Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
7 erthygl ar y dudalen hon
fSTORI-" GRIFF IF AN," I
f STORI-" GRIFF IF AN," I NEU BENODAU O'R HEN GWM. PENNOD VIII. (Parhad.) Teimlai Mr. Jenkyn Scriw yn fwy cartrefol yn y ty gyda Morgan nag yn y Siop gyda Myfanwy. Yr oedd yma mewn awyrgylch hollol gydnaws. Pwy newydd?" gofynnai Morgan. Ma pethe dwad ymlan yn splendid," meddai Mr. Jenkyn. Chi fuoch yno, felny f' ,meddai Mor- gan. Do do, a chi dim credu mor thank- ful odd hen bobol i fi am fod Providence wedi arwen fi yno. You would not be-, lieve it Mr Jones-Morgan! The ignor- ance of country people is stupendous, .and their simplicity is simply marvel- lous Beth chi meddwl nawr, Mr. Jones-Morgan, nhw gyd wedi meddwl to papur cwrt odd llythyr Mr. Long- paws, a nhw bron torri clonne wrth meddwl byse rhaid i'r hen dyn-that old fool of a man—mynd i cwrt," meddai Mr. Jenkyn, a chwarddodd yn iach. Wedsoch chi ddim yn wahanol wrthyn nhw, do fe 1" gofynnai Morgan. "Na, na, fi gadel nhw yn y twllwch. Fi meddwl byse gwell gan crefyddwrs hen ffasiwn yma talu deg swllt ar hugen in the pound na mynd i cwrt. They are ridiculous, they have no business instinct whatever," meddai Mr. Jenkyn. "Da iawn, gore i gyd yw hynny i fi nawr. Ma deg punt yn dipyn o arian. Ma rhai o deulu Bodeurog yn y dre yma'n amal iawn, ond chydig iawn ma nhw'n brynu yn y siop gen i a finne'n gwerthu popeth. Odich chi ddim yn meddwl fod yn deg i fi gal tipyn mas o honyn nhw ym mhris y ffenest 'yna?" gofynnai Morgan. By all means, Mr. Jones-Morgan," meddai Mr. Jenkyn gyda phwyslais. Peth arall, Mr. Jenkyn, ma nhw wedi acto'n shabby iawn ata i. Fe gasglwd digon o arian, a fi ddylse fod wedi 'u cal nhw. At dalu am y damage y casglwyd nhw a nid at y tlodion." Quite so, Mr. Jones-Morgan, they have the poor always with them. Ond daw deg punt falle cyn nos yfory. Mi gwedes fi adnod, a odd hynny digon i Siemi, the old fool!" meddai Mr. Jen- kyn. "Pwy adnod odd hi, Mr Jenkyn?" gofynnai Morgan. Cytuna a gwrthnebwr ar frys, et setra. Odd hen ddyn mor ignorant fe'n falch trwyddo pan fi gweyd fe gallu talu heb mynd i cwrt," meddai Mr. Jenkyn. Ardderchog, ond gwedwch wrtho i, Mr Jenkyn, beth am y Griff If an yna sy yn Bodeurog?" gofynnai Morgan. 0 impudent fellow yw fe sy wedi dwad i gweitho wrth lein newydd yna. Ma fe gallu imposo ar dynon sy gwbod dim, ignoramuses fel sy yn gwlad, ond fe dim whare tries a fi., I taught him a lesson once, you see," meddai Mr. Jen- kyn. I 0 ma dynon substantial yn saff or- wth rai felna," meddai Morgan. Quite so, Mr Jones-Morgan," meddai Mr. Jenkyn. Odich chi ddim yn meddwl bydd e'n debig o myrreth yn y fusnes hyn?" gofynnai Morgan. Not likely, ne falle Mr. Longpaws cal shot ato fe. Byse hynny just y peth. Ond fi dim meddwl Siemi gweyd wrth Griff Ifan. Nhw towlu llythyr i'r tan pan fi gweyd wrthyn nhw, a nhw talu deg punt fel fi gweyd," meddai Mr. Jenkyn. Gyda Ilaw, shwd dethoch chi mlan yn siop heddy gyda Myfanwy?" gofyn- nai. Wel," meddai Mr. Jenkyn, yn bwysig, odd Myfanwy yn polite iawn ond odd fi ffaelu gneud hi diall meddwl fi. Odd hi off at rwbeth arall o hyd." 0 cymerwch chi ddigon o bwyll, Mr Jenkyn, fe ddaw hi i ddiall pan wel hi'r fantes," meddai Morgan. Odd hi felse hi dim leico idea o gneud i Siemi talu deg punt," meddai Mr Jenkyn. 0 trueni i chi son wrthi am hynny," meddai Morgan," wede hi ddim am y peth, a mi anghofies inne weyd wrth- och chi am beidio son wrthi. Rw i'n gorfod gneud pethe fel hyn heb wbod iddi hi." Fi meddwl bod notions hi am busi- ness tipyn bach yn puritanical," meddai Mr. Jenkyn. Felny ma hi," meddai Morgan, "ma hi'n rhy galon-dyner. Dyw hi byth yn edrych ar i mantes i hunan hyd yn nod pan ma hynny 'n eitha reit." Quite so, ma hi un o rheiny sy meddwl gall hi gneud fel ma Beibl. yn gweyd yn siop," meddai Mr Jenkyn. Rych chi wedi taro'r hoelen ar i chlopa, Mr Jenkyn, dyna yw i cham- gymeriad mawr hi mwn busnes. Ma hi'n gneud tipyn o ofid i fi weithe os bydd hi'n meddwl fod y Beibl yn gweyd yn wahanol i'r hyn fydd raid i neud. Ond peidwch a tehynnu'n gros iddi ar y lein yna. Gweyd gyda hi yw'r gore a pheido gadel iddi weld y cwbwl," meddai Morgan. Da iawn, quite so, ma hwnna valu- able hint," meddai Mr Jenkyn, gan dyb- led ei fod wedi cael allwedd newydd a agorai glo calon Myfanwy. Bu cryn ymddiddan rhyngddynt eto gyda golwg ar y modd gore i osod meddwl Myfanwy yn esmwyth gyda golwg ar y cais am ddeg punt o Fodeu- rog. Wedi penderfynu hyn aeth Mr. Jenkyn i gael cwpanaid o de gyda Mrs Jones-Morgan, a Morgan i'r Siop at Myfanwy, .i ddadwneud y camgymeriad a wnaethai Mr Jenkyn yno, ac hefyd i geisio dylanwadu ar ei ferch i roddi ei llaw a'i chalon i Mr. Jenkyn. Arwein- iwyd yntau eto at rywbeth arall." Talwch dipyn o sylw i Mr Jenkyn, merch i," meddai Morgan mewn llais addfwyn a thyner. Rw i'n talu a alia i o sylw i bawb ddaw i'r siop yma 'nhad, a dw i ddim yn meddwl fod gydag e achos i achwyn 1 mod i'n gneud y gwahaniaeth lleia rhyngddo fa a rhai erill sy'n dod yma," meddai Myfanwy. Dyna'r drwg, Myfanwy fach; odich chi ddim yn diall i amcan e. Chewch chi ddim cyfie fel hyn bob dydd, meddai Morgan. "Oyfle i beth, nhad," gofynnai Myfanwy yn benderfynol, "ma'r peth yn dywyll i fi. Beth odd gan Mr. Jenkvn Scriw mwn golwg? Odi Bodeu- rog ddim wedi talu llawn ddigon i chi am y ffenest?" Odin, odin, Myfanwy fach," meddai I Morgan, yn anesmwyth. <c*Beth sy gyda chi a Mr Scriw mwn llaw ynte, pa Arlan sy wedi 'u gofyn yto ?" gofynnai Myfanwy. Rhyw gamgymeriad rhyfedd iawn odd y cwbwl. Digwydd galw yno nath Mr Jenkyn, a rodd yno lythyr Sysneg wedi dod na wydde neb o honyn nhw beth odd ynddo fe. Roen nhw'n deall window ynddo fe, a roen nhw'n meddwl yn suwr taw rhwbeth am y ffenest hyn odd e, a mod i isie iddyn nhw dalu rhagor. Fe awgrymodd Mr Jenkin falle byse talu'n well na diflas- dod. Dyn a wyr beth odd y llythyr, a thrueni na fysen nhw wedi i roi e i Mr Jenkyn i ddarllen. Ond dyna'r cwbwl wydde Mr Jenkyn, meddai Morgan. Da iawn os felny ma hi," meddai Myfanwy. Er i Morgan ddod i'r siop i gyn- orthwyo i wneud amcanion Mr Jenkyn yn eglur i Myfanwy, i gyfeiriad hollol wahanol yr aeth yr ymddiddan. Yr oedd achos Mr Jenkyn wedi ei esgeu- luso'n llwyr ganddynt pan ddaeth hwnnw i fewn eilwaith. Rw i wedi bod yn egluro i Myfanwy y camgymeriad nethon nhw ym Modeu- rog," meddai Morgan. Ie, wir, what a silly mistake, ond ma nhw dynon uneducated," meddai Mr Jenkyn. Uneducated ne beido, ma nhw'n onest, a fyse'n dda i lawer sy'n edu- cated fod yn debig iddyn nhw," meddai Myfanwy. Quite so, quite so," meddai Mr. J enkyn. Ymneilltuodd Morgan eto er mwyn rhoi cyfle i Mr. Jenkyn egluro'i hun ym mhellach. Chi dim diall meddwl fi gynne, Miss Jones Morgan," meddai Mr Jenkyn. Na, shwd odd yn bosib i fi ddiall a nhw a chithe wedi camgyineryd 1" gofynnai Myfanwy. Na, nid hynny, ond —— Cyn i Mr. Jenkyn orffen y frawddeg gofynnodd Myfanwy iddo- Odich chi'n dost, heddy, Mr. Scriw ?" I gweyd yn plaen, Miss Jones- Morgan, dolur calon yw fe," meddai Mr Jenkyn, gan dybied fod y gwir plaen wedi dod allan o'r diwedd. Ma'n ddrwg iawn gen i am danoch chi, Mr Scriw, ga i alw am ddiferyn o ddwr ne frandi i chi, ne, ddwr a brandi beth fydd ore i chi?" gofynnai Myfan- wy'n ddidrugaredd. Na, na, nothing of the kind; ma fi'n iawn," meddai'r carwr gwirion mewn pembleth. Ry'ch chi'n anodd y'ch diall heddy, Mr. Scriw, mae rhywbeth o'i le arnoch chi. Gaf fi alw ar mam atoch chi?" gofynnai Myfanwy. Na, na; how ridiculous I am!" meddai Mr. Jenkyn. Falle dewch chi'n well ar ol cysgu heno," meddai Myfanwy, "mynd adre nawr fydd ore i chi. Edrychodd Mr. Jenkyn yn wirionnach nag erioed, ac aeth allan gyda'r gair, gan dybied yn sicr fod Myfanwy yn meddwl ei fod yn feddw. Yr oedd gan- ddo ffordd bell i fynd adref ar draed, ac nid oedd meddwl am y driniaeth a gaw- sai gan Myfanwy'n felus iddo. Siarad- odd lawer ag ef ei hun ar y ffordd, ac yn cynllunio sut i wneud yr ymosodiad nesaf ar y gaerfa. Un peth y teimlai'n sicr o hono, sef, y gwnai i Myfanwy ei briodi o fodd neu anfodd. A'r cwestiwn nesaf a ofynnai iddi fyddai a wnai hi ei briodi, a byddai raid iddi ateb; ac ni waeth beth fyddai'r ateb, byddai raid iddi ei priodi! Gyda hyn gwelai Lewis Owen, y Crwydryn, yn dyfod i'w gyfarfod. Rhoddodd hyn gyfeiriad newydd i'w feddwl. Yr oedd yn hwyr a neb o'i gwmpas. Meddyl- iodd ynddo ei hun ai nid doeth fyddai iddo ddal ar y cyfle a "symud" y crwydryn. Na, gwell peidio, meddai ei lwfrdra, but I will get him out of the way yet." ■> Bore drannoeth derbyniodd Morgan y llythyr a ysgrifenasid gan Wil, Bodeurog. Gwenodd o glust i glust gan ddisgwyl yn sicr, y byddai ynddo bapur decpunt, ond siomwyd ef yn dost. Atebodd y llythyr, er hynny, un amcan da dybiai ef. Danghosodd ef i Myfanwy fel prawf o'r anwybodaeth y soniasai Mr. Jenkyn am dano. Tawelodd hyn gryn lawer ar feddwl Myfanwy. Aeth Morgan ar ei union at y Cyfreithiwr i gael ganddo ysgrifennu llythyr Cym- raeg at Siemi yn boddloni i dderbyn y deg punt yn ddistaw. Aeth Myfanwy, hithau, gan nad oedd brysurdeb yn y siop, ati i ysgrifennu llythyr i Fodeurog yn datgan eu sofid eu bod o hyd mewn pryder yno ynghylch y ffenestr ac yn dymuno arnynt fod yn dawel yn ei chylch, y barnai hi eu bod eisioes wedi talu, o bosibl, fwy na digon am dani. Cyrhaeddodd llythyr y cyfreithiwr ac eiddo Myfanwy gyda'u gilydd i Fodeurog bore drannoeth. (I barhau.)
Newyddion.J
Newyddion. Prynodd y Bute y tir o amgylch castell Caerphili ar gais y Brenin Sior, rhag i neb adeiladu yn rhy agos i'r castell ac anhurddo y fangre. Talwyd dros £ io,ooo am dano. Cipiodd Crwys y goron arian a ;650 yn Eisteddfod San Francisco. Un o feibion talentog Craigcefnparc yw'r prifardd. Bu farw Howard Evans, yn Brix- ton, ddydd Sul yn 77 oed. Bu yn Gadeirydd Undeb Annibynwyr Llun- dain yn 1909. Yr oedd yn Rhydd- frydwr brwdfrydig ac yn gyfaill mynwesol i Gladstone. Gwnaeth enw iddo ei hun fel awdur a newyddiadur- wr. Collodd Mr. H. H. Evans, goruch- wyliwr gwaith Cilfynydd, ei fam ddydd Sul. Bu yn dihoeni yn hir. Cleddir hi ddydd Iau, yr angladd yn gadael Cilfynydd am 3 o'r gloch am, Cemetery Aberdar. Y mae'r Eisteddfod Genedlaethol ym Mangor mewn dyled o tua -C 1,000. J Derbyniwyd yn ystod yr wythnos ;617713- Bore dydd Mawrth hysbyswyd fod Prydain wedi adennill v trenches a gollwyd dro yn ol ar lan yr Yser, a gyrrwy-d y gelyn yn ol ar ffrynt o dri chwarter milltir. Suddwyd hefyd un o longau rhyfel y Twrc yn y Mor Mar- j mor gan submarin Brydeinig. j I
[No title]
Cafodd Miss Lizzie Davies, Tony- j pandy, fyned i'r llwyfan yng nghys- tadleuaeth y solo contralto. Dyma'r chweched tro iddi gyrraedd llwyfan yr Eisteddfod Genedlaethol. Llwydd- iant iddi gipio'r gwobrwyon yn y dyfodol.
Bwrdd y Golygydd.
Bwrdd y Golygydd. "Tant Hiraeth." —Yn ein nesaf. "Volander." —Diolch. Gwneir yn ol eich cyfarwyddid. "Dewi. "—Ni chodir treth yr In- cwm ar gyflogau gweithwyr, ond sibrwd sydd y gwneir hynny yn y man. Nid vw'n debig y trethir cyflog- au dan £ 2 1 os. yr wythnos. "D.R. "—Bydd yn rhaid i bob gwryw a benyw rhwng i5oed a 65 gofrestru eu hunain, a hysbysu un- rhyw waith a allant ymgymeryd ag ef heblaw yr hyn sydd ganddynt yn barod. Ni fwriedir i neb enwi gwaith arall oddieithr ei fod yn fedrus ynddo. "Ewyllysiwr Da." — Y mae'r Tramp yn abl i ofalu am dano ei hun., Cymrwch ofal rhag ei dynnu am eich pen. Yn ein nesaf.O Ffenestr y Par- lwr"; "WJ.R. "Warsaw," etc.
I Nodion o Rymni.
I Nodion o Rymni. I Blin gennym y waith yma i groniclo marwolaeth y cyfaill ieuanc,: Johnnie Williams, Coffee Tavern, Rhymney Bridge. Bu yn dioddefj dan bwys afiechyd trwm am tua naw mis. Claddwyd ef ym Mynwent y Graig. Gweinyddwyd gan y Parchn. D. Morgan, cyn-weinidog y Graig, ac R. E. Peregrine, Seion. Cafodd gladdedigaeth barchus. Prawf hyn ei fod yn adnabyddus ac hoff, ac yr oedd felly trwy yr holl ardal. Daeth i'r lie hwn o Dredegar yn ieuanc iawn trwy symudiad ei rieni. Yr oedd yn ffyddlon iawn i bob gwaith da, ac yn aelod llafurus o Gor Gwent. Cafodd Eglwys y Graig golled fawr ar ei ol, a'i gyfeillion lluosog, ond ei chwior- ydd, a'i fam oedrannus a gafodd y golled fwyaf. Yr Arglwydd a'u cysuro yn eu trallod. Drwg iawn gennym hefyd am afiechyd ein cyfaill, William Davies, o'r un breswyfa, sydd wedi ei cystudd- io ers llawer o wythnosau, ond deall- wn fod gobaith am ei adfer. Hyder- wn y ca lwyr wellhad yn fuan. Teimla Eglwys y Graig angen ei wasanaetb yn fawr fel diacon ac arweinydd y gan. Eto clywsom o gymdogaeth Trede- gar fod yr arweinydd (Ap Noah) yn sal iawn ers llawer o wythnosau. Hyderwn y ca adferiad buan. [Drwg gennym glywed am nychdod ein hen ohebydd ffyddlo,n.-Gol.] Derbyniodd y lie hwn ran anrhyd- eddus o'r Eisteddfod Genedlaethol, trwy ein cyfaill ieuanc, Mr. Gilbert, a gipiodd £ 6 6s., dwy wobr. Dymunwn ei longyfarch yn fawr.
i LLYGAD CYNON.I
LLYGAD CYNON. Tarddle Afon Cynon ym Mhenderyn. Llygad Cynon non yn Ilif-y bwrlwm A'i berlau arianllif; I gynnal y pysg heinif, Ynddo a roed yn ddirif. Ymarllwysa mor Ilesiol,—o ddirgel Hen ddaeargell oesol; A'r dyrys ddwr dros y ddol, Yn lawforwyn lifeiriol. Y tarth tew wrth y tir,—y bore Fel barug a welir A gad ei wedd ar goed ir, Aneilydd yno welir. Mae "Afon Cynon" yn cwyrio,—wedi Gadael y fan honno; Ca'n ddidrai gan graig a gro, Nerth i lefain wrth lifo. Ymlid ei dwr i'r gamlas,-ddai-bododd I'r badau gymwynas; Drwy gelf gan feistr a gwas, I ddwyn nwyddau yn addas. Olwynion hen felinau,—a welwyd Yn hwylus flynyddau 0 hyd erys, a dorau Hen dai cun Tedi eu cau. Drwy Aberdar obry dwg,—y gornant, Ac arni frys amlwg, Ymgofleidiant ant heb wg, Yn ei gilydd o'n golwg. Daw a enw dianaf-drwy y glyn I dir y glo'n araf 0 dreuliad ei hawr olaf, I f ewn tyr i Af on Taf Tylorstown. Y DRYW. Printed and Published for the Prnpr ietors, The Tarian Publishing Co., Ltd by W. Pugh and J. L. Rowlandi-, nt their Printing Works, 19 Cardiff Street, Aberdare, in the County of Glamorgu.
Shop Dafydd y Crydd. I
Shop Dafydd y Crydd. I Mishtir Gol.,—Bachan bidir yw Lloyd George. Fe yw top y tepot am setlo dispiwts. Ta beth gymriff a mwn llaw, ma fa'n siwr o gario'i bwynt. Fe glwas Jones y ffeirad yn gwed fod telyn y brenin Dafydd slawar dydd yn gneud i sprydion drwg i gilo'n ol dros y "wal ddiad- lam. Ma telyn Dafydd Llwyd yn gneud yr un peth. Fe yw'r dyn i ddofi tymhera cynddeiriog ag i gau safna llewod. Pe ba'n bosib cal y Kaisar a phenna coronnog Iwrop at 'u giddyl rownd i ford gron, a chal Lloyd George yno i wed ticyn o sens wrthyn nhw, fe fydda'n heddwch cyn pen pythewnos. Dos dim byd a saf o'i flan. Ar ol i'r Gyfarment ffeilu gneud dim a'r gweithwrs, fu Dafydd ddim yn hir cyn cal petha'n fwcwl. Rhaid gwed er hynny taw hen dro shimpyl odd streico ar amsar fel hyn, a chwni calon y Germans i ypseto'r Stem Rowlar, a mynd miwn i Warso. Ma pawb yn gwpod mod i wedi arfar bod o ochor y gweithwr, a gweithwr w i mhunan, ond peth dicon anheg, yn ol 'y meddwl i, odd cymryd mon- tish ar wendid gwlad i gario pwynt. I ddynon sy wedi darllin hanas y byd, ma un peth yn ddicon plain, fysa gweithwis Lloigar a Chwm Rhondda ddim cystal off o dan German riwl, ag fe d dyla pawb joino, all hands ypon dec i dreifo, nhw nol i rwla heibo Berlin. Leicwn i ddim gweld Lloigar a Chymru'n mynd i'r un picil a Beljam. Dos dim dowt nag o's llawar o'r mishtri yn gneud gomrod o broffit, ond ma mor wir a hynny fod erill yn ffeilu gneud dim. Fe ddyla'r rhai mwya sharo'u difidend a'r gweithwr, ond ffordd ma gneud hynny heb hala'r rhai bach yn bancrapts, dyna pishyn. Wrth etrych ar betha all rownd, rwy'n ffeilu gweld fod y coliars yn acto'n deg. Fe ddylan gal prish da am 'u gwaith, ond os yw a'n reit blingo un mishtir am 'i fod a'n Ilwyddo, ma'n reit helpu un arall am 'i fod a'n ffeilu. Fe ddyla'r coliars, fel odd Cynddelw'n gwed, "gymryd golwg eang" ar betha. Macwplach o ddynon yn y byd 'ma heblaw rhai syn tori glo ag yn labro'r nos, ag ma'n rhaid i reiny fyw, a threio talu'u ffordd. Rwy'n onfi'n fewr y bydd i betha droi'n ol ar y gweithwr ar ol ,hyn, ag y bydd hi'n wath arno nag y bu hi aribd. Fe glwas rwun yn gwed fod anwiradd y tada'n troi'n ol ar y plant. Gobeitho nag yw'r atnod ddim yn wir am bawb sy'n meddwl mwy am nymber won na neb arall. Rwy'n cretu taw fforiners yn y gweitha glo sy'n cwni teimlad drwg, rhwng y mishtir a'r gweithwr. Ffor- iners yw'r rhan fwya o'r ajents. Ma nhw'n dod yma o Frysta a Gwlad yr Haf, a phob gwlad arall, ac yn mono- poleiso popath, ac ma llawar o nhw mor ddwl a dail bysadd y cwn. Ma lot o wir yn y pennill petar lein glwas i gan Dewi Cwmbwrla- "Pob gair cas, diras, pob dyri—goeg- iaith, Pob gogan a bryntni; Pob drewdod, pob direidi, Ei gludo a wnaed in gwlad ni." Y tacla hyn sy'n catw mwstwr ag yn tynnu enw Cymru lawr. Un o'r petha mwya smala welas i ys llawar dydd odd un o'r papra Sysnag yn gwed fod Lloyd George yn dod i Gymru i whilia a'i bobol yn 'i iaith 'i hunaiv Rodd y papur yn cymryd ffor granted taw Cymry odd yn gneud yr holl row. Nothing of the sort, ys gwetws Wil Smith. Dynon dod, a rheiny o Loigar sy'n gneud yr holl gynhalath. Fe fuo i mwn cwrdd yn y cwm 'ma ys ticyn yn ol, lie rodd matar y coliars yn cal 'i drin, ag fe gwnws Dafydd Jones Ty Cwrdd i wed 'i farn. Ond dyna ryw lowt yn gweiddi "English," a lot o'r un breed yn gweiddi'r un peth, a gorffod i Dafydd ishta lawr heb wed dim. Glywsoch chi shwd beth ariod. Oti a'n iawn fod Cymro yn cal 'i stopo i wed 'i farn am nag yw y fforiners hyn sy'n fwy na hannar paganiaid yn 'i ddyall? Ma'n hen bryd i Gym- deithas yr Iaith Gymrag arenjo picnic haf yn y Cwm i roi stop ar betha fel hyn. Pe bysa'm mynawyd i wrth law fe fysa dwy fodfadd o ddur yn nghorpus rhai o nhw. Holo! Eryr Pen Pych. Beth sy'n bod ? Ma golwg wyllt iawn arnoch chi. Fuoch chi yn Steddfod Bangor? "Do, ag fe glwas Morris Jones yn atrodd yr englyn buddugol. Wfft shwd englyn weta i. Dyma fe," mynta'r Eryr:- "Annedd hardd a drefnodd Ior-i rai bach Ym mro bell y dyfnfor; Yn ei thrwsiad a'i thrysor, Gwelir mwy firaglau'r mor." "Son am dalcen slip, ma hwn yn slip yn 'i wegil yn gystal a'i dalcen. Fyswn i byth yn rhoi f'enw wrtho," mynta'r Eryr. "Fe wnawn i well hwnna yn ddi- fyfyr," mynta Morgan y teilwr. "Wel, gnewch bobo un tra bo fi'n sarfo'r dyn"ma yn y shop," myntwn i, a chyn pen pum munad rodd y ddou'n barod. Dyma englyn difyfyr yr Eryr "Braf dwll i bryf diallu—yw'r gragen, Ar greigiau yn glynu; Iachus loches i lechu Ym merw dwfn y mor du." Diawst, ma hwna'n lied dda. Dw i ddim yn leico'r "twll" sy yndo, ond ma hwnnw cystal a'r "miragla sy'n y Hall. "Wyt ti'n barod, Mor- gan?" "Rwy'n ffeilu cal y lein ola," mynta Morgan. "Os ca i hannar munad arall fe fydda'n barod." Ac wedi cosi ticyn ar 'i ben fe'i cwplws a fel hyn "Dlos gragen, hyd las greigydd,— merch y mor, A chymhares glennydd; Car gwymon, ac i'r gemydd Dwg, berl o deg burliw dydd." "Anfarwol," myntwn inna. "Nelsa Gwydderig ddim gwell hwnna. Beth wetiff Brynfab am y petha di- fyfyr hyn? Falla cawn i racor o hanas y Steddfod y tro nesa. DAFYDD Y CRYDD.