Tarian Y Gweithiwr

Y SENEDD A'R SABBOTH. Nid oes un pwnc yn cael ei drin mor anghelfydd, nac mewn oymaint o dyw- yllwch yn y Senedd, a chrefydd.. Nid ymddengys fod un blaid yn y Parlia- ment wedi meistroli y wyddoniaeth grefyddol, yn ei hegwyddorion nac yn ei changhenau, na'i pherthynasau mewn cymdeithas. Ni bu paganiaid erioed yn fwy dystaw ar y Beibl, fel safon wrth ba un y dylid barna haeddianau eynygion, nag aelodau Senedd Prydain. Mentrant i lwybrau o ymyraeth a chrefydd gyda'r un hyfdra ag a ddang- osant wrth drin pyncian a berthynant i gyllid y deyrnas. Nid oes un gangen o dduwinyddiaeth yn rhy gysegredig iddynt hwy ddangos eu hyfdra, mewn anwybodaeth dygn yn ei gyich. Ac nid oes dim cysegrwydd mewn cyd- wybod a fedd un dyn, neu un dosbarth o ddynion, fel y perthyn cydwybod i grefydd, yn ddigon i gadw tafodau seneddwyr o fewn terfynan gwyliadwr- iaeth, rhag iddynt fyned ar draws ffin- ian ar ba raiy dywed y nefoedd hyd yma y deui a dim yn mellach." Athroniaeth arferiad y Senedd o drin. mater crefyddol, mewn anwybodaeth, gyda hyfdra, yw, diffyg parch i hanfod crefydd, ac i'r Beibl fel ei safon. Prcf- wyd hyn yn y ddadl fu yn y Senedd ychydig ddyddiau yn ol ar agoriad Museums &c., ar y Sabboth. Gosod- wyd y mater ger bron Ty y Cyffredin gan Mr. P. A. Taylor. Apeliodd y gwr hwn at gyfnewidiad golygiadau dynion ar ei gynnygiad ef; a bod y wasg wedi troi i'w bleidio, hyd y nod y rhan hyny o'r wapg a gefnoga y weinyddiaeth Doriaidd. Y mae y dyn a rydd reswm fel hwn yn y ffirynt, ar fater pwysig, yn dangos ei fod ef yn ymwybodol o wagder ei ystordy ymresymiadol ef ei hnn o blaid~ei gynygiaa. Nid Uais Dnw vn ei Air yw llais > wlad ar bwnc y Sabboth, nac ar unrhyw bwnc cref- yddol arall. Ac nid yw papyran new- yddion yn proffesa earych ar nnrhyw- fater yn ol canonau dnwinyddiaeth. Nid yw y Toriaid Kglwysig yn cymeryd amynt fod yn barchus i r Sabboth, fel y gosodir ef allan yn y pedwerydd gorchymyn yn y ddeddf foesol. During the hours of Divine service yn yr Eglwys, y bore, y mae hyd cyfreithiol y Sabboth yn eu golwg hwy. Yn hyn y maent yn dilyn siampl Eglwys Rhuf- ain, yr hon sydd yn camatan agorid chwareudai ar y Sabboth, wedi gwas- anaeth yr offeren. Lie bynag y teyrn- asa yr Eglwys Babaidd, treulir y rhan fwyaf o'r Sabboth gan y trigohoi, fel dydd arall o'r wythnos, yn mhob ystyr. Pan yr oedd Eglwys Loegr odan ddy- lanwad Pabyddol, ddau can mlynedd yn ol, yr oedd chwarenon, nid yn unig yn cael en goddef ar y Sabboth, ond yn cael en gorchymyn yn yr eglwysi gan y brenin a'r archesgob. Byddai yr offeiriaid ac aelodan yr Eglwyø yn ymroddi i oferedd a chwareuon ar y Sabbothau, hydy nodyn y mynwent- Idd. Gan hyny y mae gwaeth Mr. xaylor yn cyfeirio at Doriaid Eglwysig, rhai pleidiol i'w gynygion ef, yr un peth a phe byddai i rhyw un gofthau y Twrc fel un pleidiol i gynyg barbar- aidd. Y mae Mr. Taylor yn defnyddio rheswm arall, cwbl dinerth ac amwys i'r pen. Siariadudd yn y Ty o blaid ei gynygiad, ar y tir nad oedd dim niwed i neb wedi iaw oddiwrth yr arfer o agoryd oedd o ddifyrwch ar y Sabboth. Diau i archesgob Laud a'r brenin gynt, ddwe""a yr un peth o blaid darllen y book of sports, yn y gwasanaeth yn yr eglwysi ar y Sabboth. Onid fel hyny y siaradai yr offeiriad ynNjghymru gantahanero flynyddau yn oT, pan yr oedd y bobl yn eis- ted& mewn tywyllwch paganaidd, ac yn ymroddi i bob math o ddifyrwch cnawdol, annuwiol, ac i ymrafo lion, ac ymladdfeydd ar y Sabboth, o dan arweiniad yr offeiriaid ? .111 i aaaBaaaapaw Nis gatt dim fod yn fwy anrhesymegol na siarad am ganlyniadau, heb niwed ynddynt, a gadael allan y canlynisdau o ddigio Duw trwy halogi y Sabboth, ac arwain dynion i esgeuluso yr efengyl. Byddai yn anhawdd cael dim mewn iaithyn waelach, mwy paganaidd, na mwy anysgrythyrol na'r ymadrodd can- lynol o eiddo Mr. Taylor yn y Senedd: On the religions part of the question he would only ask the House, whether because, 3,000 years Igo the Jews were forbidden to work onxhe seventh day, Christians should 1* forbidden to re- create themselves on the first." Eglur yw Bad oedd Mr. Taylor wedi darllen y Beibl i'w ddeall efyn nghyloh pwnc y Sabboth, onide gwelsai yn eglur nad sefydliad Iuddewig oedd y Sabboth; D«mgys y Beibl yn eglur ei fod wedi ei sefydln yn ngardd Eden, yn nechreu amser, fel dydd o orphwys. dra, yn ol esiampl Duw, wedi iddo or- phen gwaith y greadigaeth. Yr oedd gorchymyn Duw o'r dechreuad yn awdurdodol ar Israel, pan yn casglu y manna ar y chwe diwrnoi, ao nid ar y Sabboth, cyn rhoddiad ydeg gorchym- yn ar Sinai. Y mae difyrwoh yn fwy gelyniaethol na gwaith i addoliad Daw. "Dydd iachawdwriaeth yw y Sabboth, ac nid yw yn ormod o amser i ddyn gael ham- dden ynddo i ymbarotoi erbyn tra- gywyddoldeb. Y mae ymresymiad M r Taylor yn sylfaenedig ar y dybiaeth anffyddol nad oes eisiau i ddyn barotoi erbyn tragywyddoldeb—mai creadur amser yn unig yw efe. Rheswm arall a goffhaodd efe yw, fod llawer yn gweithio ar y Sabbothau ar y rheilffyrdd, &c. Gan fod un drwg wedi ei wneud, dylid gwneud drwg arall i fod yn gwmni iddo! Dyma reswm with a vengeance! Yr oedd .twyll ymresymiad Mr. Taylor yn ddiwisg iawn, pan yr honodd efe hawl dyn i farnu a gweithredn drosto ei hun o blaid ei gynygiad ef Ar hyn :atebodd Mr. W. H. Smith ef yn effeithiol, trwy ddweyd y byddai swyddogion y' British Museum heb Sabboth, i roddi lie i farn a gweithred brifet y rhai a elent yno er mwyn di- fyrwch! Rhyw ymresymn gwael iawn yw hwnw a gynwysa fod un dyn i golli ei hawl brifet i famu drosto ei hun ar bwnc a gwaith y Sabboth, er mwyn i ddyn arall feddu yr hawl hono I Hynod iawn fod Mr. Forster wedi plgjditt Mr. Taylor,, ao yntaa wedi gwneud e-i oreu i osod crefydd yn gyfundrefh addysg y wlad yn ei fesur ef yr hwn a basiwyd yn 1870. Profa hyn fod llawer am gysylltu cre- fydd a chyfraith gwlad, nid er mwyn crefydd, fel peth gwerthfawr ynddi ei hun, ond i foddloni y blaid sydd am i bob peth crefyddol gael ei reoleiddio gan lywodraeth y wlad. Un rheswm a adygodd Mr. Forster o blaid oynyg Mr. Taylor oedd, fod 'miloedd o oobl yn Unndain, Jlhal na wyddent beth i wneud a hwy eu hunain ar y Sabboth.' Nid oes dim sicrwydd y byddent hwy yn debyg o wybod beth i wneud a hwy eu hunain pea agorid y Museum idd- ynt ei ddefoyddio ar y Sabboth. Mwy tebyg o lawer fyddai, ar ol i newydd- deb y fraint basio, y byddent yn myned i'w hen lwybran o oferedd a segnrdod, ac nid i astudio gwyddoniaeth yn nrych ffeithiau yn y Museum. Nid yw sefydliadau gwyddoniaethol wedi denu y llnaws mewn un man yn Lloegr. Y mae y Mechanic's Institutes a gefnogwyd yn fawr gan Brougham ac ereill, flynyddau yn ol, wedi myned i ddiddymdra bron, o ddiffyg cefnogiad y werin, er fod mynediad iddynt wedi bod bron am ddim. Y mae y sefydl- iadau mawrion hyn, yn Westminster a Borough Road, Uundain, wedi cael eu troi at amcanion ereill er ys blyn- yddau. Ac y mae y libraries gwerth- fawr a osodwyd gan Brougham ac ereill ynddynt, am ddim, wedi cael eu gweithu, am nad oedd y werin yn prisio dim am chwilio i'w cynwysiad. Nid yw gwyddoniaeth gyfifredinol wedi denu neb o'r miloedd na wyddent beth i'w wneud a hwy eu hunain ar y Sab- both. Ni wnai y Museum hyny ychwaith. Y dynion a werthfawrogant y Sabboth yw y rhai a werthfawrogaut wyddoniaeth. Nid yw gwaith y llywodraeth yn amddiffyn cymdeithas yn ei hawl i gael un dydd o saith, yn ddiwaith, yn fat 1 1 o ymyraeth a chrefydd fel y mae cyvntiad y wladwriaeth a'r Eglwys. HI, 1 naturiol dyn fel creadur, fel y den- yo Dr. Dwight, yw ei hawl i or- phwys un dydd o bob saith. Ac ar y • tir. hwu gwnuth y Senedd yn iawn i wrthod cynyg Mr. Taylor.

GLOFA CARWAY. Y mae glowyr y lofa uchod ar strike yn erbyn y screen. Rhag i neb gael ei gam- arwainyma yr ydym yn cyhoeddi hync Y mae yr achos fel y canlyn. Yr oedd standard y lofa yn 1* 2c. y dynell yn ol y cytundeb a wnawd a'r perchenog, Mr. Richard Abraham, oddeutu 20 mlynedd yn ol, &c y mae wedi parhau yn ddigyf- newid hyd nes i'r st »jf presenol ddyfod i'r lie. Y peth cyntaf a wnaethant oedd hawlio cant o bob dram am lo man, meddai nhw, hyd nes byddai y Bili yn barod vn ei le—y fath le ag oedd ganddynt, sef lie i ddau druck o dan y screen, a hono heb fod a haner digon o gwympiad iddi i'r glo fyned i'r truck heb gymhorth dyn a'i rabler yn y screen, fel giar ar ben crug o lafnr. Y mae Wil wedi gosod y glowyr naw ceiniog y dydd yn is nag y maent wedi bod yn^stod yr amser crybwylledig. Ond nid oeda hyny yn ddigon i lanw eu gwanc. Dyna y second Brunei yn tynu cynllun screen o blan newydd spon; ac os ydych yn v fan yna, pan ddaw son am y patent i glustiau perchenogion glofeydd Deheudir Cymru, mae yn sicr o gael ei wobrwyo yn dda am ffrwyth ei ymenydd. Dyma'r plan: barau yn naw troedfedd o hyd, chwarter modfedd o drwch neu led, a modfedd a haner rhyngddynt. Yr oedd llawn waith i ddau fancwr i fanco o 42 i 49 o ddrams yn y screen gyntaf, ond yr oedd v patent yn gofyn tri pan y gwnawd prawf o honi. Teg yw hysbysu ein bod yn cael ceiniog y dynell ami yr hyn oedd yn fwy na mesur; ond nid yw hyny yn ddigon. Er ein bod wedi rhoddi ein telerau iddynt, un o ddwy ffordd, nid ydynt hwy wedi rhoddi i ni un cynyg; ond, yn ol eu harfer, wedi gwylio ar em hamgylchiadau er ein llethu i'r flawr.. Yr ydym wedi boddloni ail ddechreu gweithio iddynt os gosodent y screen yr un fath a screens un o'r pedwar gwaith sydd yn y cwm, sef Trimsaran, Plasbach, Capelifan, a Phontyberem. Beth arall y maent yn ei ofyn, meddwch chwi, ond cribddeilio ar gefn y gloWyr. Ond dyna, ni fydd yn lawer o golled i ni os daw ereill yma. Y mae yma 28 o gathod ac 16 o lygod; neu mewn geiriau ereill, y mae 16 o lowyr a 28 neu ychwaneg i'w talu oddiwrth y ddram lo. LLYGADGRAFF.

LLITH 0 DRECYNON. Yn sicr i chwi, er cymaint sydd wedi cael ei ddweyd gan y rhai hyny sydd bob amser yn eiddigeddu yn Uwyddiant arall os cadwa y tarianwyr eu TARIAN mor lan, ac mor rhagorol ag y maent hyd yn hyn, y gwel Ilawer o amser, ac y bydd ei ieuenctyd yn ganfyddadwy pan y bydd llawer o bethau ereill wedi marw. Ond yr hyn a'm achosodd i ddanfon yr ychydig Iinellau hyn i'r DABIAN ydyw, eich hysbysu i mi, yr wythnos cyny diweddaf fyned i fynv i Hirwaun i eisteddfod oedd yn cael ei chynal yn Victoria Hall. Yr oedd yno feirniaid galluog, cystadlu rhag- orol, ond gormod lawer o dayidondifoes yn gwneud i fyny*r gwrandawyr, a'r rhai hjny yn ffaelu ag ymddwyn fel y dylas- ent. Da chwi, os ydym yn ddynion, bydded i ni ddangos hyn, trwy ymddwyn yn weddaidd yn mhob man. Yr oedd yno bedwar o gorau yn cynyg am y brif wobr,—dau o Hirwain a dau on lIe ni yma, Yr oeddwn i, bid sicr, yn dymuno llwyddiant ein corau ni, ond un o Hir- waun aeth a hi, er mae beirniad o Dre- cynon oedd yn beimiadu; ac yn wir, yr ydwyf yn credu iddo wneud yn deg a gonest; ond hyn sydd genyf i'w ddweyd, carwn yn fawr weled eisteddfod yno eto" cael beirniad neu feriniaid eymhwys, darn newydd yn gystadleuol, ac yr wyf yn methu yn deg a gweled nad oes yma ar- w'einiwr da a lleiswyr rhagorol, ac y gallem gael cor, ie yn wir, cor gwych, a fyddai yn cipio y llawryf oddiar gorau Hirwaun aces dygwydd i hyn gvmeryd lie, yn awr, gyfeillion; fel un o honoch, na fydded i ni er dim i ddigaloni am y tro diweddaf, ond ymwroli a chodi cor da, a myned i fynu yn arfog, a gwneud gwrhydri, yn He bod cerddonon Hirwaun yn dweyd am danom, fel y clywais un o honynt yn dweyd yn yr eisteddfod ddi- weddaf,' O, y maent yn myn'd yn ol yn flxt iawn.' Yr oeddwn yn teimlo, fechgyn, ac yn dweyd ynwyf fy hunan, Y tro nesaf am dam.' Yn awr, Hirwauniaid, cynaliwch eisteddfod eto, a deuwch allan a darn newydd, a mynwch feirniad neu feirniaid newydd cymhwys, ac yna fe gawn weled ein maint; ond, ar yr un pryd, carwn fod hyn yn cael ei ddwyn yn mlaen mewn ysbryd brawdol, ac y byddai'r colledwr yn foneddigaidd, trwy beidio cicio'r gwynt; ac, ar y llaw arall, i'r enillwr beidio ymfalchio gormod-yr hyn a ddygwyddoddy tro diweddaf-rhag ofn y tro nesaf mai efe fydd y colledwr: pob peth i gael ei gario yn mlaen yn weddaidd ac mewn trefn. Cymerwch hyn at eich t ystyriaeth ar Hirwaun, ac yr ydwyf yn credu y daw yr un corau i fynn eto, ac y bydd ein corau ddim yn oL Gair oddiwrthych ar dudalenau'r DARIAN a fydd yn dderbyniol. EISTEDDFODWR.

CWMDAR.-ACHOS CYFREITHIOL' I Teimlir dyddordeb neillduol yn y lie I hwn yn yr achos cyfreithiol sydd ar gael ei godi i un o uwch-lysoedd ein gwlad, i bron cyfreithlondeb y llwybr sydd yn arwain oddiwrth y Tonglwydfawr i Dre- cynon, drwy y tir a ddelir yn bresenol fan Mr. J. Jones, Trecynon Brewery. )ygir yr achos yn mlaen gan oruchwyl- wyr Arglwydd Windsor, perchenog yr ystad, ac nid gan Mr Jones, fel y tybia rhai GOHJ/ITDD.

ABERAMAN, ABERD.VR. Nos Lun, y 18fed cyfisol, perfformiwyd "Joseph," set cantata gysegredig, yn nghapel Libanns, Aberaman, dan arwein- iad Mr. William James; yn cael ei gyn- orthwyo gan Miss James a Mr. James, Mountain Ash. Chwareuwyd ar yr har- monium gan Miss E. C. Williams (Per- donyddes y Dyffryn), Aberaman. Yn apsenoldeb Mr. T. C. Phillips, Mountain Ash, Uywyddwyd gan Mr. Rowlands, Saron. Arweimwyd y cyfarfod gan Mr. J. W. Williams. Cafwyd cynuluad ar- dderchog, ac aethpwyd trwy y gwaith yn ganmoladwy. J. W. W.

MERTHYR TYDFIL. Fe allai na fyddai gair yn awr ac eil- wiath o'r He poblogaidd hwn yn anfudd- iol genych. Un o'r peth&u sydd yn creu mwyaf o gvnwrf yn y lie yn bresenol yw y ddau swllt y bunt o ostyniad a wesgir ar weithwyr Plymouth ac Abernant. Y mae hyd yn nod meistri a gweithwyr trwy Gymru yn condemnio eu nymddyg- iad yn hyn o orchwyl Gwir i ni, fel gweithwyr yn y gweithfeydd uchod, dder- byn y gostyngiad, a dechreu gweithio arno: ond ni wyddem y pryd hwnw fod teiinled mor gryf yn erbyn y fath ostyng- iad annheg gan ein cydweithwyr a. clian y meistri hefyd ac ni wyddem ein bod mewn modd anuniongyrchol yn cynyg at fywyd y Bwrdd Cymodol. Ond, beth bynag, wedi i ni ddeall y canlyniadau, cynaliwyd cyfarfod yn yr awyr agored, ger hen bwll Pencaebach, dydd Sadwrn diweddaf, er ystyried beth i w wneud yn y cyfyngder presenol. Y penderfyniad y ddaethpwyd iddo oedd,' Ein bod yn dan. fon dirprwyaeth at bwyllgor llywyddol y gwaith, yn gofyn iddynt dynu y gostyng- iad yn ol; os na, ein bod yn rhoddi rhybudd ar y cyntaf o Orphenaf.' Car- iwyd y penderfyniad hwn yn unfrydol, gyda brwdfrydedd mawr. Hefyd, bu y Bwrdd Cymodol, yn nghyd a'i dreiliau, dan sylw; y teimlad oedd, ein bod yn foddlon talu ein hol-ddyled- ion er cynal y Bwrdd yn y blaen. Y mae yn dda genyf ddeall fod y bobl yn dechreu dyfod i weled gwerth y Bwrdd hwn. Ein barn ostyngedig yw, y buasem wedi cael gostyngiad neu ddau, iisoedd hyn, oni bai fod y Bwrdd hwn wedi afydlu rheolau nas gellir mewn un dydd eu tori. RISIART EPPYNT.

DALIBB SYLW EVANS* QUININE BITTERS FOR VEGETABLE TONIC. Y MAX y Bitten' hyn yn hollol lysieao ao yn cynwys y oanlyn, sef Quinine Geulian, Lavender, Saffron, Oardamomo Chamomile, Snake Boot, Quands, IJo. Mewn gair, y mae pob llysieuyn a gwr> eiddyn gwerthfawr yn y Bitten' hyn. ao y maent wedi cael eu parotoi ar ol llawer o fyfyriaeth, yn y modd goreu er en perffeitho i fod yn wellh^d difeth* iant at y dolnrian owlynol:-Gwendi a surni yn y oylla, nervousness a isale der ysbryd, gwaelder cyn bwyd, t ym- der scaner ar ot bwyd.diflyg arohwaeth at fwyd, diffyg treuliad, gwynt, curiady mlon, a llewygon. JPwro y gwaed a chryfhav y cyfatisoddiad yw gweithrediad syml y teddygin th odidog hon, ac y mae ei daioui wedi ei brofi gan ganoedd at boen yn y pen, y bile, gwendid a gwynegon YL y cymalau, a thneddiad at y darfodedigmah. Gan fod oymainfc o dystiolaefehan Sngiol i'w cael am yginiaethau diworth, y mae perchmiog y 'Quinine BitteiB' wedi penderfyna peidio eyhoeddi dim o'r rhif mawr y mae yn ei derbyn yn barhaus am.1 effeitniolrwydd, ond gellir eu cael trwf y lrlhyrdy. Y mae bron pob math o bills yn gwan ITHTBTOD. Gofalwch fynu gweled —"Gwilym EVA.-S. Ph.C., M.P.B.wedi ei ysgrifeuu ar stamp y Ilywodraeth,heb hyn twyll ydynt. Ar werth gan bob Druggist mewn potclau 2s. 9c. yn unis neu wholesale, gan Gwilym EVAUS, Ph.C. M.P.S. Stepney Pnarmacy, Llanelly; Lj u .dain: Barclay.

MARWOLAETH. Mehefin 15fed, yn bedair blwydd oed, Ceridwen, merch fechan Mr. a Mrs. Jonathan Rees (Nathan Wyn), Heol Fach, Ystrad. Dwyn i fedd Ceridwen facb,—yr eneth a fu'r un siriolacb Huno yn ei g wan wyn iaoh Wna awch hiraeth yn ctiwerwach. 0! gariadus Geridwani-ai o fewn Y fynwent mae'th haulwen P Na, mae hoew drem awen Ar y llys tu draw i'r lien. Credwn fod Ceridwen ftloh-yn ngwyliau Yr angylion bellaob; Un hardd oedd, ond nrddan iach Delw lesu sy'n dlyeaoh, EI HEWTTH*.