Y Brython

Y mae'r Parch. Isaac Parry, B.A., Fflint, wedi cydsyniq a'r alwad a gafodd i fugeilio eglwys M.C. Bethel, Tan y Grisiau, BI. Ffestiniog. Lieut. J. E. Pritchard, Gla.n Morfa, B1. Ffestiniog, wedi ei benodi'n archwiliwr teithiol adran ariannol y Weinidogaeth Awyr (Air Ministry). TALSARNAU.—Bu Mr. Hugh Williams, Ynys Gifftan, farw'n syth wrth fwyta'i swper yr wythnos ddiweddaf. Mab y di- weddar Mr. David Williams, Glan y Wern j, dyn cryf a chorffol, ac yn ei anterth o ran oedran. A dyma air fod un arall o blant yr ardal wedi i-narw-Dr. Edward Thomas- Botwnog, ond Llidiart Garw ar lethrau'r Fonllech yma pan yn hogyn. Yn Lkm- fihangel yma y cleddir. -0

Corp. Morris (jn awr yn Geimani) a'i briod (yng Ngwrecsam) sydd i gael swydd meistr a meistres Tloty Undeb Bangor a Beaumaris. Dyma'r wyth a dyngwyd yn ynadcn ar tame sir Drefaldwyn yn y Llys Chwarter yr wythnos ddiweddaf :—Mri. J. Bancroft Williams, Ceri; W. J. Evans, ysgrifennydd cyfrmachol Mr. D. Davies, A.S., Llandinamj Evan Lewis a W. Scott Owen, Tregyncn; T. J. Evans, Trallwng; D. L. Bebb, LJan- drinio; Stephen Breese, Llanidloes J. C. Jones, Llanfair Caereinicn.

CLEDWYN HUQHES & HUGHES5 ESTATE AGENTS, 161 DIKE ST., LIVERPOOL- Property Bought and Sold. Mortgagee arranged. Rents Personally Collected. Cledwyn Hughes & Q. R. HugheS-PARTNERS. LADIES BLANCH4RD PILLS es ImthralGd fat all itioguteniisk. Sen, thsy speor iiy itortl rallirf ami utvar fall to altevla-ia ati and ?My (uuamd* 811'01&1, Pil Occbla, Bi' Å p Ie. &c ???C&t?C'S In (ht but of .U Pill for Wootu, are )oM la ?exeB. ?H ?? Bcc9?' fInmt. TAYLOR'S Staaitbte. ui aM Øbelth m jnwt AM, mim I lev. from L ,sr if I V»•' 1 1 1)01 DENTISTRY. Mr. J. IF. Morgan. DENTAL SURGERY. FILINGS, PAINLESS EXTRACTIONS and ARTIFICIAL TEETH at the Lowest posgiblw, Prices. First class Work Guaranteed. 59 ORWELL KOAD, Hours-9 to 7, STANLEY ROAD, or by appointment. KIRKDAIE LADIES' & CENT LEMENISL, Neckwear, Cloves, Handkerchiefs, hose, etc. You will find our Stock worth selecting from. We also stock extra large sizes in wearing apparel, for Gentlemen of huge proportions. D L-T GRANT LIME STREET 0 MANCHESTER ST., LIVERPOOL. MONEY MAKES MONEY. -INt Farmers, Dealers, Tradesmen and others, requiring temporary CASK ADVANCES for Business Purposes can be readily accommodated oim moderate terms. Established 1870. Apply in strict GEORGE PAYNE & SONS, 3 CRESCENT ROAD, RHYL- OOOOOOOOOOO OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO J AUR SICH'GOOD LUCIF" F g OUR SleN COODLUCK' w g § V c  ?. ? § g GUrN E'A,HAlr-OOZEN g  ? C0LD /y/?ALL'S\ HA).F-M!!H <S* O 0 COLD ( oALL'SN BEST 0'0 g W LUCKY ?ELECTRO. S 1 1| I IWEDDINC/ J/| 0  lit SPOOl S   U \J,; qlVEN TO EACti 0 C0 ) vTiO e oftQ[VKW TO EACit S o ? ?'" ??\ ?R??.??S (/??? ?x § eo/ g Balls lucky ensageneitkikcs I § AT PR?S§ ThS?T?L.. § 0 BAL?-IS LVCNY wtooisfa RINGOMT. q 0 FlWOfS S'J! F»0JT FRIC. 33, LONDON ROIO, LIVERPOOL* Oooooooocooooooooooooooooooooooooeoo? Eisteddfod Soutbsea, Owrecsam, Dydd Gwener y Grcglilh Good Parti Cymysg, "Y Fordaith (Mendelssohn). £ 6/6/ Parti plant, "Mae'r IefU' galw (Children's Friend), by Eos Alaw. Unawd Soprano, "Bethlehem" W. P. Datlid)- Unawd Contralto, Gwraig y Morwr (Dr. Parry). Unawd Tenor, Saf i fyny dros dy wlad (W. T. David). Unawd Baritone, Niagara (Dr. Parry). Unawd 1 fechgjn tarn lOoed, Telynau'r Plant (W. O. Joncs). Unawd i enethcd tan 16ocd. Deviawd Cymru Dlos (T. 0. Hughes). Deuawd, Y mae Cyfaill i blant by chain (A. Morgn)- Unawd i blant o dan 12 oed, Mentra Gw en." Her Unawd (Champion Solo, own Choice)- All the music and particulars may be had from D. R. JONES (Alaw liladog" 25 Radstock Rd., Livetpoot —— = —————————  For Bedsteads and Bedding, W. WHITTLE SON & STOTT, LTI)os 116, 118 -0 120 WHITEefiAPEL, LIVERPOOL. II 0 11 < Telephone 2137 &«F«I

YN SYTH O'R SENEDD Ac i ddodJBob Wythnos. [GAN EIN COHEBYDD ARBENNIG ] I [GAN EIN GQHEBYDD ARBENNIG]. Llundain, Nos Luri, 14 /4 J19. I Rhwng Gwyll a Gwawr. I YR ydym oil yn pryderus ddisgwyl am ddyfodiad y Prif Weinidog yp ol o Paris. Rhyfedd iawn fel y mae pob mudiad ac ysgydWad yn troi o gwmpae personoliaeth etholedig Bwrdoindrefi Arion. Ato ef yr edrychir i dawelu'r anesmwythtra ynglýn a materion sy dan ystyriaeth yng Nghyn- hadledd Fawr Heddwch. 'Waeth heb gelu'r gwir, y mae ofn yn meddiannu llawer calon mewn perthynas i'r hyn sy'n digwydd tu ol i'r drysau caeedig ym Mharis. Men- trwn ddweyd mai nid ar Mr. Lloyd George y gorwedd y cyfrifoldeb am y dirgelwch sydd era peth amser yn toi gweithreaiadau'r Gynhadledd. Credwn y bydd iddo godi'r lien, cyn belled ag y mae hynny'n bosibl, yn ei anerchiad riesaf yn Nhy'r Cyffredin. Nid yw'n debyg o gwbl y bydd pawb yn fodlon ar y dadleniad, ond bydd yn fantais cael gwybod y gwirionadd, boed dda boed ddrwg. Teimlir fod tuedd ar hyn o bryd mewn llawer cyfeiriad i chwilio am frychau, ac i fychanu gwaith y Prif Weinidog, yn y Gynhadledd, heb gymryd i ystyriaeth yr anhawsterau sy'n sicr o'i gyfarfod yno. Drwg gennym ddweyd fod gelynion yn rQanteisio ar y cyfleusdra; a gwaeth na hynny, fod cyfeillion claiar yn rhy barod i Wangalonni a llaesu dwylaw. Deil ein ffydd ni'n gryf lod Mr. Lloyd George yn ymdrechu hyd y mae ynddo dros hawliau cyfiawn ei wlad ynglyn a'r drafodaeth ryng- wladwriaethol ym Mharis, ae y mae ein hyder hefyd yn gryf y dwe yn y diwedd fam i fuddugoliaeth. Mr. Lloyd George yn Dori 11 Byth! Ni ddylid ceisio bychanu effaith y fuddugol- iaeth Ryddfrydol yn Hull. Mae'n gyfryw y bydd yn rhaid i'r Prif Weinidog a'r Wein- yddiaeth dalu sylw iddi. A dweyd y lleiaf, y mae'n arwydd eglur o ansefydlogrwydd y farn gvhoeddus ar gwestiynau'r dydd, ac y mae'n bosibl ei bod yn golygu cyfnewidiad mawr yn y sefyllfa seneddol. Wrth gwrs, cododd y digwyddiad lawer ar ysbryd y rhan honno o'r blaid Ryddfrydol sy'n glynu wrth Mr. Asquith, ac nid yw ryfedd yn y byd fod Mr. Asquith ei hun, heb edn am Mr. Hogge a Mr. George Thome a man gefnogwyr eraill, yn meddwl yn sicr tod y llanw'n troi. Hwyrach yn wir ei fod, ac nid colled o lawer fyddai hynny, oblegid y mae Ty'r Cyffredin fel y mae'n awr—a 'does neb yn gwybod hynny yn well na Mr. Lloyd Georgeyn llawer rhy anwastad. Daw pethau yn nes i'r hyn y dylent fod pan gaifi y fantol well lie i chware. Nid ydym yn credu, er holl broffwydoliaethau y Times a'r Westminster Gazette, fod Ley ton a Hull yn arwyddo dymchweliad y Prifl Weinidog a chwymp y Weinyddiaeth. Nid ar ddyfamiad bye-elections,nac ar gyfansodd- iad presennol y Ty, y gorffwys poblogrwydd Mr. Lloyd George, ond ar hyder sefydlog y werin y gweithreda ymhob argyfwng yn ol yr egwyddorion a broffesa. Yr ydym ni ymhlith y rhsiny sy'n credu nad ydyw Mr. Lloyd George wedi gwadu nae yn meddwl gwadu ei Ryddfrydiaeth. Gwelsom yr wyth- nos o'r blaen, yn y Nation, nad yw hyd yn oed Mr. Massingham yn anobeithiol ohono Clywsom wr o safle uchel ym Mhlaid Llafur yn proffwydo y gwelid ef (sef y Prif Weinidog) yn arwain y blaid honno (wedi ei hail drochi yn nyfroedd Rhyddfrydiaeth) cyn pen nemor amser. Pran bynnag am hynny, mae gennym ffydd ddiysgog na ellir "Tori" o Mr. Lloyd George. I Yn Dalll, am dro beth byn- nag- MAE'r Blaid Gymreig yn y Senedd wedi syrthio'n dra isel, ond nid mor isel y rhaid iddi dderbyn Mr. R. H. Morris o Battersea fel ei "Gwaredydd." CrybwyllWyd yn Y Brython fwy nag unwaith fod ein cynvych- j iolwyr ni, rhwng addewidion Dr. Addison a phigiadau segur-swyddwyr, yn methu actnabod eu llwybr, ac yn yr ymchwil am- dano yn debyg o golli'r fiordd. Pasiwyd ail ddarlleniad y Mesur Iechyd heb i'r aelodau Cymreig gael yr hyn yr oeddynt yn ei ofyn, na gwybod yn iawn pa beth yr oeddynt yn ei geisio ond yr oedd gan Mr. R. H. Morris ei fam ei hun ar y mater, a thybiodd ef a Mr. J.C. Gould (yr aelod Tor- ïaidd dros ran o Gaerdydd )--iouad digon I anghymharus-y buasent yn codi baner gwrthwynebiad ar yr awr daf. Hud- wyd Mr. Seddon, yr aelod dros Hanley, i gymryd arno fod yn Daffi am y tro, a chynygiodd ef a chefnogodd yr aelod dros Battersea fod yr Adran o'r Mesur a gan- iatai i'r Gweinidog Iechyd ddewis Bwrdd lechyd i Gymru yn cael ei adael allan, er mwyn i Gymru weithredu drosti ei hun yn y mater. Cefnogwyd hynny i raddau gan Mr. Gould, er fod ei safle ef braidd yn amheuJ. Ond ni fynnai y Blaid Gymreig gymaint a hyn o yinyiiad-gnvell oedd ganddynt ddi- benion Dr. Addison na rhagwelediad Mr. Morris. Cododd Mr. Thomas Richards i ddatgan eu barn ar y mater, sef oedd hynny fod hunan lywodraeth yn beth a ddymunant ac a hawliant, ond nad oeddynt yn disgwyl ei gael trwy side wind y Mesur Iechyd. Chwibianu'r Ymreolwyr I i Landrindod. MAE'n ddios fod cynhyrfiad ar y cwestiwn o hunanlywodraeth i Gymru o fwy nag un cyfeiriad. Nid yn unig mae Cym- deithas Cymrn Fydd Llundain wedi cyfar- fod unWaith eto, ac wedi dewis Syr Ellis Jones Griffith yn llywydd, ond y mae'r Pwyllgor Gweithiol a benodwyd gan y Gynhadledd Genedlaethol (un Llandrindod, mae'n debyg) gyda Mr. Leolin Forestier Walker, yr aelod Undebol dros Fynwy, fel Cadeirydd, yn apelio am arian i gario ymlaen gadgyrch grymus o biaid Mesur o'r fath. Mr. S. N. Jones, Abertileri, yw'r trysorydd. Yn ol yr hyn a ddywedir yn awr, bwriedir cael Cynhadledd arall-yn Llandrindod eto-(pam na wneir Llandrin- dod yn Brifddinas Cymru ?)—i ystyried y gwahanoi ddyrysbynciau y rhaid cael deall- twriaeth yn eu cylch cyn y gellir tynnu allan linellau Ymreolaeth a rydd fodlonrwydd oyffredinol. Bwriedir ymhcllach wahodd yr Aelodau Cymreig i'r Gynhadledd i gyfar- fod cynrychiolwyr yr Awdurdodau Lleol. Ymidengys i ni rod hynny ynddo'i hun yn beth doeth. Cario allan ddymuniadau eu hetholwyr, pan fydd y rhai hynny'n cyd- weddu 9, buddiant y mwyafrif, yw neges ein haelodau yn Westminster. Eu har- gyhoeddi beth sydd oreu ar 16s y mwyafrif yw busnes' y wlad, a dyna paham y mae galw am gynadleddu. Yn y cysylltiad hwn y peth pwysig ydyw gofalu fod y Gynhad- ledd yn cynrychioli llais y wlad." Mr. Haydn Jones sy'n I gwybod. .NESHA r amser pryd y bydd gorfod ar yr aelodau Cymreig wneud eu meddwl i fyny gyda golwg ar drefniadau Mesur Dad- gysylltiad a Dadwaddoliad. Mae niter ohon- ynt eisoea wedi ymrwymo i ganiatau ail ymchwiliad. Y cadarnaf ei farn yn erbyn unrhyw gyfnewidiad a gyfoethoga'r Eglwys Esgobol ar draul y cyhoedd yw Mr. Haydn Jones, yr aelod dros Sir Feirionydd. G.yr Mr. Jones cystal ft neb rediad a gwerth trefniadau ariannol y MeBUr dan sylw. Mae wedi dweyd ar goedd gwlad drwy'r Wasg fod yr Eglwys o dan y Mesur yn cael mwy na'i haeddiant, ac hyd y gwyddom nid ydyw Esgob Tyddewi eto wedi gwrth- brofl'r ffigyrau ar y rhai y kieiliai'r gosodiad. Da gennym ddeall fod yr aelodau Cymreig Rhyddfrydo] wedi gofyn i Mr. Haydn Jones bartoi Adroddiad iddynt yn dangos y modd y mae'r Eglwys ar ei hennill trwy droad amgylchiadau er pan basiwyd Dadgysyllt- iad. Hyderwn y cyhoeddir yr Adroddiad fel y deallo'r wlad sut y saif pethau a chynghorwn y Blaid Gymreig Unedig— fish, flesh, fowl and good red herring-i roddi yetyriaeth fanwl i wirioneddau diymwad yr aelod dros Feirion cyn y dechreua eu hun- deb dorri i fyny. Ateb un cwestiwn drwy ofyn un arall. HEB aros am ddedfryd y Gynhadledd y buom yn amdani, deellwn fod yr aelodau Cym- reig yn anfon Dirprwyaeth at y Prif Weinidog i ofyn ei fam ef ar gwestiwn hunanlywodr- aeth. Nid ydynt yn sier prun ..ydd oreu, gofyn am dorth gyfe,' o Ymreolaeth ynteu bodloni ar dafell o Ysg-rifennydd dros Gymru (fel sydd gan Iwerddon ac Ysgotland). Y dirprwywyr penode'dig ydyw Mr. Thomas Richards (cadeirydd y Blaid Unedig), Mr. John Hinds (yr ysgrifennydd), Syr Robert Thomas, a Mr. Forestier Walker. Heb gym- ryd arnom broffwydo, hawdd gennym gredu mai'r atebiad fydd y gofyniad, Beth yw barn Cymra ei hun ar y mater ?

Mae yn fawr ar y llawr llwm,- Dyn i gyd yn ei godwm Bydd yn fwy'n ol llwyr wellhad,— Dyn i gyd yn ei Geidwad." Gwybu lesu o Nazareth werth dyn fel dyn, ar wahan i bob cyflwr o ran amgylchiadau; «, chododd ei bria uwchlaw popeth arall ar y ddaear. Mewn Zaccheus a Magdalen, y rhai y mynasai cymdeithas eu hysgubo ymaith fel ysbwrial i domen, fe welodd Ef bosibilrwydd y bendefigaeth nefol. Drwy godi gwerth dyn fe roes reswm drog godi i holl gyflwr, yn anianyddol ac amgylch- iadol, yn gystal ag ysbrydol. Y- trosol a rodded o tan holl gyflwr gwladol a chym- deithasol dyn yw'r ffaith ei fod yn werth ei godi, a bod ganddo hawl i godi; a'r lesu a roddes drosol y cymhellydd hwnnw tan y byd, i'w godi o farbareidd-dra i wareiddiad. Prie y Criat ar ddyn sydd wrth wraidd y gofal eyxhyddol a gymerir o'i fywyd. Amhesibl i neb olrhain datblygiad a chynnydd meddyg- aeth, a gofal am y claf a'r gwan, o'r safle y mae ynddo heddyw, heb gyrraedd ei brif symbylydd yn Nazareth. Rhed y •ydymdeimlad a'r cystuddiol a'r egwan trwy'r oesoedd, fel y Gulf Stream trwy'r mto, ac ar draws talpiau rhew'r athroniaeth a eilw am adael i'r gwan fynd i'r wal, .'i gymhorth i fynd." Mae aflonyddwch o achos cyflwr gwasaidd a than ormes mewn dynion nid er i'r Efengyl oleuo iddynt, ond tun iddi wneud hynny. Safodd y Gwaredwr dros ryddid dynoliaeth—yn bennaf, mae'n wir, rhyddid i feddwl ac i fyw'n santaidd a rhinweddol; ond wedi sicrhau'r rhyddid hwnnw'n gyhtaf, yr oedd rhyddid gwladol a chymdeithasol yn rhwym o ddilyn, a dyno a wnaeth. Fe ofalodd lesu am gartref i'w Fam wrth farw. 0 wraig, wele dy fab 0 fab, wele dy fam Ac nid oes neb yn ai adnabod tf oni wel Inai'r hyn a ddymunai i Fair ei fam Ef a ddymunai i bob merch a mab trwy'r byd a'r oesoedd,—fod i bob gysur cartref. 'R 6edd Mair yn cyfirych- ioli dynolrvw i gyd, ac fe glymodd Gwared- wr y byd fuddiannau tymhorol dynion wrth Ei Groes yr un mor wir ag achos enaid edifeiriol y Ueidr oedd wrth ei ochr, ac a gipiodd gydag Ef i Baradwys. Gofod a ballai inni s6n am y delfrydau a'r ysbrydol- ibeth a gafodd arluniaeth, cerfluniaeth, barddoniaeth, cerddoriaeth a llenyddiaeth aruchelaf y byd o hawddgarwch anniflan Mab y Dyn. Ac mae'r coelbren yn eael ei fwrw'n awchus am y dill ad hyn. Mae prysurdeb diball ar lethr Golgotha. Ond mae'n rhy eglur i'w wadu na'i ameu fod miliynau o ddynion yn y wlad hon, ;ar yn gwisgo'r dulad, yn aaiwvbyddu eu Perchen—" yn ei groes- koelio Ef." Gwneir Iesu'n wrthrych cerflun a darlun, can y bardd i'r Preseb, y Goron Ddrain, a'r Groes y cerddor yr un modd > a'r pregethwr a gymer yr unrhyw destynau; ond, wedi'r eyf an, oni chredir yn y Gwaredwr Personol, bydd yr holl gyflawniadau hyn yn disgyn i'r cylch isel yr oedd y milwyr Rhufeinig ynddo, ac yn 11 ai eu hesgas. Mae'r rhai a waa hyn yn "bwrw coelbren ar y wisg, vvedi ei groeshoelio Ef." Mae llawer o feio ar yr eglwysi'n ddiweddar, a diau fod llawer achos o gwyn yn eu herbyn. Ond y cwestiwn mawr i'r Eglwys yw hwn,— Prun ai am ei bod yn ffyddlon i'r Crbes- hoeliedig y mae'r bobl yn cefnu ami, ynteu am ei bod yn anffyddlon iddo? Oni chymer yr Eglwys yr hyn oil y saif y Groes drosto i'w chenhadaeth, mae hi i'w beio. O'r tu arall, onid yw'r rhai sy'n cefnu arni'n ewyllysio derbyn "lesn Grist, a hwnnw wedi ei groeshoelio," beth bynnag a wnant, pie bynnag y byddant, ni ddymun-. em mo'u cyflwr na'u tynged, ac amhosibl iddynt fod yn Eglwys i Grist. Diddymai'r Eglwys ei hun petai'n cefnu ar y Croeshoel- iodig. Bu cenedl y Cymry am genedl- aethau'n pregethu, canu, addoli a gor- foleddu, ar Ben y Bryn ai tybed ei bod yn awr yn graddol gefnu ar y Groea, yn llithro i lawr i blith y rhai a fwriant goel- bren ar y dillad, ond yn ei ail-groeshoelio jEf" Ni feddwn well dymuniad i bawb— ein Brodyr ar Wasgar yn eu plith—nag am iddynt glywed eleni, yn groywach nag erioed, genadwri'r GROES a'r BEDD GWAG! Mewn cwest ar gorff Wm. Henry Williams, plumber mewn busnes drosto'i hun yn Newark House, Llandudno, nos Iau ddi- weddaf, tystiodd ei fab i'w dad fod yn dioddef poen yn ei ben ers saith wythnos; a dwedodd jDr. Richards, yn ol pob arwydd, mai o -D r. R i char d s, wenwyn (lead poisoning) y codai'r boen. Fe'i cafwvd ynghrog oddiar fach yn llofft y ty ddeuddydd cynt. Dyfamwyd iddo'i iadd ei hun mewn. ffit o orSwylledd. I LONDON JOINT CITY & MIDLAND BANK LIMITED. Head Office: 5 THREADNEEDLE ST., LONDON, E.C. 2. 1 31st Docemhor, 19i8. Subscribed Capital £ 34,428,948 Uncalled Capital 27,256,250 Paid-up Capital 7,172,697 Reserve Fund 7,172,697 Deposits 9334,898,435 Cash fin hand and Balance at Bank of England 1163,7561371 Money at Cat) and at Short Notice 65,809,169 Investments and Bills of Exchange 100,849,947 i Advances 99,213,614 Advances on War Loans 14,218,201 Paid-up Capital is now £ 8,171,417 Reserve Fund „ 18,171,417 OVERSEAS BRANCH: 65 & 66 OLD BROAD STREET, E.C. 2. Specially organised for developing British Trade abroad. Foreign Banking business of every description undertaken.