rai sydd wedi byw ar gymmysgedd danteithion yr oesoedd diweddaf hyn. Y mae dychymyg y bardd yn hollol hamddenol, ac ni chaniata iddo fod yn mhell o olwg cartref. Oeidw ei hun felly rhag profedigaethau lawer. Agorir y gan yn syml, fel dyn yn canu i ddifym ei hun, heb gym- meryd arno fod neb yn ei glywed:— Cei heb ddim dftl fy nghalon, Roi dy lais yn yr awdl hon! Cei adrodd pob peth cydryw A dy fryd-a difyr yw Cael cvfwng i d'ollwng di Am unwaith fel y m^ni! Ti yw'm tyst am y testyn, Ei dd'od i mi 'n anwyl ddyn Ail i neb. Bardd fy mebycl Oedd hwn; a newydd o hyd Yw ei fore gyfaredd, A glan ei gyfoethog wledd.' Nid oes lawer o gamp yn y darn hwn, er ei fod yn glir a di-wastraflf. Profiad tanvel un sydd a lie cynnes yn ei galon i'w wrthddrych. Ond gallai holl edmygwyr Ceiriog ddyweyd yr un syniadau heb feddwl am fardd- oai. Er fod ysbrydiaeth fWYl yn rhedeg drwy y llin- ellau, odid na fydd y mwyafnf yn edrych arnynt fel rhyddiaeth. Y mae rbanau blaenaf yr awdl ar ddull ymddiddan rhwng Cymru a Eh'igluniacth. Y wlarl yn holi am fardd i ganu ei bywyd, a Rhagluniaeth yn ei chysuro mewn addewid:— Un a wnai ganeuon 0 liw a thardd haul a tbon, 0 le gwilr, a gar y fog- Ac iraidd Ddyffryn Ceiriog Y cyfyd, yn hyfryd hedd Hen gynnes wenog annedd. Gh olân wladgarlinacb, Ddiwyd a fydd o dwf iach. Yn Mleddyn ab Cynfyn caed Yn abem ei burwaed; Fe dyf wrth fywyd afon, A difyr hwyl coed y fron.' Ond, y mae y syniad iddo fyw allan o'r wlad yn peri i Gymru ammheu'r adde-v-id:- P'odd y gall teimlad alltnd Ganu dawn it gwen ei dud ?' Walia dirion, taw A'th gwyn'on, Daw y gwron i dy garn Yn angerddol ar estronol Dir, a gwenol dyr i ganu.' Cofia yno 'n ngwag ac effro A diflino dy fyw lenyrch, Gyr it' ddyddan gerddi mwynlan— Cyfoeth anian, ac fe 'th enyrch.' Gan fod angen 'h' yn y gair I cwsz' yn y pennill hwn. gellid ei chael o linell arall, lie nad oes ei heisieu Ac arwydd rhoddai mewn cerddi rhvddion.' Prin yr ystyriwn I ffres,' criw,' a ledio,' o waed Cymreig, er eu bod, bellach, yn broselytiaid hen. 0 ran hyny, fe alla i fod I prosel yt,' hefyd, yn perthyn i'r un criw.' Peiriannol iawn yw yr englyn hwn:— 0 gwsg i'r wledig ysgol-iii *n fore Annifyrwch hollol; Nid ai 'n brif 'fod cyfrifolyn y fan; Mwy diogan gwnai 'r gwaith gramadegol.' Y mae ei annogaeth i droi ei feddwl i ysgol natur yn well Rho i'th dad gymmhorth rhadol, A rho ddvsg i'r maes a'r ddol.' Fel rheol, y mae ffigyrau yr awdl yn hollol ddidram- gwydd; ond nid cystal yw gyra' diliau o'r dail yn y llinellau hyn:— Cerdd Jona, da o hyd wyd-a diliau Dy loewon eiriau o'r dail ni yrwyd-' Er fod celfyddyd yr awdl, fel ei hiaith, yn hollol lai. ceir tor-mesur ar ben tudalen 19eg, a mymryn o wall cynghanedd yn y llinellau hyn: 'I'w glust ef glysed oedd.' I droi 'n ol awch estron lid.' Tlws iawn yw y cyfeiriad at rai o ddarnau tyneraf Ceiriog, ond daw i'r golwg eilwaith lawer llinell gyff- redin a di-urddas, megys:— I Lle ar hynt gynt yr iii 'r gwr Yn getyn o bysgotwr.' Rhaid i mi adael yr awdl ar byn. Y mae ynddi lawer o bethau dymunol, heb ddim eithafion gwrth- wynebus. Er nad yw yn awenyddol ddisglaer, nac o'r gelfyddyd uchaf, mae ynddi iaith loyw, meddwl clir, a chryn lawer o galon. SISTAL GANU. Dyma awdl brydferth dros ben. Y dlysaf a'r fwyaf "cyfareddol yn y gytadleiiaeth. Teimlir fod ysbryd y peth byw yn anadlu drwyddi, ac y mae mor naturiol a nant y mynydd. Y mae yn gyf oethog o awen, ac yn greadigaeth newydd y gwir fardd. Awdl delynegol ydyw, fel y gweddai ar destyn fel hwn. Hanner y gamp yw tarilw ar gywa,:r sydd weddol a'r hyn y cenir arno. Bi yr awdwr hwn yn ffodus yn hyn, ac y mae ysbryd Ceiriog ar ei oreu yn rhedeg drwy y gan. Mae y cynllun yn hapus ac yn gryno1. Orsgod y Berwyn, yn gosod allan y cartref gwledig, rhyfeloedd y dyddian fu, ac ysbryd Huw Morus. 2. Tannau'r delyn-hiraeth, serch, gwladgar- wch, a natur. 3. Llawryf cenedl—bardd y deIyneg d'o\ bardd esyd ei ddelw ar gyfnod, a bardd i fyw byth. Llenwir y cynllun yn ddeheuig, heb orlwytho'r awdl Po manylion diangenrhaid. Cawn ymt ychydig fan frychau o ddiofalwch, megys Y llanw'n drvllio'i hunan,' yr hyn sydd yn fwy na hanner proest. Gwneir defnydd helaeth, hefyd, o aur ac arian fel ffigvrau. Ni ddylid gwastraffu sylweddau mor brin. Heb law hyny. y mae Ilif y gynghanedd, weithiau, yn gadael ambell dywodyn ar rai meddyliau; ond y mae rhagor- oldeb yr awdl yn peri i ni faddeu y man bechodau hyn dan ganu. Anhawdd gwybod He i ddechreu dyfynu, gan lawned o geinion yw y gerdd. Gwell dechreu yn yr hen gartref:— Awyr bur Ilethran *r Berwyn—roes y rhos I'w rudd welw 'n blentyn; Chwareuai 'ngbrych yr ewyn Yn ebyr iach Pen y bryn. I Ion wylio an wylvd-yr awen Caed rhiaint duwiolfryd; Ar ei ddwyfron 'r oedd hyfryd Rosynau gras yn ei gryd. Aelwyd gwlad a'i golndoedd—oddi fewn I gudifanau'r nefoedd; Ac ar anterth corwynteedd, Mfir Duw i gymmeriad oedd. Hwyrnosau difyr hanes eu defaid Ro'i nef i galon yr ben fageiliaid Attal galanas, a Huddias lleiddiaid 0 wawr hyd osber ar grwydr diysbaid Gywir unig wroniaid—mewn storm ddig I gwyn yr unig yn rhoi en henaid.' Yna daw at ryfeloedd y dyddiau gynt, y rhai y clyw- odd Ceiriog eu sn yn y mynyddoedd: 'Henfro gu, annifyr g^-yn—gly waist gynt, Gwelaist a chynllwyn; Ti wytia st dan y tewlwyn Burwaed dy feib er dy fwyn. Ganwyd is law'th glogwyni—arwriaeth Fedrai herio cenlli'; Ac yn gylch o d'a mgylch di, Oedai cariad y cewri. Dewrion gwlad ar waen a glyn-heriasant Rysedd balch y gelyn; Cadfloedd ddilesg fu 'n esgyn Heibio niwl y bannan hyn. Is y glyn, a'u gwancus gIedd-yn malltt Dan y meillion irwe ld. Mae dewrion yn mtid orwedd. A'r ych a bawr uwch eu bedd. O'r fro gain darfu 'r gynnen—hyd y llethr Cyfyd llais mwyalchen Heno'n wyllt o ddraenen wen Yn mysg creigiau Maes Crogen.' Mab y mynydd oedd Ceiriog. a thelynau'r mynydd a'i dysgodd i ganu. Yn nistawrwydd yr encilion clywai alawon o'i gylch yn mhobman, a'i fwynh-id penaf oedd en deongli — 0 ir-dannau rhedynen—d'riwai gwynt Denai 'r gan anorphen Cai ei heco o acen Twrf y nant ar feini hen. Lie troai mellt erwau mawr-y niwloedd Yn olosg goleuwawr, Yn nhwrf y ddrychin erfawr Y gan leddf ddisgynai i Iawr,' Pan oedd Ceiriog yn nghanol cynnhwrf y ddinaa ) fawr, y mae y disgrifiad o'i galon yn ehedeg yn ol i' w hen gynnefin yn dlws iawn:- Deuai heibio i'r dibyn—He mae 'r lli' Mawr a. Ham yn disgyn, I wylio 'r helyg melyn Yn friw a lleddf ar y llyn. Ac er ffoi dros gvvr y ffin-daw 'r enaid Er hyny 'n bererin Adref i'w hen gynnefin Ardal aur ei1 edau lin.' Y mae yr adgof am hen glychau. Llanarmon yn fel us odiaeth:— „ Clybu 'n fachgen acenion-alaw iach; Hen glychau blanarmon; Eilwaith bu'n torri 'i galon Is eu dwys gwynfanus d6n. Galarnadol gUr nodyn—oer y gloer Dreiglai wae drwy 'r dyffryn A ch^n y gloch yn y glyn Lidaliodd drwy'i oes i'w ddilyn.' Ond rhaid rhoi pen ar ddyfynu, er fod genym dor- acth wrth law. Awdl ragorol yw hon, yn llawn o natur. Ceidw'r bardd ni ar lechweddau'r mynyddoedd, yn arogl y grug a'r eithin o'r decbreu i'r diwead. Y mae awen fyw yn mhob pennill, a pheroriaeth feills yn mhob llinell. Yn ddibetrus, hon yw yr awdl oreu, ac yn unfryd un^rn,' i'w hawdwr y dyfernir y Gadair a'i hanrhydedd. DYFED. I
Advertising
Hysbysebu
Dyfynnu
Rhannu
Tll^ SEW BEEF TEA JU-V1S. 1' cJ ely from Beef and Vegetable, y i i delicious rich gravies or a cup of strong beef Tea for a penny. Ask your grocer,
[No title]
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
HYSBYSIAD. 0 hyn allan anfoner pob cynnyrchion barddonol yn uniongyrchol i'r Swyddfa. 0 herwydd llesgedd, nid ydyw y Parchedig G. Tecwyn Parry, Llanberis, yn gofalu am y golofn hon.
LLIN Y MYNYDD ;
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
a PARNASSUS, Nos Iau. DTMA nn etto o feirid y FANER wedi antnrio cyhoeddi llyfr swilt o farddoniaeth ssf, Mr. J. Cusi Jones, y bardd adnabyddus o Benllyn. Ei deitl ydyw- LLIN Y MYNYDD ac y mae arogl y grfig, ar tgn mawn, yn amlwg ar ei gynnwys Cynnwysa ganeuon, englynion, a phryddest- au, ac y mae yr awdwr wedi gofalu llenwi 120 o dudalenau gyda barddoniaeth. Nid dyna ydyw arfer y dyddiau hyn, rhyw banner y dalenau a ddefnyddir, gan gredu, yn ddiau, y byddeu darllenwyr yn falch or gweddiil i ysgrifenu nodiadau canmoiiaethus er mwyn yr oes a ddel. Nid oes gofod, nac amser, i fany'n. Cawsom fwynhad wrth ei ddarllen, a dylai gael gwerth- iant helaeth a buan. Yn mysg y darnau goreu gallwn nodi Bu^ail yr A.ran,' 'Ac ni bydd noa yno,' 'Y rhosyn fathrwvd" 'Niagra Meddwdod,' 'Duw yn y nefoedd yn gwybod,' 'Rho'wch help U1W,' &c. Rhêd teimlad dyrchafol drwy y llyfr, nc ni phe- truswn ddyweyd y gedy ddylmwad daionus ar y neb a'i darlleno. Yn mysg y ltu englynion y mae Uawer o honynt yn bert a naturiol iawn. Wele un neu ddau ar antur THOMAS GEE. Gee anwyl i'r kyl yr aeth-o'i le mawr Tra i law mewn gwasanaeth Brndded y'm mor e^rwydd daeth Awr ei elw, marwolatth.' Y PULPTTD, 'Is-oriel Daw i snrad—^a'r oesau Drwy 'i weision mewn cariad; A man bydd ef mewn boddhid Yn fstyn ei law yn wastad.' Y mae yr argraphwyr, hefyd, i w canmawl am wneyd en gwaith yn la,n a destlus, a hyderwn y bydd llafur yr awdwr yn elw iddo, o'r hyn lleiaf, y mae yn ei haeddu. loan Rhys.Drwg genym am yr oedi fa ar y llin- ellau tlysion. Dydd wych genym eich gweled yn fuan etto. M.-I Fy Mebyd.'—Nid ydym yn credu i'r bardd fod yn ffodus yn newifiad ei fesur ar destyn fel hwn; sef, y di-oil. Ceir yma. lawer (i) allu i ganu arno; tuedda i or-fynychu rhai geiriau; megys, I ffnrfafenati,' 'gwyn.' Rhed teimlad hiraethus yn amlwg yri y llinellau. M.-I Aflechyd y I Liver.Yn enw barddoniaeth a rheswm onid oes testyn hyfrydach na'r uchod wrth law i'r bardd. Nid ydym yn credu y deilliai unrhyw les o gyhoeddi erchyllderau yr afiechyd y bu y barid trnr anffodus a myned drwyddi. Anfonwch ar destyn difyr a cbalonog, a bydd dorau Parnassus yn ymddyrchafu i'ch derbyn. M. Eiddil.Cais y di-brofiad, yn ddian; dar. Ilenweh weithiau rhai o'r prif feirdd, ac yn y man dowch yn feistr ar fesurau, Hyd hyny ni ellwch ganu yn bersain a di-dramgwydd.
YR HEN FERCH.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
YR HEN FERCH. DRWY ei hoes ymdroi o hyd—i wylio Am eilun ei bywyd O'i hanfodd hen ferch ynfyd, Unig yw er hyn i gyd
Y WIWER.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y WIWER. 0'1 phalfau ei hoff elfenyw cnoi all Ar gnewyllyn cneuen; Rbo'i hoyw naid trwy y nen, A gwingo ar y gangen.
Y CYBYDD.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
Y CYBYDD. RRO'! yn ei bwrs arian byd-a garai Y g Sr, dyna 'i hewyd Dyhea ii n by Oes o hel-eisi.eu o hyd
ER COF AM JOHN MORRIS, TANYWAEN,…
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
ER COF AM JOHN MORRIS, TANYWAEN, G WYTHE RIN. GWB a'i lon'd o ff Ydd!orideb-gwr feddai Grefyddol wroldeb; Di-ildio mewn duwioldeb, Ei ffydd yn Nuw ddiffoddai neb. Addfed iawn i ddyfod oedd—at Iesu, Tywysog y nefoedd; O'i ludded aeth i wleddoedd Liu net lan a.'u llawen floedd. PandyTudur. DAVID WYNNE.
. FY MEBYD.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
FY MEBYD. Fy mebyd hoff, gorphenol gwyn fy oes, I'th bresennoldeb deuaf, gari ro'i pwys Fy nhelyn egwan ar dy dyner fron I ddi-luddedu am ryw ennyd fach Yn dy gwmpeini pur, blinderus wyf 'Rol teithio r maith anialwch, gwyliaf ro'i Un frawddeg i'th dramgwyddo, febyd gwyn, Rhag creu arghyds tin yn dy fe!us gerdd Tydi wyt deilwng destyn i fYTihârl Foreuol Eden deg, gwreichionen fyw 0 allor sanctaidd fy ni-halog lor D lymunwn gael i fflrmio ar fy min, Cyn tvnu darlun cywir o dy fri Ar dai-drangc wawl dy gyfrinachau pell; Rhyw gyfnod enraidd, heb gysgodion prudd, Yn duo th ffurfafenau, ar dy rawd Taenesid ewynol ilodau anian fyw I urddasoli'th ieuairgc gairrau di, Pan lamet mewn gwynfydedd ar dy hynt Fel angel diflin, di-frycheulyd oedd Dy ffurfafenau gwynion, yn dy chwa 'Roedd sain peroriaeth fyw yn gloyw i'th drem; Mor sanctaidd dy rodfeydd, ieucngctid gwyn Ar Iwyfan diniweidrwyddüeddet ti, Yn llama 'n chwim heb bigyri da,n dy fron; Fy nghyssegredig febyd, 0 na chawn Am nnsvaith etto droedio'th lenyrch cain, Fel yn y dyddiau gynt yn llawn o nwyf Yn mhlith cyfoedion ieuaingc boreu oes, Yn llamu dros y twyni mewn mwynhad, Reb deimlo aarph cenfigen dan ein bron, Yn chwerwi ewpan diniweidrwydd pur; Os denai cwmmwl dros dy emrynt byw, A digder fel pe 'n ffiamio ar ei ael, Fel rha^redegydd cynnhwrf oedd ger llaw Yn mhlith dy gyd-chwareuwyr ar y maes, Fel ffirwyth anghydwelediad nid oedd haul Yn machlud mewn digofaint yn ein plith Ond buan iawn ceid dealltwriaeth clir, A ffurfafenau gloyw uwch y tir Lie sanget ti, fy mebyd di-bryderon Nas ceid ond heddwell ar dy ieuangc blyarion, Pryd nad oedd pechod wedi rho'i ei droed I sangu dy gynteddau gwyn erioed. Dy gwmni adgof meius I fro fy mebyd gwyn, Ddymunwn gael, ac erinyd fach 0 dy gyfrinach syn Cof-lyfrau meithion flwyddi Giliasant hwnt i'r lien, Er pan oedd gwawr fy mebyd i Mor bur a'r ddalen wen IC, Dy dlysni, febyd ieuangc, A swynion dy rodfeydd, Fu 'n gwneyd i'th holl elynion ffoi Ar frys i'w hencilfeydd Dy drem fel angel tyner, 'Urddasol ar ei rawd, Er nad oedd dy rodfeydd mor wych A meibion uchel ffawd Daw htddyw ryw ysbrydiaeth A mebyd pell yn fyw, Fel tlysni pur yr orsedd wen fleb ami ddeilen wyw; Tnvy rymus serch y fynwea •* -'Roedd gofal tynsr m'ftn, Yn gwylio'th rawd, fy mebyd p&r Bob amser rhag un cam 'Roedd dymaniadau 'r galon Yn cren dyfodol gwyn I ti rhwng swynion blodion bly-dd Uwch tristwch pmdd y glyn; Yn llamu mewn gwynfydedd 'Roedd engyl uwch dy gryd, Yn gwylio'th anadliadau gwan Ar Iwyfan brochus fyd Ymgiliodd dy fwynderau Fel breuddwyd hudol syn, Gan bwyntio 'th gamrau ieuaingc clyd 0 ddyddiau mebyd gwyn, Mil gAell na chyfoeth daear A'i miliwn perlau teg, A fyddai dy gwmpeini lion Rhwng tlysion flodau chw6g; 0! gyfnod di-ofidiau, 'Roedd goleu gwyn y wawr, Fel angel mewn boreuol slod O'r nef yn d'od i lawr Ond nid oedd dyddiau dedwydd Fy ieuangc febyd pell, Yn ddim ond cysgod gwan, mi wn, 0 febyd miliwn gwell; Tu draw i derfyn amser Mewn gvvlad o fythol hoen, Mae 'r seint au yn dorfeydd di-ri' Yn ieuangc foli 'r Oen I hon dymunvvn innau Gael llamu 'n fythol rydd, 0 dwrf gelynion Hawn o frad I febyd gwlad y dydd.' Blaendyffryn. GLANARTHOG.
HEN DDYDDIAU.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
HEN DDYDDIAU. I. FEL Hestr fu yn nofio geirwon donau— Ar y canolfor gwyllt—yn mhell o'r glanau, Ond daeth ryw hwyrnos at y porthladd tawel, A'i hwyiiau'n llydain yn y dyner awel- Yw bywyd, wrth ddynesu i'r gorllewin, A heddwch yn ei fron ar ol y ddrychin. II. Pwy welodd henaint tlws yn distaw fachlud ? A'r enaid mawr yn Ilithro ac yn symmud Fel hnan dros y gorwel i'r tragwyddol, Ac yn y cof ddarluniau 'r oes foreuol Yn dlws anniflan o dan lewyrch tanbaid Goleuni y tu hwnt ar fyd yr enaid.
AR DDIWEDD.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
AR DDIWEDD. i. AR ddiwedd einioes, ar orwel bywyd Y gwaed yn oer, a'r c6f yn rhydlvd. Wrth goll: 'r ddaear, oee genym ffrynd A erys o'n tu pan mae'r byd yn myn'd ? ir. Fe gyfyd y wa.wr, gwawr cariad rhyddid— Diflana Uesgedd -yn ol daw ieueiigctid Ar ol y ddunos cei oleu, ffrynd, A gweli 'r niwloedd i zyd-wedi myn'd. Llanon, Ceredigion. J. REES JONES (loan Rhys). v-
CAN I FERCH FECHAN.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
CAN I FERCH FECHAN. BLENTYN tyner 1 ar dy ruddiau Gwena tlysni lili Ion, Ptvy all ddyweyd pa heirdd drysorau Sydd yn Ilechu yn dv fron? Sylla diniweidrwydd siriol Yn dy drem fel perlyn glân, Dena'th symnmdiadau bywiol Awen bardd i lunio'th gan. Blentyn hygar y mae gwenau Boreu ieuangc yn dy wedd, Tn mae gohaitb yn nwyf-chwareu Ar dy rudd fel angel hedd Darlun yw o dlws wynebpryd 0 wyleidd-dra nefol fyd, Gylch dy gryd mae tlysni gwynfyd Yn ymddawnsio byth yn glyd. Blentyn sViol 1 os cei dyfll, A gwel'd blwyddi yn y byd," Gwna dy hun yn eiddo 'r Iesu Cyn i ddrwg lychwino'th fryd Eneth dirion, hardd dy wenau, Dy brydferthwch swyno 'r fro, Fel bo'th hanes a'th rinweddau Oil yn wyn o'th gryd i'th gro. Llanelli. G. E. WILLUJIS (Afarwy).
. LLINELLAU
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
LLINELLAU A adroddwyd gan y Parch Thomas Jones, Rhostyllen, ar bregeth yn IN gin pel Mawr, Dinbych. Bu. Ni Erynt ar goll heb Waredwr, 'Doedd neb yn aflanach na fl. A phetrusais y gallai 'r Pryniawdwr Fyth achnb hen rebel fel fl. Mi grwydrais yn mlaen mewn tywyllwch, Ni chododd yr haul arnaf fi, Fy ngbalon a Janwyd gan dristweh, 'D es dim gobaith i rebel fel fi. Ar hyn, er tywylled y fagddu, Daeth llais tyner mwyn ataf fi, b,ledd,ii, I Svll arnaf fi, dyma allu I a chub hen rebel fel fi. YmdJir edins yn llwyr yn yr Itsu, Ac 0 newydd hoen ddalth i mi, Fy nghalon gan giod sydd yn ilamu Am achub hen rebel fel fi. Nid yn hwy mcwn tywyllwch 'rwy'n crwydro, Lisgynodd yr haul arnaf fi, Ac yn awr i rai eraiti 'rwy'n tystio, Fe achubodd hen rebel fel D. A phan y cyrhaeddaf y refoedd, A g'wel'd fy Ngwaredwr mewn bri, Mi ganaf ei glod yn oes-oesoedd Am achub hen rebel fel fi.
CASGLIADAU MAWR.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
CASGLIADAU MAWR. Y SABBATH cyn y diweddaf gwnaeth Ysgolion Sul Bethlehem (A), a B-thani*. (B), eu casglkdau chwar- terol; ac yn y gyntaf sicrhawyd y swm o 32p 12s Sic, 2 ac yn y ddiweddaf y swm o 6p. Yn y Capel Mawr, Rhos, hefyd, y Sabbath diweddaf casglwyd y swm o 43p.
BLWYDD DAL.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
BLWYDD DAL. Cynnaliwyd cyfarfod o bwyllgor adranol blwydd- dal rhaobarth Rhiwabon dydd Mercher diweddaf, yn ystafell yr ynadon yn. Rhiwabon, ao yr oedd yr holl ae!odau yn bresennol. SWYDDOGION.. Pennedwyd Mr Christmas Jones yn unfrydol i fod yn gadeirydd y pwyllgor am y rhan sydd yn aros o dymmor y Cynghor Sirol; sef, hyd Mawrth. 1910, a Mr Joseph Stepben Jones yn Is-gadeirydd. Pasiwyd i ohirio pennodiad clerc i'r pwyllgor hyd gyfarfod etto, a gynnelir Hydref laf, yn yr un lie; ac yn y cyfamser fod 'advertisements' i w rhoddi yn y pipyrau lleol yn gwahodd ceisiadau am y swydd. Cyttanwyd, hefyd, fod y cleic, wedi ei bennodiad, i anfon yn uniongyrchol i'r gwahanol eglwysi yn y rhan- barth gyhoedd iall i'w roddi allan ar rios Stil,'fod 'forms' o hawl i nwydd-da), gyda chyfarwyddiadau i lenwi yr hawl. i'w cael mewn unrhyw Lythyrdy ar ol y 24 lin cyfisol.
PREGETIIIV, It, CURAD, A GWEINID3G.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
PREGETIIIV, It, CURAD, A GWEINID3G. Triawd Bed ryfedd, onid e. Wel, yn eglwys Bed- yddwyr Penuel, Rhos, y mae y cyntif, o blegid pasio-id yr eglwys yn gyffredinol, y Sabbath diweddaf, i alw Mr J T Jones, Johnson Street, yn bregethvvr ar brawf, En y brawd yn pregethu ddwywaitb o fiaar. yr eglwys, ac y maent wedi eu llwyr foddloni ynddo. Ar hyn o bryd ni fwriada fyned yn mheliach yn ei brawf, o herwydd ei fwriada fyned yn mheliach yn ei brawf, o herwydd ei ddyledswyddau fel myfyriwr' yn Ngholeg y Bri'fysgo1, Bangor. Y mae wedi cyflawni ei ddwy llynedd yno, aa I wedi agos sicrhau ei B A; ond gan oi fod yn myned i I mewn am (Honours in Greek' rhaid iddo fyned yno am
Advertising
Hysbysebu
Dyfynnu
Rhannu
"'>- YN H Y Knook- about n Chcvtot Serge, Vicuna ClothJ.M.I-.Iiw a.u:Gr= .Y d. L), Y, p ')) 21 27 14) o 2/6 2/- 2/(3 3/- WO .11 kti 42 o fod. 4!- 51- 511 N -2,(Io LII.OOKST IIILLS -.NCI' ESTER
LLYS YNADON RHIWABON.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
LLYS YNADON RHIWABON. Cynnaliwyd hwn dydd Gwener diweddaf, o flaen y Mri A E Evans (yn y gadair), R R Jones, Rhos, a 0 Jones, refn. Tan Gwyllt.—Oyhuddwy^ William Edwards, Brvn- ydd, Pongciau, o danio y tan hwn ar yr heol yn Hall Street, Rhos. Dywedodd yr heddwas P S Edwards iddo weled y cyhuddeiig yn cyflawni y trosedd Medi 12fed, ac ystyr- iai yr arferiad yn beryglus, gan v gallai y s\tn ddy. chrynu unrhyw farch a ddigwyddai bisio ar y pryd. Dirwywyd ef i Is, a'r costau. Meddwdod.—Dirwywyd William Roberts, Hall Street, Rhos, i 5, a'r costau, am fod yn feddw ar y Sul, Modi 6211. Y llywydd :—' O ba le y cawsoch ar y Sabbath ?' Y diffynydd :-( Yn Rhostyllen. Aethum i lawr i Wrecsam, a gelwais yno ar fy ffordd adref.' Dirwywyd Acwilla Williams, Mountain Street, i'r un swm, am yr un trosedd, Awst 30ain, yn Gutter Hill, Jol.mt)wn. Ymdrochi.- Gwysiodd Robert Parrj-, Oak Bank, goruchwyliwr gwaith priddfaen y Copi, y naw bachgen (Rilynol am ymdrochi yn llyn y gwaith, Awst 9fed:- Edward Evans, Owen Street; Rob.-it a Richard Jones, Jones Street; Thomas Evans, Pentrefelin; Richard Jones a Thomas Roberts, Mountain Street; J T Smith & William Jordan, Hall Street; a Robert Jones, South Lane, Pongciau. Dywedodd Robert Parry fod gwaith y bechgyn yn ymdrochi yn y llyn yn codi y mwd claiog or gwaelod, a r rhai hyn yn tagu y pibellau ydoe ld yn cludo ir ber- wedydd. Gwnai hyn hi yn beryglus i'r sawl a yfai y dwfr. Rhybuddiwyd y bechgyn droion rhag ymdroohi yn y llyn ond ni cnymmerent sylw o'r rhybudd. Yr oedd y I fence,,i' o amgylch y llyn wedi eu niweidio gan y bechgyn. Ni ddymunai wasgu am ddirwy drom, ond gofynai am gosp, mewn trefn i rwystro ail adroddiad o r trosedd yn y dyfodol. Dirwywyd y naw i 6c, a'r co&tau, a 9c 'damage' yr un Ymosodiadau.—Oyhuddwvd Edward David Williams, Wesley Street, Rhos, gan Mary orris, o r un heol, o ymosod arni, Medi 17eg. Dywedodd yr achwynyddes i Williams, yr hwn oedd yn hanner brawd idd;, ddyfod i'w thy Medi 17eg, gan ei pwthio allan o i thy ei bun i'r heol. Nid oedd y diftynydd yn gwadu y cyhuddhd; ond fel amddiffyniad dywedodd fod y ty yn gymmaint o eiddo iddo ef ag ydoedd i'r achwynyddes Rhwymwyd ef i 5p i gadw yr heddwch am chwe mis. Cyhuddodd Anne Jonep, Blue Bell Inn, Rhos, John Mile High Street, o fygwth ymoaod arni Awst lSfed. Dywedodd yr achwynyddes i Mileofyn iddi am ddiod, ond gwrthododd hi 10 Idi iddo, am ei fod eisoes wedi cael digon. Yn mhellach bygytbiodd y diffynydd hoiiti ei phen yn ddau. Rhwymwyd ef droscdd i op i gadw yr heddwch am chwe mis. IAGO DDU.
BlwyM-daliadan i hen bobl.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
BlwyM-daliadan i hen bobl. CYNION A MERCHED CYDA THREULIAD DA YDYW Y BOBL FYDD AR EU MANTAIS. Y mae rhai pobl yn meddwl mwy pa fodd y bydd iddynt fyw wedi iddynt fyned yn hen nag am y moddion trwy ba rai y gellir cadw i fyny yr iechyd a'r bywyd hyd nes y cyrliaeddir y cyfnod hwnw. Cymmerwch olwg ar y mater! Ni bydd i fhvydd-daliadau pan yn ddeg a thrigain oed estyn budd i bobl fydd yil marw yn ieuangc, neu yn ganol oed; a dyna., fel vr ydym oil yn gwybod, ydyw tynged y rhan fwvaf o hoiiom. Pa mor gryf bynag y gell- wch fod, yn naturiol, rhaid i chwi wylio eich iechyd yn ofalus, os dymunech fyw i gyr- haecld deg a thrigain, neu ragor. Gan mai Diffyg Treuliad ydyw yr achos o'r rhan fwy- af o afiechydon, y mae yn canlyn fod v bobl ffodus hyny sydd yn diangc yn hollol oddi wrth yr anhwykler hwnw, yn cael y siawns oreu i gyrhaedd henaint. Felly, peidiweh esgeuluso yr arwydd cyntaf o ddiffyg treul- iad. Os, ar eich gwaith yn codi yn y boreu, y teimlwch yn sal; os bydd cur yn eich pen, a chen ar eich tafod a'ch genau, a dim chwant at ymborth os bydd yr ychydig fwyd a fwytewch yn dwyn poen i'r frest, a rhwng yr ysgwyddaiij anfonwch yn ddioed am bot-el .0 MOTHER SEICEL'S SYRUP. Y mae ychydig o'r feddyginiaeth enwog hono yn sicr o eistyn esmwythad i chwi; ac wrth barhau i'w defnyddio am ychydig amser, ad- newyddir eich iechyd, a bydd i'ch rhagolyg- on gyda golwg ar fywyd gael eu sirioh mewn pob moid. Wrth ei gymmeryd yn ddyad- iol, ir ol prydau bwyd, bydd iddo eich gw.ueyd a'ch cadw yn iach. Am lawer o fisoedd bum yn dioddef ar- taith oddi wrth ddiffyg treuliad llym. "ir oedd v boen yn fy mrest a rhwng fy ys- awydclau yi>. ddychrynllyd. Yr oeddwn yn mron wedi colli fy chwant at fwyd, ao yr oedd ymborth o bob math yn achosi i mi gyfogi. Estynodd llai nag un botel o Mother Seigers Syrup esmwythad mawr i mi, a darfu i dair o botelau fy ngwella.'—(Ar- wyddwyd) (Mrs.) Maria Wilsmon, Blunt's Hall Road, Witham, Essex, Ebrill 2oain, 1908. parotolr Syrup PA other Sesgel yn awr, hefyd, yn y ffurf o DabJau, a gwerthir hwy o dan yr enw Mother seigel's Tablets.' Prit J/8 j y L-otel-un maint yn unig.
PREGETIIIV, It, CURAD, A GWEINID3G.
Newyddion
Dyfynnu
Rhannu
fiwyddyn arall. Y mae yna grmmhwysderau arbenig yn y brawd ar gyfer pregethu, a diau i'w brofiad fel adroddwr fod yn awr yn fantais id 'O. Parotoi ar gyfer y swydd o ysgolfeistr y mie; ac er fod g ibaith d:Bglaer o'i fiaen yn y cylch hwn, gan ei fod yn dra ieuangc, gobeithio y gwel ei ffordd yn glir i ymgj'ssegru i'r cylch uwch o wasanaeth fel gweinidog yr efengyl. Y curad ydyw y Parch Evan Rees Jones, B A, a ordeiniwyd yn Llanelwy yr wythnos o'r blaen yn ddiacon, ac a bennodwyd yn giwrad yn y Rhos. De- chreuodd ar ei waith yma ddechreu yr wythnos bon. Brodor ydyw o sir Aberteii. A. Mr John Charles Jones, School Street, Rhos, sydd wedi ei alw i fod yn weinidog ar eglwys Bedydcl Aryr Noddfa, Johnstown. Brawd o'r Rhos ydyw Mr Jdnes, wedi ei godi i biegetbu yn Penuel, ac yn parhau yn aelod defnvddiol yno o hyd.