Y Darian

FY MYNYDD BACH. •Goreu fan a gar fy nghalon Yw Mynydd Bach; Hiidol Edeii fy iiii-eiiddwydioil Yw Jlynydc1 Bach; C'olioli- iiiyf y Haw fu'n plannu Yn blaxxhigion, goed sy'n denu Adar o hoi) Iliw i ganu Ar Fynydd Bach. Cenais fy llghaneuon cyntaf Ym Mynydd Bach; Hoffwxi ganu'm cân felysaf I Fynydd Bach; Ni fnaswn wedi canu Agos gymaint ag wyf wedi, Heb y wên a roddwyd imi Ym Mynydd Bach. .Jyn'd yn llaw fy nhad yn blentyn I Fynydd Bach; D'od yn ol i mam a'r testyxx O Fynydd Bach' "Os ee's fyw i dd'od yn hynach, Ni che's fiwsig vh bereiddiach Na sain clychau Llangyfelach Ar Fynydd Bach. Llon'd Set Fawr o bennau gwynion Yin Mynydd Bach; Gwreiddiol iawn oedd hen dduwiolion Y Mynydd Bach -Daiiiel Siams,' 'Shon Morgan, Dyna'r modd y caent eu henwi, Nid oedd "Mistar" yn bodoli YmMyuyddBash. -Hirz-tetl-L f-erfio(id yiinwyf Gladdfa Fy \Mynyd I ei ■•• Gwyr y N-ef „ Yw Mynyild Baoh; Caf ynxhlith beddrodan cewri, Fuoiit ser ym Mhwlpud Cymru, Feddau 'rwyf yit en hatldoli Ym Mynydd Bach. Agos iawn i borth y AVyxxfa Yw Mynydcl Bach; O! am fedd yn nhawol Gladdfa Fy Mynydd Bach; Am gofadail, nid wy'n gofyn; Natur ddaw a'i gloyw wlithyn l arianhu bedd ei phlentyn Ym Mynydd Bach. GWYROSYDD.

Nodiadau. Tuedd a welwn i siarad dipyn yn ys- :-i-.Iafn am y gynhadled.d a fu yn Llandrin- 'dod i hyrwyddo'r mudiad i gael Ymreol- aeth i Gymru. Dydd y pethau bychain ydyw er hynny, a beth bynnag a fu'n anffortunus ynglyn a'r gynhadledd gyn- taf hon fe gywira'r symudiad ei ffaelead- au ei hun fel y byddo'n mynd rhagddo. Ni all na ddel daioni o'r yragyrch hon. Yr ydym yng nghanol y cyffro a'r cyf- newid mwyaf a fu erioed ar fyd, ac i sicrhau na byddom dan anfantais gyda ,throad y rhod fawr, rhaid yw bod yn 'effro a dal ar bob cyfle i gyhoeddi'r del- frydau a garwn ac i'w gwthio i fewn i fywyd dynoliaeth. Ni wyddom eto beth a fydd y diwedd, pa nifer o orseddau a ddymchwelir, pa nifer o gestyll a saif ar ddim cadarnach na chyfiawnder yr Y s- -grifenyddion a'r Phariseaid, a dynnir 'i'r llawr.' Dyddiau dial yw y rhai hyn, a gwyn eu byd y sawl sy'n effro. Er y beirniadu sydd arni ac ar y rhai a'i galwodd ynghyd, fe gafwyd Cynhad- ledd Ymreolaeth, ac ni chawsid mohoni onibae i ryw rai symud; a diolchwn am dani fel arwydd,nad yw Cymru hithau'n hepian pan rnae delfrydap. newydd Jgis yn cerdded i fewn i fywyd byd. Kid yw'r tynnu i lawr a'r cyfnewid eto ond megis yn dechreu, ae, mewn cen- hedloedd effro y ca'r bywyd newydd dir -hawddgar a da i ddwyn ffrwyth. > Na adawer y en parthed hawliau cen- hedloedd bychain yn angof. Weui r Ar- hiagedon fawr sydd wedi gofyn bywydau cynifer o filoedd o'n bechgyn goreu, gresyn fyddai gorfod cynabod inai yn ofer ac am ddim y treuliasom ein nerth, ac na fydd gan Gymru fanteision mwy i fyw ac i ddatblygu ei bywyd naturiol ei hun- Beth bynnag cadwer y tan i losgi a pair i ferwi. Parhaer yr afionyddwch, dryllier hen ai)gh,yJiaVv rsclerau er eu bod yn barchus, ac yn ffrwyth canrifoedd o dyfiant. Arferer meddwl yn nhermau Iesu o Nazareth a disgybler y llygaid i weled yn ei oleuni ef. Nac ofner y dioddef a'r golled bersonol a allo ddigwydd mewn cyfnewidiadau. Dal- iwn i gredu mewn dynoliaeth effro ae uwchlaw popeth yn y Gweledydd Mawr. Y gamp fawr yn y berw a'r terfysg yw gadael o'r neilltu amcanion bychain a hunangar, a boddloni x golli fel yr enillo bywyd byd. Clywir sisial y rhesymau o herwydd abseiioldeb llawer o Gynhadledd Llandrindod. Nid oedd eu habsenoldeb, os yw y rhesymau a nodwyd yn gywir, yn aiirl-iydedd -it y byd iddynt. Cofier hyn, mai i'r rllilÍ a wrthsafant ddiwygiadau y byddwaethaf yn y diwedd. Fe a'r dyhead am udi- wygiacl os gwrthwynebir ef yn gt'yf fel angeu ac yn greulon fel y bedd, a bydd raid ceisio trwy waed a difrod eto yr hyn y dylesid ei' ganiatau yn rashiw l a ha elf ry dig. Mae'r bob! yn dod i ddeall erbyn hyn fod dau fath ar gynawnder, ac y maent yn troi oddiwrth un gan geisio'r llall. Un math ar gyfiawnder yw arferiad. Cyfrlnr yn gyfiawn yr hyn a fu'n arfer- II B (..I edig. Mae llaAver o hethan wedi eu cyfiawnhaxx ar dir arfapud yr agorodd oesau diweddarach llygaid mewn syndod at eu gwrtMitn; Dyma'r hyn a eilw'r.„Sais yn coon nio pal justice, ac v mac ef yn gryf" • blaid yr v- feredig. Grym afTêriad yw rJcrth UaWBr o ddeddfan anghyfiawn ein gwlad ni a gwledydd Cxistrxogol eraill. Cyf I- (ir pethau'n iawn ac yn gyfiawn yn uiiig ani eu bod wedi arfer a bod. Ac iii,)r "wrthun yw %yfrif yn gyfiawn lawer o ,J u bethau a gyfrifir felly heddyw. Math (lrall ar gyfiawnder yw ewyllys Duw fel y cafwyd hi yn y deng air deddf trwy Moses, ac wedi hynny yn y myneg- iad a gafwyd ohoni mewn gair a gweith- red gan Iesu o Nasareth- Dyma'r cyf- iawnder tragwyddol a digyfnewid-cyf- i iawnder a ddengys yn eu hacrwch eith- af bethau a gyfrifir yn gyfiawn am ru bod wedi eu hir arfer. Ni all neb weddio'r frawddeg gyntaf yng ngweddi'r Arglwydd—Ein Tad, yr hwii wyt yn y nefoedd,Inewn gwirionedd na fydd yn teimlo fod cestyll o orthrwm ac o gyfryngau hunangais yn bethau a idaw i'r llawr yn chwilfriw yn y man er eu bod wedi eu cyfrif yn gyfiawn am eu bod wedi eu goddef yn hir. Bydd ocsau a ddaw yn synnu at y pethau a gyfrifasid yn gyfiawn yn yr oes hon, yn arbennig pan gofir fod llawer o arnddiffyuwyr y pethau hynny wedi bod mewn dellni yn dweyd "Ein Tad."

BWRDD Y GOL. Sani-yr Halier.-Drwg gennym orfod cadw eich ateb cyhyd a chyhoeddi liai na'i hanner, ond gwelwc-h mor gyfyng yw'r gofod. RUn gennym orfod cadw'ri ol yr wytli- noshol "Fyd y Bardd a'r Lienor." S ti-eicio ?li) ei s- "Wytlxnos yn Ffrainc." "Streicio heh eis- iau" (Y Gwas Cyflog), Beirniadaethau, "hehlaw llawer o bethau eraill. Daw nifer o feirniadaethau'r tro nesaf.

Mae'r ynxosodiad mawr a eiddo'i- Ger- maniaid a ddisgwylid yxx Ffrainc wedi dech- reu a'r i'rwydr yn nxyned rhagddi. Gresyxx yw clywed hygwth eangvi cylch y stre-ic yng lxghymdogaeth Tredegar ar anxser mor beryglus. Mae Cymdeithas Gyhxraeg gref gan fech- gyn Cymru sy'n garcharorion yn Kulxleben, Germani. Mae rhai na fedrent siarad gair o Gymraeg gat,tref wedi dod yn Gymry da yn y gymdeithas hon. ttii o'r rheiny ywmab Mr. W. J. Evans, y cerddor o Aberdar.

Tysteb Brynfab. Daeth nifer dda ynghyd i gyfarfod o bwyllgor cyffredinol y Dysteb hon nos Lun diweddaf. Penderfynwyd rhoddi i Fi-ynfab swiii o arian ynghyd ag axxerclx- iad hardd, ac ynglyn a hwn ddarlun o Frynf.ab ac o'r Hendre. Dewiswyd yn is- bwyllgor i drefnu cad yr anerchiad ix-ectt ei wnexid: Ap Lewis, Heclydd Bargoed, Cyngh. Huw T. Bichards Cyugh. J. D. Ilees, Mr. Rees Morgan, M.A., Mr. Ellis Owen, Cyngh. Bopkin Morgan, Y.H. Daeth y tocynnau casglu i law ac anfonir hwy allan yn ddioed a disgwylii- y byddant wedi eu clvchwelvd erbyix Gorffennaf 22. Bydd cyfarfod o'r pwyÜgor cyffreclinol eto Meh. 24. Daethai rhai symiau syJweddol i law erbyn nos Llun, a chafwyd addewid- ion da yn y eyfai-fod. Cvjioeddii. y j'hestr yn y DAIUAN yr wythnos nesaf.

Mynyddcerrig. D l Sadwi-n, Mai 18, daeth cwynxp yng Ngloi;. Closvryn ar Enxlyn Jones, 18 xiifw i oed, o Cwmik'ael, a niweidiwyd ef yn en d. Cyrhaeddodd adref yn fyw, ond bu fa v ymhen dwy awr wedi dod adref. Anw i yr ynxadawedig gan bawb yn y lofa yn yr ardal oherwydd ei garedig- I a d dNi-y( t (?l iN-(, d ( l rNv 'vo, -i(l(jfxN-vnder. Claddwyd ei wedd- illion dd .\iercher canlynol yni Mj nwent lgJ" y Phvyf, Llanddarog. Gwasan- aethv. 1 gan y Parch. Jenkins, Ficer Llan- arthc Nodded Duw fydclo dros ei fodr.- a'i geneth fach yn eu tratJod a'') gofid v'vs ar ei ol.—Dolaufryn. ,1>=" I

Unllwyn. —— D Mawrth cymerodd amgvlchiad trist !leyD 'M'dal uhod: Pan oedd wrth ei waii 31 ?io?r yng Nglofa Maesmarchog, cvfp b,lawd ieuanc David "'Wianu; a'i ddiv '■ 'Taenodd ti'i«twcb mawr dros yr ardf: m dcheth v newydd. Yr oedd I "fe' awd li'ynaws-, J:Il' hoff o gerddor- iae cvntmogyfcihvyr Cvmanfa 00- 'nw' mi a'r Hynedd. Mab ydoedd i Mr a M D;J. WiUmms,Dy?ryn Cc>lhren ei r] a ovmnan yn y gwaitlx a nodwyd. Ma- ?ymdpimfaddwys a hwy vn VI' arc!

O'r Gogledd. Tenorydd y Bryniau mwy nid yw! Melys a fo ei hun olaf. Cawsom Sulgwyn hir felyn tesog, ac elyn'tesog, ac anadl yr Haf ar ddol a br?,11Yr oedd v ddeddydcl a'i dilynodd hwythau'n hyfryd odiaeth. Eithr bu dro sydyn ar bethau nawn Mercher: daeth glaw a chesair a mellt am y trymaf. Yr oedd pob taran fel petai hi'n gronfa o'r tri llu mawr yna, ac yn gollwng milfyrdd o honynt arnom gyd a phob rhuad! Er hynny, ni chlywais am unrhyw drychin- eb i neb o hoixom. Mae'r Llaw sy'n gwisgo'r fellten wen yn garedig, a daw'r glas tawel i'r golwg eto. Cip. Glywais bod fy hen gyfaill Elfyn i gael blwydd-dal sylweddol gan y Llywodraeth o hyn allan, a bendith a fo arni h) ac yntau.! A dyma Pte. Austin Wyn Jones, Ler- pwl, diweddar o Borthmadog, wedi syrthio yn Ffrainc t Bachgen hoffus oedd ef, digon tebyg i'w dad o'i flaen. Ac yr oedd yn medru saethu'n gampus gwn o'r goreu iddo beri colledion i'r Ellmyn. Tarawyd ef unwaith o'r blaen "rhywle yn Ffraine" eithr fe'i hadfer- wyd i'w gynefin iechyd ac aeth yn ol—i dalu am ei archoll a—rnarw' Mae Jacky ei frawd yn garcharor yn yr Al- maen er's tro, a da hynny—i'r Ellmyn, Gwelaf bod Nyrs Parry Williams, Tyd- weiliog, Pwllheli, yn symud i ardal yr Wyddgrug. Nid oedd gwynt y nibr yn dygymod a'r Nyrs hoff. Haerir ar goedd yma bod y coupon cig yn fethiant, canys prynir navy o gig dan y drefn hon na than yr hen drefn, medd y eigyddion. I beth y mae'r ddeddf hon dda 1 I ddysgu cyuhildeb Yr oeddys yn mynd a nifer o garchar- orion rhyfel i Wersyll Dyffryn Aled y dydd o'r blaen. Deallodd rhai o'r merched ar y ffordd pwy oeddynt, a chawsant bregethau difyfyr clasurol iawn! A ellir glanhau calon Cymru rywbryd oddiwrth ei chas at German? Nos lau yr oedd pobl Rhostryfan yn rhoi Annerch i'w hen athro plant, Mr. J. Edmund Williams, ar ei ynmeillduad o'i swydd. Gwr da y cefais i Mr. Wil- liams, a bydd yn chwith i'r hen ardal am dano, wedi tua 40 mlynedd o weld ei wyneb. Hwyrach y bydd rhai o'r plant a fu dan ei law yn cofio'r gan sen drom a, oedd iddo. ac yn grensian eu dannedd yn drybeilig, fel tase! Ond pa waeth, hen athro gwych oedd ef, ac y mae llu o'r plant a fagwyd ganddo yn difa'r Ellmyn yn—yfnadwy! I dref Caernar- fon mae Mr. Williams a'i briod hoff yn mynd i dreulio'r hwyr. Mae eu hunig ferch yn briod i Ap Einioii--uii o athrawon Caerdydd, newydd briodi, ac heb adael i mi wybod diiii! Cafwyd Cymanfa Ganu, M. C., dan gamp ym Metws-y-coed Sadwrn y Sul- gwyn, a T. Hopkin Evans, Ysw., Mus. Bac. (Oxon), Neath, yn arwain. Dy- wedir gan wyr cymhwys. i farnu bod hon yn un o'r Cymanfaoedd goreu a gaed yn y cylch erioed. Ac y mae'r Meth- odus yn hoffi'r gair. Mae'r Parch. J. Griffith (B.), Llan- fairfechan, newydd orffen ei 40fed 5 fiwyddyn o'i weinidogaeth yno. Dyna was da, ar waith da. Dywedir bod 83,500 o erwau Sir Ddin- bych dan yr aradr eleni, a bod hynny yn gynnydd mawr ar bethau o'r fath. Gobeithio y ceir tywydd dymunol etc mae'r terfysg.mor drwm yma heddyw fel yr wyf i yn methu a gweld i sgrif- ennu! Cenllysg yn derfysg dirfawr, Goleuo mellt, a glaw mawr." Diolchaf i Fryfdir am ei ysgrif ddon- iol ar gynhaearn yn rhifyn Gwyl Ddewi o'r Geninen. Tro go bethma a wnaed gyda Thryfanwv v Rhyl. CAJSNODYN.

Llythyrau at y Gol. BALA BANGOR. Mr. Gol.,—Gwelais yn y papurau ha lies penderfyniad Eglwys Siloa, Aberdar, a'i gwemidog, y Parch. D. Silyn Evans, i foi- cotio Coleg Bala Bangor trwy beidio casglu fel arfer tuag at y Sefydliad. Dyna ni o'r diwedd yn dechreu gwybod pwy yw pwy, a pha Ie yr ydym yn sefyll. A chaixiatau fod y Prifathro, Tom Pees, sydd gyda Ilaw'i-i faclig.eii o Aberdar, yn cyieDiorni yn ei syniadau ynghylch Militariaeth, y mae cyfeiliornad eglwys a gweinidog Siloa'n filwaith niivy. -GAi,.Yi,aiit hwy oddi- wrtli egwyddor sylfaenol eu crefydd a'u lxenwad." Ni fuasai Yixieilltuaetlx nxewn bod heddyw, yn arbenxiig Anxxibyxxiaeth, oxxiln e fod rhywrai wedi gwneud gynt yr hyn.a wna Tom Rees heddy^ Hydd yn edifar gan Silyn a'i Siloaid am y pender- fyniad hwn. A wneweh chwi anfon y 5s. hwn drosof i Fangor? Dichon foci eraill a enfyn rywfaint i wnend i fYllY beth o'r golled i Goleg Bala Bangor.—Yr eidcloch, etc.. Mil AYR. fAnfonir eich 5s. ymlaeix, ond os oes eraill yn teimlo'n dehig i'r gohebydd hwn, diolchwn iddynt am anfon i Fangor eu hii,ii:dn ac arbed i. ni'r dratfendi dan yr amgylchiadau. Bydd—Yr Ysgriieii- nydd, Coleg Bala-Bangor, T j)j)er Ban- gor—yn ddigon o gyfeiiiad.—Gol.] STHEIC TREDEGAR. i Mr. Gal. ,Rhydd gohebydd yn y Wes- i tern Mail" am ddydd Ian oleii newydd ar yr holynt yn Nhredegar, a'n liai n ni yw y dylai r wasg a'r rhai a feirniadant v gweiiiiwyi' mor ddiarbed droi min eu cyllell nid at y rhai sydd ar streic ond at y per mogion lieu en swyddogioll sydd mor chwannog i hoeuydio')' gweittTuvyr yn bar- haus n'i harferion gortnrymus a'll man angh.y :awnderau sydd fel pigiadau pin yn ddid. edd. Mae terfyn i amynedd a gras gweithiwr yn rhywle. Y gwir yw hyn, mae'r perchnogion yn cymryd man- tais • y disgwyliad y bydd gweithwyr yn deyr: ar i' ddelio'n anghyfiawn a hwy. Gwyd ant y bydd y wasg gyda lnvynt, a phob ^rwndrel o ^ladgarwr yn codi dwy- I lo in<: n syndod, ac yn gwaeddi cywilydd ar un tyw rai a streiciant ar adeg fel hon. Ni fe .diant streicio, model y gorthrym \vr, gwna*. n fel y mynnont a IINI-vilt. Ma gormod o'r yshryd hwu wedi ei ddanf. s tuag at y glowyi- er dechi-en y rhYfeL—Ydwyf, AP MAJS'DHKL.