Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
8 erthygl ar y dudalen hon
Advertising
PUMP 0 GANEUON NEWYDD. "EN FWTHYN FY NHAD (My Father's Old Home). Can i Contralto neu Baritone. Pris 6c. MAE LLONG FY HARRI'N DOD YN OL (My Happy's Ship is coming back)* Can i Soprano. Fris 6c. BLODAU AC ADAR I MI (Birds and Blossoms). Pris Is. Y Tair uohod gan D. JKNKINS.. DYFFRYN HIRAETH (The Valley of Rest). Can i Contralto neu Baritone gan Bryceson Treharne. Pris Is. (Wedi ei dethol ar gyfer Eisteddfod Genedlaethol 1915). GWENFRON. CAn i Baritone gan Mr. Lloyd Edwards, Llundain. Pris Is. Geiriau Saesneg a Chymraeg, Solffa a'r Hen Nodiant i'r pum' Can. Cyhoeddedig gan D. Jenkins, Mus. Bac. (Cantab)., Aberystwyth. ATTODIAD I "GEM AU MAWL," SEF CASGLIAD 0 DONAU, SALMAU AC YMDEITHGAN. Pris, H.N., 8c. Solffa, 6c. Nid oes braidd un Gymanfa Ganu gyda'r Methodistiaid nad oes rhai Tonau o'r uchod yn cael en canu ynddynt. Gwneir gostyngiad mawr yn y pris am 100 ac uohod. DO YOU SUFFER FRONt EYESTRAIN ? CAN YOU READ WITH EASE AND COMFORT ANDTALSO SEE DISTANT OBJECTS CLEARLY AND DISTINCTLY? ARE YOU IN DOUBT ABOUT THE STATE OF YOUR EYESIGHT VISIT. VISIT. C. F. WALTERS, F.S.M.C., OPHTHALMIC OPTICIAN, OXFORD STREET, (Nearly opposite National Schools) SWANSEA. And 49a, Commercial Street, Aberdare. PRICES MODERATE CONSISTENT WITH THE HIGHEST SKILL AND WORKMANSHIP. COUNTY OF GLAMORGAN. EASTERN DIVISION. NOTICE IS HEREBY GIVEN that J. Albert Parsons, Esq., and The Honourable Herbert Crawshay Bailey, Barristers-at-Law, the Barristers ap- pointed to Revise the List of Voters for the Eastern Division of the County of Glamorgan, will, or one of them will, mftke a Circuit and hold Courts for such Revision at the several times and places hereinafter mentioned; and every Overseer of the Poor is to attend each Court to be holden for Revising the Lists relating to the Parish of which he is an Overseer, and bring with him all Notices of Claim and Objection received by him, or he will become liable to a Penalty not exceeding Five Pounds. The several Godrts will be Opened at the following Times and Places, that is to say- I.-For the Revising District of Pontypridd: At the Police Court, Pontypridd, on Tuesday, the 15th day of September, 1914, at Ten o'clock in the Forenoon, to Revise the Lists for the several Parishes (or parts thereof) of Llantwit Fardre. The Abercynon and Ynysybwl Wards of Llanwonno. Pontypridd (except part of Southern Division). An Evening Sitting of the Court will be held at 6 p.m. on the same day. 2.—For the Revising District of Porth: At the Police Court, Porth, on Tuesday, the 15th day of September, 1914, at Two o'clock in the Afternoon, to Revise the Lists for The Part of tfie Parish of Rhondda that is in the Eastern Parlia- mentary Division. 3.—For the Revising District of Caer- philly, on Wednesday, the 16th day of September, 1914, at Forty-five Minutes past Nine o'clock in the Forenoon, to Revise the Lists for the several Par- ishes of Eglwysilan. Llanfabon. Llanfedw. Pentyrch. Rhydygwern. Rudry. Van. 4.—For the Revising District of Hen. goed: At the District Council Offices, Bengoed, on Wednesday, the 16th day of September, 1914, at Thirty Minutes past Two o'clock in the Afternoon, to Revise Lists for The Parish of Gelligaer. 5.—For the Revising District of Merthyr Tydfil: At the County Court Room, Town Hall, Merthyr Tydfil, on Friday, the 25th day of September, 1914, at Ten Thirty o'clock in the Fore- noon, to revise the Lists for The Parish of Merthyr Tydfil. 6.—For the Revising District of Mountain Ash: At the Police Court, Mountain Ash, on Monday, the 28th day of September, 1914, at Ten Thirty o'clock in the Forenoon, to Revise the Lists for The Duffryn, Darranlas, Misklta and Penrhiwceiber Wards of the Parish of Llanwonno. 7.-For the Revising District of Afterdare: At the Vestry Hall, Aber- dare, on Tuesday, the 29th day of Sep- tember, 1914, at Ten Forty o'clock in the Forenoon, to Revise the Lists for the several Parish of Aberdare. Rhigos. And at the last of the aforesaid Courts the Lists of all other Parishes in the said Division which are not herein- before mentioned or referred to. T. MANSEL FRANKLYN, Clerk of the County Council. Cardiff, 24th August, 1914. HANES PONTARDAWE A'R CYLCH. TRAETHAWD BUDDUGOL Can J. E. MORGAN ("Hirfryn"), Alltwen, Pontardawe, Awdwr Hen Gymeriadau Gellinudd." Pris, 116 Net. Mewn Llian, 2/6 Net. "Un o'r llyfrau mwyaf diddorol a ddarllenasom er's tro, ac ambell i stori ynddo yn peri i ni hanner hollti gan chwerthin."—Gol. y Darian." I'w gael oddiwrth yr Awdwr. WORKMEN'S HALL, BLAENGARW. A Grand eRAla EISTEDDFOD (under the aospioes of Bethllonia Baptist Chapel) will be held at the above Hall on SATURDAY, OCT. 10, 1914. ADJUDICATORSMusic, JOHN PRICE, Esq., Rhymney; JACOB GABRIBL, Esq., L. T'S.C., Argoed. Literature, Rev. Wm. EVANS, B.A. Bridgend. CHIEF ITEMS: Mixed Choir, (not under 40 voices) Molftf Di, O! Argiwydd" (T. B. Rioharda, Esq., AO Blaengarw)'Prize,.tio. Chair to successful choir' & Gold Medal to secretary of successful choiri. Children's Choir, "Gentle Spring (T.Priee) Choirs not under 35 voioes. Prize;e4 & Silver mounted Baton to suocessful Conductor. Champion Solo, Yl Is. anA Silver Cup. Solos -el Is., Recitations. Programmes now ready, apply: W. W. STONE, Croesgooh Rouse, D. Y. MORGAN, Mount Pleasant, Blaengarw. Dywedwch wrth bawb: II Y mae DA VIES'S COUGH MIXTURE yn rhyddau Peswoh." ANWYD, PESWOH, INFLUENZA. —Mae rhai'n gyda ni bob amser. Pair hinsawdd gyfnewidiol fod llawer o ddio- ddef oddi wrth Beawch, Bronchitis, PM, Dolur Gwddf, Crygni, Caethdra, Diljri Anadl. Y mae yr ben FeddygiDiaet. e.o oavios,s Cough mixturo 11 etto ar 7 blaen, ac yn cael ei gwerfchfawrogi Ys fwy nag erioed, bob amser wrth law, yig felus, yn cynnhesu y frest, ac yn rhydd- hau y phlegm. Bydd dose mewn pryd yn ddigon. 1/li a 2/9 (postage, 3e.)- j HUGH DAVIES, Chemist, MACHYN- LLETH. Y DARIAN. Nid Amddiffyn, ond Tarian. Goreu Tarian, Cyfiawnder. Daw'r Darian allan dydd Mawrth, a gellir ei chael oddiwrth y dosbarthwyr nos Fawrth yn Aberdar a'r cylchoedd cymdogaethol. Diolchir am ohebiaethau a hysbys- iadau i law dydd Llun o bellaf. Gohebiaethau a hysbysiadau pwysig yn unig ellir roddi i fewn bore dydd Mawrth, a rhaid i'r rhai hyn gyrraedd gyda'r post cyntaf. Cyfeirier pob Gohebiaeth ynglyn a'r Darian i'r— GOLYGYDD, SWYDDFA'R DARIAN, ABERDAR. Anfoner Llyfrau, etc., i'w hadolygu i'r Golygydd. D.S.—Ni chyhoeddir adolygiadau oni ddaw copi o'r hyn adolygir gyda'r adolygiad. 0 BWYS I BOB CYMRO EI WYBOD. Y Darian yw'r unig bapur Cymraeg anenwadol a gyhoeddir yn Neheudir Cymru, a'i hamcan yw meithrin y diwylliant gwerinol Cymreig ac am- ddiffyn hawliau'r werin. Gwasan- aetha'r Cymdeithsau Cymraeg, yr Eis- teddfod, a'r Ddrama. Gwneir ynddi ymdrech arbennig gan lenorion coeth a gwlatgar i arwain plant a phobl ieuainc i garu iaith, llenyddiaeth a delfrydau eu cenedl. Gofelir hefyd ei bod yn BAPUR I'R AELWYD GYMREIG, Yn Lan, Dilwgr a Dyrchafol. Oni ellir cael y Darian trwy ddos- barthwr, anfoner i'r Swyddfa a cheir hi oddiyno am lie. yr wythnos, Is. 7!c. y chwarter, 3s. 3c. yr hanner blwyddyn, a 6s. 6c. y flwyddyn. Am flaen dttl yn unig yr anfonir hi trwy'r post.
DYDD I \N, MEDI 3, 1914-Llith…
DYDD I \N, MEDI 3, 1914- Llith y Golygydd. I I I I Ai Mewn Breuddwyd yr Ydym? I Rhaid i ni gredu, mae'n debyg, Brydain Fawr wneud ei goreu i atal y rhyfel bresennol, ac o'r safbwynt cy- ffredin o edrych ar bethau nas gallai ] yn anrhydeddus gadw allan o'r cweryl. Nid ydym yn ameu cydwybodolrwydd ac argyhoeddiad llawer hyd yn oed o arweinwyr crefyddol sydd yn cefnogi y rhyfel ac yn credu nad oedd dim arall yn bosibl o dan yr amgylchiadau. Ond y mae rhyw ddrwg anfad yn rhywle. Ar ol yn agos i ddwy fil o flynyddoedd o bregethu'r lesu ac o weddio am droi'r cleddyfau yn sychau a'r gwaew-ffyn yn bladuriau, wele hanner y byd dan deyrnasiad y cledd, a'r bidog a'r gwn yn eich wynebu He bynnag yr eloch, a gwledydd prydferth a thoreithiog yn sarn dan garnau meirch a thraed rhai sydd yn sychedu am waed eu gilydd. Erddir y ddaear heddyw nid i dderbyn had gwerthfawr fel y dyco fara i'r bwy- tawr, ond fel yr yfo waed a dywelltir mewn dig. Mae'n wir yr hudwisgir gorchestion milwrol heddyw a rhyw fath o ogoniant, ond mor wahanol yw milwriaeth y byd yn ei natur a'i chan- lyniadau i rywbeth ydym wedi arfer canu am dano:- Coronau gwych y ddaear, Gorseddau mawr eu bvi. Ddiflanant o mor gynnar Fel ewyn gwyn y lli. etc." Ac eto yn sicr o gwmpas • coronau y ddaear y try'r brwydrau. I Yr agwedd diistaf i'r gyflafan bres- ennol yw'r ffaith fod y gwledydd gyell- wynasant y cweryl yn galw eu hunain yn Gristionogol. A chaniatau y gall- wn gydnabod fod sefyllfa foesol a chym- deithasol Prydain Fawr yn rhagori ar eiddo Germani a gwledydd eraill, ac fod yma fwy o ddiogelych a rhyddid yn ffynnu, ac nid ydym yn meddwl y gellir ameu hyn, eto rhaid i ni gydnabod y gallant hwythau fod mor gydwybodol yn eu hamcanion a ninnau. Ai mewn breuddwyd yr ydym 1 Ymha le mae'r drwg? Beth sydd yn I cyfrif am yr anhawsder y mae Cristion- ogion ynddo 1 Sut y mae gwledydd sydd yn galw ar yr un Duw, ac yn gan- lynwyr i'r un Crist wedi cael eu hunain mewn cyfwng nas gallant ddirnad am ffordd allan o hono heblaw trwy gefn- foroedd o waed? Ai ni fyddai yn ddoeth i eglwysjn gwlad sefyll yn weddigar uwchben y cwestiynnau hyn ? Ai nid doeth fyddai troi eto i'r Testa- ment Newydd a dilyn yn fyfyrgar ei hanes Ef? Onid yw'n ffaith fod mil- oedd o'r bobl ieuainc, y disgwylir iddynt ymuno a'u byddinoedd, nas gwyddant gymaint ag adnod o'u Testa- ment Newydd. Clywir yn ami y .dyddiau hyn fod hon yn debyg o fod yn rhyfel rydd derfyn ar ryfel. Credir y bydd llethu Germani yn iachawdwriaeth i'r byd "am gan' mlynedd." Rhyw gan' mlynedd sydd l er pan lethwyd Ffrainc. Bu rhyfeloedd gwaedlyd yn ystod y can' mlynedd hwn er hynny- Nid can' mlynedd o hedd- weh fuont. Er trigo o honom ni mewn heddweh gartref y mae mwg y fflam ys? gaxtreA rhywrai beunydd yn e ?yn i fyny a H? eu gwaed yn dyrchaiu tua'r nef. I fod yn derfyn ar ryfel ac ar yr ys- bryd rhyfelgar, sydd mor gryf yn y natur ddynol hyd yn hyn, bydd raid i'r rhyfel hon fynd yn ofnadwy yn ei herch- yIltod y tuhwnt i ddim a fu erioed o u fclaen. Bydd raid i'w dinystr a 1 thru- eni a'i gwallgofrwydd ddod adref i I bob aelwyd ac i bob enaid yn y byd gwareiddiedig. Nid yw'n anhebyg na leda trwy'r byd. Os mai llethu Ymerawdwr Germani yn unig a wneir a'i gael i'r Ilwch, ac yna weinio'r cledd, ni fydd yn derfyn ar ryfel, gallwn benderiynu yr a pethau ymlaen rywbeth yn debyg i'r hyn oedd- ent cyn y rhyfel, a. bydd gwledydd eraill yn fuan yn galw am eu darostwng. Cedwir yr ysbryd milwrol yn fyw a bydd cymaint galw ag erioed am ddar- pariaethau milwrol a'r boJbloedd o hyd dan faich sydd fel hunllef yn eu llethu. Ond tybed nad oes ffordd ragorach. Tybed na ellir rhoddi ystyriaeth i eir- iau'r Iesu It Ai ni lefarodd efe- Ai ni adawodd Efe i ni esiampl fel y canlyn- em ei ol ef i Ai ni sonnir wrthym am nrfau milwriaeth nad ydynt gnawdol 1 Ni raid i ni ddweyd dim a dynno oddi- wrth ogoniant milwrol ar faes y gwaed. Diau y danghosir yno benderfyniad a dewrder rhyfeddol, ond nac anghofiwn y pentyrrau cyrff sydd rhwng dewrion o'r ddeutu. Gogoniant arall er hynny a ddanghosir i ni yn yr Efengyl. Ai nid ydym yn amser heddwch wedi bod yn fwy difater nag y dylasem't Ai nid oes ihyw gamgymeriad anfad yn flynnu y nhlith Cristtcrogion gyda golwg ar natur Cristnogaeth 1 Y mae'r cwes- tiynnau hyn a llu eraill yn galw am i ni sefyll yn ddifrifol uwch eu pen. Ai nid ydym wedi crwydro mhell 1 Ai mewn breuddwyd yr ydym ?
Ar y Twr yn Aberdar.I
Ar y Twr yn Aberdar. Dewiswyd pwyllgor gan y Cyngor i roi gwaith i'r diwaith yn ystod y rhyfel. Y mae gwaith alcan y Cynon yn segur. Rhoddir gwaith i'r gweith- wyr hyn i ledu heolydd yn LIwydcoed a Chwmbach. Daeth Mr. T. Botting yn ol o'r Ys- wisdir yr wythnos ddiweddaf. Bu ef a'i briod yno am wythnosau heb siw na miw oddiwrthynt. Yr oedd yn dda gan y lie glywed dychwelyd ohonynt yn ddianaf. Mr. Botting yw ein Cyfar- wyddwr Addysg. Y mae'r "Cinema" newydd a agor- wyd ar y Gadlys wedi ei chau er's mis- oedd. Ymddengys fod gormod o'r peth- I au hyn yn y lle'n barod. Mwy llesol yn ystod oriau'r haf ae ar ddyddiau braf yw troi allan i'r Pare a'r meusydd i weled darluniau'r Crewr ac ana dlu iechyd i'r corff nag eistedd yn y neu- addau tywyll ac afiach hyn am oriau i edrych ar ddarluniau mor afiach a hynny. Bu llawer yn gall yma eleni. Yn lie myned oddicartref yn swn y rhyfel ac ar y tywydd gwlyjb, treuliasant eu gwyliau i fyned oddiamgylch i'w hardaloedd eu hunain i weled eu go- goniant ac i wybod eu hanes. Mewn mannau y mae awyr Aberdar yn cym- haru ag eiddo Llandrindod. Dywedir fod yma lawer o ferched ym mrwdfrydedd rhyfel yn cynnyg eu hun- ain i wasanaethu'r fyddin. Dywedai un yn ddiweddar fod llawer o'r rhai hyn mor anfedrus mewn gwaith ty fel nad ydynt ond rhwystr mewn gwaith o'r fath. Y merched sydd o wasanaeth ymhob cylch yn y fyddin yw y rhai a wyr sut i weithio. Yn Aberdar y treuliodd Arglwydd Merthyr y rhan fwyaf o'i oes. Y mae ei dy yng nghanol y lie wedi ei gau i fewn o un tu gan fur uehel. Bu'r Canghellor yn aro-, yn y Maerdy, sef cartref yr Argiwydd Merthyr, pan vrmvelai a'r maes glo ychydig flynyddoedd yn ol. Yr oedd Argiwydd Merthyr yn Gym- ro na chywilyddiai arddel ei iaith na'i siarad. Gwelir mai enw Cymraeg sydd ar ei dy, ac yr oedd mor (lymroaidd ei yspryd a'i fywyd fel yn wahanol 1 lawer mai ychydig o newid a wnacth ei gyfoeth a'i deitlau arno. Codwyd cerfiun gwych iddo'n ddi- weddar ym Mharc y lie. Y mae un arall ym Merthyr. Danghosir ef fel peiriannydd gyda'i offer wrth ei ochr yn hwn. Gweithiwr oedd ar hyd ei fywyd, a thrwy ei ymroad cododd o ddinodedd i safle o anrhydedd a dylan- wad. Ar waelod delw Arglwydd Merthyr yn y Pare ceir y frawddeg- "Gwna a ddylit doed a ddelo." Ymddengys mai hwn oedd arwyddair ei fywyd. Yr oedd yn ddyn diofn iawn wedi iddo unwaith benderfynu ar yr hyn a dybiai oedd yn llwybr dyled- swydd. Nid oes gwr prysurach yma'n bres- ennol na'r Cynghorwr D. R. Llewelyn. Y mae ganddo waith glo yn Cwmdar a Llwydcoed. Egyr waith newydd yn y Rhugoes, sef hen ardal cyfnew enwog a pherthynas iddo, sef Thos. Llewelyn, Clyneithinog. Efe yw prif ddyn y gwaith bricks newydd sydd yn Llwyd- coed. Nid oes arno gywilydd o lwch glo nac ofn gwaith. Cymro glan yw D.R., yn siarad Cymraeg croew sydd yn iechyd i galon Cymro.
! SYR EDWARD ANNWYL. j
SYR EDWARD ANNWYL. j Annwyl ymhlith anwylion,—y Gymraeg, I Mawrygodd ein defion, I O'i holl ddysg fe gollodd hon Ei doeth anwylyd weithion. W. BASSETT.
I Y Diweddaraf o Faes y\ IGwaed.
Y Diweddaraf o Faes y I Gwaed. I. Nid oes newyddion o ffynonellau I swyddogol y wlad hon foreu dydd Mawrth. Daw newyddion swyddogol o Paris fod byddinoedd y Cynghrair un- waith eto mewn brwydr fawr yn gwrth- sefyll ymgais benderfynol y Germaniaid i dorri trwy eu rhengoedd. Hysbysir mai o gwmpas Guise y mae'r ymosod- iad ffyrnicaf y tro hwn. Daeth su o Antwerp fod y Cactfridog Pau mewn brwydr yng nghymdogaeth Peronne, i'r dwyrain o Amiens, wedi Jbod yn Ilwyddiannus iawn mewn brwydr, ac wedi analluogi hanner can mil o'r Germaniaid. Dywedir fod Twrci'n anesmwyth ac mewn perygl o gyhoeddi rhyfel yn er- byn Groeg. Gwedir hyn gan yr awdur- dodau. Cyhoeddir yn y papurau fod swn tanio i'w glywed yn Dover boreu dydd Llun yn dod o gyfeiriad traethau Ffrainc. Rhybuddia'r awdurdodau y bob] rhag gosod gormod pwys ar yr adroddiadau a geir yn y papurau o faes y rhyfel. Nid oes ohebwyr ar y maes, a gwneir yr adroddiadau o'r hyn a geir o ben i ben.
> Nodion o'r Gogledd. I
> Nodion o'r Gogledd. I I GA,N "GCYNDWR." I Daw yr hen emyn yn naturiol i feddwl dyn ar adeg fel hon "Y n y rhyfel mi arhosaf, Yn y rhyfel mae fy lie," etc. N1 cheir dim ond son am ryfel. Dyna glywais fore Sul, "Y German- iaid wedi cyrraedd Boulogne; bydd- ant yn y wlad hon rhag blaen." Rhyfedd yr effeithiau gwahanol sydd gan y rhyfel ar bersonau. Ceir rhai yn hollol ddiofal; ereill yn cym- eryd ychydig o gyffro, a'r lleill yn gyffro i gyd. Ond yn sicr nid amser i fod yn glaiar a difraw ydyw. Amlwg yw fod Johnny German wrth y gwaith o baratoi ers blynyddau lawer, a'i fod a'i fryd ar gymeryd Llundain a choncro y wlad hon. os lau diweddaf fe gynhaliwyd cyfarfod cvhoeddus yn Neuadd Drefol Caernarfon, er ceisio cael dvnion ieuainc i ymuno a'r Fyddin. Methiant truenus fu'r ymgais. Ni ymunodd ond un yn gyhoeddus, ond darfu i ychydig roddi eu henwau ar ol i'r cyfarfod fyned drosodd. Pe bac bechgyn ieuainc (sydd yn cadw tai) yn mynd i'r rhyfel, a fyddai y tir- feddianwyr mawr yn foddlon heb gael eu rhent tra y parhai y rhyfel ? Mae un peth arall yn mihvrio yn erbyn i rai ymuno a'r Fyddin-sef y ffaith fod gwehilion cymdeithas yn ymuno a hi. Addefaf fod bechgyn crefyddol a dirwestwyr yn ymuno a'r Tiriogaethwyr, ond rhad ar y "Special" a'r "National Reserves yma. Digwyddwn fod ym Mangor yr wythnos ddiweddaf. Gwelais amryw o'r "Special Reserves" hyn yn myned am Gonwy a Ileoedd ereill. Yr oedd rhai o honynt yn hanner meddw, ac yn erfyn am arian i gael rhagor o gwrw Sylwais ar un boneddwr yn rhoddi swllt i nifeu ohonynt. Buasai yn well i'w gwragtedd a'u plant ei gael o lawer. Pa fodd y disgwylir i wyr ieuainc parchus ymuno a'r rhai hyn ? Ai onid oes modd sefydlu catrawd o filwvr o'r bobl ieuainc fynvchant y Y.M.C.A. ag sydd hefyd yn aclodau yn ein heghvysi? Pe sefyd- lid catrawd o'r nodwedd yna, meiddiaf ddwcyd y ceid cannocdd o ddynion ieuainc rhagorol i ymuno a hi. Dywedir fod dau vvr ieuanc o Caer- narfon—Sergeant John Hughes, Din- orwic Street, a Private John Roberts, Mountain Street, wedi eu chvyfo yn ddifrifol yn y brwydrau diweddaraf gvmerasant le yn Ffrainc. Gorwedd Roberts yn Ysbyty Netley, Hants. Nid oes sicrwydd am y Rhil-igyl Hughes. Perthynai y ddau i'r Second Welsh Regiment, yr unig gatrawd Gymreig sydd yn ymladd. (Mae y 1St Welsh Regiment yn Malta). Clvwais i Hughes anfon ei oriawr a'i gadwen adref i'w deulu cyn i'r rhyfel ddech- reu. Gobeithiwn y daw y ddau adref yn iach. Oherwydd y rhyfel ni chynhaliodd y M.C. y Sasiwn yng Nghaernarfon yr wythnos ddiweddaf. Er hynny fe gynhaliwyd dwy gynhadledd, a chaed seiat gyffredinol (i bob enwad) yn yr hwyr o dan lywyddiaeth y Parch. Evan Davies (Trefriw), llywydd Cym- deithasfa y Gogledd. Y mater dan ) I w oedd 1 7' r I r,, sylw oedd "Yr Argyfwng Ewropeaidd presennol. Caed anerchiadau rhag- orol gan y Llywydd, Parchn. John Hughes, a John Owen (Lerpwl), ac offrymwyd gweddiau gafaelgar gan y Parch. W. Thomas (Llanrwrst), E. Griffith (Meifod), a Mr. Mather (ym- welydd o'r America). Galwyd yn daer am i ni gael gras i ymostwng gerbron yr Arglwydd, a chymorth i wrthsefyll hudoliaethau gfolud, llwyddiant, pleser, a balchder, yr (hyn bethau y mae lie i ofni sydd wedi I bod yn bwyta bywyd y genedl yn y blynyddau a fu. Dydd Sul diweddaf (Awst 30) a nos Lun cynhaliwyd cyfarfod pre- gethu blynyddol Capel Caersalem (B.), Caernarfon, pan bregethwyd I gan y Parchn. Charles Davies (Caer- dydd) ac Aaron Morgan (Blaenffos). -Yr un dyddiadau cynhaliwyd cyf- arfod pregethu eglwys Saesneg (M.C.), Caernarfon, a phregethwyd gan v Parchn. Prifathraw Prys a William Davies, Aberdar. Yr oedd eneiniad ar y genadwn. V mae H. Griffiths (fu yn argraffydd ynSwYddfa'r "Genedl," Caernarfon) ar ymweliad a'j dref enedigol. Edrycha yn dda iawn. Y mae mewn salfe o ymdd.ned mewn swvddfa newyddiadurol yn Phila- delphia, U.D.A. Diweddaf fy Ilith yr wythnos hon gyda'r stori ganlynol. Un o'r dydd- iau diweddaf aeth gwas ffarm i geisio ymuno a'r Fvddin yng Nghaernarfon. Condetnniodd v meddyg ef o achos ei ddanedd. Ac meddai r llanc yn bri- odol ddigon, "Vr oeddwn i yn medd- wi mai eisieu saethu y Germaniaid oedd, ac nid eu cnoi." oedd, ac nid eu cnoi.
Angladd "Eos Hafod."
Angladd "Eos Hafod." Xawn Sadwrn. Awst 29ain, 1914, hebryngwyd gweddillion y diweddar Eos Hafod (Mr Dafydd Yorath) o Fryn vr Eos Vsfad Rhondda, I Fynwent Capel Siloani. Gyfeillion. Gwasan- aethwyd yn y ty gan Y Parch. Philip Gellv, Dyffryn, drwy ddarllen a ?eddi? yna cychwynwyd mewn cer- bvdau, rhai gyda'r tramcar ac ereill gyda'r tren, a phan gyrhaeddwyd y ?llleycvnhaliwyd y gwasanaeth ??du vr oedd; yna dorf 0 wyr a gwrag- edd bucheddol wedi y"???o?-hen ??feillion am flynyddoedd wedi dod j d?uvrarwydd olaf o barch .ddo. Tnyddyg?anaeth yma oedd y P?chWaI?r Danie., gweinidog Eg ?SHoam. Arwemiwyd y gwasan- a:? drwy ddarllen a gweddi gan y Parch. John ?hams (?A), ???J? ? ?? doddedig a gafaelgar. Siaradwyd yn ■ Wht ?n ? am ? ymadawedig gan y Parchn. T. D. Jones.  Wal- ???:.??.??H???r???.. g? an yn  Hughes bod vno mewn h.raeth a galar ar n? ?n a gerid yn fawr gennym teim- ?Jar?esn.vyth a?n lem fod arogl esm } jKoddhaol iawn ar yr oH o'r gwasanaet?h, ???Sid nid oedd dim gwael gan neb i fedd a > Eos Yr oedd ei gymeriad tel ei lais T ■ yn bur iawn drwy ei oes. Cynryehiolid bywyd Y Rhondda vn el ho!I ag?eddauyn y? ?? Blaenonai Eghv? ?the!.  yn gryno; Oymdeithas Iforaidd yr Sffod yn  f  Brvnfab; Wm. Thomas, TIfreeo or^ci r, J.Rowlands, Tonyr-  Thomas< Ys- f ? Urias EdlaX ysgolfeistr; T "n S Tames Yswain, Penybank, a Ilu ereiH. Canwyd nifer o donau ac emyn- auynyca???.gw? eddiw? ydarlanyTbe7dd. aan v Parch. T. H. Morgan, Maesteg, Ivnt o Bont Khondda, a chanwyd am ^myrdd o rhyfeddodau ar dor?d borau' wawr." Yna ymwahanodd cyf- ..? ? ? g- eillon trist yr Eos, gan deimlo YD sicr ^"°n /a"if cy^i^ gonest a gwasanaeth- gar wedi ei sod i orffwys Y dwthwn hwnnw. Cpy vdvmdeimlwn yn fawr ?r enwedig a'n cyfaill perthynasa??? enwedig a'n cyfaill awenga ra«n g Y orath, sydd wedi ?.? p,rerin wrtho'i awengar beiiacu y hun," yr olaf mae'n debyg 0 deulu 0 un ar bymtheg.
I Ar Lannau Tawe.
I Ar Lannau Tawe. I GAN "Y LLEW. Cwrddodd Gyn|^r dwycIydach Yn S jj^ Y Plant, ?C!\da'c?h? tnoss  ?.edd.f pan Clydach, nos i gais dderbyniwyd roddwyd sy^o< » c fvngder Clyd- ?jj ? c?vn  Cyfyn?erClyd- ach ? i'r Cy?or etho! cynrycn?wr p???. Penderfyn?dd y ;;r y Pu)t&i 3 Cvn?hor?r Ben y"SOr cthol y C)'nghorw r Ben nDa\ les, n Heol v Lon. Derbyniodd y Dav?es. o ? H? ) lythvr oddiwrth Oymde.thas Glow Y Gorllewm vn Gymde.thas G!? ? ? ????? apel.o a r <-> b y d'ylfa 'f bob] allan 0 achos y rbvfe.- ^as wvd heib?0'r ape. ar v tir fod v Cyngor Do,barth yn trafM y mater ar hyn o bryd- Clywaf i Gyngor Plwyf Clvdach fw,niiau ddi-,ved d?ir "ou tin g (wvnhau yn ar .?outtn?g' mewn cerbyd modur Landeilo ,Llaf"n. ymddyfri, Abrhonddu, a jerthyr. Cawsant dy?y? teg a mwynhad neillduol. Deallaf fod rhyw gant 0 fenYwod a merched ieuainc Chdach a'r cyJcb yn cwrdd yn ami yn .N7cuadd dd Eglwys Clydach, a u b(>d Yn ddlWyd wrth y ?waith o baratoi ilian a ?,?j d y? i'r milwyr sydd ar aes 'V ga.. n cumysgcly?? ??J??/hen wraig, eu mysg clywaf ^fod dodd help Mrs. Connybeare, a" roddodd belp cyMyb i'n "S vStod rhyfd vCriea Di(,Ich yiddy»t am eu gwasanaeth gwerthfawr. Cafodd yr hen gyfaill annwyl P-0- ward Evans ,(Pembre), Glais, achos i ddiolch yr w\thnos ddiweddaf nad ceffyi Y Ilythyr- ceffyl ydoedd. ° ^wrol yn ? dy, a ?!udydd bapurau ? ? ? wedi 0 thynnodd y casg?d ?? ? ffar- aiw faes y g? ? P.; wynebu r we!;o a'r he? wraig, ac wynebu'r wel.o a'r hen dros ei ,Iad. Cafodd ?z?vddhad mawr i 'w feddwt pan ddeall- XdZalr i'w ? ;?hy!ch Wv( m' h 1" St'l Ml. TSeT sydd yn byJ'r drws??af iddo oedd y papur- au wed; eu gadael yno mewn cam- gymeriad. A ?ve!! yw fod James Win.ams vn ei ddagrau ar ol v cenyl ?oreu oedd yn y Glais na fod Mrs arIa d Evans a'r G!a:s' gyd yn eu dagrau ar ol yr hen gyfaill Edward.