Papurau Newydd Cymru
Chwiliwch 15 miliwn o erthyglau papurau newydd Cymru
4 erthygl ar y dudalen hon
--Gwaith yn Aros-
Gwaith yn Aros- OES y mae gwaith, a gwaith mawr yn aros am Weinyddiaeth Ryddfrydol unol a chref i'w gyflawni. Cwynai Judah, pan yr oedd Nehemiah yn adeiladu mur Jerusalem, fod pridd lawer, ac am hyny nad allent adeiladu y mur. Nodasom wythnos i heddyw fod Syr H. Campbell- Bannerman yn gweled fod pridd lawer- anhawsderau mawrion lawer i'w gorch- fygu-yn cael ei adael ar ol gan y Weinyddiaeth sydd yn awr mewn swydd, ac y mae yr anhawsderau ar gynydd gyda'u harosiad ynddi. Ond os gesyd y wlad y cyfrifoldeb ar Weinyddiaeth Ryddfrydig, addawodd Syr Henry y gwnant eu goreu nid yn unig i symud y pridd, ond i adeiladu y mur hefyd. Ac i wneyd hyny, bydd yn angenrheidiol gwylio rhag ymosodiadau, cyhoedd a chudd, Sanbalat a Thobiah, a haid y diffyndollwyr. Dibyna hyn yn gyntaf ar y wlad ei hun. Os dewisa hi brinder arian a bara drud, a phrinder bwyd i'w plant trwy adael i Mr. Arthur Balfour a Mr. Joseph Chamberlain ei thwyllo, rhaid iddi gymeryd y canlyniadau holl anfanteision uniongyrchiol diffyndollaeth ac ataliad ar bob gwellhad a chynydd yn amgylchiadau a manteision cym- deithas gartref. Da genym fod prif swyddogion y Cyngrair Rhyddfrydol Cenedlaethol yn effro i'r angen. Y mae eu Cylchlythyr at Gymdeithasau Rhydd- frydol y wlad yn amserol, a'r gochel- iadau, yn gystal a'r anogaethau a'r cyfarwyddiadau, yn bethau y mae galwad am danynt. Diffyndollaeth yw polisi y Toriaid, ac y mae o bwys peidio cymeryd buddugoliaethau Rhydd-Fasnach yn yr etholiadau achlysurol diweddar yn brawf fod y fuddugoliaeth derfynol eisoes wedi ei henill. Yn yr Etholiad Cyffredinol y bydd y frwydr fawr. Rhaid i'r Rhydd- frydwyr enill hono nid yn unig i gael digon o fwyd i'r plant, ond gyda hyny i ddwyn yn mlaen y diwygiadau y colledir y wlad yn ddirfawr o achos eu hoediad. Dywedodd Mr. Samuel Smith, yn ei araeth gampus yn y dref hon rai dyddiau yn ol, nad oedd ganddo ameuaeth y bydd y blaid Ryddfrydol, os bydd hi yn ddoeth, mewn awdurdod am dymor maith ar ol yr etholiad nesaf. Gobeithio hyny. Ac os felly, bydd iddi gyfleusdra i wneyd y gwaith sydd yn ei haros mewn adeiladu. Ac felly, mal y dywedai Mr. Smith, dylid cadw del- frydau ger bron, i'w gweithio allan. Envvai y boneddwr anrhydeddus amrai bethau a ddylent fod ar y rhaglen. Yn mlaenaf oil y mae o'r pwys mwyaf cadw polisi Tramor heddychol: peidio gwneyd esgus i ryfela yn erbyn cenedloedd bychain, yn gystal a rhai mawr. Y mae cyfiawnder a chyfleus- dra yn galw am hyny. Os mewn helbulon Tramor, atelir y gwaith angenrheidiol gar- tref. Ond pan y bydd y Rhyddfrydwyr mewn swydd, y mae Heddwch yn un o arwyddeiriau y wlad. Wrth gwrs, y mae eisiau doethineb yn gystal ag amcan da ac fel rheol y mae y gwladweinwyr a am- canant yn dda, yn unol ag egwyddorion iawn, yn gweled modd doeth o weithredu yn ddyogel. Sylwodd Mr. Smith ar gyn- ydd cyfoeth yn y deyrnas hon, yn ystod yr haner canrif diweddaraf fod y cyflogau yn uwch nag yn y rhan fwyaf o wledydd Ewrop. a sefyllfa pob dosparth yn y wlad, ar y cyfan, yn fwy llwyddianlls. Y mae y pethau hyn i'w cadw mewn cof, ac mewn modd arbenig felly yn y cyffro presenol- pan y cynygir tolli y dorth i wella'r wlad Ond y mae peth arall hefyd i'w gofio: fod nifer fawr o bobl y wlad hon heb ran na chyfran o'i llwyddiant, Dywedodd Mr. Smith nad oes yn agos gymaint o fudreddi yn Germani, Holland, Denmark, a Swit- zerland a welir yn ninasoedd y wlad hon, acynenwedig Llundain. Y mae lluoedd yn byw mewn tai annghymyvys eu holl gylchyniadau yn dylanwadu i'w dirywio. Ac y mae y ddiod feddwol a diffyg cyfleus- derau i fyw yn weudaidd yn cyd-ddylan- wadu i wneyd miloedd ar filoedd yn mhob ystyr yn druenus. Y swm anferth o arian a wariodd y Llywodraeth i ladd a dinystrio yn Ne Affrica Ac i ba beth ? I Toddi pluen yn nghap Mr. Chamberlain, a mwy o filiwnau yn nghoffrau rheithwyr digon diegwyddor i wneyd caethion o'r Chineaid, a rhoddi gwarthnod du ar gymeriad Pryd- ain Fawr yn y fargen. Beth pe ddefnydd- asid yr arian hyny ar gynllun doeth i wella tai y bobl gartref ? Y mae y gwaith o lunio rhyw foddion i gyfarfod a'r achos hwn yn aros Gweinyddiaeth Ryddfrydig. Er mwyn hyny bydd eisiau cynlluniau a moddion i ffrwyno y fasnach feddwol, trin y tir, ac unioni a chyfartalu llawer o beth- au nad oes reswm na chyfiawnder dros iddynt barhau mal y maent—pethau y mae yn beryglus eu gadael felly. Y mae pethau yn aros nad oes ond dynion da, ffyddlon i egwyddorion Rhyddfrydiaeth, yn alluog i'w cyflawni. Cofied Cymru am ei dynion da
Lansdowne ar ol Ciniaw,
Lansdowne ar ol Ciniaw, CAFWYD araeth gwerth ei chael yn nghin- iaw Arglwydd Faer Llundain eleni. Yr areithiwr oedd Arglwydd Lansdowne, yr Ysgrifenydd Tramor. Yr oedd hi yn werth ei chael ar gyfrif yr hyspysiaeth a gynwysai, ac yn arbenig am ei thine a'i thon. Nid oeddym yn synu at yr hyspysiaeth fel peth newydd, er hyny yn yr amgylchiadau yr oedd yn dda ei chael o enau gwr a ddaliai swydd mor bwysig yn y Weinyddiaeth. Os gwelodd swyddogion llynges Rwssia longau rhyfel Japan yn mhlith cychod pysgota Hull, y mae rhai golygwyr newydd- iadurol yn y wlad hon yn gweled rhywbeth neu'i gilydd yn llesteirio rhagolygon heddychol y drafodaeth rhwng y wlad hon a Rwssia yn nghylch yr achos hwnw, yn ddibaid, nes ein bod, yn olypapurau hyny, ar ddibyn rhyfel bob dydd. Gwir nad oes achos i neb fethu cysgu os na bydd rhywun heblaw proffwydi jingo yn dyweyd fod rhyfel yn ymyl, eithr da gwybod fod yr Ysgrifenydd Tramor yn dyweyd megys yn nghlywedigaeth y byd fod heddwch y wlad heb ei dori, ac nas gallai weled unrhyw reswm dros na byddai iddo barhau felly. Tybed y bydd addolwyr jingo yn clywed ¡' saethu magnelau rhyngom a Gibralter y nosweithiau nesaf yma ? Ond gwerth mwyafyr araeth oedd ei hyspryd heddychol. Anadla yr yspryd iach hwn drwyddi oil. Ac yr oedd ymadroddion fel hyn Yr wyf yn dyweyd, gyda'r drych hwn [y rhyfel rhwng Rwssia a Japan] ger ein bron, nas gallwn feddwl am gospedigaeth fwy arswydol na'r adgnoad a deimlai unrhyw weinidog. neu gorff o weinidogion, y rhai oherwydd bai tymer, neu hoffder at fod yn boblogaidd, neu oherwydd anallu i roddi eu hunain yn lie eu gwrthwynebwyr a ddygent at eu gwlad ffrewyli ac erchylldra rhyfel diangenrhaid "-yr oedd ymadroddion o'r fath yma, meddwn, yn ystafell giniaw Arglwydd Faer Llundain ar y ged o Dach- wedd, yn amheuthyn blasus iawn. Gall- asem ddifynu ychwaneg i ddangos yr un yspryd. A thra y llefarai Arglwydd Lansdowne am y dygwyddiad yn Mor y Gogledd fel un yn ymddangos i ni yn gamgymeriad camweddus, yr oedd efe ar yr un pryd yn dadgan fod y Llywodraeth wedi ei boddloni fod Llywodraeth Rwssia yn credu yn onest fod y ffeithiau yn gwbl wahanol i'r hyn y tybiwn ni eu bod. Yn ngwyneb hyn, mor resymol yw fod y ddwy Lywodraeth yn cytuno fod i'r mater gael ei chwilio allan gan gyngor perffaith annibynol ac anmhartiol. Ni bu Arglwydd Lansdowne yn ol o roddi pob credyd teilwng i Ymerawdwr a-Llywàdraeth Rwssia, heb,aberthu yr affliw lleiaf o hawl- iau ac urddas ein gwlad ein hunain. Ffodus i ni yw mai Arglwydd Lansdowne yw Gweinidog Tramor y Weinyddiaeth bresenol, ac o' bosibl y gallwn chwanegu mai ffawd dda oedd mai efe oedd y siaradwr yn nghiniaw yr Arglwydd Faer. Gofynodd rhywun paham na chymerasid y llwybr hwn, paham na buasai yr yspryd hwn yn rheoli yn 1899 ? Ie, a phaham hefyd ? Eithr nid oedd fod yspryd melldigedig rhyfel wedi cael ei rwysg y flwyddyn hono yn lleihau gwerth yr yspryd arall sydd yn cael ei ffordd y flwyddyn hon. Y mae gwellhad mewn rhywbeth yn dderbyniol, ac y mae cael yr Yspryd arall" i reoli yn lie jingo yn gaffaeliad anmhrisiadwy. Beth pe gofynasai Ardalydd Landsdowne bump neu bedair blynedd yn ol, Onid prif fuddiant y Ddinas ydyw heddwch ? Buasai jingo yn gynddeiriog. Ond efe a ofynodd y cwestiwn hwnw nos Fercher, a chafodd gymeradwyaeth. Yr ydym yn falch o'r yspryd sydd yn yr araeth: yn llawen am y gydnabyddiaeth o wasan- aeth Ffrainc a'r Unol Dalaethau yn mater heddwch. Ac oedd ei waith yn rhoddi pwyslais ar y dymuniad sydd yn bod" am ryw gynllun llai lledchwith a 11ai bwystfilaidd na rhyfel i wastadhau gwahan- iaethau rhwng teyrnasoedd yn hynod o foddhaol fod y peth yn ffaith, a'i fod yntau mewn cydymdeimlad ag ef. Gwnaeth y Gweinidog Tramor sylw arall gwerth ei gofio. Efe a gyfeiriodd at y Brenin fel un a ddylanwadodd ac a wnaeth gymaint i wella perthynasau allanol y wlad. Yr ydym yn credu hyny, ac yn credu peth arall hefyd, beth bynag a all fod ei ffaeleddau, fod yr hyn a ddylanwadodd ac a wnaeth efe wedi effeithio hefyd nid ychydig i ddarostwng jingo mewn lleoedd uchel. «'■
Y Bennod Gymysg.
Y Bennod Gymysg. Bu orfod i ni ymostwng i ddeddf yr ysgwar haiarn yr wythnos ddiweddaraf, a gadael rhai o'n Nodiadau, a'r Bennod Gymysg i gyd, allan. Erbyn hyn y maent ar ol yr oes. Nis gallwn er hyny amgen na chofnodi cyfarfod terfynol Mr SAMUEL SMITH yn ei ymgyrch ddiweddar yn y Sir hon. Yn y fcfhyl y cynaliwyd y cyfarfod hwnw. Ac yr oedd araeth Mr Smith ynddo yn mhlith y rhai goreu a allai un ei gwrando neu ei darllen. Yr ydym yn dymuno o ddyfnder ein calon siwrnai dda iddo i'r India, ac iechyd da i ddyfod adref yn ol. Gwyn fyd na fuasai fodd iddo fyn'd yn ieuengach erbyn dychwelyd. I. Ceir gan ohebydd yn y Drych am Hyd. 27, fod y Parch. HUGH HUGHES (Ystalyfera, yn awr), yn bwriadu talu ymweiiad ag Unol Dalaethau yr America, yr haf nfesaf. Gobeithiwn y caiff efe bob rhwyddineb. II] IJ I Drwg iawn genym weled fod y Parch. THOMAS ALLEN, D.D., Coleg Handsworth, wedi ei gymeryd yn bur sal yn ystod nos Sul (y 6ed cyf.), wedi iddo bregethu y boreu hwnw yn Stourbridge. Da genym wybod ei fod yn alluog i fyned adref ddydd Llun. Cofia ein darllenwyr am dano yn Nghy- farfod y Canmlwyddiant yn Rhuthyn. Y maellwyddiant ymdrechion Wesleyaid Cymreig Caerlleon yn destyn llawenydd. Piti na buasai fodd anfon copiau o'r rhifyn hwn i'r nefoedd, er mwyn i Evan Jones (Rhuddlan), Father Richards, Thomas .Davies, aC eraill a fuont yn gwystlo eu horiaduron i gael arian i dalu i adeiladwyr y capel Cymreig cyntaf yno, gael iddynt weled na bu eu llafur yn ofer. Ond— diehoneu bod yn gwybod o'n blaenau. Y mae genym beth da iawn i'w ddyweyd am y Brenin. Beth yw hwnw ? Ei fod wedi adeiladu capel yn rhodd i'r Primitive Methodists, mewn lie a elwir Anmer, ar ei ystad yn Sandringham. Ydydd o'r blaen efe a aeth i'w weled. a diolchodd yr aelod hynaf yn y lie i'w Fawrhydi am ei garedig- rwydd. > 'I Yr oedd yn llawenydd i ni wybod fod yr Henadur HUGH HUGHES, Conwy, wedi ei ethol yn Faer y Fwrdeisdref hono. Cyn- ygiwyd un yn ei erbyn, ond y Rhyddfryd- I wr a etholwyd. Bu Mr Hughes yn Faer o'r blaen a gwyr pawb fod ganddo egwy- ddor a doethineb. Etholwyd Mr BJAZ JONES yn un o Henaduriaid Bwrdeisdref Dinbych. Iechyd da i Mr Hughes a Mr Jones. Y mae Mr Jones yn ddwbl Hen- adur-y Sir a'r Dref. Bydd yn dda genym weled enw y Parch DAVID YOUNG bob amser. Ni welir enw Mr Young un amser ond mewn cysylltiad a gwaith da. Y peth diweddaraf a welsom am dano oedd ei fod afael yn ngafael a chynllun lledaeniad a chynydd yn ei gylch- daith (Ealing ac Acton, Llundain) sydd yn golygu traul °4°,000P. Agorwyd y capel newydd cyntaf yn y cynllun wythnos yn ol-capel ag ynddo eisteddleoedd i 900 o bobl i eistedd, gydag ysgoldy i gynwys 500. • • • Yr ydym o dan rwymau i ddiolch i'n I cyfeillion caredig (amrai nas gwyddom pwy ydynt) am Gylchgrawniau Cylchdeithiol, Rhagleni Cymdeithasau Llenyddol, a mis- olion, a phapurau wythnosol. Yr ydym yn ddiolchgar iawn am danynt oil. Y mae un cyfaill mwyn anadnabyddus i ni, yn cofio am danom bob wythnos, ac yr ydym yn gwerthfawrogi ei anrhegion yn I fawr. I Y mae Esgobion Cymru eisiau arian. Addefir hyny gan Esgob Llanelwy a chan y zn | Esgob Bangor. Dywed Dr Williams fod i ganddo eisiau amrai filoedd o bunau, heb- j law a ellir godi yn ei Esgobaeth. Pa beth 1 sydd ganddynt eisiau gyda'r holl arian hyny ? Y mae ganddynt eu heisiau i roddi eu hysgoldai mewn cyflwr addas yn ol y gyfraith i gynal ysgoiion ynddynt. Beth a ddywed y ffaith hon ? Ie, pa beth ? Sut y goddefai y Llywodraeth ysgoldai af- iachus i Eglwys Loegr ? Dangosir gofal mawr ar fod yr Ysgolion Britanaidd mewn trefn. Paham y naill mwy na'r Ilall ? Ie, paham Ond pwy na wyr ? Ysgrif ddyddorol iawn yw yr un yn y "Cymro'' ar Foreu Oes y diweddar Mr ISAAC FOULKES, gan Rhuddenfab, ac felly un y Parch J, O. Williams (Pedrog). Ac y mae ynddo amrai lythyrau oddiwrth wyr o safleoedd uchel yn talu teyrnged o barch uchel i goffadwriaeth Mr Foulkes. Y mae rhifedi y gwysion a roid allan i wrthodwyr talu y dreth addysg sectol, erbyn ddydd Gwener, dros ddwy fil ar bymtheg ar hugain. Carcharwyd 63. yn cynwys fod chwech wedi eu carcharu ddwy waith, ac un dair gwaith. Penderfynodd Clwb pwysig yn Nghaer- grawnt gondemniad ar y Daily Mail oblegyd ei anwireddau, a'i gau allan o'i ddarllenfa. Cadwodd y Toriaid feddiant'o'r Sedd Seneddol dros Horsham. Yn meddiant y Tori y bu hi bob amser. Ac yr oedd ganddo fwyafrif yn 1885 o 2,015 yn 1892 o 2,832 yn 1893 0 1,484 a dydd Gwener 0 784. Cafodd ei ffordd ei hun yn '95, a 1900. Mr Lloyd George oedd y prif siaradwr yn nghyfarfod Rhyddfrydol Bristol, yn y Colson Hall, nos Lun. Rhoddwyd iddo dderbyniad brwdfrydig—eithafol felly—ac nid oedd.ei araeth gysgod gradd islaw iddo ef ei hun.
Advertising
Dall a gwialligof yw gwladigarwfc.li sydd yn gad. ael byiwyid tragwyddol yo bobl •atllian o'r cwestiwn. —Yr Eglw'y'sfoac'h. A'r fatih wyne-bau sydd o'n bamlgyloh yn mhob man, yn dwyn arwyddion amlwg fod arnynit eisiiau yr hy.n nad all itleb ei rloddi ond Iesiu —y brawd a anwvd snbyn caledd.—Dr. Herber Evans.