Tarian Y Gweithiwr

Y MILWRIAD VALENTINE BAKER. Awst, yr 2il, diarddelwyd y Milwriad Baker o'r fyddin, am drosedd ag y gwyr pawb yn ei gylch; y mae hyn yn golled arianol dybryd i'r milwriad dewr, ond nid yw'r golled arianol ond dim yn ngwyneb y gwarthrudd annileadwy a dynodd efe arno ei hun a'i berthynasau uchel-fonedd; y mae ei enw anrhyd- eddns, a'i fuddugoliaethau gwrolfrydig a theyrngarol, wedi eu trawsgyfnewid am atgasrwydd ffieiddiol a goganllyd; yn lie cael ei arfoli a'i fawrygu fel gwr o ymddiried ac 0 dueddfrydau boneddwr llednais a mawrfrydig, dyma ei enwog- rwydd per-lewygol wedi ei ddymchwelyd yn swn corwynt ymddialeddol y gyfraith foesol a gwladwriaethol a fathrodd efe mor ddybryd dan eidraed pusillanimous. Y mae'r wlad yn teimlo yn ofidus am i'r Barnwr Brett roddi dedfryd mor ysgafn ar y milwriad ac y mae Dr. Kenealy ac ereill wedi dwyn ymddygiad anghyson y Barnwr 0 flaen y Senedd, ond nid oes un argoel y gwna'r Weinyddiaeth ymyr- 9 11 aeth dim a'r achos. Pa fodd bynag, There is something rotten about the State of Denmark." Dyna lafurwr tylawd yn cael deg mlynedd o alltudiaeth am dreisio menyw yn ISTghaerodor pwy ddydd yma, ond dyma'r Milwriad Baker yn gwneud ymgais am yr un peth, ond mae'r un gyfraith yn ei ddedfrydu i flwyddyn 0 fywyd segur, gloddest, a thraul diangenrhaid ar gefn y wlad sydd eisioes yn ochain odditan ei threth- oedd a'i chyllidoedd anghyfiawn. Dyna eto ryw ddadblygiad gwrthun o gyf- reitbiau y Cyfansoddiad Prydeinig yn Alcester. Offeiriad, ie, un a broffesa ei fod yn un 0 weision y Duw Goruchaf- Tad ein holl drugareddau—yn anfon herlodyn 8 mlwydd oed i garchar am fis, ac i'r Ysgol Ddiwygiadol am bum' mlynedd 11 Ondwele'r milwriad wedi ei gael yn euog o un o'r troseddiadau mwyaf budr yn erbyn gorsedd defoes a gweddusrwydd, yn cael ei arwain i'w ystafell fel gwr boneddig, ac yno y gall wneud y peth a fyno. Y mae'n wir fod yr Ysgrifenydd Cartrefol wedi cyfryngu 11 z;1 rhwng cynddeiriogrwydd anwybodus a dialeddol yr offeiriad-ddyn a'r herlod wyth mlwydd oed, ond oni fuasai gwaedd daranllyd calonau dyngarol i a ymryson boddi godwrdd gweinyddwyr y gyfraith, cawsai'r peth fyned heibio yn ddisylw, a chawsai'r pseuclo-Glergy hwn lonydd i fyw a marw yn ei gythreulig- rwydd a'i ddinodedd. Hyderwyf nad oes llawer o fath y Pharaoh ciaidd a gwargaled hwn yn mysg un blaid o'r rhai a ymgyfenwant' eu hunain yn Gristionogion, gan fod gogwyddiadau egwyddorion a chyflawniadau Crist yn gwbl dramoraidd i ymddygiadau ynfyd- ion o'r un bathnod ag ebrwydd llofrudd- iog Alcester. Offeiriedyn Lucifer ydoedd-a phen Ar ffau drwg-weithredoedd Deor cwn a drygbinoedd I'r byd hwn, yr abwyd oedd. GWIBDAITH Y GOHDOEIGION. Dydd Llun diweddaf, aeth llv aws a aelodau Cyfringynghor y Pwyllgor Gor- dofigaidd da'r gei,bydres o Birkenhead i'r Wyddgrug, ac o'r Wyddgrug, mewn tri cherbyd, i ben y Poelfamau. Yn mhlith y gwibdeithwyr yr oedd y Mri. Henry Lewis, brawd y cerddor-fardd coronog. a'm hen gyfaill anwyl Llew Llwyfo, Isaac Foulks (Llyfrbryf), Wm. Owen, ysgrifenydd y Gordongion Gar- mon Jones, cadeirydd y pwyllgor; E. Pugh, trysorydd R. P. Ellis, cyn- gadeirydd; Etta Mon, William Parry, y cerddor enwog a Birkenhead, &c., &c. Methodd Athan Fardd a myned gyda ei frodyr o herwydd ymrwymiadau mas- nachol. Cafoddy gwibdeithwyr ddiwr- nod o adloniant i'r corff a'r meddwl, a'r hyn a ychwanegodd yn ddirfawr at ad- noddau eu difyrwch a'u cysur ydoedd, fod eu gwragedd gyda'r ran fwyaf o'r gwyr priod; ac er mwyn gwneud y diffyg hwn i fyny, dygodd y bechgyu ieuainc eu cariad-ferched gyda hwynt i fwynhau eu hunain ar goryn oesol y Foelfamau. Golygfa anrhydeddus Oedd gweled llu o feitdd Ya chwareu mor hewydus Yn mysg duwiesau heirdd Yinldawnsient, ymfaldodent, 0 flaen gorseddau hedd, A srwinoedd natur yfent Mewn Gordofigaidd wledd. Pugh ydoedd yn y canol Fel ymberawdwr mawr, A Lewis Gymreigyddol Yn bwyta bara-lawr; Tra Garmou Jones ac Owen Yn yfed diod fain, A Fouikes ac Etta lawen Yn gwneud cyngbanedd sain. Y cerddor Parry ydoedd Tn bwyta cigoedd bras, Ac Ellis grynai'r cylchoedd Wrth ganu solo bass; Zmlamoi merched Psyche 0 gylch. eu dnwiau heirdd, A Venus a'i gosgorddlu Suganent ddwyfol geirdd. Bwytnodd ein brodyr dawcus Lon'd trolaid fawr 0 gaws, Cig, bara, teisien felus, Buui' troedfedd ar ei thraws; yi'asant ddw'ralwyni, A llaeth a lemonade, A daethant 'nol dAn chwysu, A'u cyrff i gyd ar led.

MULTUM IN PARVO. Yn Shoreham, dydd Mercher diweddaf, agorwyd capel Pabyddol yn werth £ 3,000> yr hwn a gododd larlles Norfolk yn hollol ar ei thranlei hun. Gwasanaethwyd yr offeren gan y Parch. Dr. Danell, Esgob Southwark, a phregethwyd y bre- geth agoriadol gan Cardiual Manning. Ei destyn ydoedd Matthew xvi., adnodau 18 a'r 19. Y mae brysneges wedi ei danfon i Cairo fod Brenin Abyssinia yn casglu. ei Inoedd yn nghyd, gyda'r bwriad ym- osod ar wlad yr Aifft. Y mae Alphonso. Brenin Yspaen, wedi awdurdodi ei lywodraeth i ychwanegu can' mil 0 wyr at ei filwyr presenol, er gwneud un ymgyrch farwol ar y Carlist- iaid anghymodlawn. Agorwyd dwfrgist yn werth £200,000 pwy ddydd yma yn Ravington, er mwyn ychwanegu at gyflenwadau dyfrol L'er- pwl. Brawychwyd L'erpwl a'r gymydogaeth dydd Gwener diweddaf gan daran-storm. Tarawyd Simnai yn Borwick-street, West Derby-road, yn ddarnau gan y trydan. Difrododd y gwlawogydd trym- ion gaeau cyfain o naidd, ceirch, a gwenith yn JSTghaerwrangon a swydd Caerlleon-gawr. Teimlwyd yn aruthr oddiwrth y gwlaw a'r ystorm hefyd yn Birkenhead, Blundellsands, Southport, Manceinion, Oldham, Ulvensfon, a Wis- beach. Yn Rochdale, lladdwyd dyn gan y trydan, a deallwn eich bod chwithau yu y Deheudir yna wedi clywed taran- drwst udgyrn yr elfenaa yr un dydd ag y clvwsom ni hwynt yma. 0 Yr oedd 30,000 0 eneidiau yn gwrando y Parch. C. H. Spurgeon unwaith yn y Neuadd Amaethyddol yn Llundain, tra mae'r dorf luosocaf a wrandawodd y Mri. Moody a Sankey yn y wlad hon ydoedd o ddeunaw i ugain mil; felly y mae awdwr yr erthygl arweiniol yn eich cyd- wythnosolyn am yr wythnos ddiweddaf wedi marchogaeth gormod ar ei gyf- ofddwy Utopiaidd. Y mae'r cynghaws mawr golosgiad y Llwyfandiriawl i ddyfod i'r bwrdd yn fuan. Y pwnc i'w benderfynu ydyw, pwy sydd i dain am y difrod a wnaeth Vulcan ar y stage. Ysgatfydd y gwysir Vulcan yn mlaen i roddi ei dystiolaeth. PATHOS.

DOSBARTH LLWCHWR. SYR,—Caniatewch i mi gongl iechan o'ch TARIAN glodwiw i argymell fy nghydweithwyr yn Kghyfrinfaoedd Rhit 3, Rhif 4, a Rhif 9, o'r Dosbarth uchod, i gyfarfod a'u [gilydd er mwyn ystyried ein sefyllfa, yn mha un yr ydym yn sefyll ynddi yn bresenol. Clywir ami i un yn dywedyd fod eisien i ni ddod at ein gilydd eto, fel yr ydym wedi bod o'r blaen, a'r rhai hyny, cofiwch, nad ydynt yn y cymdeithasau er ys misoedd lawer, ac eto nid ydynt yn dyfod pan y byddo cyfteusdra idd- vnt. Yn awr, fy nghynygiad i yw, i ni gael cyfarfod cyffredinol o'r tair cyfrinfa ucliod er mwyn enill ein gilydd eto fel o'r blaen, ac y byddom yn barod i ystyried y rheolau newyddion pan y deuant. Pawb sydd yn talu ychydig o sylw i betliau, y maent yn gwybod fod pwyllgor wedi ei neillduo er mwyn tynu rheolau i'r Gymdeithas Unclebol Gymreig, pa un y mae llawer wedi bod yn gwaeddi am dani. Yn awr, dyma ni wedi ei chael. A oes eisieu i ni fod oddiwrth ein gilydd yn rhagor. Gobeithio na fydd y bobl hyny oedd yn foddlon talu ar ol cael cymdeithas Gymreig, yn codi un gwrth- glawdd eto wedi iddynt gael yr hyn oeddeut yn geisio; ac os oes rhywbeth arall ar y ffordd, dewch i ni gael cwrdd a'n gilydd er ei ymresymu allan, a threio diwygio yn mhob peth o hyn allan, a phasio y rheolau gyda'n gilydd. fel na byddo i neb gael ei feio ar ol iddynt gael eu gwnend yn ddeddf. Mr. Gol. a chydweithiwyr yn mhob man, y mae yn amlwg ddigon mai, y rhai sydd ddim yn talu yn bresenol sydd yn ei chael hi waethaf y dyddian hyn; a gobeithio y deuant i weled hyn yn fuan. Gobeithio befyd y bydd pawb yn y dosbarth i ddod at eu gilydd eto. Yr eiddoch,—CYDWEITHIWR.

AT LOWYR LLANELLI A'R CYLCHOEDD. Fy NGHYDWEiTHWYR.—Gadewch i ni erfyn am i chwi dalu sylw priodol i'r nodyn hwn. Y mae wedi ei achosi oddiwrth y pellder a'r dyeithrwch sydd wedi myned rhyngom ni a'n gilydd. Gan hyny, yr ydym yn teimlo fod eis- ien rhyw gynllun i'n cael yn agosach, ac yn fwy adnabyddus o weithrediadau ein gilydd unwaith eto. Wel, yn awr, carwn i chwi osod gerbron yr holl weithwyr perthynol i'r glofa, a gofyn a oes yna undebwr neu undebwyr, hyny yw, 0 ran egwyddor, ac yn meddwl dyfod allan mewn gweithredoedd ar y cychwyn newydd yma, ac yn pender- fynu dal ati yn y dyfodol, er mwyn i ni gael dyfod eto yn fyddin gref trwy uno a'n gilydd, gan wireddu yr hen ddiareb hono Mewn undeb y mae nerth," a chofio gyda Haw ein bod yn meddwl claddu yr holl ddiffygion sydd wedi bod ar y naill a'r Hall o honom. Bydd cyfarfod o gynrychiolwyr y gwahanol lofeydd uchod i'w gynal mewn man canolog, yn yr "Half-way," am chwech o'r gloch, nos Ian, y 26ain cyfisol, pryd y taer cldyiimnir ar i bob glofa i anfon cynrychiolydd yno, yn nghyda chyfrif o nifer yr undebwyr a'r anundebwyr fydd yn y cyfryw lofa, ac hefyd eu barn ar y dyfodol. Gosodwch y pethau uchod yn ystyriol a phwysig gerbron pawb yn y lofa, Yr eiddoch,—UNDEBWR.

LLYTHYR.AU CARDI. CARDI LAND, Boreu JLlim. Y MAE rhyw gynhwrf i'w glywed yn mhlith hen weithfeydd mwn rhan uchaf Ceredigion yn awr. Yr wyth- nos o'r blaen bu Cwmni Alltycrib i lawr yma am ddyddiau lawer yn cy- meryd meddiant 0 hono umvaith eto, a buasent wedi talu yr hen ddyled cyn hyn, pe buasai yr accounts wrth law. Ond mae y rhai hyny gyda y cyn- oruchwyliwr yn Llundain, ac yn ol pob tebyg y bydd pobpeth wedi ei setlo cyn y bydd hyn o nodyn o flaen ein darllemvyr ac y mae y dyfodol yn bur addawol mewn cysylltiad a chy- chwyniad y gwaith.

Y DALL YN CAEL EI OLWG. Y mae hen wr o'r enw John Lloyd, alias Shon Llwyd, Taliesin, ar ol bod yn ddall am bymtheg mlynedd wedi cael ei olwg eto yn ei hen ddyddiau. Syrthiodd rhywbeth o'i lygaid, a cliaf- odd ei olwg ar unwaith. "Mae yr hen wr yn clriugain a deg oed neu ragor. Mae y cymydogion wedi clywed hyn yn dangos gwrthddrychau o wahanol liwiau iddo, ac y mae yn eu hadnabod yn eithaf da. Wei, boed i'r hen gre- adur hwyrddydd tawel a digymylau.

LLYTHYR GWREIDDIOL. Dyma i ti, ddarllenydd, ddyfyniad o lythyr a fwriadwyd anfon at Haner- Sham Cox, yn nghylch rhyw fater o gyfraith, gan un o blant y Borth :— How Cun My Sister Ellinor Daniel and Her husband the Property and the Boeth Left Borth 7 years and live at heriford Line and about Merther- tidvel and Newport Menmouth, and Isac Jones and his Wife is Live at Llanbadarn very Unoffen the came to Borth Isac Jones never came to Borth only when on sum Mischif he have been twice try to Sell it at Borth and a Gentleman f/om London wash at Borth at the time, and he ask Issaac Jones what is his name, and ask John Daniel what is his name, and he told them to look very sharp, for fear that the Boath wnt in Gel. How can you sine the name of Simon and that gen- till man wrash one of the Ilea d Lowyers in London." A yr hen ysgolor doniol i adrodd helynt marw ei dad yn y llytnyrfel hyn,—"My father died and left the little property without no Will, and a cow and a mare and one 4 of a fishingh Boat and Netes," ac yn y blaen. Mae liynyna yn ddigon i ddangos ar- ddull ac orgraff a cbyfoeth iaith v mor- by.gotwr hwn.

<i 0 EiN RHEILFFORDD. Ie, ddarllenydd, rhtMforcld newydd fllam sydd yn cael ei gwneud yn awr trwy fynyddau a thros gymoedd gwlad y Cardi. Bydd y ffordd hon i ry- chwantu yr holl fro, 0 Lanfiangel i lan drwy y creigdiroedd i'r Havan a'r Henfwlch. Mae dynion o Lundain wedi bod i lawr yn ei mesur a'i nodi allan yr wythnos o'r blaen; a dywedir gyda sicrwydd y try pethau allan yn bur foddhaol yn ei chylch. Os bydd i'r inspectors ddyweyd y bydd iddi dalu Wrth y cwmni, nid oes un ambeu- aeth am dani. Y mae Mr. Stokes yn alluog i godi digon 0 arian idd ei I chwblhau yn ddiaros. Nid oes un dadl gyda ni nad dyma y cam goreu at weithio bywyd i'r Cardi-land a roddwyd erioed. Bydd ei gwneud yn sicr o ddatguddio llawer o drysorau newydd- ion sydd yn gorwedd yn ein hen fyn- yddau eto heb weled gwawr y dydd erioed. Rhwydd hynt, medd pob Cardi sy'n dymuno lies y wlad a'i magodcl.

CASTELL ABERYSTWYTH. Mae eich gohebydd "Henllys" yn un o'i lythyrau ar yr ben gas tell yn dweyd fod olion magnelau i'wT ganfod arno. G wared ni rhag y fath ffolineb plentynaidd a hwn yna. Pwy sydd wedi dweyd -wrtho haner y pethau a ysgrifena ? A oedd magnelau. mewn bod yn adeg rhyfeloedd yr hen crastell ? Byddai yn bur ion i "Henllys astudio tipyn yn fwy arhelyntion ac arfau. rhyfelgar ein cyndadau dewr.

Y CYNHAUAF. Mae amaethwyr yr ardaloedd yma wedi dechreu cario ac ymarfer y cryman a'r bladur er's dyddiau bellach. Y mae rhagolygon gobeithiol am fwyd i ddyn ac anifail eleni eto mae yr holl feusydd yd yn cyllym addfedu, ac yn galw am ei dori. Er pob rhagolygon sydd, mae cribddeilwyr ein gwlad yn codi y farchnad by force. Maent yn pviodoli hyny i'r llifogydd mawrion fu yn ddiweddar. Y maent yn llamu at eu gilydd fel gwiwerod pan y bo'r farcbnad am godi; ond pan y byddo yn tueddu i ostwng, maent mor araf a diymadferth a malwoden. Ow! mae "gwae" yn grogedig wrth eu penau am en tueddiadau anghyfiawn a gor- mesol. CARDI. ["Trioedd y Cardi" yn ein nesaf.]

HELYNTION GWLAD MYRDDIN. MR. GOL. Y mae arnaf flys canmoI. yr hen wlad 0 hyd ac 0 hyd. Y mae hi wedi gwneud un tro yn ddiweddar sydd wedi anfarwoli ei henw am genedlaet hau lawer, ac fe bery ei henw tra bo haul. Hi roddodd dderbyniad cynes, caredig, a brwdfrydig dros ben i'r Arglwydd Prif Farnwr Cockburn yn mhrawdlys Caer- fyrddin y dydd o'r blaen. Pe wyr pawb fod y barnwr hwn wedi bod yn eistedd ar fater yr anfarwol Tichborne, ac wedi cyhoeddi y brawd hwnw yn arch-dwyllwr y byd, ac wedi ei gloi i fyny yn Dart- moor am bedair blynedd ar ddeg! Y canlyniad o hyn fa i effeithio colled ar Dr. Kenealy, ac iddo yn y ddirivm tre- mens geisio pardduo cymeriad y barnwr, ac yn wir geisio creu nefoedd newydd, daear newydd, a phob peth yn newydd. Fe broffwydodd y buasai pob pec-hadur tlawd yn Mhrydain Fawr yn fath o ar- glwydd bychan, ond iddo gael ei ddy- chwelyd i senedd Prydain! Fe fu rhai tua Stoke-upon-Trent mor wirion a chredu y broffwydoliaeth, a danfon y Dr. rhag blaen i St. Stephan, a dechreu- odd ynteu rybuddio ei fod yn myned i agor drama, ar lawr y Ty na fu ei chyff- elyb ar y blaned hon. Braidd 71a chafodd Benjamin fychan ofn hyd farw. Dyma nos y ddrama yn dyfod, a thyma y Ty ar ei draed, a phawb yn estyn ei glust, a dyma'r performer ati, a chyn pen nemawr o amser dyma rywun yn codi ei ddwrn, ac yn taro y Dr. i ebargofiant tragy- wyddol r Ni chlywyd rhyw lawer am dano o'r nos hono allan. Y mae creawdwr mawr Ty y Cyffredin wedi diflanu, fel liawer ereill o'i flaen, a'r broffwydoliaetif. heb ei chyflawni, a'r gwirioniaid ys Stoke wedi eu siomi. Yn awr, ar ei ymweliad a Chaerfyddir. fe dalodd yr uchelreithwyr y compli- ment uchaf i'r Barnwr Cockburn am ei ymddygiad yn nhreial enwog Tichborne. Fe debnlodd y Barnwr i'r byw oddiwrth y compi/iment, ac fe atebodd yn gynhes ac effeithiol! Well done hen sir loew, ti ragoraist ar Forganwg uchel ei bri a'i chlod do, ti aethost heibio i'r siroedd yn m < dl. Bnm yn teibhio gyda'r tren y dye d o'r blaen, a hyny yn ngofal un o'r gyriedyddion goreu yn Isfghymru, ac 0 gywreinrwydd, mi a ofynais iddo er pa faint o amser yr oedd efe yn engine driver. Dywedodd mai pymiheg mlyn- edd ar ugain i'r Ebrill diweddaf, a'i fod yn ystyried ei fod yn teithio can-' mIUdir y dydd er hyny. Yn awr, fecbgyn ieu- ainc Morganwg, pa sawl milldir y mae wedi deithio yn y pymtheg mlynedd ar ugain P Cafoda dyn ei ladd yn ymyl Llanelli, nos Sadwrn diweddaf, a'r linell y Great Western. Yr oedd y truan wedi bod yn Llanelli, a cherdded efo'r clybiau, a rhyw amser hwyr yn y nos, wedi cy- meryd y rheilffordd tua Chasllwchwp, ac wedi cysgu ar y llinell a'i ben ar y rheil. Nid oes dyn a wyr sut y bu, ond pan oedd y mail yn dyfod i lawr foreu y Sabboth, rhwng pedwar a phump o'r gloch, fe ganfyddai y gyriedydd ddyn wedi colli ei ben ar y llinell, a'i ben tua

llenenw Eryr Morganwg yn awr, Ond ai tybed hefyd nas gellir gwneud math o esgusawd dros y cyfnewidiad gymerodd le eisioes ? Os teimltrfod rhyw gymaint o angen i newid ffugenw, dywedwn mai adeg fanteisiol iawn i wneud hyny ydyw wrth newid gwlad. Pan ddychwelodd y cyfaill hwn o'r America, mae'n debyg y dechreuodd ei anghofio fel Hirwaunwyson, ac os anog- wyd ef gan gyfelllion llenyddol i fab- wysiadu ffugenw newydd spon ar ei ddy- chweliad i'r hen wlad, pa raid rhyfeddu llawer iddo gydsynio pan yn ieuanc a dibrofiad. Pe bawn yn lie Eryr Mor- ganwg byddai yn well genyf adael i Dewi Haran i ryfeddu faint fyd a fyno wrtho ei hun uwchben yr hyn a fu, nag iddo wrando ar Dewi i wneud achos i iiloedd ryfeddu o'r newydd am yr hyn sydd; ac os myn Dewi Haran gyhoeddi i'r cyfaill amlygu llawer o wamalrwydd wrth newid ei ffugenw dan yr amgylch- c r_l iadau a nodwyd, dymunwn ofyn iddo, pa faint mwy o'r peth hwnw a amlygai wrth ei newid yn awr eto dan yr amgylchiad- au presenol pan yn hynach a mwy prof- iadol, a phan nad yw newid gwlad na dim arall i un graddau yn gwneud hyny yn fanteisiol ? Teimlwn fod Dewi wrth wneud sylwadau ar y ffugenw Eryr Mor- ganwg yn tueddn i gysylltu ar y mwyaf o ystyr ag ef, os nad hefyd yn gwneud rhai camgymeriadau dybryd, a bwriadwn sylwi yn mhellach ar hyn eto. PllESWYLYDD GLAN Y NANT.