Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
16 erthygl ar y dudalen hon
[No title]
Y MAE y cyhoeddwyr, ar ddechreu blwyddyn newydd, yn dymnno cyfiwyno eu diolcbgarwch gwres- ocaf i dderbynwyr a gohebwyr y FANER am eu car. edigrwydd ar hyd y flwyddyn ddiweddaf; ac y mae yn dda ganddynt hysbysn fod ychydig o gynnydd wedi cymmeryd lie yn nifer ell derbynwyr, er yr amgylchiadau cyfyng sydd wedi goddiweddyd y wlad yn gyffredinol. Y mae yn wir nad ydyw y cynnydd wedi bod mor fawr a rhai blynyddoedd o r blaen, ond etto y mae yn gynnydd boddhayl i'r cyhoeddwyr, ac yn gymmhelliad cryf iddynt wneyd en goreu o hyn allan i'w gwella yn mhob modd y bydd yn ddichon- adwy; a byddant yn ddiolchgar hefyd am unrhyw yni- drec a wneir i chwanegu at nifer ei derbynwyr. Nid ydynt yn ceisio hyn yn unig er eu mwyn eu hunain, ond hefyd am eu bod yn credu tod y mesurau a dadl- euodd y FANER drostynt, ac y dadleua drostynt yn a'r, yn angenrheidiol i sicrhau llwyddiant a chysur pob dosbarth o drigolion y Dywysogaeth yn y dyfodol. 0 hyn y maent yn gwbl argyhoeddedig. Yr wythnoa nesaf, byddant yn anfou ALMANAC am y flwyddyn yn rhad gyda phob copi o'r FASER. Buasent wedi gwneyd hyny yr wythnos hon, oni bae fod rbai personau heb anfon y wybodaeth a geisid am ffeiriau, sydd yn angenrheidiol er gwneyd y rhestr mor gywir ag y bydd modd. Dymunwn gyda hyn i bawb o garedigion y FANER FLWYDDYN NEWYDD DDA, A LLAWER 0 HONYNT.
BL AEN-Y-COED. .1
BL AEN-Y-COED. .1 Marwolaeih a Clilciddedigcictii Mrs. margctiei Davies, Brynmeini, ger Blaenycoed.—Gadawyd y ddaear am y nefoedd gan y wraig dda uchod nos Wener, yr 21ain o Ragfyr, yn 54ain mlwydd oed. Bu mewn gwendid a nychdod am flynyddoedd, onrt etto yn gallu symmud ychydig, yn gystal a llywodraethu ei thy gyda deheurwydd anghyifredin. Nid yn fyn ych y cyfarfyddir a dynes o'i bath-mor hynod o lawn mewn rhagoriaethau ar gyfer y byd hwn a'r byd a ddaw. Yr oedd yn wraig dda, yn fain dyner, yn gymmydoges haelionus, a'r oU yn cael eu trwsio gap yr ysbryd mwyaf crefyddol. Bu yn hynod o ddi. oddefgar yn ei chystudd-byth yn grwgnach, ond yn meddiannu ei henaid mewn tangnetedd pur a digym- mysg. Yr oedd ei synwyr ganddi i'r diwedd. Trefnai ei thy bob dydd, o blegid gwyddai fod awr ei hyni- ddattodiad yn ymyl. Hi oedd pia trefnu pa fodd yr oedd i'w hanwyl briod a'i phlant gario allan holl amgylchiadau ycladdu. O! mor braf yw gweled Crist. ion yn cerdded hyd yr afon heb frysio dim. Cladd- wyd hi ddydd Mercher,. Rhagfyr 26am, yn mynwent Saeayooed. Ei hen weinidog, y Parch. W. Memon DS oedd y pregethwr i fod. Traddododd breU cymmhwysiadol iawn, a chyda dylanwad Beiliquol yn y ty, oddi ar Diar. xxxi. 29, 30. Darllenwyd a gweddtwyd yn y capel gan y Parch E. B. Lloyd, Bwlch newydd ac ar Ian y bedd, rhoddwyd „a!nderr?c-hh- iad, drachefn, gan Mr. Davies. Nid yn fynych y gwelwyd angladd mor hynod o alarns-ei hanwyl briod, ei phlant braf, a'i thad hen, yn gystal a gwreng a boneddig o gymmydogion-ar eu goreu yn cyssegru ei choffadwriaeth a'u dagrau. Gallesid yn rhwydd iawn adnabod oddi wrth bresennoldeb ac wylofain tlodion y gymmydogaeth fod Dorcas haelionus wedi oi chyniineiyd oddi wrthynt. Bydded i dangiiefedd Duw lanw mynwesau y galarwyr oil, a rhoddi iddynt oil nerch i ddilyn Uwybrau yr hon oedd mor ffv^wir vn ofni yr Arglwydd. Telmlem ?r byw wrth weled ein cyfam ieuangc talentog, Mr. D. Davies, un o'r seniors yn Athrofa Aberhonddu, yn colli ei fam allwyl pan yn wynebuar SWYd d bwysig y wemidog- aeth. -Gohebydd.
W L OE D D. -.,.
W L OE D D. Yn Liverpool a Queenstown y mae. niwloedd tew weoi peri attalfa mawr ar rydd-dramwyaeth Hoagau yn y porthladdoedd hyny.
Advertising
WW ANTED, a STORE-KEEPER in Denbigh. Partial employment only.-For particulars, apply to Mr. JOHN DAVIES, Cambrian Works, Ruthin.
MARCHNAD .ANIFFILIAII) J51.tii3.L%JJU.…
MARCHNAD ANIFFILIAII) J51.tii3.L%JJU. Dydd i?u, ?"  „ a.nifeilia.id tewion Nid oedd °nd cyflenwad cymmeur anifeiliaid tewion ar werth, gan Md oedd dim g-artheg o'r Iwerddon wedi dyfod i'r farchn??" yr oedd Yrl ano' wdd yn wael am, rywiai y prisiau 0 58s. i 63s. y canpwys. Gwnaed masnach sefydlog Yn y      Yr oedd 900 o foch ar wer^th, a chynnygid1hwy am o8s. 9c. i 10s. yr 20  Ychydig iawn 0 fathau 0 wartheg oedd yn y ZSi JS'JIT.™  ? nad ydyw y fas- nach braidd wedi agor etto. —.
MARCHNAD YD MANCHJiBlM.I
MARCHNAD YD MANCHJiBlM. Dydd Iau, 10nawr "JUU, Vr oedd y fasnach yn ystod yr wythnos 0 nodwedd gyfyngedig, ond heb 0 gyfnewidiad yn y prisiau. ac yr oedd yn an, Marwaidd oedd y fasnach hc,ldyw b°reu, aa c y y,. oedd yn an- hawd(I cael dim ?iebyg i lawn brisiau. GW'enith yr lln fath a dydd; Iau diweddaf. Blawd Yn sefydlo?. Yr oedd ceirch, ffa, aphy8' yn da! heb newid. Gwerthid indrawn siS&nsti SSSF-S- ar brisiau yr wythnos.
-MARCHNAD AKIFEILIAIB DUBLIN.…
MARCHNAD AKIFEILIAIB DUBLIN. Dydd Inu, lonawr JYcLcL Stoc ganolig o anifeiliaid ar werth heddyw. Gwnaed masnach dda yn y biff goreu, a phob math o ddefaicl da; ond masnach wael a wnrnvl mewn rhai canolig a gwsel. Yr oedd lo yn ddrud. Gellir dyweyd yr un peth am foch. Biff, 45 s. i 62s. 6c. a 63s. y canpwys am y rhai goreii. Cig defaid, 6Jc. i Sic. y pwys: cig lloi, o 7o. i 9c. y pwys. Moch, 38s. i 46s. y oanpwys.
MARCHNAD ANIFEILIAID LLUNDAIN.…
MARCHNAD ANIFEILIAID LLUNDAIN. Dydd Iau, Ionawr dydd. CYMveiwyd 790 o wartheg ar werth heddyw. Yr oedd y faSach yn ddifywyd am o 2s. 4c. i 4s 10c yr 8 pwys; 3 150 o ddefaid; y fasnach yn dawel ynddynt, am 0 3s.  6s. 4e. yr wyth pwys 30 o Ioi, 0 3s. 8a. i 5.. 40, y wyth ?.- 30 o foch, a c?afwyd 2s. 6c. 1 4? ? wyth ?' am danynt. Cynnygiwyd 20 o wartheg godro car. trefol, a gwerthent am o 15p. i 24p. y pen.
CAIS YSGELER I LOFRUDDIO YNI…
CAIS YSGELER I LOFRUDDIO YN GLASGOW. Boreu heddyw, gwnaed ymgais erchyll i lofruddio vn Glasgow, 0 dan amgyJchiadau cytIelyb i'x rb''1'; y cyflawn- wyd -?s?plerdertu Whitechapel, LlundE tin, danynt. Cym- merodd dyn o Glasgow ei hun ddynes ^dagle ru-r heo ydd tywyllion; ac yno. trywanodd hi yn ddifrifol yn ei gwddf a'i bol. Daliwvd yr ymosodydd creulawn.
YR OLAF AM -EMIN PASHA.
YR OLAF AM EMIN PASHA. Y mae g?vr ag y gellir dibynu ar oi air newydd gyrnaeao i Suakim ? Khartoum, a dywed ef fod Emm Pasha yu mis Tachwedd, yn berffaith rydd, ao yn dal ei dir yn erbyn mHwyry Mahdi oedd yn ymosod arno. Gyda r newydd hwn am Emin Pasha y mae y chwediMn Stanley hefyd? wrth gwrs, yn syrthio i'r llawr:
Y TROI A LLA YN YR IWERDDON.…
Y TROI A LLA YN YR IWERDDON. .? Am wrthwynebu yr heddgeidwaiap?noeuu i''—=* eu troi o'u aermydd yn F?.c?r?hddoc.cymme?yd deu- ddeg o ddynion i'r dd?Ifa. Cymmerwyd hwy ormf?o?f, y ffordd baiarn i'w cadw dros nos. Boreu dranoeth, dyg- wyd hwy o flaen yr ynadon, y rhr.i a ohm?nt eu prawf, a bwytbal1, yn y cyfamser, i gael eu cadw yn ngharchar I' Londonderry. I
laHYFEL Y DEGWM
laHYFEL Y DEGWM Y DDEti GWM A'I HELYNT YN LLANGURIG. GWAITII CFIWERTIIIN.- YR ESTRONES MEWN GWAKTH. -CYNGHEAIR GWRTHDDEG VMOL. _1.1_J..J,£.  Mercher, vr WVMCOS aUIW"UU'U LranoCm n ,,? Sli??nMiiwyd -ei?eddfod' arwerthol y degwm yn Llwyn yr Hyddod, er mwyn cael taledig- aeth weluldo a t i'r Parch. Evan James yhcer. ?u frlwd, o'r enwau Thomas ac Edward Evans, ? y?yw yn y lwyn-gnv?r o argyhoedd?dau c,?yfion gwyr hefyd nad ydynt yn prisio gwerth feuan fall yn y gwr parchedig, ei eglwysnaisere- moS'audrudfawr ac etto, nid .oesofewn pi wyf Llan. gurig w?r parchusach a chyfrifolach yn ngolwg eu XMuna-rddauF? E? o Lwyn yr I -:A o nTH' "Tn dd vwevd Hvridod Wrtn gwrs, uiu uw _mJ -J nad oes cymmhariaeth rhyngddynt a r parson am bobloTwydd. Yr oedd degwm dwy flynedd yn cael ei ofyn oddi arnynt gan y Parchedig James, yr hyn a gyrhaeddai y swm o 6p. 18s. 9c. Buasent yn tafu iddo pe cawsid ganddo ef droi rhyw gyminaint yn oi, fel prawf sylweddol (nid geinol) ei todyn medru cydymdeimlo a'r amaethwyr yn eu cyni. 1 ioi yn ol ni fymai James am hyny, talu ni fynai y tlermwyr. Anghydffurfwyr o amrywiol enwau ydynt; ae mewn canlyniad, penderfynasant gymmeryd iiiantaii ar y eyfleusdra a roddai cyndynrwydd eu bugail ysbrydol iddynt i wneyd gwrthdystiad yn erbyn gormes y sefydliad Hengistaidd yn eu plwyf: Os oed efe am ei ddegwm heb ostyngiad, yna rhaid oedd iddo ddy. fod i'w gyrchu, neu anfon hurweision yn ei le. Fel y dywedwyd, dydd Mercher oedd diwrnod yr arwerthiant. Yn y disgwyliad y byddai yn un bobl- ogaidd, ni chafodd neb ei siomi, canys yr oedd dy- ddordeb mawr a chyffredinol yn cael ei deimlo ynddi, a son lawer am dani yn flaenorol. Yr ocsiwnia oedd Lloyd Morgan, o Lanidloes. Ysywaetb, nid oedd raid myned i chwilio am Sals I wneyd y gwaith. Caed Cymro digon Saesnigaidd yn ymyl. Lewis Evans, Llangurig, gornchwyliwr y parson yngltn a'r degwm, oedd yu arolygu y trefniadau. Yr oedd parotoadau doniol wedi eu gwneyd er yn foreu l roddi croesaw teilwng i'r tylwyth hyn pan y denent i'r lie. Ar y dftsi wair ger llaw y ty (yr hon oedd wedi ei marcio i'w gwerthu) yr oedd tri gwr gwellt;' un wedi ei wisgo mewn crys gwyn, ag angen gor- uchwyliaeth yr olchwraig arno, yn ddehv o barson eglwys yn ei wenwisg; un arall, wedi ei wisgo a phob matho ddilladach, Ag arno y geinau, I Syr Watcyn Bach,' a phawb at ei ryddid ei hun i lynu casgliad pwy a olygid; a'r trydydd, yn dewglyd a chnodiog, boliog, a chuchiog, yn ddelw dda o ocsiwmar degwm.' Wrth gwrs, yr oedd peth wm. bredd o ddawn yn cael ei wastraft'a yn ddibrin gyda r rhai'n. At hyny y gwnaed hwy yn bwrpasol. Pan y daeth Evans a Morgan at y dfts i'w gwerthu, anahraethol ydoedd y grechwen a ddyrchafwyd; ac amlwg ydoedd nad oeddynt hwythau heb deimlo i'r byw oddi wrth tin y watwareg. Chwarddai pawb yn y modd mwyaf dirmygus; ac nid heb fwrw ymad- roddion diystyrllyd at y ddeuddyn a'u gorchwyl anghymmeradwy, yn gystal a chwerthin, y gallai lliaws fod yn dawel. Chwerthin a donioldeb diniwed oedd y drefn am ennyd ond pan aeth y Ll wyd Forgan i osod ei hun arhwyl i gychwyn gwerthu, wele, fe ddechreuodd pethau wisgo agwedd fwy bygythiol. Gwaeddwyd arno i gymmeryd gofal am wneyd pob peth yn rheol- aidd. Gwylia di roi dy droed ynddi hi.' 'Tendia di, Forgan, gadw o fewn llythyren y gyfraith.' Y cyfryw, ae ymadroddion cyffelyb, a fwnd ato, a gwelodd ef a Lewis Evans nad oedd pethau yn debyg o fyned heibio yn llawn mor dawel ag yr oeddynt hwy, a'u meistr, wedi disgwyl. Gan faint y trwst, yr oedd yn ammhossibl i'r ocsiwniar' gael dechreu ar ei waith; dangosai pob peth ei fo? gael y ti,Nvst, wedi ymaflyd mewn gorchwyl oedd yn ffiaidd a pher- ffaith anghymmeradwy gan y dorf ymgynuulledig. A pha bryd, feddyliet ti, ddarllenydd, y cafodd Llwyd Morgan ddechreu ar ei waith ? Nid un foment cynt nag yr ymrwymodd yn benderfynol mai hwnw oedd y tro olaf (yn gystal a'r cyntaf) am byth iddo ddyfod allan i werthu amaethwyr am y degwm. Wedi iddo addaw hyny, yna cynnygiwyd, eiliwyd, a phasiwyd eu bod yn maddeu iddo am y waith hon, yn ysbryd y geiriau, 'Yr hwn a gyfaddefo ei bechod ae a'i gadawo, hwnw a gaiff drugaredd.' Bellach, yr oedd rhyddid i fyned yn mlaen. Cyn- nygiodd amryw ychydig sylltau am y dAs, a'r diwedd fu i Mr. Thomas Evans gynnyg y swm gofynol am dani, ac iddi gael ei tharaw i lawr iddo ef. Ond, nid oedd y diwedd etto. Pan aed i "settlo,' cododd dadl ynghylch y costau, a dywedodd y ddau frawd pybyr na thalent hwy byth gymmaint ag oedd yn cael ei ofyn arnynt. Cynnygiwyd fod t&s arall yn cael ei gwerthu i glirio y rhai hyn ond na, ni wna hyny mo'r tro, chwaith. Bu raiddwyn y treuliau i lawr, ac yna talwyd ac aeth y ddau angel' ymaith yn nghanol hwtiadau dirmygus y dorf; a da gan eu calonau oedd cael myned yn groeniach. Yn nesaf, cynnaliwyd cyfarfod cyhoeddus yn y buarth, a thraddodwyd amryw anerchiadau gwlith- og, oil yn dra chaumoliaethol i'r ddau frawd am eu gwrthsafiad anrhydeddus a chyn terfynu, ffurfiwyd cymdeithas wrthddegymol yn y plwyf, gyda Mr. T. Evans yn ysgrifenydd, a Mr. Edward Lewis, Nanty, yn drysorydd. Ymunodd nifer liosog a'r gangen yn ddiattreg, a chasglwyd 15p. i'w thrysorfa. Casghvyd digon, hefyd, i dalu y costau cyfreithiol ynglyn a'r arwerthiant oedd newydd basio. Gall y periglor Evan James gasglu oddi wrth hyn pa fath ddyfodol sydd yn aros casgliad ei ddegwm yn Llangurig, canys y mae yno yr ysbryd mwyaf penderfynol yn ft'ynu a dull newydd o dalu y degwm wedi ei dde- chreu. Dylem ddyweyd fod Llwyn yr Hafod yn dy agored y diwrnod hwn, a chroesaw i bawb o ysbryd gwrthddegymol i eistedd wrth y bwrdd. Yn y tywvllnes, gwnaed coelcerth o'r parson,' 'Syr Watcyn Bach,' a'r 'ocsiwn'iar' gwellt, er digrifweh i gannoedd. Wrth derfynu, chwanegwn yn unig fod Mr. Woosnam, y twrnai gwrthddegymol galluog o'r Drefnewydd, wedi rhoddi gwasanaeth gwerthfawr i'r amaethwyr yn ystod y gweithrediadau.
HELYNT Y DEGWM MEWN RHAN 0…
HELYNT Y DEGWM MEWN RHAN 0 BLWYF LLANRHYSTYD MYFENYDD, CEREDIGION. 0 BOSSIBL mai nid annyddorol gan liaws darlletrwyr y FANER fyddai elywed. yohydig o hanes rhyfel y degwm mewn rhan fechan o blwyf Llanrhystyd Myfetiydd. Yr oedd degwm y rhan o'r plwyf sydd yn gorwedd yr ochr ogleddol i'r afon Wyre yn ddyledus i barson y pi wyf, tra yr oedd degwm y rhan helaethaf o'r plwyf wedi cael ei brynu ar brydles gan amaethwyr parchua Yn y plwyt; ond yr hon .sydd wedi terfynu er's rhai blynyddoedd. Yn awr, y mae fioer Llanrhystyd, y Parch. Thomas Evans, yn derbyn loOp. y flwyddyn o ochr arall i'r plwyf, yn chwanegol at ei ddegwm blaenorol; ac y mae y rhan arall o ddegwm Llan- rhystyd Haminiog yn myned i'r Dirprwywyr Eglwysin, Dylwn ddyweyd hefyd fod y Parch. John Lewis, Rhiw- gooh, ficer blaenorol Llanrhystyd, a thad-yn-nghyfraith y fleer presennol, mwy na deng mlynedd ar hugain yn ol, yn teimlo fod degwm rhan o blwyf Llanrhystyd yn rhy fychan o gynog iddo am ei wasanaeth Eglwysig yn LliiU-
LLANEGRYN. j
LLANEGRYN. j Y MAE y byddinoedd Rhyddtrydig yn parnan i dywallt cynnwys eu cylfegrau ar gaerfeydd y gelyn yn y 11e hwn bron bob wythnos. Bu yma ddau gyfarfod brwd yn flaenorol; a nos Fercher, cynnaliwyd y trydydd. Nid yw y gelynion wedi gallu casgli digon ?e?hydym? i ddyfod i'r maes ago red i y?Md on Ilechant yn nghysgod y brMn.ga.steih, tua thir- oedd ? Hen Eg?yn Sant. Clywais eu bod yn b?gwth gwneyd rhyw wrhydri tua chanol Ionawr. ond cawn weled. Nis gall dim fod yn wrthunach na ???I?egethwyT. blaenoriaid, ac aelodau Ymneill- nol wedi ymrestru i ymladd o dan faner Donaidd yr Hen Eglwys. Yn wir, arlleuydd, y mae cyn- ffonau rhai o'r bodau hyn mor hirion nes y mae yn anhawdd Udyn beidio a chredu Darwin. Y maent ?nb?od i'w nyddu a'u tr6eUi am wen y meistr, Haw ??y?wardneugyfarehiad ceidwad yr helwnaeth. Yma?n cyrph a'u heneidiau yn barod i'w gwerthu am acer o dir, diwrnod o waith, cant o 16, neu iathen o wlanen. Y mae genyf y parch uchaf i Eglwyswr gonest, ac i Dori ?Y?d.i!ond am y bodau cymmysg.ryw hyn syddynpregethuM yn MaeMM gyda'r Ymneilldu- ?yr ni?gaU dim fod yn fwy croes acanghysson, am ?? Mydmathm yr egwyddor fawr Ymneillduol dan eu traed. Y mae beddau Hugh Owen, Bronelydwr, yn Sanegryn? a William Hugh, o'r Uechwedn.yn Llanfihanael, yn dystion yn erbyn eu gweithredoedd. F^EglwIsw/a Thori, y mae Mr Wynne, bobamser y. H:ydd!a i'w bro?.?n.ganwn,ard? teg e 0110 VmnA111clnwvr feio am fod telly, unyuui. Llanegryn a Llanfihangel, a fyddwoh chwi yn IJai ffyddlawn fch baner na'ch cymmydogion Toriaidd, Cofiwch fod dyledswydd a chydwybyd yn galw arnoch i gyflawni eich ymddiriedaath yn ffyddlawn. A thrwy wneyd hyny, byddwch yn tori ymaith un o wreiddiau cryfaf Torïaeth yn Meirion. Amaethwyr, byddweh bur i'ch gilydd. Y mae y position oj lwn- our wedi disgyn i'ch dosbarth chwi. Cohwch hyny am unwaith beth bynag.-H. Roberts. i
LLITHOEDD OLA WDD OFF A. I
LLITHOEDD OLA WDD OFF A. I DIAMMHEU V bydd hanes eisteddfodau yn llanwrhan helaeth o'ch gofod y tro hwn; gan hyny, ms gwnaf ond wneyd ychydig sylwadau cyffredinol. Yr oedd lliaws o gyfarfodydd ar gyffiniau y Clawdd yma gan Gymry a Saeson. Yr oedd rhai cynnulleidfaoedd Cvmreie yn gwnevd to parti, a chyfarfod llenyddol yn yr hwyr. Ond ten pm-ty nnd entertainment oedd r gan v Saeson oil agos. Yr oedd y gwahanol gynnull- I eidfaoedd yn gwneyd eu goreu i sicrhau llwyddiant; i ac y maent oil, bron, yn camnawl, ac yn diolch am j y gefnogaeth a gawsant. Yr oedd I EISTEDDFOD Y CEFN MAWR L I yn un o'r rhai mwyat llwyddiannus aiu ei s uiyuyuu- oedd. Yr oedd y cystadleuwyr yn lliosogiawn, ae: vn sicrhau cynnulleidfaoedd mawrion. Y mae y i sefvdliad hwn wedi ail ennill ei safle etto, ar ol gwneyd trefniadau cyfattebol i ansawdd y wlad, a galluo"i gwahanol gymmydogaethau i H'arao_ corau l ?.st?u; a sicr yw, tra y cedwir ar y HmeU hon, y bydd yn llwyddiant. Ond er y Nadohg, ac er yr holl, vied tfi, a'r holl ganu, a'r holl gyfarfodydd, Y Cynghorau Sirol t sydd yn cael sylw y bobl. Ac erbyn nyn, gwann YmneUlduwvr yn bradychu Ymneillduaeth, ac yn chwareu eu campau hunangeisiol, ydyw y prif des- tyn siarad. Y mae yn un gynnrychiolaeth yma gynnifer a thri o Ymneillduwyr yn ceisio am yr un sêdd. Ac yn naturiol iawn, rhydd hyn symbyhad i Edwyswr a Cheidwadwr ddyfod allan na fuasai yn meiddio dyfod oni btiasai am y rhwyg ffol a chreu., lawn hwn. Daw rhai personau dan ddylanwad, hunanles ac hunangais yn mlaen, gan haeru hyn, a haeru'r Hall; ac wrth gwrs, y mae gan bawb rhywun yn ?isefnog ac yn dyweyd mai efe yw y dyn goreu. ?maiohwi&ith, Mn. Gol. Y mae Ceidwadwyr Xse? r a ?uiion, wedi bod ieUy? ar byd eu hoes hyd vn awr yn dyweyd eu bod wedi troi yn awr; ac y maent ;r? cefnogi rhyw ymgeisydd anmbynol, yr hwn a n?wl?eael Matwyn Rhyddfrydwr; a wedi treuho ?io? fel ?hyddfrydwr, ond heb gael ei ddewis gan y Hiaws i'w cynnrychioli ar y Cynghor Sirol, ac yntau yn ?da mai efe" ac efe yn unig sydd deilwng or; fath safle; gan hyny, yn cynnyg ei hunan. Ac y mae ( rhai Ceidwadwyr yn ei gefnogi yn awr. Ond y gwir am dani, nid ydynt yn gwneyd dim amgen naij dwyllo, er mwyn rhwygo y blaid Ryddfrydig. Pan ddaw dydd yr etholiad, aitf y Ceidwadwyr hyn yn ol at eu chwydfa, ac i ymdreiglo yn eu tomenau, lie y maent yn teimlo en hunain yn hapus, a gadawant y rhai sydd yn awr yn cymmeryd eu llanw a u chwythu gam eu gwen a'u rhagrith. A'r tebygolrwydd ydyw, y caiff y cyfryw ymgeiswyr annibynol y boddhad 0 weled eu huuain ar waelod y rhestr, a'r Ceidwadwr ar y top, a'r hwn ddylasai gael ei ddewis wedi ei osod rhwng y ddau le itir.' Rhaid cyfaddef mai syn- iad lliaws ydyw, mai chwareu i ddwylaw y Ceidwad- wyr yn fwriadol y mae lliaws o'r ymgeiswyr anni- bvnol hyn. Nid ydynt yn eredu y cknt eu dychwel- yd—gwyddant yn amgen. Ond gwyddant y gallant helpio'r Ceidwadwr i lwyddiant, a dyna eu hunig t amcan; a hyny yn codi oddi ar falais a chenfigen,.& diaKarwch, am na fuasent hwy wedi cael eu dewis gan y Rbyddfrydwyr. A glywir son am beth felly gan y blaid arall? Na, choeliai fawr. Y maent hwy yn rhy ffyddlawn i'w gilydd yn eu hymdrechion I did diwedd i ormesu y wlad. Y maent yn gallaeh yn eu cenhedlaeth na'r Rhyddfrydwyr. Yn ol arwydd- j ion yr amserau, bydd yr etholiadau hyn yn achlysur i yru llawer un i'w ie ei hun, ac i buro Ymneilldu- aeth i raddau helaeth. Ac annhraethol well yw Ymneillduaeth fach ei rhif, ond pur ac egwyddorol, nac Ymneillduaeth fawr ei rhif, ond pwdr, a gwan, a diegwyddor, yn chwareu ffyn ddwybig. GWYLIWR.
Y FLWYDDYN 1888.
1)7obl vn Hywodraethiad eu hachosion eu hunain. Dangamodd cynhor yr ymherodmeth, r hwn a wneur i fyny brmdd yn honol 0 bendefiglOn {nobles) yr ymherodraeth, wrthwynebiad cryt, yn 01 amr y dosbwth h-, i'r cyfnewidiadau a r SSI: J gyn?Sd ?r hyny. ys Irir fod earn  YU  SwirsvfeirMd wedi cael ei roddi, ao y bydd raid i hyn gymmeryd lie hyd yn oed yn Rwssia, a hyny yn fuan. ?" IDIA. Y mae cynnadledd fawr a phwysig 0 wleidyddwyr brodorol yr ymberodraeth fawr Hon wedi cael ei chynnal yn Allahabad yn ystod dyjjkau diweddaf y flwyddyn, er cymmeryd i ystyTiaeth faterion pwysig perthynol i lywodraethiad eu gwlad. Yr oedd yn bresennol yn y gynnadledd o ddeuddeg i b?vm?n?eng mil (12,000 i 15,000) o gynnrychiolwyr o wahanol ?nau India. Cynnehd hi, wd ir.ewn gwrth- wynebiad i'r llywodraeth Brydeimg, ond yn hytrach yn ffafr ein llywodraethiad ni o'r wlad. Yr amcanion mawr oedd ceisio mwy o allu ac awdurdod gyda'u hawliau eu hun-gallu i ddadblygu sefydhadau lleo yn helaethach, a sicrhau i'r elfen frodorol ei lie, ei rhan, a'i dylanwad priodol yn holl gynghorau cy- hoeddus yr ymherodraeth fawr hono. YR UNOL DALAETHAU. Cymmerodd etholiad cyffreolinol le yno, gyda'r amcan o ddewis Arlywydd ar y Talaethau; a bu y h wydr■ yn un galed, a throdd yn ffafr v Gwerinwyr. Collodd yr hen Arlywydd y snvydd ac y mae y Cadfridog HARlUSON wedi ei ethol am y pedair blynedd dyfodol. Beth fydd dy. laD wad y fllddugoliaeth hon o eiddo y Gwerinwyr ar y Democratiaid ar y cwestiwn pwysig 0 Fasnach Rydd, nis gwyr neb ar hyn o bryd er fod lle i ofni na bydd mor ffafriol a phe y dewisasid yr hen ar- lywydd am dymmor etto. CAMLAS PANAMA.-Y mae yr anturiaeth fawr- inturiaeth fwyaf yr oes-o wneyd camlas ar draws y cyfandir máwr 0 Fôr y Werydd i'r M6r Tawelog drwy guldir Panama, mewn perygl o gael ei rhoddi i fyny, o herwydd prinder anan i'w gweithio allan. Gwariodd y cwmni drosdrigain miliwn o bunnaa ar yr anturiaeth Yn barod; a dywedir y bydd eisieu o bedair ar-ddeg i un-ar-bymtheg o filiynau yn chwanegol cyn y gellir ei gorphen yic hyn y bydd yn dra anhawdd eu cael. Cynllun y peiriannydd enwog a wnaeth Camlas Suez ydyw hwn ac y mae efe yn bresennol yn Paris, yn ceisio ad.drefnu materion y cwmni, er gweithio yr anturiaeth yn mlaen. CYMRU. Cyn dwyn ein hadolygiad ar y flwyddyn ddiweddaf i derfyniad, y mae'n rhaid i ni daflii ein golwg ar bnf ddigwyddiadau yr Hen Wlad yn neillduol. Llywodraethid masnach y Dywysogaeth o bob natur i raddan heiaeth gan yr un dylanwadau ag a lvwodraethenti fasnach rhanau erailly deyrnas, yn gystal a'r gwledydd eraill at ba-rai yr ydym wedt cvfeirio yn barod. Bu y teimlad cenedliiet-hol yu fywiog a gnyeithgar, ac y mae yn ymddangos fel yn cryfhau yn fwy fwy drwy'r holl wlad. Cafwyd Eisteddfod Genedlaethol ragorol a llwyddiannus yn mhob ystyr yn Ngwrecsam. Cychwynwyd rhai mudiadau cenedlaethol newydd- ion sydd yn debyg o'i gwneuthur yn flwyddyn a all gael dylanwad pwysig ar gymmeriad a salle y genedl mewn blynyddoedd i ddyfod; ao felly bydd yn flwydd- yu a hir gofir gan y genedl. Y mae yr iaith Gym- raeg vn ei pherthynas â. sefydliadau addysgiadol y Dywysogaeth wedi cael sylw dyladwy yn ystod y tlwydd'n-o'r Ysgolion Elfenol hyd y Colegau. Y mae addysg amaethyddol, ynghyd A pherthynas celfyddyd ag amaethyddiaeth, wedi caelsylwarbenig mewn rhanan o Ogleddbarth y Dywysogaeth yn ystod y flwyddyn, yn mha rai. y mae mfer liosog o ddarlithiau wedi eu traddodi, ac arbrawfiadau ymar- ferol wedi eu gwneuthur er mantais yr amaethwyr. Mewn ystyr wleidyddol, ni bu y Cymry yn hepian na difraw, fel y gwelir yn lliosegrwydd y cyfarfodydd a gynnaliwyd, rhai o ba rai a anerchwyd gan wleid. yddwyr o safleoedd a dylanwad. Y mae y cyfarfodydd a gynnahwyd yn y rhan olaf o'r flwyddyn, pa rai sydd etto yn parhau, ynglyn a r cynghorau sirol, wedi bod yn achlysur l r teimlad gwleidyddol Cymreig, a'r teimlad cenedlaethol, gael ell detfroi yn mhob sir, i raddau dirfawr. Y mae Khyddfrydiaeth a chenedlaetholdeb Cymreig yn ystod y blynyddoedd diweddaf wedi eu cydblethu an cydymglymu i raddau hynod. Gwnaeth y naill a'r llali yn ystod y flwyddyn ddiweddaf gynnydd syl- weddol mewn nerth, dylanwad, gxyeithgarwch a defn- vddioldeb; a disgwyliwn ganlymadau tra dymunol oddi wrth hyn yn y blynyddoedd nesaf. CREFYDD. I Ni chafodd y flwyddyn 1888 ei nodweddu a dlWyg. iadau mawrion yn y Dywysogaeth, fel mewn rhai or blynyddoedd gynt; er hyny, ni bu yn flwyddyn ddi- waith na diffrwyth yn ein plith yn yr ystyr pwysig hwn. Bti v gwahanol enwadau crefyddol, a r Eglwys Sefydledig hefyd, yn cynnal eu huchel-wyliau, ac yiiadiwya gyda'u gwasanaeth Sabbothol ac wyth- uosol, a'u hy mdrechiadau cenhadol; ac uid oes ond dydd y 'farn a fvdd' a fedr ddadguddio maint a Xrthy gwaith a wnaethpwyd yn ystod y flwyddyn. MARWOLAETHAU. I Collodd ein gwlad rai o'i meibion mwyaf enwog a defnvddiol: ae yn eu plith, yn y rhestr flaenaf, ae ar ben y rhestr, rhoddwn y Cymro galluog, twy^galon a eweithgar, Mr. HENRY RICHARD yr hwn a lafur- fold mor galed, llwyddiannus, dewr a ffyddlawn, a ??oesMth, fel apostol heddwch, f el pencam p- wr cWrad^oldeb crefyddol, fel cefnogydd mwya ?rr?Ma.ddvss o bob gradd a natur, fel cyfaiH ?dd?yn ei ?oll ?w?dM, ac fel gwleidyddwr medrns, a Chymro dilwgr, yn cam ei genedl, ei ♦ *4.i n'i wlarl i ba rai yr vdofidd yn anrhydedd, a thros ba rai y ilafurioddyn galed, ffyddlawn, a Ilwydd- Snnus am oes faith. Byd g ei enw a'i goffadwriaeth y vn werthfawr ae yn anwyl am oesoedd i ddyfod Rhoddwn yma restr o enwau gweinidogion yr efengyl, aceraUI. a fu farw yn ystod y awyddyu; ?fa ?ymdrechgM a Nyddlawn mewn gwneRth- ur daioni yn eu dydd a'u cenedtaeth-rhM o hony.? wedi cyrhaedd saaeoedd uchel yn y weinidogaeth Gristionogol, ac mewn cylchoedd eyhoedduso bwys igrwydd; a'r oil o honynt yn llenwi cylchoedd o ddefnyddioldeb i'w gwlad, a'u cenedl, ac i r gwahan- nl onwadau crefvddol i ba rai y perthynent. I V'" -1 YR ANNIBYNWYRY Parchn. R. L. Thomas, Borough Road, Llundain; John Evans, Gellionen, Pontardawe Thomas Edwards, Llanguwch (gynt o Pittsbury); W. Thomas, Rock, Cwmafon; Joseph & innAB CMrphUi; Thomas Penry Evans, Pontardu- lais; J. R. Williams, Hirwaen J. Morgans, Cwm- bach; T. Lodwick, FfestinioIg; J. Thomas, Lim- r ?t' ?T Ovt llaneg^n; D. M. Davies, S?em, UMdeil.iaJ.M.Bowen.Peu.ydaren V BEDYDDWYR :-Y Parchn. Howel Lewis, Aber. ta? Charles Williams, Ystalyfera; Thomas Price, ? jA t W Edwards, New Milford; J. K. ?? Cae.gXi; Wa? (???). Porth-y- Ayd C Roberts, Lla.fylHn, Nathaniel Thorny Caerdydd; ac R. Roberts, Llundam. S?THonisTlAiD —Y Parchn. Edward Thomas, v Maldwyn Rees Evans, Merthyr Tydfil; John Roberts, Llang,eilen -1 Peter William Jones, i en y s?s t?!SE)?.mOwmwm. Liverpool; John Jenkins, M. A., Rbyl; Frederick HHeerreepnaa Th Ton.y.refaU; J. Varteg Jones, Caemar- fan  T. Brynmawr, Lleyn; William iJvnns h?7ThomL Hughes, ?L John Rvf ees f, ?'?' Abiah Davies, Llwynhendy; Abednego Jenkiua, St Clears; Morris Owen Jones, Pont Menai; Wmiam Howells, Trefecca; a William Prytherch, Ferry side. V WFSLEYAID :-Y Parchn. D. G. Edwards, Aber- ystwyth; Thomas Morris, Dinbych; William Davies, YR EGLWYS SEFYDLEDIG Y Parchn. William Davies, Bwlch cibau, Maldwyn; John Davies, Penclawdd; yr Archddiacon Wynne Jones, Bangor; David Jenkins, Llanfair o'r llwyn; W. D. Rees, Pontfadog; Rhys Thomas JenkiDs, Meidiym, William Morgan, Aber, ger Bangor; Edward Jones, Gwaenysgor; Daniel Evans, D.D., Bangor; Richprd Roberts, Amlwch; William Hughes, Llanfechell, Mon W. Anwyl Roberts, Llanddyfnan, etto.