Y Brython

Igam Ogam. PWY SYDD AM BUMPUNT ?-Fe'n hawdurdodir i gyhoeddi fod gwr bonheddig o Gymro, a ddarllenodd apel y Cadfridog Owen Thomas yn Y BRYTHON, Tach. 2,5, wedi cael ar ei galon i gynnyg pumpunt am y goreu a dry'r Apel honno ar gan, yn Gyrnraeg neu Saesneg, ac yn addas i'w chanu neuei iiadrodd mewn cyrddau cyhoeddus. Y mae un o feirdd cadeiriol hysbys y genedl wedi addo beirniadu, a gellir cael copiau o'r Apel yn unrhyw swyddfa ymrestru. Y cyfanscddiadau i'w hardon i Swyddfa'r BRYTHON erbyn Rhag. y 18fed, a Prize Poem Competitionaryr anilen. CYMRU A BA.B.A- DIVP,L)viiia gan faeh a ganodd un o bob! Penrhyn Deudraeth adeg y rhuthro mawr dros hanner can mlyn- edd yn ol i Galiffornia am ei aur, a phan oedd pawb wedi meddwi ar ganu Am yr aur rhaid ymorol Heb yr aur bydd pawb ar 01. Y mae Walter, mab i awdur y pedwar pennill, yn fyw eto, ac yn gweini heb fod nepell o'r Penrhyn a. phe'i clywech e oslef wrth ganu hen benhillion ei dad, chwi dodd- eeh yn Hyn, ac a deimlech fel yntau Cymru a'i bara dwr i mi, aed yr aur lle'r elo Gwell gennyf fyw ar fan. 'dwr Yng ngliyflwr y cardotyn, I Na, gwerthu'm genedigaeth fro Am 'chydig o lweh melyn. O Gymru fach, fy annwyl ffrind, Lie cefais gynt fy mywyd, Ar hyd fy oes fy enaid i Sy'n rhwym a thi bob munud. Yng Nghymru fach y magwyd fi Gyda hoff rieni tirion, Ac yn ei llwch hi wrth y Llan Yw'r unig fan gorweddwn. Yng Nghymru fach 'rwy'n meddwl byw, Nes geilw Duw amdanaf, Ac yn ei llwch hi wrth y Llan Yw'r unig fan gorweddaf. C RAF I AD YR A TllRONYDD.-Yn Nhreorci, nos Wener ddiweddaf, gorffennodd y Proff. Syr Henry Jones ei gyfres godidog o an- erchiadau drwy Dde a Gogledd Cymru ymhlaid ymrestru i'r Fyddin a'r Llynges. A phan soniai heno am y dynion atebol oedd yn cadw draw, gwaeddodd y frawddeg grafog hon dros y capel :— Estynned beddau'r Ileill am filltiroedd o "hyd cyd y byddo'ch crwyn chwi'n iach -4 RHEDIAD EI ARFITFIIA U.-Dyma esgyrn yr areithiau gcdidog a draddododd, ond fod y cnawd a roddai ei lais a'i lygad, ei bwyslais a'i bresenoldeb urddasol ef ei hun arnynt, ar ol :— Y mae arnaf eisiau gweld fy nghyd- wladwyr yn ildio'u hunain o'u bodd i was- anaeth y Wladwriaeth. Yr wyf yn elyn i I Orfodaeth fel cyfundrefn filwrol barhaus. Nid oes gennyf ddim gwrthwynebiad i Raid a Gorfod tra pery'r rhyfel hwn os metha perswad a chael y dynion angen- rheidiol. Os bydd raid wrtho, ar y gwedd- ill llwfrgwn y bydd y bai y mae miliyn- nau eisys wedi cynnyg eu hunain. Rhaid inni achub yr Ymherodraeth,—y mae iddi hi feiau ddigonedd, ond y hi yw'r helaethaf ei rhyddid o ddigon a welodd y byd hyd yma. Llywodraetha er mwyn y llywodr- aethedig. Y mae ei chyfreithiau, at ei gilydd, yn dyfod yn fwy a mwy o ddatgan- iad o ddymuniadau'r bobl. Fe'n hamgylchir a. gotfodaeth, ond gor wedd y baich yn ysgafn ar ysgwydd- au'r dyn da. Y mae'n dyled i'r Wladwr- iaeth tuhwnt i fesur. Pa beth a wnaeth hi erddoch ? Pa beth na wnaeth hi erddoch ? Safaigerllaw'rallorpari briod- wyd eich tad a,ch mam, pan a nwyd chwi thau, pan gawsoch eich addysg; y mae'n eich amddiffyn yn y ffatri a'r pwll a'r gweithty. Pe cawn i afael ar ddyn a philio'r naill haen ar ol y Hall o'i ddyledi'r Wladwriaeth, prin y buasai ei enaid wediei adael. Buasai fel Ffuegiaid Darwin lle'r oedd ytadau'nmalu pend-aueu plant, Ile'r cedd yr eira yn dadmer ar fronnau ncethion. y merched, a lie 'r oedd y dynion yn t/oi r nos i wneud eu gwal fel cwn. Gan ein gwlad y cawsom ein hiaith a'r cwbl a ddaeth yn ei sgil hi. Buom byw ar awyr a daear a gwlith a glaw y wlad dlos y perthynwn iddi, a lie y'n dysgwyd am werth bywyd a'i arferion, ac am y gwahaniaeth rhwng drwg a da. Arferai Plato ddweyd fod ein gwlad yn fwy i ni na thad a mam. Y cwbl sy rhyngom ag anwariaeth y cynfyd, rhyngom ag eisiau ac oerfel a thrueni ac anwybod- aeth; a rhyngom a chymeriad y dynion goreu a ad"aeziom-golud ys. brydol ein gwlad ydyw hwnnw, Nid pech- cd Germani oedd gwneud gormcd o'r wladwriaeth, eithr ej gwyrdroi a'i darostwng i fod yn anifail gorthrymus. Pa, mor fah bynnag yw Belgium, y niae iddi hawl i'w hawyr a'i goleuni—i fed y pcfch a fynnaj fod. Y mae Gwladwriaeth nobl fel gwr bonheddig nobl-teifl urddaseibersonot.. laeth gyfoethog i w weithred leiaf. Parclm { bersonoliaeth He bynnag v'i caiff-yn v pientyn a'r henwr, yn y tlawd a'r goludoi frimwch ddynoliaeth fel diben ae nid fel moddion." Dyna ddylasai fed gydag Awstria a Serbia, gyda Belgium a Ge^ani pe buasai r galluoedd mawrion yn alluoedd boneddigaidd. Cyfres ddiangof a anorchiadau hyn gihn bawb a'u clybu ccdwyd y pwnc o rych aflar« a phwdr y gvvleidydd safni-wth i leff-I athron- ydd ysbrydokdig ac nid ymrestru a byddm Prydain fydd diwedd eu dylanwad ar Iawe< bachgen, ond ymuno a byddin bur yr lor a'r iawnder tragwyddol. DROS DDEGPUNT.—Dywfd Mr. F. L. Williams, ysgrifennydd Cymdeithas Cymry Caer, wrthym y cafwyd dros ddegprmt o eRw clir oddiwrth ddarlith Mr. J. H. Edwards. A.S., yn Neuadd y Dre, Hydref y 29ain, ac yr estynnwyd y degpunt yn rhad rodd i ganger, Caer o (fymdeithas fendigaid y Groes Goch. y GLYTHION GWANGUS ILJDYNr i Enfyn rhywun,nas gwyddom ar y ddaear pwy-gopi mynych yma o'r British Temper- ance Advocate o Sheffield ac yn rhifyn Rhag- fyr, dywedir mai dyma'r dysgleidiau gIwth oedd a1' menu Arglwydd Faer Lltiiidain, yr, y Guild Hall, Tach y 9fed, pan oedd y Prif Weinidog, Mri. Balfour, Churchill. Chamberr lain, J. Simon, F. E. Smith, Arglwydd Derby Syr Percy Scott, ac eraill o Bwvllgor Darbod. f, Chynhilo y Llywodraeth yn bresennol Clear Turtle. Fillets of Soles. Sauce Tartar." Mousses-Lobster. Casseroles of PaIiridge: Barons of Beef. CapoAs Ifechamel Smoked Tongue. Game Pies. Orange Jellies. Creams. Meringues. Maids of Honour. Princess Pastry. Charlotte Russe. Ices. Dessert Wines—Punch. Sherry Gonzalez, Saut- I erne. Champagne Pommery 1906, Clicqot, 1906. Claret Chateau Mar- I gaux 189.5. Port. Cockbum's 1896. Liqueurs. Mineral Waters. I LAS ONNEN YR ESGOB.—A dyma'r War Savings Committee bondigrybwyll sy'n gweiddi mor groch ar y gweithiwr i gylihil(i a. chlemio'i deulu ar mwyn y wlad, a hw-ythau u hunain yn mcdru eistedd i seigio ii-ioeth-Lisioyi mor ddrudioji ac afraid, ac yn gofyn am gvm- orth chwe matha-r wmi nofio'r pl.,try trwm i'w hafan Diolch i Esgol) Willosden a Ficpr LaneasteralIl roi eu las onnen mor drwm ar y gweilch glythion—y cyntaf a'i lythyr yn "ya Daily New8, a'r olaf a'i bregeth o Qaen Maer a Chorfforaeth ei dref, Pan fo penaethiaid ac arglwyddi'r wlad yn rhoddi'r fath esiampl ar adeg mor ddifrif, pa dditx-n disgwyl i'r bob! gi«du yn eu difrifweh ? Gwir golidue a gan-' odd Trebor Mai :— Ond i'r gwin y plyg glin gwlad. A chwrw yw ei chariad. Eitlir am ein Seneddwyr, a'r bobl sy ar dros tan ucha'r deyrnas, fe ddylent hwy yn anad neb ardystio gydag I. G. Peris Yn y dafam nid yfaf,—o wirod Dditeryji. tra byddaf Heibio'i drws trwy''jn bywyd at, A'i hystwr ddiystyraf. DOWCH INNI SENEDD SOBR.~¥v ddywedid am Dy'r Cyffredin, pan aeth yWein yddiaeth Ryddfrydol i fewn iddo bum mlynedd yn ol fod ynddo fwy o ddirwestwyr nag erioed cynt, a diolch am hynny eithr siambr lawn o beryglon yw hi o hyd a gresyn clywed prof- iondiymwad fodirhajjcynrychiolwyx*—ce iawn gennym ar gyfrif eu galluoedd a'u gwasanaeth mewn llawer cylch—yn syrthio ar y llwybrau llithrig sy'n arwain i riniog clybiau a thafarn- au'r Brifddinas. Pe cawsid cyn sicred profioll. o fcddwdod ambell ddyn cyffredin yn y wlad, cawsaiei ddiarddelers talm o'ieglwys. Nid fel rhyw Pharisead hunan-gyfiawn yn lloffa bai a gwendid ydywedwn hyn, eithr am ei fi d yn bwysig i syniad y wlad am y cyfryw aelodau gael lie i fynd i fynyac nid mynd i lawr. Y mae dysg a dawn, hyotledd a mtdr, wrth wefreiddio'r Ty ag araith ddisglair, yn swnio'n dda oddiar bapur newydd yng nghlustiau'r wlad ond wedi i fwg yr araith gilio, ac i'r wlad ddirgel-glywed mai o wydryn y gwirod y cafwyd yr hwyl a'r ysbrydoliaeth, y mae ei chalon yn hollti gan ofid, ac arrti fi-ys a gofyn i'r Llefarydd roddi englyn Dewi Hafesb yn amod aelodaeth Ty 'r Cyffredin :— I Yn lle'r yfed a'r holl rafio,ii serch, Rhowxx fy safn i'w phwytho Gwell gen i gynnyg trigo Heb 'y ngheg na byw o 'ngho'.

Llyfrau Cyfrifof1 Ysgol Sul. LLYFR YR YSGRIFENNYDD, gyda d?- iennau byrion i wasanaethu ;;? gyda da- beb ail ysgrifennu yr enwau, dwy golofn ar gyfer pob Sul; crynhodeb ar ddiwedd pob chwarter, a nifer o ddalennau ar y diwedd i gadw cofnodion. Rhil 1—Ar gyfer ysgolion yn cynnwya 20 o ddosbarthiadau 1/8 Rhif 2-36 0 ddosbarthiadau .2/8 Rhif 3-500 ddosbarthiadau 3/- Oludiad gyda'r Post 4c. LLYFR CYFRIF Y DOSBARTH, wedi ei gyfaddasu i wneyd am 12mis heb ail ys grifennu yr enwaa i gyfateb i Lyfr yr Ys*- grifennydd. Llyfrau i gadw Cyfrifon o Ionawr I Ragfyr, neu o Ebrill i Fawrth. Pris Ii. y dwsin. Cludiad—Un dwsin 3c., a cheiniog y dwsin ar ol hynny. HUGH EVANS A'I FEIBIO N | 166 358 Stanley

ll-z ?- 7 Ffetan y Gol. j Cofiedpawb fo'n anfon i'r Ffet an I mai dyma'r gair sydd ar ei genau:— NITHIO'R GAU A NYTHU'R GWIR. PeDin 7 "Drixfan Uchelfaith At Olygydd Y BRYTHON j A?NWYL SYR,-Gofynna Mr. John Thom- as, Tregerddi, yn eich BRYTHON diweddaf, paham y gadawyd allan bennill olaf Afo?a RhuddZan o'r llyfr Gwlad fy ?A<M?OM, ac o'ch I adroddlyfr chwithau-Y -Mcr?M?. Rhy- ledd iawn na welsai e £ paham. Oni fedr weld yr anghydrywiaeth od rhyngddo a phenillion raill y gerdd. Gwelaf i mi, wrth son am dani o flaen Cymdeithas Gtmedlaethol Lerpwl yn 1892 neu 1893, ddywedyd fel hyn (yr hyn a deimlaswn bob amser ac a deimlaf o hyd) Fe geidw Cymru hon, beth bynnag a geidw i hi. OP-dmorryfedcl meddwl !—mae 'n amiwg na ddychymygodd y bardd wrth ei llunio ei fod yn gwneud cerdd genedlaethol, i'w chanu gan Gymry "tra m6r tra Brython," neu ni fuasai yn rhwymo ei phennill olaf wrth dy 'r ficer fry.' Tro anfEodus oedd i'r ysbrydoliaeth ddlanc cyn iddo iawn orffen y gerdd Diau mai felly y bu hi--a disgyn o'r bardd yn ehwap o awyr frwd, gynhyrfus, lawn o dry dan awen, i awyr ddof byd bach arall,—o ganol golygfa bell fawreddus i olygfa fechan aelwyd ficer parchus a'i gu rxan."—Yr eiddoch, ALAFON. Pawb a becbodd-Prydain a Ger- mani. I At Olygydd Y BRYTHON Sylt,-N.La feddylied D.P. fy mod am gym- ryd fy nhemtio, os bydd fy llygaid yn agored, i gymryd plaid Germani yn erbyn fy ngwlad, na phlaid fy ngwlad yn erbyn Germani. Ni fyn- nwn fod yn wr plaid. Os yw dweyd a gredaf sydd wir yn beh anheyrngar, yna yr ydwyf yn anheyrngar. Y mae gwasanaethu Duw yn fwy pwysig na gwasanaethu dynion. Saf- bwynt D.P. yw safbwynt y Phariseaid. Ebr ef Nid ydym ni fel dynion eraill (sef y Germaniaid), yn drawsion, yn anghyfiawn, yn odinebwyr, neu fel y Germaniaid hyn ych- waith." 0 safbwynt yr leau, yr ydym ni gymaint mewn camwedd a Germani,—hynny yw, yr ydym mor anfeidrol bell o berffeith- rwydd ein Tad Nefol fel nad yw'r gwahan- iaeth rhyngom a'n gilydd ond bychan. 0 saf- bwynt yr haul y ma?'r Wyddfa mor fychan a Mynydd Parys, ym Mon. Y drwg ar D.P. ac eraill yw nad ydynt yn y safbwynt priodol. Nid yw'r dyn (fel y publican) sy mewn syched angerddol am y Pe rffe ithrwydd, yn gallu • gweld y gwahaniaeth rhwng pechod bach a phechod mawr, ys dywedir. Y mae yna ryw Jellow-feeling rhyngddo a'r pechadur mwyaf a duaL" Ah," ebai, methu cyrraedd y per- Seithrwydd yr wyt tithau fel finneu. Mor ofnadwy bell ydym." Dyna'r gost-viigeidti- rwydd. Gofynner i Paul, i Luther, i Bunyan, beth yw ou barn am gamweddau Germani. Ebent oil Nid ydynt yn ddim i'm pechcd. Nyni ydym bennaf o bechaduriaid. Son am galongaledwch Germani Nid yw'n agos cyn waethed a'n calon oer ni." Unwaith y gwelwn ni safbwynt yr Iesu, y mae pob adnod yn myxid yn oleu. Nid oes eisiau mil myrdd o esboniadau tywyllach na'i gilydd. A ydym ni mor berffaith ag y gallwn estyn bys at Ger- mani ? Y neb sydd yn ddibechcd," e be'r lesu heddyw, "tatied y garreg gyntaf (at Germani). Nid oes neb ohonom yn ddi- bechod. Pobl y golwg byr, a'u trwynau ar y ddaear fel y Phariseaid, sy'n rnesur ae yn pwyso pechodau, ac yn gwybgd i'r dim faint pob un. Yr ydym bawb yn Phariseaid i ryw raddau. Ni allwn edrych ar bethau o saf- bwynt annherfynol (infinite) yr Iesu. O'i saf- bwynt Ef, Syrthiasom oil, euthom bawb i'w ffordd ei hun." Yr ydym ni yn barhaus yn ysbio ar waeleddau ein gilydd, yn lie galw sylw ein gilydd at y nod annherfynol a Pherffaith. Nid meddalwch ynnof, mi obeithiaf, a bair i mi gondemnio rhyfel, ond fy synnwyr. Dyma ddechreucdd y ddadl o'm rhan i, sef gwaith D.P. yn awgrymu mai pobl benwan nad allant ymresymu yw'r Pasiffistiaid. Dim o'r fath beth Y mae yna dostur mewn natur. Y mae cariad Duw yn dan ysol, yn llyn yn llos4 o dan a brwmstan, yn gosbedigaeth dragwyddol," ond cariad yw er hynny. Y mae y gaeaf yn galed, ond nid cosb yw hynny, ac ni wna Duw gosbi neb. Tynerwch ei gar- iad sy'n gwneud ufiem yn annioddefol. Wyneb annwyl Desdemona a wnaeth uffern ym rnynwes Othello. Darllener yr hanes. Gentle Jesus, meek and mild," ebe tystiol- aeth y byd amdano. A phechu yn erbyn anwyldeb yr lesu sy'n anfaddeuol. Druan o Germani os yw wedi torri ymaith ddwylo plant bach, ni all byth faddau iddi ei hun pan ddeffry. Ac fe ddeffry. Gall moesoldeb cenedl fod fel pin mewn papur ac eto ei chalon fod mor oer nes anghofio y Da (sef Duw) ac ymwerthu i alw a'i foddion twyll (" within the I law"). Clywais fod yna ryw 75,000 o ferched yn Lluodain rai blynyddoedd yn ol yn gorfod bod yn anfoesol er mwyn ennill eu bwyd. A yw calon Germani yn oerach na hyn yna ? A ddarllenodd D.P. The Abyss gan Jack London ? Nid ydym ninnau heb ein pechcdau ysgeler. Nid erchylltra rhyfel sydd yn fy nharo, ond ei ffolineb ni wna newid dim. Y mae y got- od yn IIenwi, a minnau heb hanner dweyd fy ¡ nhruth, llawer llai bod yn hesb, a phensil las y Golygydd fel hunllef o'm blaen. Ac yn awr, D.P., a Mr. Jonathan Hughes, ggdewch i ni roddi heibio goegni a cheisio helpu'n gilydd i gael o hyd i'r gwirionedd. Cofier y bu'r Testament Newydd dan bensil amryw olyg- ydd ion, a rhoed geiriau i mewn ambell dro i'w wella, yn ol eu tyb hwy. Ni allaf gyfrif pa sawl gwaith y mae eisiau maddeu i elyn gwn y bydd wedi hen flino dweyd fod yn edifar ganddo cyn y byddwn ni wedi cyftawm'r nifer o weithiau y rhaid maddeu iddo. Gwres J cariad Duw sy'n dadebru edifeirwch y pech- adur. Cariad yn unig all gynhyrchu edifeir- wch. Pe y carem. ninnau Germani, onid edi- farhai ? Y mae Mr. J. Hughesami'rdrolfodo flaen y ceffyl. Y mae esboniad D.P. ar "llygaid am lygaid yn dda, ond nid dyna eiriau'r Iesu- Anoga Ef ni i wneud rhywbeth hollol groes i ad-dalu. Nid cyfyngu y ddeddf a wna, ond ei throi y tu wyneb allan. Nt fynnai'r lesu gyd- bwysedd oer, sef cyfiawnder," y dadleua D.P. a'r Phariseaid drosto. Mynnai Ef ramant cariad a orlifai dros bob amod "cyfiawnder." "Howld on!" ebe'r byd wrth yr Iesu, Caru gelyn I5eth nesaf Ai breuddwyd tlws y bachgen o Nazareth yw y eyfan ? ynteu a welodd Ef rywbeth, sef dynamic cariad, sy'n gwneud howitzers fel tegan plentyn. Onid ydym yn ffyliaid yn defnyddio tegan plentyn pan y mae nitro- glycerine, cariad at ein galwad ? ADLAIS. I if Adlals yn brolio'i ymennydd. At Olygydd Y BRYTHON ANNWYL SYXS.—-Dywed Adlais fod ganddo dystysgrif rhai o gewri meddyliol Prydain fod ei ymennydd in working order." Nid oes a fynnwyf a dyfarniad y specialists a fu'n ehwilio i mewn i gyflwr ei ymennydd. Ymaen rhaid i mi ei farnu wrth ei gynhyrchion hynod yn Y BRYTHON. Wrth geisio dadlu gwrth- ddywed ei hun, a chadarnha'r hyn a ddadleuaf drosto, a hynny'n gwbl anymwybodol. "Diau," meddai, "nad ellir cario byd amherffaith fel hwn ymlaen heb ry fe l. Eto dadleua awdurdcd yr Iesu yn erbyn pob math ar ryfel, a thros adael i'r diafol wneuthur a fynno'n ddirwystr. Os yw ymennydd Adlais in working order," fe wel wrthimi ei ddadl yn wyneb ei gyfaddefiad. Amcan yr Iesu, yn sicr, yw cario'r byd amherffaith hwn ymlaen at ryw berffeithrwydd ac os yw rhyfel yn angenrheidxol i hynny, y mae rhyfel yn gyson a'i amcan. Wele enghraifft arall o working order ymennydd Adlais "Mor anodd peidio alladd y Caisar. Ond y ddadl rhwng Mr. P. a minnau yw, ai ceisio peidio a'i ladd ynteu ceisio gwneud (sef lladd y Caisar) ddylem ? Dyma'r ddadl. Treiwch beidio, ebe'r Iesu treiweh wneud, ebe efengyl Mr. P." Pe buas- ai vmennvdd Adlais inworkins order." srwel- saina d hyn yw'r ddadi o gwbl. Ni ddadleuais erioed dros ladd y Caisar. A chyn belled ag y mae a fynno hyn a rhyfel, un o'm gosodiadau yn fy ysgrifau ydyw, y dylai gwlad wneuthur popeth a allo yn unol a, chyfiawnder i ochel y rhyfel, ac mai'r peth diweddaf a ddylai" ei wneuthur yw dadweinio'r cleddyf. Y mae dull Adlais o gymysgu pethau sydd a gwahaniaetir rhyngddynt yn enghraifft deg o ddull cymysglyd y Pasiffistiaid o feddwl. Nid a chleddyf yr hyrwyddir Teyrnas yr Jesu," ebe Adlais. Pwy ddywedodd ma.i a chleddyf yr hyrwyddir hi *? Bu gennyf ysgrif ar y pwnc hwn yn Y BRYTHON yn profi nad a gorfodaBth na chleddyf yr hyrwyddir teyrnas ysbrydol yr Iesu yn y byd a chymraf yn ganiateol y golygir yn y cysylltiadau hyn deyrnas ysbrydol yr Iesu mewn cyferbyniad i deymasoedd daearol, sy raid iddynt wrth orfodaeth a chlcdd. Nid hyrwyddiant teyrnas ysbrydol yr lesu yw'r cwestiwn mewn dadl, eithr amddiffyniad teymas ddaearol, yn wyneb drwgweithredwyr a gelynion. Ac o ail adrcdd yr hyn a. ddywedodd yr lesu wrth Pedr, Dod dy gleddyf yn dy wain," paham na orffenasai Adlais einau r Arglwydd i'r disgybl byrbwy 11 ? Dyma Ei eiriau yn ol Matt.: Dychwel dy gleddyf i'w le canys pawb a'r a gymrant gleddyf, a ddifethir a, chleddyf." Condemnia'r Iesu, ar y naill law, weithi-ed Pedr, a gesyd sel Ei awdurdod, ar y llaw arall, ar awdurdod y wladwriaeth i osod y llofrudd, neu'r gwrthryfelwr, i fai-wolteth. Tybia Adlais ei fod, wrth ofyn cwestiynau cywrain, yn dadlu'r pwnc, ac yn fy nhaflu innau i benbleth. "Pwy yw'r awdu dod sydd i benderfynu fod y lladd yma neu y lladd arall yn ddrwg nioesol ? yw ei ofyniad imi. Nid at-ebodd eto," meddai. Y syn- dod yw fod neb yn gofyn y fath ofyniad. Golyga'r gofyniad na ellir penderfynu beth sydd yn ddrwg moesol, ac y mae'n canlyn na ellir ychwaith benderfynu beth sydd yn dda moesol. Daw hyn a ni i'r casgliad hyfryd nad ydym yn fodau moesol. Eto apelia Adlais at y ddeddf foesol, ac at oleuni ei enaid ei hun. Ai enaid anifail sydd ganddo, ac ai deddf an- ianyddol yw'r ddeddf foesol? Fe benderfynir troseddau gan lysoedd gwladol, a chwestiynau gwladol gan y llywodraeth a'r senedd. Od yw Adlais yn-ameu gallu ac awdurdod y rhain, gwnaed hynny mewn dull rhesymol, ac nid trwy ofyn gofyniadau gwrthun. Pa amcan sy mewn gofyn y fath ofyniad a hwn Os Germani a bechodd, paham y dioddef bechgyn Prydain ? Beth a feddylid o un yn gofyn, Os y byd a bechodd, paham y dioddefodd yr lesu dibechod ? Fe ddylai'r hwn a ym- ffrop,tio ei fod yn athronydd wybod rhywbeth ei fod yn ei ofyniad yn taro ar un o gwestiynau mawrion athroniaeth sydd yn ymwneud a dynoliaeth yn ei holl gysylltiadau.ac nad yw'n gyfyngedig i ryfel. A phwy heblaw Adlais a'i leisiau a ddywedasai, Os yw y rhyfel hwn yn 'gyfiawn,' cosba y dieuog fel yr euog." Cosb felly yw pob hunanaberth. Wedi amen gallu ac awdurdod pawb i benderfynu beth sydd yn rhyfel gyfiawn, try Adlais yn farnwr, a dywed yn ymarferol nad yw y rhyfel hwn o du ein gwlad yn gyfiawn. A beth a feddylir am un yn ysgrifennu'r fath frawddeg a hon yn wyneb fy llythyrau ?-" Nid yw pob rhyfel, mae'n debyg, hyd yn oed yn ei farn ef, yn I gyfiawii Ni ddywedais," ebe Adlais, fed melltith Duw ar y Maccabeaid, Crom- wel a Lincoln." Dywedodd fod rhyfel yn anghyson a. natur a chymeriad Duw, a'r byd dan gondemniad Crist, ac wrth ddywedyd hynny, dywedoddfod pob rhyfelwr dan felltith Duw. Eco Adlais ac adlewyrchiad hudlewyn yw Un o'r De. Beth yw amcan yr Anarchiaid hyn yn ysgrifennu o'u corsydd a'u niwl ? A'r boblach hyn sy'n bwrw Paul o'r neilltu! D. POWELL. I Miss Adrodd a Miss Canu." I At Olygydd Y BRYTHON Syi-t,-Diolch i chwi am eich sylwadau teil- wng ar werth y ddau ddaw-n-Canu ac Ad- rcdd —yn Y BRYTHON diweddaf; ac yn eu perthynas a chyngerdd cystadleuol y Bedydd- wyr yn Shotton ddydd Sadwrn diweddaf, gallaf eich sicrhau fod y ddwy wobr yn weddol wasted, canys yr oedd y gadair a roddid gyda'r pymtheg swllt i'r her adrcddwr yn fwy iawer o werth nar cwpan arian a rcddid gyda deg swllt ar hugain yr her-ganwr. Ron oedd. ein hymgais gynta.f yma ac yn ein cyngeidd blynyddol nesaf, bydd gwobrwyon yr adrodd yn gwbl wasted a chyfwerth a. gwobrwyon y canu, os nad yn fwy nag am yr her unawd.— Yr eiddoch yn gywir, 44 Ash Grove, Shotton WILLIE REES I Cofihau'r Cedyrn. I At Olygydd Y BRYTHON SYR,—Yr oedd yn dcla iawn gennyf ti fel tut weld Cymro mor amlwg a'r Parch. Tecwyji Evans yn ysgrifennu i'ch papur clodwiw yn dymuno am weld cymanfa fiynyddol neu ynteu bob yn ail fhvyddyn debyg i'r hon a gaed i goffhau John Ambrose Lloyd yn y Sun Hall. Yr oedd yn hyfrydwch i bawl) oedd yno'r noson honno weld pobl pob enwad Cyrnreig, Ymneiiltuol ac Anglicanaidd, yn talugwrog- aeth i un o feibion gorou Cvmru a dyma a redai drwy fy meddwl Tvbed na allai Cymry Lerpwl a'r cylch gyfarfod bob hyn a hyn i anrhydeddu a thalu gwrogaeth i waith ac ath- rylith rhyw Gymro glew a wasanaethodd ei wlad yn y gorffennol, yn debyg i'r fel y gwnaeth Ambrose Lloyd a'i debyg mewn cyfeiriadau eraill hefyd. Byddai'n dda iawn genny f weld y pwyllgor a drefnodd Gymanfa, Ambrose Lloyd yn dod at ei gilydd eto i drefnu rhai cyffelyb erbyn y dyfodol.—Yr eiddoch yn gywir, ANEURIN A. REES. Berwyn, Meddowcroft Road, Wallaseij. -o- J